Morgunblaðið - 06.12.1995, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 6. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Óraunsæi einkennir
sanieiningaráróður
Mikið alvöruleysi
einkennir málflutning
og gerðir þeirra sem
hæst hafa um samein-
ingu stjórnarandstöðu-
flokka. Það er engu lík-
ara en þeir hinir sömu
vilji gera út af við hug-
myndina við fyrstu
hentugleika. Dæmi um
þetta er nafnlaust blað
sem kom út 1. desem-
ber sl. og kynnt var
sem sameiginleg út-
gáfa fjögurra smá-
blaða núverandi stjórn-
arandstöðuflokka. Þessi „samein-
ing“ hafði ekki verið rædd eða
kynnt í stofnunum Alþýðubanda-
lagsins og því svarað til að hér
hafi verið um að ræða frumkvæði
þeirra sem starfa á blöðunum.
Aðalefni þessa „sameinaða
blaðs“ er viðtal við borgarstjórann
í Reykjavík en auk þess eru þar
greinar eða viðtöl eftir fimm aðrar
konur úr Kvennalistanum. Mætti
halda að hugmyndin að útgáfunni
sé frá Kvennalistanum ættuð en
það vilja talsmenn hans ekki kann-
ast við. Alþýðubandalagið er í felum
í þessu blaði þótt Vikublaðið sé með
í hausnum. Formaður Alþýðu-
bandalagsins fær þó að svara tveim:
ur spurningum í fáeinum línum. í
leiðara blaðsins sem
enginn er skráður
ábyrgðarmaður fyrir
kemur ekkert fram um
tilgang þessarar út-
gáfu. Efni þessa blaðs
sætir út af fyrir sig
engum tíðindum. Af
ýmsu má þó ráða að
markmiðið sé að hvetja
til títtnefndrar samein-
ingar „félagshyggju-
flokkanna".
Styrkir pólitískur
hrærigrautur
lýðræðið?
Borgarstjórinn í
Reykjavík sem Jón
Hannibaisson lýsti áhuga á sl. haust
að gera að flokksformanni segir
sem svar við spurningu um samein-
ingu stjórnarandstöðuflokka:
„Það eru tveir flokkar í öllum
flokkum og samstaða um mál þvert
á alla flokka, þannig að misgengið
er mikið í þessu öllu saman og póli-
tískar markalínur óljósar. Eg hef
þá trú að annað hvort verði eitthvað
gert í þessu máli núna, einhver al-
vöru skref stigin á þessu kjörtíma-
bili þingsins eða ekki. Þá gæti biðin
orðið löng.“
Þessi málflutningur er dæmi-
gerður fyrir það fólk sem fastast
knýr á um sameiningu flokka. Svip-
aðar áherslur og hjá Ingibjörgu
Sólrúnu Gísladóttur má heyra hjá
í þjóðmálum, segir
Hjörleifur Guttorms-
son, hafa Alþýðubanda-
lag og Alþýðuflokkur
ólíka stefnu í veigamikl-
um efnum.
Ólafi Ragnari Grímssyni og Össuri
Skarphéðinssyni, en þessir þre-
menningar hafa hæst hver á sínum
bæ um sameiningu flokkanna sem
þeir nú starfa í. Fullyrt er almenn-
um orðum að málefni ættu ekki að
standa í vegi fyrir slíkri samein-
ingu. Með því að gera mikið úr
ágreiningi innan hvers flokks er
gefið skyn að betur færi á að sam-
eina þá. Slíkt úrræði gæti kannski
tímabundið hentað vel metnaðar-
fullum einstaklingum sem fengju
tækifæri til að deila og drottna með
því að vísa til sundurleitra skoðana.
En málefnalegur hrærigrautur sem
þannig yrði til myndi vart styrkja
lýðræðið eða skapa skýrari línur í
íslenskum stjórnmálum.
Hitt virðist nærtækara úrræði
og farsælla fyrir stjórnmálin að
fólk sem telur sig hafa svipaða
framtíðarsýn og er sammála um
helstu þjóðmál skipi sér saman í
flokk og reyni að nýta hann sem
tæki til að vinna skoðunum sínum
brautargengi. Tilfærsla fólks milli
flokka hefur líka verið í gangi innan
núverandi flokkakerfis, þótt á
stundum virðist persónulegur metn-
aður ráða meira en málefni um
vistaskiptin.
Mikið skilur að
Alþýðubandalag og
Alþýðuflokk
Þegar rætt er um samstarf nú-
verandi stjórnarandstöðuflokka
hljóta menn öðru fremur að líta til
Alþýðuflokks og Alþýðubandalags.
Það eru einu flokkarnir í stjórnar-
andstöðu sem hægt er að tala um
sem landsmálaafl. Þjóðvaki er að-
eins íjögurra manna þingflokkur
sundurleitra einstaklinga með sára-
litla fótfestu í kjördæmum landsins.
Kvennalistinn er þrátt fyrir allt
sýnilegri og hefur sérstöðu sem
flokkur femínista.
Sjálfsagt er að hlú að samstarfi
milli þessara flokka jafnt á AJþingi
sem í sveitarstjórnum eftir því sem
skoðanir fara saman. Samstarf hef-
ur verið milli þeirra allvíða fyrr og
síðar í sveitarstjórnum og í verka-
lýðshreyfingunni og einnig hafa
þeir haft samstarf um framboð með
öðrum flokkum. Um þetta hafa
menn tekið ákvarðanir í byggðar-
lögunum óháð flokksstjórnum og
ráða oft tengsl einstaklinga og stað-
bundnar aðstæður.
Þetta breytir ekki þvi að í þjóð-
málum hafa Alþýðubandalag og
Alþýðuflokkur ólíka stefnu í veiga-
miklum efnum og ber þar hæst um
þessar mundir afstöðuna til Evrópu-
sambandsins. Kratarnir vilja þar
ganga allra flokka lengst með því
að sækja um aðild að ESB, Alþýðu-
bandalagið er hins vegar heilsteypt-
ast flokka í andstöðu við slíkar
hugmyndir. Það er engum til góðs
að draga fjöður yfir þennan ágrein-
ing eða ætla sér að leggja hann til
hliðar. Um þetta mál mun þjóðin
Samemingarum-
ræða án innihalds
Hjörleifur
Guttormsson
ALMJÐAT
BÓKHALDSKEBFI
FYRiR WORKGROUPS
ffiTKERF!
gl KERFISÞRÓUN HF.
Fákafeni 11 - Sími 568 8055
Strikamerkj alesarar
og handtölvur
Tilvalið í vörutalningu.
Hafðu samband!
y
-GAGNASTYRING
Suðurlandsbraut 46 • Sími 588 4900 • Fax 588 3201
Af himnum ofan
boðskap ber
OFURVALD hins
innantóma afþreying-
ariðnaðar yfír lífi
fólks er ein mesta ógn
við menningu heims:
ins nú á tímum. I
þrengingum þeirrar
vélvæddu tilveru, sem
nútíminn skapar í
firrtum heimi and-
legrar fátæktar og
formleysis, fá æðri
gildi fortíðar ný hlut-
verk. Tónlist Jóhanns
Sebastian Bachs reis
í lok barrokktímans í
þær hæðir fullkomn-
unar forms' og anda-
giftar, sem vart eiga sér hliðstæðu
í sögu tónlistar til þessa dags. Að
honum látnum vék list hans fyrir
nýjum tískustraumum og féll í
gleymsku í heila öld, uns tónskáld-
ið Mendelssohn beitti sér fyrir
endurvakningu hennar með flutn-
ingi Mattheusarpassíunnar. Á ís-
landi vissi fólk ekki að þessi tón-
list væri til, fyrr en Páll ísólfsson
hóf að kynna orgelverk Bachs hér
í Dómkirkjunni og Fríkirkjunni,
kominn heim úr námi frá höfuð-
stöðvum snillingsins í Leipzig,
skömmu eftir fyrra stríð. Meist-
araverk Bachs fyrir kóra, hljóm-
sveit og einsöngvara lágu að
,mestu í þagnargildi hér á landi,
þar til Pólýfónkórinn reið á vaðið
með Jólaóratóríunni í Kristskirkju
árið 1964. Síðan fylgdu hin stór-
verkin í kjölfarið hvert af öðru í
flutningi kórsins, Jóhannesarpass-
ían, Mattheusarpassían, Magnific-
at og H-moll messan, þar til starf-
semi kórsins lagðist niður í árslok
Ingólfur
Guðbrandssson
1988 eftir 31 árs starf,
en alls flutti hann
Jólaóratóríuna 12
sinnum á 25 árum.
Öllum tónlistarunn-
endum hlýtur að vera
fagnaðarefni að eiga
þess nú kost að heyra
vandaðan flutning
Mótettukórsins á
þessari perlu jólatón-
listar í Hallgríms-
kirkju og verður von-
andi árviss viðburður
um ókomin ár. Mikið
skortir enn á að tón-
list Jóhanns Sebastian
Bachs sé nægilega
kynnt og flutt á íslandi, en með
stóraukinni iðkun tónlistar, bætt-
um hljóðfærakosti og fjölda af
nýjum kirkjum, hlýtur það að
standa til bóta, þótt enn bóli ekki
á tónlistarhúsinu. Engum, sem
kann einhver skil á list Jóhanns
Sebastian Bachs, blandast hugur
um yfirburði hans. í huga hvers
einasta manns, sem lætur sig tón-
list einhverju varða, er list hans
sjálfur kjarninn, inntak hins há-
leita og sanna í tónskynjun hans
og reynslu. List hans er máttug
og óendanleg einsog alheimsork-
an og nærir hvern þann, sem legg-
ur eyrun við henni.
Jóhann Sebastian Bach lauk
samningu jólaóratóríu sinnar seint
á árinu 1734, og var hann þá á
50. aldursári. Sex kantötur mynda
óratóríuna, og er hver þeirra um
sig sjálfstætt verk, sem ætlað er
til flutnings ákveðinn dag jólahá-
tíðarinnar og kirkjuársins, þrjár
hinar fyrstu 1., 2. og 3. jóladag,
Öllum tónlistarunnend-
um hlýtur að vera fagn-
aðarefni að heyra vand-
aðan flutning Mótettu-
kórsins á þessari perlu
jólatónlistar í Hall-
grímskirkju, segir Ing-
ólfur Guðbrandsson,
sem kveðst vona að það
verði árviss viðburður
um ókomin ár.
hin ijórða á nýársdag, fimmta er
fyrir sunnudag eftir nýár og hin
6. á þrettánda. Þannig er hver
kantata um sig ætluð helgihaldi
tiltekins dags, og þótt efni þeirra
myndi samfellda heild, er verkið
of langt til flutnings á einum tón-
leikum, enda ekki ráð fyrir því
gert í upphafi. Venjulega er því
skipt til helminga og þær þijár
kantötur, sem fjalla um sjálfa jóla-
sögnina, miklu oftar fluttar, eins
og hér er gert.
Þijár fyrstu kantötur jólaóratór-
íunnar fjalla allar um fæðingu
Krists og nóttina helgu. Textinn
myndar efnislega heild, tengdur
saman með sönglesi (resitatíf)
guðspjallamannsins, en tónlistin
er greypt í ramma hins þríþætta
tónlistarforms. Fyrsti þátturinn í
D-dúr hefst með viðhafnarmikium
skiptast í fylkingar á næstu árum
og er sannarlega full þörf fyrir
vinstri flokk sem stendur fast í
ístaðinu gegn ESB-aðild. Raunar
má segja að í ýmsum efnum sé
styttra á milli Alþýðubandalags og
annarra flokka en Alþýðuflokksins.
A-flokka klisjan hefur oftar en ekki
reynst innistæðulítil.
í „sameinaða blaðinu" svara
nokkrir ungir og óflokksbundnir
spurningu blaðamanns um hvernig
flokkakerfí þeir vilji. Athyglisvert
er að flestir leggja þeir áherslu á
skýrar línur um málefni og þá annað
en dægurmál. Gætu gamlir flokka-
flakkarar nokkuð af þeim lært.
Vörumst illa undirbúnar
sameiningaræfingar
Fróðlegt er að fylgjast með mál-
flutningi þeirra sem telja að Alþýðu-
bandalagið hafi ekki lengur sjálf-
stæðu hlutverki að gegna í íslensk-
um stjórnmálum. Algengasta stað-
hæfingin sem renna á stoðum und-
ir þetta sjónarmið er að flokkurinn
hafi staðið fyrir stefnu semm hafi
orðið úrelt við lok kalda stríðsins.
Þeir sem þannig tala þekkja annað
hvort ekki til stefnu Álþýðubanda-
lagsins undanfarinn aldarfjórðung
eða búa sér til klisjur gegn betri
vitund. Athyglisvert er raunar að í
þessum hópi eru menn sem til
skamms tíma voru í Alþýðubanda-
laginu.
Sjálfsagt er að flokkar í stjórnar-
andstöðu hafi sem best samstarf sín
á milli ekki síður en þeir sem standa
að ríkisstjórn. Það væri hins vegar
illa farið ef kraftar manna í stjórnar-
andstöðu færu í illa undirbúnar sam-
einingartilraunir sem lítil málefnaleg
innistæða er fyrir. Æfingarnar „á
rauðu ljósi“ fyrir nokkrum árum
ættu að vera víti til varnaðar.
Höfundur er þingmaður Alþýðu■
bandalags.
hljóðfæraslætti, bumbum og
lúðrahljóm, en síðan hefst fagnað-
arsöngur kórsins: „Jauchzet, froh-
locket!“. Síðan skiptast á resitatíf,
aríur og lofsöngvar fluttir af kórn-
um, og notar Bach þar gömul sál-
malög í síbreytilegum raddsetn-
ingum með millileik hljóðfæra,
lagið „Af himnum ofan boðskap
ber“, og lagið „Ó, höfuð dreyra
drifið“, sem einnig gengur eins og
rauður þráður í gegnum Mattheus-
arpassíuna.
Önnur kantatan er í G-dúr, til-
einkuð öðrum degi jóla og fjallar
um fjárhirðana á Betlehemsvöll-
um. Hún hefst á hægum hljóð-
færaþætti, hinni frægu Pastoral-
sinfóníu, sem er ein fegursta
hljómsveitarsmíð Bachs. Þunga-
miðja þessa þáttar er fúgukaflinn
nr. 21, kór englanna, sem syngja
dýrð Guði í upphæðum, en raddir
kórs og hljóðfæra blandast saman
í margslunginn tónavef. Þessum
þætti lýkur með hægum en tígu-
legum lofsöng kórsins í nýrri
raddsetningu lagsins „Af himnum
ofan boðskap ber“.
Þriðja kantatan er helguð þriðja
degi jóla og er í D-dúr einsog hin
fyrsta. Hún hefst á hröðum inn-
gangi hljómsveitar, en síðan hefja
fjárhirðarnir upp raust sína, ákalla
konung himnanna og leggja af
stað til Betlehem að sjá það und-
ur, sem orðið er. Kantötunni lýkur
með söng hirðanna, er þeir snúa
aftur, lofsyngjandi Guð fyrir allt
það, er þeir höfðu heyrt og séð.
Ástæða er til að þakka Mótettu-
kór Hallgrímskirkju og stjórnanda
hans fyrir framtakið að færa okk-
ur boðskap jólanna í sínum feg-
ursta búningi, flytja okkur birtuna
að ofan inn í myrkur skammdegis
og lyfta hugum til hæða. Tóhlist
Jóhanns Sebastian Bachs hefur
ævarandi gildi og hefur öðlast
nýtt hlutverk í samtímanum sem
andstæða og andóf gegn tómleik-
anum.
Höfundur er tónlistarfrömuður.