Morgunblaðið - 03.12.1995, Blaðsíða 4

4 SUNNUDAGUR 3. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
VIKAN 26/12-2/12.
ÉIÉma
►ÞRÍR sparisjóðir bjóða
nú íbúðarlán til 15-25 ára,
Sparisjóður Reykjavíkur
og nágrennis, Sparisjóður
Hafnarfjarðar og Spari-
sjóður vélstjóra. Lánin, sem
bera 6,8%-8,5% vexti, eru
verðtryggð jafngreiðslulán
með mánaðarlegum af-
borgunum.
► HÆSTIRÉTTUR í Ank-
ara i Tyrklandi vísaði for-
ræðismáli Sophiu Hansen
enn á ný til undirréttar með
þeim fyrirmælum að hann
skili endanlegri niðurstöðu
í byrjun apríl á næsta ári.
►MINNSTA atvinnuleysi,
sem mælst hefur síðan
1991, mældist i vinnumark-
aðskönnun Hagstofu ís-
lands í nóvember. Könnun-
in leiddi í ljós að 3,9%
vinnuafls voru án atvinnu
i nóvember.
►NÝ lög um innflutning
og heildsöludreifingu
áfengis tóku gildi 1. desem-
ber og mega allir heildsal-
ar, sem hafa tilskilin leyfi,
nú flytja inn og dreifa
áfengi til veitingahúsa og
verslana ÁTVR.
►AÐ minnsta kosti 10%
grunnskólabarna fóru
hvorki til skólatannlæknis
né einkatannlæknis á síð-
asta ári. Hafa Félag skóla-
tannlækna og Tannlækna-
félag íslands nú gert tillög-
ur sem gera ráð fyrir að
skólatannlæknar skoði
tennur grunnskólabarna
reglulega.
Jólauppbót
verði hækkuð
LAUNANEFND Alþýðusambands ís-
lands og Vinnuveitendasambandsins
komst að þeirri niðurstöðu að frávik
frá forsendum kjarasamninga sem
gerðir voru í febrúar, væru ekki mark-
tæk. Lagði nefndin til að jólauppbót
yrði hækkuð úr 13 þúsund kr. í 20
þúsund kr. í ár og úr 15 þúsund kr. í
24 þúsund kr. á næsta ári. Jafnframt
yrði desemberuppbót iðnnema hækkuð
í 13 þúsund kr. á þessu ári og 15 þús-
und kr. á því næsta. Tillaga var send
aðildarfélögum ASÍ til umfjöllunar og
berist vinnuveitendum ekki synjun fyr-
ir 8. desember skoðast hún samþykkt.
Kaupmáttur
eykstum5,5%
SÝNT þykir að febrúarsamningamir
leiði til þess að kaupmáttur meðallauna
ASÍ-félaga aukist um 5,5% á samnings-
tfmanum og sagði Gylfí Ambjömsson,
hagfræðingur ASÍ, að þessi aukning
væri tveimur prósentustigum hærri en
reiknað var með í samningunum.
Stærstu félögin
sögðu upp samningi
23 FÉLÖG innan Verkamannasam-
bands íslands, með um 22 þúsund laun-
þega, sögðu upp kjarasamningum þótt
launanefnd ASÍ og vinnuveitenda kæm-
ist að samkomulagi um framlengingu
þeirra. Haft var eftir Bimi Grétari
Sveinssyni, formanni VMSÍ, að leiðrétt-
ingar sem nefndin hefði náð samkomu-
lagi um, væru víðsfjarri þvf að duga
til að jafna muninn á febrúarsamning-
um og samningum þeirra sem sömdu
síðar. Á föstudag sigldu læknafélög
íslands og Reykjavíkur í kjölfarið og
sögðu upp samningum sjúkrahúslækna
frá áramótum.
Clinton ífriðar-
för á N-írlandi
BILL Clinton, forseti Bandaríkjanna,
kom í opinbera heimsókn til Bretlands
og Norður-írlands í vikunni og var
ákaflega vel tekið.
Daginn áður en
heimsóknin hófst
tilkynntu þeir John
Major, forsætis-
ráðherra Bret-
lands, og John Bru-
ton, forsætisráð-
herra írlands, að
náðst hefði sam-
komulag um að
hefja aftur viðræð-
urnar um frið á
Bill Clinton Norður-írlandi.
Hefur því að vísu verið tekið heldur
fálega en vonast er til, að koma Clint-
ons blási nýju lífi í friðarumleitanim-
ar. Clinton kom til Belfast og London-
derry og var fagnað af fleira fólki en
þar hefur komið saman um áratuga-
skeið.
NATObýsttö
friðargæslu
FASTAFULLTRÚAR Atlantshafs-
bandalagsins, NATO, samþykktu á
fímmtudag að senda 2.600 hermenn
til Bosníu til að undirbúa komu 60.000
manna herliðs þangað. Verður þriðj-
ungur þess frá Bandaríkjunum en um
það er þó deilt á Bandaríkjaþingi og
er andstaðan mest í röðum repúblik-
ana. Bob Dole, leiðtogi þeirra í öld-
ungadeildinni, sagði þó á fimmtudag,
að hann myndi styðja áætlun Clintons.
Bosníu-Serbar, sem áður höfðu í hótun-
um vegna komu friðargæsluliðsins,
hafa nú snúið við blaðinu og segjast
nú fagna því og bandaríska herliðinu.
► RÁÐHERRAR 27 ríkja,
Evrópusambands- og Mið-
jarðarhafsríkja, hafa náð
samkomulagi um friðsam-
lega sambúð og fijálsari
viðskipti. Var það undirrit-
að í Barcelona eftir tveggja
daga fund. Skuldbinda ríkin
sig til að virða landamæri,
trúarbrögð og mannrétt-
indi. Á móti ætlar ESB að
veija 390 milljörðum ísl. kr.
til að efla menntakerfi og
samgöngur í Miðjarðarhafs-
ríkjum.
►SÆNSKA og finnska ör-
yggislögreglan unnu saman
á striðsárunum og sú síðar-
nefnda kom upplýsingu frá
þeirri sænsku á framfæri
við íjóðveija. Meðal annars
veitti sænska lögreglan
Þjóðveijum upplýsingar um
dönsku andspymuhreyfing-
una. Kemur þetta fram í
finnskum skjöluni.
►KENNETH Clarke, fjár-
málaráðherra bresku sljóm-
arinnar, lagði fjárlögin fram
í vikunni en íhaldsmenn
höfðu vonað, að boðskapur
þeirra myndi bæta nokkuð
úr fyrir ríkisstjóminni. Sú
verður þó Hklega ekki raun-
in svo nokkm nemi þvi að
fjárlögin einkennast af mik-
illi varkámi. Á fjármála-
mörkuðum er óánægja
vegna aukinna, opinberra
lántakna á næsta ári og
skattalækkanir til almenn-
ings em taldar of litlar.
FRETTIR
Stækkun Járnblendiverksmiðjunnar
Akvörðun verði
tekin í febrúar
EKKI var tekin ákvörðun um
stækkun Jámblendiverksmiðjunnar
á Gmndartanga, með því að bæta
við þriðja ofninum, á fundi stjómar
fyrirtækisins í gær, en búist er við
að stefnumarkandi ákvörðun í þess-
um efnum verði tekin á næsta fundi
stjórnarinnar sem verður í febrúar.
Stefán Ólafsson, formaður
stjórnar fyrirtækisins, sagði að ekki
hefði verið markmiðið að taka
ákvörðun um stækkun á fundinum
í gær. Hins vegar hefði verið farið
yfir ítarlega úttekt á hagkvæmni
stækkunar. Niðurstaðan væri sú að
stækkun væri um margt fýsilegur
kostur vegna lægri framleiðslu-
kostnaðar og betri nýtingar á fjár-
festingunni. Ennþá væm hins vegar
margir lausir endar. Bæði þyrfti að
ræða við Landsvirkjun um raforku-
verð vegna þeirrar viðbótarorku
sem þyrfti ef ráðist yrði í stækkun
og kanna fjármögnun og lánstíma
sem í boði væri og leiðir til þess
að smíða þennan þriðja ofn með
lægri tilkostnaði en fyrirliggjandi
áætlanir gerðu ráð fyrir.
Kostnaður 3 miHjarðar króna
Stefán sagði að kostnaður við
byggingu þriðja ofns verksmiðjunn-
ar væri áætlaður um þrír milijarðar
króna. Eigendur fyrirtækisins
gerðu miklar kröfur til arðsemi af
fjárfestingunni og ekki yrði ráðist
í hana nema hún væri tryggð. Ef
ráðist yrði í stækkun væri stefnt
að því að framleiðsla gæti hafíst
vorið 1999.
Skoðanakönnun DV
Fylgis-
aukning
til hægri
Sjálfstæðisflokkur nýtur nú
46% fylgis samkvæmt skoð-
anakönnun, sem Dagblaðið
Vísir birti í gær, og hefur
bætt við sig tæplega tíu pró-
sentustiga fylgi frá kosningum
í apríl, en 20,5% aðspurðra
kváðust styðja Framsóknar-
flokk, eða tæplega þremur
prósentustigum færri en kusu
flokkinn í kosningunum.
Margir óákveðnir
Tölur DV taka aðeins mið
af þeim, sem tóku afstöðu,
og ber að geta að það gerðu
51,7% aðspurðra, 42,3% kváð-
ust óákveðin og 6,0% gáfu
ekki upp afstöðu sína. Sam-
kvæmt könnuninni er fylgi
Alþýðuflokks 12,9%, en flokk-
urinn fékk 11,4% í apríl,
13,7% kváðust myndu kjósa
Alþýðubandalag, en 14,3%
kusu það í kosningunum, 1,9%
kváðust fylgja Þjóðvaka, sem
fékk 7,2% í kosningunum, og
4,3% studdu Kvennalista, en
hann fékk 4,3% atkvæða í
apríl.
Samkvæmt niðurstöðu
könnunarinnar fengju stjóm-
arflokkarnir, Sjálfstæðisflokk-
ur og Framsóknarflokkur, 67%
atkvæða yrði kosið nú.
Úrtak DV náði til 1200
manns og sagði að skekkju-
mörk í könnun af þessu tagi
væru tvö til þijú prósentustig.
Áherslan er lögð á
markaðssókn erlendis
EGILL Jónsson, varaformaður land-
búnaðamefndar Alþingis, segist
vera ánægður með þær breytingar
sem gerðar vom á búvörulagafrum-
varpi ríkisstjómarinnar í landbúnað-
amefnd. Orðið hafí grundvallarvið-
horfsbreyting gagnvart framtíð
sauðijárræktar í landinu með því að
horfíð hafí verið frá áformum um
úreldingarstefnu og í staðinn lögð
áhersla á markaðssókn erlendis sem
gæti ef vel tækist til skapað nýja
möguleika fyrir sauðflárbændur.
Betra skipulag á útflutning
Þessi viðhorfsbreyting kemur
fram með ýmsum hætti, að mati
Egils. Með reglugerð yrði hægt að
tryggja betra skipulag á útflutningi
kindakjöts, meðal annars í þeim til-
gangi að koma í veg fyrir að útflytj-
endur byðu kjötið niður hver fyrir
öðmm. Hann segir að í fmmvarpinu
eins og það lá fyrir hafí verið gert
ráð fyrir algerri verðjöfnun, þannig
að allir fengju sama verð fyrir af-
urðirnar. I því kerfí hefði ekki fal-
ist neinn hvati fyrir menn að standa
sig í sölu afurðanna. „Nú eiga fram-
leiðendur að geta notið þess ef þeir
ná árangri. Og sláturhúsin verða
virkilega að spjara sig því þau geta
ekki treyst því að peningamir sem
upp á vantar komi annars staðar
frá,“ segir Egill. Hann bendir á að
öllum sláturhúsum landsins sé gert
Egill Jónsson, varaformaður landbúnaðar-
nefndar Alþingis, segir að nýir möguleikar
geti skapast fyrir sauðfjárbændur á grund-
velli breytinga sem orðið hafa á búvörulögum
í meðförum Alþingis
skylt að taka þátt í útflutningi,
hvort sem þau eru með viðurkenn-
ingu til útfiutnings til Evrópusam-
bandslanda eða ekki. Þau geti sam-
ið sín á milli um að leysa slík mál
en þetta þrýsti þó enn frekar á
skipulagsbreytingar.
Egill segir að með þessum breyt-
ingum sé væntanlega fyrir því séð
að hægt verði að selja birgðir kinda-
kjöts áður en núverandi verðskrán-
ing fellur niður eftir tvö ár og verð-
lagningin verður gefín fíjáls. Það
sé gert með því að fé sem áður var
eingöngu ætlað til að kaupa fram-
leiðslurétt af bændum megi nú nota
að hluta til markaðsstarfs, auk þess
sem gjald sem innheimt er af bænd-
um, svokallað verðskerðingargjald,
og ætlað er til að standa undir
markaðsstarfí, muni hækka.
Loks segir Egill að ákvæði um
að bændum verði mismunað eftir
því hvort þeir eru orðnir sjötugir
eða ekki hafí verið fellt út og það
sé góð staðfesting á viðhorfsbreyt-
ingunni.
Gengið verði rösklega til verks
„Það gildir einu hvað stendur í
búvörusamningnum ef markaðs- og
sölumálin eru ekki í lagi og fram-
leiðslan þar með í stöðugum þreng-
ingum með að losna við vöruna á
markaði. Ef okkur tekst að byggja
upp erlendan markað sem gefur
bændum gott verð fyrir framleiðslu
sína léttir það mjög á þessari eilífu
baráttu á innanlandsmarkaðnum.
Árangurinn ræðst síðan af því
hvort bændaforystan áttar sig á
þeim nýju aðstæðum sem breyting-
arnar stuðla að. Hann næst ekki
nema landbúnaðarráðuneytið og
forystumenn Bændasamtakanna
gangi rösklega til verks á grund-
velli þeirra nýju tækifæra sem gef-
ast,“ segir Egill Jónsson.
T»T*T«T»T«T»Te1 •T.T
r*T*TéTéÝ*T*T*T*T*T