Morgunblaðið - 06.12.1995, Blaðsíða 12

12 MIÐVIKUDAGUR 6. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Gagnrýni á skýrslu um réttindi barna á íslandi
Heymarlausir eru minni-
hlutahópur vegna tungumáls
HEYRNARLAUSUM börnum með
táknmál að móðurmáli er gróflega
misboðið með fullyrðingu um að
engir minnihlutahópar varðandi
tungumál séu hér á landi eins og
fram komi í skýrslu stjórnvalda um
réttindi barna á íslandi í tengslum
við Bamasáttmálann svokallaða að
sögn Gunnars Salvarssonar skóla-
stjóra Vesturhlíðarskóla, skóla
heyrnarlausra og heyrnarskertra.
Textinn er saminn með tilvísun í
30. grein sáttmálans og á við minni-
hlutahópa með eigin menningu og
tungumál að sögn Bjargar Thorar-
ensen lögfræðings í dómsmálaráðu-
neytinu.
í texta vegna 30. greinar segir
að íslendingar séu ein þjóð í einu
og mjög afmörkuðu landi þar sem
allir tali sömu tungu án teljandi
mállýskumunar og deili sama menn-
ingararfj. Þjóðin sé fámenn og hafi
vegna legu Iandsins verið skýrlega
afmörkuð án þess að blandast öðr-
um þjóðum. Þannig sé íslenskt sam-
félag í reynd tiltölulega einsleitt og
engir minnihlutahópar til staðar
hvað varði þjóðhætti eða tungumál.
Yfir 40 tungumál
Gunnar sagði dapurlegt að lesa
í opinberri skýrslu um réttindi barna
að engir minnihlutahópar hvað varð-
aði tungumál væru hér á landi.
Hann hefði haldið að á flestra vit-
orði væri að börn í íslenskum grunn-
skólum töluðu yfír 40 tungumál.
„Maður spyr sig að því hvenær fólk-
ið í ráðuneytinu ætli að skilja að
tuggan um að hér sé ein þjóð í einu
landi sé hrein bábilja," sagði Gunn-
ar og vakti athygli á að heyrnarlaus-
ir, sem málminnihlutahópur í ís-
lensku samfélagi, hefðu ekki fengið
opinbera viðurkenningu á því. Það
sem mér finnst alvarlegast í skýrsl-
unni er þessi fullyrðing þar sem
látið er eins og heyrnarlaus böm
séu ekki til. Ekki einu sinni látið
svo lítið að viðurkenna, sem auðvit-
að væri heiðarlegast, að íslensk
stjórnvöld hafi lítið sinnt heyrnar-
lausum sem málminnihlutahópi,
segja að málið væri í skoðun. í stað-
inn er þessu sópað undir teppi og
látið líta svo út að hér tali allir sömu
tunguna."
Gunnar sagði að Islendingar
væru þarna langt á eftir hinum
Norðurlandaþjóðunum. Hins vegar
sagði hann jákvæða vísbendingu
að í framhaldsskólafrumvarpinu
væri talað um að þrír hópar ættu
rétt á sérstakri kennslu í íslensku
enda hefðu þeir annað tungumál
en íslensku að móðurmáli, þ.e.
nýbúar, íslendingar sem hefðu
dvalið langdvölum erlendis og
heyrnarlausir.
Hjá Gunnari kom fram að beiðni
um að kanna réttarstöðu heyrnar-
lausra barna hefði verið komið til
umboðsmanns barna. Svar við
beiðninni hefði ekki borist.
Samfélög í samfélögum
Björg Thorarensen, lögfræðingur
í dómsmálaráðuneytinu, sagði að
textinn sem Gunnar gagnrýndi væri
saminn til að skýra aðstæður á ís-
landi miðað við 30. grein Barnasátt-
málans. í greininni segði að í ríkjum
þar sem minnihlutahópar hefðu
myndast vegna sérstakra þjóðhátta,
trúarbragða eða tungumála, eða þar
sem frumbyggjar væru, skyldi barni
sem heyrði til slíks hóps ekki mein-
að að njóta eigin menningar, játa
og iðka eigin trú, og nota eigið tungu-
mál í samfélagi með öði*um í hópnum.
Sem dæmi um slíka hópa nefndi Björg
Baska á Spáni og Sama í Noregi.
Skýrslan er gerð í tengslum við
Barnasáttmálann. Nefnd um sátt-
málann fer yfir hana, aflar upplýs-
inga hjá fleiri aðilum - t.d. hefur
verið óskað eftir upplýsingum um
ástandið hjá Barnaheill - og skilar
frá sér áliti.
Harður
árekstur
á gíitna-
mótum
ÞRENNT var flutt á slysadeild eft-
ir harðan árekstur tveggja bíla á
mótum Sæbrautai' og Kleppsmýrar-
vegar laust eftir hádegi á mánudag.
Meiðsli fólksins eru ekki talin
alvarleg, að sögn lögreglu. Leiðir
bílanna skárust á gatnamótunum,
þar sem umferð er stýrt með um-
ferðarljósum. Annar bíllinn valt við
áreksturinn. Tækjabíll slökkviliðs-
ins var kallaður til að losa einn
hinna slösuðu úr flakinu.
Islandskort gefin
Þj óðarbókhlöðu
BANKAR landsins og greiðslukorta-
fyrirtæki hafa sameinast um að færa
Landsbókasafni íslands - Háskóla-
bókasafni í Þjóðarbókhlöðunni að
gjöf um 70 verðmæt íslandskort á
eins árs afmæli safnsins.
Kortin eru úr eigu Kjartans Gunn-
arssonar lyfsala, sem hóf söfnun ís-
landskorta fyrir um 30 árum og hef-
ur víða leitað fanga, einkum þó í
London, Frakklandi og Skandinavíu.
Þannig dró hann saman eitt stærsta
kortasafn í einstaklingseigu hér á
landi, yfír 80 verðmæt kort. Elsta
kortið í safninu kom út í Númberg
1544, en hið yngsta, jarðfræðikort
Þorvalds Thoroddsens, var gefíð út
í Kaupmannahöfn 1901, segir í frétt
frá Landsbókasafni íslands - Há-
skólabókasafni.
Kjartan ákvað fyrir nokkru að láta
safn sitt falt og því var það að Sam-
band íslenskra sveitarfélaga minntist
50 ára afmælis síns í júní sl. með
því rn.a. að færa þjóðbókasafni okkar
12 íslandskort úr safni Kjartans. Nú
hafa sjö bankar og greiðslukortafyr-
irtæki - Seðlabankinn,_ Landsbank-
inn, Búnaðarbankinn, íslandsbanki,
Sparisjpðabankinn, Kreditkort og
VISA Island - keypt það sem eftir
lifði af safni Kjartans um 70 kort,
og gefið þau Landsbókasafni íslands
- Háskólabókasafni á ársafmæli
þess, 1. desember 1995.
Kortin komu innrömmuð í góðu
standi frá hendi Kjartans. Þau eru
öll til sýnis á sýningarrými Þjóðar-
bókhlöðu á sama tíma og safnið er
opið, virka daga kl. 9-19 (til kl. 22
fram í miðjan des.) og laugardaga
kl. 10-17.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
EINAR Sigurðsson landsbókavörður þakkaði Kjartani Gunnars-
syni lyfsala fyrir langa og árangursríka söfnun á
Islandskortum við afhendingu þeirra.
MEÐAL þeirra sem skoðuðu íslandskortin af áhuga voru Jóhann-
es Nordal, fyrrum Seðlabankastjóri, og Vilhjálmur Þ. Vilhjálms-
son formaður Sambands íslenskra sveitarfélaga og borgarfulltrúi.
Morgunblaðið/Steinn Kárason
15 rjúpur áþaki
STÓR rjúpnahópur gerði sig
heimakominn á Flúðum fyrir
skömmu. Að sögn heimamanna
voru 40-50 rjúpur í hópnum og
15 röðuðu sér á mæninn á þaki
eins húss á staðnum. Rjúpnaveið-
in stendur nú yfir sem kunnugt
er. Þessar íjúpur hafa kosið að
leita sér skjóls fyrir veiðimönn-
um heim við hús. Ekki er vitað
annað en að allir íbúar á Flúðum
hafi boðið þær velkomnar.
Framlag nkisins til
heilsuhælisins 200 millj.
HEILSUSTOFNUN Náttúrulækn-
ingafélags Islands hefur sent út
bréf til tiltekins hóps í Félagi eldri
borgara þar sem boðin er dvöl á
heilsuhæli félagsins í Hveragerði
fyrir allt frá 800 kr. nóttina. Hlutur
ríkisins í kostnaðinum er að jafnaði
3.700 kr. fyrir hvern dvalargest.
Arni Gunnarsson framkvæmda-
stjóri segir að venjulega dragi úr
starfseminni þegar fer að nálgast
jól. „Við viljum nýta fjármuni ríkis-
ins og reyna að hafa einhverjar
tekjur af þessum rúmum um leið,“
sagði Árni um þetta markaðsátak
Heilsustofnunarinnar. Árni segir að
viðbrögð við bréfunum hafi verið
mjög góð. Einnig sé von á fólki frá
Flateyri til hvíldar og áfallahjálpar.
160 sjúkrarúm eru á heilsuhæl-
inu og 2.400 sjúklingar dvelja á
stofnuninni á hverju ári. Þar fer
fram endurhæfing fyrir krabba-
meins-, hjarta-, gigtsjúklinga, þá
sem þjást af sjúklegri offitu, konur
sem hafa verið í brjóstaskurði og
með þvaglekavandamál og einnig
sjúklinga sem eru að koma úr
skut'ðaðgerðum. Hlutur ríkisins í
dvalarkostnaðinum er úm 200 millj-
ónir kr. á ári.
„Við rekum þessa stofnun fyrir
u.þ.b. 5.000 kr. á hvern sjúkling á
sólarhring. Við tökum m.a. við fólki
sem er að koma úr sjúkrarúmum
sem kosta 18 þúsund kr. á sólar-
hring. Þessi stofnun leggur ríkinu
til endurgjaldslaust alla varmaorku.
Reksturinn er hagkvæmur í öllu
tilliti enda er þetta rekið sem einka-
stofnun og menn þar af leiðandi
afskaplega ábyrgir gagnvart pen-
ingum og hvernig þeim er eytt,“
sagði Árni.
Tveir sérfræðingar í endurhæf-
ingarlækningum eru starfandi á
heilsuhælinu og sérfræðingur í
hjartalækningum auk sjúkraþjálf-
ara, sjúkranuddara, sálfræðinga,
næringarfræðinga, félagsfræðinga
og sérmenntaðra hjúkrunarkvenna.
30 rúm af 160 voru endurgjalds-
laus til dvalargesta, þ.e.a.s. ríkið
greiddi kostnað fyrir þau að fullu.
Frá og með 1. september var þetta
ákvæði afnumið. Árni segir að
framlag ríkisins hafi ekki breyst í
þrjú ár. Þrátt fyrir vaxandi tilkostn-
að hefði tekist að halda í horfinu í
rekstrinum með ýtrasta sparnaði.
Það hefði þó síður en svo komið
niður á þjónustunni því hún hefði
verið aukin á sama tíma. Þar sem
framlag ríkisins til stofnunarinnar
hefði ekki aukist á þessum tíma
hefði hún fengið leyfi til að auka
eigin tekjur með því að taka einnig
gjald af þeim 30 rúmum sem áður
voru endurgjaldslaus.
„Þetta er eðlilegra fyrirkomulag
heldur en áður var. Þeir sem nutu
endurgjaldslausu rúmanna voru
flestir að koma úr skurðaðgerðum.
Það er samt enginn kominn til með
að segja að sá sem kemur úr skurð-
aðgerð sé efnaminni en sá sem
hingað kemur vegna jgigtar eða
annarra kvilla,“ sagði Árni.