Morgunblaðið - 03.11.1995, Blaðsíða 22

22 FÖSTUDAGUR 3. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Magnus Malan, fyrrum varnarmálaráðherra S-Afríku, ákærður
Taldi heimskommúnism-
..
ann vera mestu ógriina
MAGNUS Malan yfirgefur dómssal eftir að ákæra
var birt í gær.
Jóhannesarborg. The Daily Telegraph.
MAGNUS Malan, fyrrum varnar-
málaráðherra Suður-Afríku, var
í gær handtekinn, ásamt tíu öðr-
um fyrrum yfirmönnum Suður-
Afríkuhers, og formlega kærður
fyrir fjöldamorð. Malan var um
árabil æðsti yfirmaður her- og
öryggismála í Suður-Afríku og
leit á það sem sitt helsta verk-
efni að vernda landið fyrir „alls-
hetjarinnrás" kommúnista er
vildu koma á byltingu í Suður-
Afríku.
Malan hefur haft það orð á sér
að vera harður í horn að taka
og herferð hans gegn kommún-
ismanum á síðasta áratug varð
nánast til að herstjórn tók við í
Suður-Afríku. Hann byggði upp
250 þúsund manna herafla, kom
á þéttu öryggiskerfi um allt land-
ið og ýtti undir hernaðarlegt við-
horf til mála er réð ríkjum í Suð-
ur-Afríku í hartnær áratug.
Það var undir stjórn P.W. Bot-
ha, fyrrum forseta, sem Malan
komst til þvílíkra valda. Þeir áttu
langt og mikið samstarf og hafði
Botha mikið dálæti á Malan og
veitti ótakmörkuðu fjármagni til
hermála í stjórnartíð sinni. Á
þeim árum var Malan hvatamað-
urinn að því að koma upp kjam-
orkuherafla með aðstoð Isráela.
Kjarnorku-
vopnum tortímt
Malan varð varnarmálaráð-
herra árið 1980 og hafði þá þeg-
ar sannfærst um að kjarnorku-
vopn væru besta vörnin ef Sovét-
ríkin reyndu að gera innrás i
Suður-Afríku frá einhveiju ná-
grannaríkjanna. Ellefu árum síð-
an varð Malan, sem þá hafði
verið lækkaður í tign og gegndi
embætti ráðherra vatns- og skóg-
armála, að hlýða á F.W. de Klerk
forseta lýsa því yfir að Suður-
Afríkustjórn hefði ákveðið að
eyðileggja kjamorkuvopn sín
undir alþjóðlegu eftirliti.
Hernaðarmáttur Suður-Afríku
var gífurlegur í lok áttunda og
byijun níunda áratugarins. Her-
inn var fjölmennur, vel þjálfaður
og vopnum búinn ekki síst þegar
kom að stórskotaliði. í flotanum
var m.a. að finna fullkomna kaf-
báta og flugherinn réð yfir jafnt
sprengjuorrustuþotum og árásar-
þyrlum.
Malan var eitt sinn spurður
að því, eftir tilkomumikla hersýn-
ingu, hvers vegna þörf væri á
svona fullkomnum herafla til að
eiga við tötralega'byltingarsinna
er grýttu steinum og iilá búna
skæruliða sem ættu í innbyrðis
átökum hér og þar í Afríku.
Hann virtist hissa á spurning-
unni. „Okkar stríð er ekki gegn
þeim svörtu. Það er gegn þeim
rauðu. Óvinurinn er alheimskom-
múnisminn. Meirihluti svertingj-
anna okkar standa með okkur í
þeirri baráttu,“ svaraði Malan,
sem þá var yfirmaður suður-
afríska hersins og stjórnaði stríð-
inu gegn stjórn marxista í An-
góla.
Af menntamönnum kominn
Starfsvettvangur Malans var
ekki sjálfgefinn. Faðir hans, Avr-
il Ire de Merindol, var úr virtri
franskri húgenottafjölskyldu og
starfaði sem líffræðiprófessor við
Pretoríuháskóla. Vonaðist hann
ávallt til að sonurinn myndi feta
í fótspor hans.
Magnus tók hins vegar sem
ungur maður upp eftirnafn móð-
ur sinnar er þjóðernisvakning
átti sér stað meðal Búa í kjölfar
kosningasigurs Þjóðarflokksins
árið 1948. Skráði hann sig í há-
skóla í Kimberley sem var þekkt-
ur fyrir heraga í einu og öllu.
Hann var einn hinna fyrstu er
lauk herfræðigráðu frá Stellen-
bosch-háskóla og var ráðinn til
starfa hjá flotanum.
Hann hækkaði hratt í tign
ekki síst vegna þess að hann
þótti sameina gáfur mennta-
mannsins og aga hermannsins.
Árið 1973 var hann gerður að
yfirmanni hersins og þremur
árum síðar að yfirmanni herafl-
ans. Á þeim árum myndaðist
náin vinátta milli hans og Botha,
er var þá varnarmálaráðherra.
Voru þeir báðir sannfærðir um
að mesta ógnin er stafaði að
Suður-Afríku væri ekki hinn
svarti meirihluti heldur kommún-
istaríki undir forystu SovétHkj-
anna, sem vildu sölsa undir sig
málma og önnur auðæfi landsins.
Stríðsrekstur í Angólu
Það voru þeir (með hvatningu
bandarísku leyniþjónustunnar)
sem 'hófu afskipti af borgarstyij-
öldinni í Angólu. Þegar stjórn
Johns Vorsters forsætisráðherra
féll tók Botha við stjórnínni og
gerði Malan að varnarmáiaráð-
herra, líkt og áður sagði. Ákváðu
þeir að stórauka afskipti Suður-
Afríku af stríðinu í Angólu, þó
svo að Bandaríkin hefðu látið af
stuðningi sínum.
Það stríð varð kveikjan að
pólitískum frama hans en varð
einnig að lokum til að binda enda
á feril hans.
Vendipunktur varð þegar tvö
úrvalsherfylki suður-afríkuhers
biðu ósigur í orrustu við Cuito
Cuanavale um miðjan síðasta
áratug eftir að þau misstu yýir-
burði sína í lofti. Komið hafði
verið upp fullkomnum rússnesk-
um loftvarnarbúnaði er stjórnað
var af Kúbveijum. Þessi ósigur
varð til að Þjóðarflokkurinn hóf
að endurskoða stefnu sína og
framtíð Suður-Afríku. Leiddi sú
endurskoðun til þeirrar byltingar
er Malan hafði helgað líf sitt til
að beijast gegn.
Morðin sem Malan og félagar
eru sakaðir um eru vegna leyni-
sveita sem Nelson Mandela for-
seti sakar um að hafa staðið fyr-
ir ofbeldisverkum fyrir og í kring-
um fyrstu lýðræðislegu kosning-
arnar á síðasta ári.
Malan er einnig sakaður um
að bera ábyrgð á því er þrettán
blökkumenn voru myrtir í þorp-
inu KwaMakhuta árið 1987.
Margir hvítir íbúar Suður-Afríku
telja hins vegar að þetta sé fyrir-
sláttur til að Afríska þjóðarráðið
geti náð sér niðri á fyrrum and-
stæðingum sínum í herafla Suð-
ur-Afríku.
5. nóvember 1995
íslandsmeistarakeppni
4 í dansi með frjálsri aðferð
í íþróttahúsinu við
01 Strandgötu í Hafnarfirði
Q*
Q
P Keppni hefst.........kl. 14.00
fS Húsið opnað .........kl 13.00
M Miðasalan hefst......kl. 12.00
Einnig keppt í öllum aldursflokkum með grunnaðferð
Verð:
Börn.........................400 kr.
Fullorðnir ................600 kr.
Sæti við borð..........1.000 kr.
Keppnisgjald fyrir frjáls pör . . . 1.000 kr.
Æfing fyrir frjáls pör:
Standard ............kl. 12.00-12.30
Latin ...............kl. 12.30-13.00
5 erlendir dómarar
4^
4^
Q
ö
C/3
Q
Ellemann-Jensen og Lubbers til Bandaríkjanna
Viðræður til að
snupra Frakka
Brussel. Rcuter.
TALIÐ er að sú ákvörðun Banda-
ríkjamanna og Kanada að kalla
bæði Uffe Ellemann-Jensen og
Ruud Lubbers, sem helst hafa verið
orðaðir við stöðu framkvæmda-
stjóra Atlantshafsbandalagsins,
NATO, til viðræðna, sé til að snupra
Frakka sem hafa haldið nafni Lub-
bers á lofti. Enn eru þó taldar yfir-
gnæfandi líkur á því að hann verði
fyrir valinu sem næsti fram-
kvæmdastjóri NATO.
Talið er að ætlunin með viðtölun-
um við Ellemann-Jensen og Lubb-
ers sé að gera aðildarríkjum NATO
ljóst að Bandaríkjamenn og Kanada
séu enn ráðandi afl í bandalaginu
og að tryggja það að engin óþægi-
leg mál leynist í fortíð frambjóðend-
anna eins og raunin varð með Willy
Claes, sem sagði af sér stöðu fram-
kvæmdastjóra NATO í október.
Ellemann nýtur stuðnings Norð-
urlandanna þriggja í NATO, Dan-
mörku, Noregi og íslandi, en fjöl-
margar Evrópuþjóðir hafa lýst
stuðningi við Lubbers, svo sem
Þjóðveijar, Bretar, Frakkar, ítalir
og Portúgalir. Ekki er talið að Belg-
íumenn muni blanda sér í umræður
um næsta framkvæmdastjóra
vegna afsagnar Claes. Grikkland,
Lúxemburg, Spánn og Tyrkland
hafa ekki tjáð sig um málið en tal-
ið er að löndin muni fylgja meiri-
hlutanum að málum.
Heimildarmenn hjá NATO kváð-
ust telja að Bandaríkjamenn og
Kanadabúar muni styðja Lubbers,
standist hann athugun þeirra. Ger-
ist það'er búist við því að Danir
muni afturkalla framboð Ellemann-
Jensen.
Di Pietro
stofnar
flokk
ANTONIO Di Pietro dómari,
sem gat sér orð fyrir að fletta
ofan af spillingu ítalskra ráða-
manna, er við það að lýsa yfir
stofnun eigin flokks, að því er
greint var frá í ítölskum dag-
blöðum í gær. Flokkurinn ber
bráðabirgðaheitið „Raunveru-
legt lýðræði - hreyfing borgara-
réttinda" og mun verða beitt
fyrir umbótum. Talið er að
greint verði frá stofnun hans í
lok þessa mánaðar eða upphafi
þess næsta og því er spáð að
hann geti gert öðrum flokkum
ýmsa skráveifu í kosningunum,
sem víst er talið að verði haldn-
ar í upphafi næsta árs.
Shevard-
nadze
spáð sigri
EDUARD Shevardnadze, ieið-
togi Georgíu, er talinn sigur-
stranglegur í forsetakosningun-
um, sem haldnar verða á sunnu-
dag. Búist er við að Shev-
ardnadze, sem slapp lífs frá
banatilræði í ágúst, nái hreinum
meirihluta í kosningunum og
ekki þurfi að halda aðra um-
ferð. Hann nýtur milli 60% og
70% stuðnings í skoðanakönn-
unum, en margir eru enn
óákveðnir. Flokkur She-
vardnadzes, Borgarabandalag-
ið, á hins vegar á brattann að
sækja og ólíklegt er talið að
hann nái meirihluta á þingi.
Viðbúnaður
við bústað
Majors
AUKINN öryggisviðbúnaður
var við bústað Johns Majors,
forsætisráðherra Bretlands, að
Downing Stræti 10 í gær eftir
að blaðamaður greindi frá því
að sér hefði tekist að komast
inn í bygginguna og upp að
dyrum íbúðar ráðherrans.
Blaðamaðurinn fékk inngöngu
í húsið á þeirri forsendu að
hann væri iðnaðarmaður og
sagði að hann hefði auðveldlega
getað komið fyrir sprengju.
Aðstoðarmaður Majors sagði
að málið yrði rannsakað í þaula.
Mafíumorð
á Ítalíu
VOPNAÐIR menn skutu fimm
manns til bana á veitingastað
í þorpinu Embrisi í Calabria-
héraði á miðvikudagskvöld og
er talið að maflan hafi verið að
verki. Sennilegt er að morðin
séu hluti af uppgjöri milli hópa
innan ’Ndrangheta eins og
mafían kallast á þessum slóð-
um.
Fækkar í
forsetaslag
TVEIR forsetaframbjóðendur í
Póllandi drógu sig í hlé í gær
og skoruðu á stuðningsmenn
sína að kjósa Lech Walesa, nú-
verandi forseta, í kosningunum,
sem haldnar verða á sunnudag.
Frambjóðendurnir heita Leszek
Moczulski, sem kvaðst hafa
dregið sig í hlé til að koma í
veg fyrir að Aleksander
Kwasniewski, fyrrum áhrifa-
maður úr röðum kommúnista,
kæmist til valda, og Bogdan
Pawlowski kaupsýslumaður,
sem kvaðst hafa sömu stefnu-
mál og Walesa. Hvorugur þótti
líklegur til afreka í kosningun-
um.