Morgunblaðið - 06.12.1995, Qupperneq 45

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 6. DESEMBER 1995 45
BRÉF TIL BLAÐSINS
RJÚPUR
Friðum rjúpuna
Frá Rósu B. Blöndals:
LISTAMAÐURINN Kjarval sagði,
„ég banna að skjóta ijúpuna". Nú
liggja minkar, refir og fálkar á
ijúpustofninum allt árið og mest
um vetur. Þess vegna er lífsnauð-
syn að alfriða ijúpuna áður en það
verður um seinan. Ernir og fálkar
voru friðaðir allt of seint og geng-
ur illa að ná þeim upp, og eru þó
ránfuglar. Rjúpan næðist aldrei
upp, ef henni yrði fækkað jafn
mikið. Hún hefur ekki hvasst nef
og klær til þess að veija sig.
Mesti skaðinn sem ísland hefur
orðið fyrir í sambandi við að friða
of seint, er þegar sjötíu geirfuglar
voru reknir til slátrunar, þeir síð-
ustu. Sagt var að enginn maður
sem framkvæmdi slíkt verk gæti
gleymt bænaraugum Geirfuglsins.
Frændi hans lundinn er í útrým-
ingarhættu. Hann ætti strax að
friða.
Lögvernda þarf rjúpuna strax
Geitlandsdómur, í Borgarfirði,
var herfilegur og ósanngjarn. Frá
íslands byggð í rúm ellefu hundr-
uð ár, hafa allir mátt veiða íjúp-
una sem vildu og aldrei verið tak-
mörk sett. Nú ætti því að vera
tími til kominn að ráðamenn láti
dæma rjúpnastofninn allan, sem
eign vor friðunarsinna.
Hví skyldum við ekki eiga jafn
mikið tilkall til rjúpnastofnsins,
eins og skotmennirnir? Ég á ijúp-
una, eins og þeir, já miklu fremur
en þeir. Minn réttur og bændanna
í Borgarfirði hefur verið fótum-
troðinn.
Lífsvernd ætti alltaf að vera
meira metin heldur en drápsæðið,
eins og ijúpnaveiðin er. Þar sem
vér íslendingar höfum umhverfis-
verndarráðherra, þá ætti hann að
geta, ásamt Össuri Skarphéðins-
syni, alþingismanni, og ætla
mætti Kvennalista, fengið þessu
nauðsynjamáli framgengt, að al-
friða ijúpuna.
Það mál verður fram að ganga
á þessu þingi, að ijúpnablóðbað
verði aldrei framar tengt við jólin.
Vér meguni ekki missa ijúpuna
úr fuglalífi íslands.
Rjúpnadrápin sýna best, hvað
Islendingar eru langt á eftir öðr-
um menningarþjóðum í náttúru-
vernd.
RÓSA B. BLÖNDALS
Góður upplesari
Frá Leó M. Bjarnasyni:
ÉG HEF verið að bíða eftir því
að fleiri, sem höfðu gaman af
sögu Hrafns Gunnlaugssonar í
útvarpinu á dögunum, þyrðu að
láta í sér heyra. Fram að þessu
hefur mest borið á hneykslun her-
kerlinga og nöldri fýlupoka, sem
telja sig hafa einkarétt á því að
hafa skoðanir.
Sem betur fer var upplestur
Hrafns á sögunni endurtekinn;
annars hefði ég og fleiri misst af
góðri skemmtun, sem er orðin
næsta fáheyrð i Ríkisútvarpinu.
Aðdragandinn að endutekningu
upplestursins er launfyndinn
brandari, svona út af fyrir sig.
Halldór Laxness lifir í verkum
sínum eins og önnur stórskáld. Á
grundvelli þeirra verður hann um-
talsefni almennings, eins og hann
stofnaði til (og hefur sjálfsagt
ætlast til). Persónuleg staða hans
eða aldur mun þar engu breyta.
Ofurmenni á borð við Halldór Lax-
ness eru undantekningarlítið um-
deild, þótt þau njóti virðingar. Þau,
og verk þeirra, eru og verða upp-
spretta og viðfangsefni minni spá-
manna svo Iengi sem ritfrelsi tíðk-
ast í landinu. Og á meðan spámenh
eru að þroskast og stækka munu
þeir halda áfram að stæla fyrir-
myndir, hvort sem það eru önnur
skáld, sögur eða texti; Halldór
Laxness er þar ekki undanskilinn.
í því efni má benda á mepkilegt
rit eftir Eirík Jónsson sem nefnist
„Föng Halldórs Laxness". Um
smekkvísi má alltaf deila, m.a.
smekkvísi Halldórs Laxness,
Hrafns Gunnlaugssonar og fleiri.
Ég minnist þess að hafa hlustað
í útvarpinu, mér til skemmtunar
og fróðleiks, á Þórberg Þórðarson
herma eftir sr. Árna Þórarinssyni.
Þar var nú ekki eintómt lof um
nafnkunna menn, án þeSs að „at-
vinnuhneykslarar“ rykju upp með
andköfum!
Einhver skemmtilegasti upples-
ari í útvarpinu, sem ég man eftir
frá því fyrrum, var Helgi heitinn
Hjörvar; þ_að voru tilþrif sem mun-
aði um. Ég minnist einnig Guð-
mundar G. Hagalíns fyrir líflegan
upplestur þar sem hann brá sér í
ýmis gervi. Þá mætti nefna Stein-
þór á Hala, bróður Þórbergs, sem
dæmi um útarpsmann sem kunni
þá list að segja sögu þannig að
eftir var tekið.
Hrafn Gunnlaugsson hefur m.a.
skrifað ágætar smásögur. Ég vissi
hins vegar ekki að hann væri jafn
góður upplesari og raun ber vitni.
Það er skortur á góðum upplesur-
um og því vona ég að maður fái
að heyra oftar í Hrafni.
Listamenn, sem ekki vekja at-
hygli, eiga í vandræðum og því
beita menn ýmsum brögðum til að
viðhalda eftirtekt. Mér finnst of
mikið veður gert út af því sem lista-
menn, á borð við Hrafn Gunnlaugs-
son og Thor Vilhjálmsson (sá jap-
anski með vafninginn á Listahátíð
um árið) o.fl. gera til að vekja á
sér athygli. Það sem máli skiptir
er að þetta eru listamenn að at-
vinnu og á þá er hlustað.
LEÓ M. JÓNSSON,
Höfnum.
Ohugnanleg staðreynd?
Frá Sigurði Magnússyni:
UNDANFARIÐ eins og oft endra-
nær hefur verið umíjöllun um af-
urðir bænda í fjölmiðlum og hefur
mjólkina borið hvað hæst síðustu
daga. í framhaldi af því vil ég nú
setja fram þá „kenningu“ að mat-
vara geymd í plastílátum skaði
heilsu manna.
Kenningin er unnin upp úr sam-
ansafni af niðurstöðum sem
finnast í vísindaritum um þessi
mál og er því ekki ágiskun, „held-
ur virðist vera bláköld og óhugnan-
leg staðreynd"
Heimildir sem hafa mótað af-
stöðu mína mest til þessara mála
eru ýmsar sérprentanir úr Lækna-
blaðinu1,2 ,Ugeskr. læger1 og eftir-
tektarverðar setningar í Sögu
Mjólkurbús Flóamanna í 60 ár.
Fyrir skömmu uppgötvuðust fyrir
„tilviljun efni í plasti“ sem nefnd
eru okt- og nónoxýnól3 þessi efni
geta myndast, og önnur, við hita
og/þrýsting þegar efnið er mótað
í umbúðir. „Þessi efni hafa mikil
östrógen-áhrif og eru sæðisdrep-
andi.“ Það er harkalegt að halda
fram að getnaðarvarnarefni séu í
matvöru sem geymd er í plastílát-
um, en rannsóknir staðfesta þessa
ógn.
Kenning mín er sú að notkun
plastumbúða um matvæli, (og þá
sér í lagi um mjólk vegna eigin-
leika hennar til að ganga í sam-
band við plast) sé hægt og sígandi
að útrýma „sæði“ þeirra Iífvera,
sem nota plastumbúðir utan um
matvæli sín.
Ég nefni dæmi um sjúkdóma
sem hafa aukist eftir að byijað var
að pakka mjólkurvörum í plastílát.
Þar bera hæst og er sívaxandi
„ófijósemi“ hjá körlum4 kransæða-
bilanir í körlum og konum' og
aukning á krabbameini hjá konum.
Eftir þann samanburð sem ég
hef gert á niðurstöðum vísinda-
manna víða um heim, þá leyfi ég
mér að setja þessa kenningu fram,
byggða á þeirri staðreynd að með-
al þeirra .fæðutegunda sem við ís-
lendingar höfum neytt í nokkuð
jöfnum mæli síðustu áratugina eru
mjólk, fiskur, kjöt og mjólkuraf-
urðir í „plastpakkningu".
Niðurstöður þessara rannsókna
benda til þess að helstu áhættu-
þættir kransæðasjúkdóms séu nán-
ast hinir sömu meðal íslenskra
karla og kvenna.
Hins vegar eru líkur til að konur
deyi úr kransæðasjúkdómi næstum
fimmfalt lægri en dánarlíkur karla
og því er viðbótaráhætta sem teng-
ist hveijum áhættuþætti mun lægri
meðal kvenna en karla.
Á þessu árabili' verður aukning-
in hjá körlum, miðað við 100 þús-
und íbúa, úr um 90 körlum á ári
upp í um 200 á árinu 1966 til um
1985 en þá fer fækkandi.
Með sömu mæliaðferð hjá kon-
um verða tölurnar um 50 og hækka
uppí 90.
Kvenhormón í plastbúningi
Við þetta má bæta annarri kenn-
ingu, sem þó er ekki byggð á rann-
sóknum.
„Kenning um sátt og ósátt innan
hormónakerfis mannsins þegar
ókunnir „plasthormónar“ berast
inní líkamann."
Plasthormónarnir berast inn í
líkamann með fæðu, sem hefur
verið geymd í plastílátum, og sam-
lagast þeir hormónum kvenna
sæmilega þar sem þeir eru með
líka uppbyggingu.
En aftur á móti lendir allt í
uppnámi þegar „plastbúinn kven-
hormón" hittir karlhormóninn og
verða þá líffæri karkynsverunnar
fyrir varanlegum skaða eins og
danskar rannsóknir sýna4.
Tilvitnanir
1. Sérprentun úr Læknablaðinu 1991; 77:
49-58. Þar má sjá hvernig kransæðadauðs-
föll fara stígandi frá árinu 1951 til 1966
eru nokkuð jöfn næstu 15 árin en fara svo
að minnka úr því. --
2. í sérprentun úr Læknablaðinu 1992; 78:
267-76 eru niðurstöður úr hóprannsókn
Hjartaverndar 1967-1985:
3. Grein í Morgunblaðinu um skaðsemi
plastefna, 8.11. 1995 bls.23; í þessari grein
er bent á heimildarmynd frá 9. ágúst, sem
sýnd var í sjónvarpinu.
4. Ugeskr. Læger. 155 (33): 2530-5, 1993
Aug 16. Einnig Scientific American, októ-
ber 1995, bls. 144.
SIGURÐUR MAGNÚSSON,
Skólavörðustíg 16a,
Reykjavík.
Blab allra landsmanna!
- kjarni málsins!
Almennt hlutafjárútboð
Útgefandi:
Sölutímabil:
Forkaupsréttur:
Nafnverð hlutabréfanna:
Sölugengi:
Söluaðilar:
Ilaraldur Böðvarsson hf.
6. desember 1995 - 31. maí 1996.
Hluthafar hafa forkaupsrétt að hlutabréfum félagsins á tímabilinu
6. desember - 27. desember 1995. Þau hlutabréf sem óseld kunna að verða
að loknu forkaupsréttartímabili mun félagið selja á almennum markaði frá
28. desember 1995.
50.000.000 kr.
2,40 á fyrsta söludegi. Gengið getur breyst eftir að forkaupsréttartímabili
lýkur.
Kaupþing hf., Kaupþing Norðurlands hf., Handsal hf., Landsbréf hf.,
Samvinnubréf Landsbankans, Fjárfestingarfélagið Skandia hf.,
Verðbréfamarkaður Islandsbanka hf., og afgreiðslur sparisjóðanna og
Búnaðarbanka Islands.
Skráning: Óskað er skráningar hins nýja hlutafjár á Verðbréfaþingi íslands.
Umsjónaraðili útboðs: Kaupþing hf.
Útboðs- og skráningarlýsing liggur frammi hjá söluaðilum og útgefanda.
KAUPÞING HF
löggilt verðbréfqfyrirtœki
Kringlcm 5, 103 Reykjavík - Sími 515-1500, fax 515-1509