Morgunblaðið - 21.01.1996, Blaðsíða 40

40 SUNNUDAGUR 21. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Húðlæknir
ÍDAG
Hef flutt lækningastofu mína
að Eiðistorgi 1 7, 2. hæð.
Tímapantanir kl. 13.00-1 5.00 I síma 561 5550.
Helga Hrönn Þórhallsdóttir,
Sérgrein: Húö- og kynsjúkdómar.
STEINAR WAAGE
Topp-Tilboð
Tegund: COOL
Stærðir: 36-39.
Litur: Brúnn.
Ioppskórinn
ÚTSÖLUMARKAÐUR,
AUSTURSTRÆTI 20, SÍMI 552-2727
Tegund: 10010.
Stærðir: 36-41.
Litir: Svartur og brúnn.
Verð:
1295
Nýjar greinar í Námsflokkunum
Nýtt...
Myndlistarnámskeið
Teikning, módelteikning og portrettteikning.
8-11 vikurfrá kr. 6.600-8.000
Kennarar: Kristín Arngrímsdóttir og
Maribel González Sigurjóns.
Handverk - blönduð tækni
Silkimálun, taumálun - tauþrykk, pappírsgerð og öskjugerð.
8 vikur á kr. 6.600
Kennari: Jóhanna Ástvaldsdóttir.
Fyrrverandi Júgóslavía - saga og trúarbrögð
Saga svæðisins er rakin allt fram á þennan dag. Sérstök áhersla er lögð á
þá þróun sem leiddi til skiptingar landsins í austur- og vestursvæþi (þ.e.
svæði Króata og Serba, með Bosníu sem landið á milli"). Áhersla verður
lögð á Tito-tímann og fjallað nánar um þá þætti pólitískrar sögu,
trúarbragðasögu og hagsögu sem hafa mótað þjóðimar; viðhorf þeirra,
örlög og samskipti innbyrðis og við aðrar þjóðir.
10 vikur á kr. 6.600
íslam - sem trúarbrögð, siðakerfi og
menningarheild
Fjallað verður um upphaf íslams og pólitíska sögu íslamsheimsins. Einnig
hvemig íslam sem trúarbrögð er samofin mannkynssögunni og hvemig
sagan skýrir útþenslu íslams á síðari hluta þessarar aldar. Sérstök áhersla
verður lögð á þýðingu íslams í samtímanum, m.a. hvað varðar
bókstafshyggju, afstöðu til kvenna,
afstöðu til Vesturlanda og áhrifa þaðan.
10 vikur á kr. 6.600
Kennari; Dagur Þorleifsson.
Innritun stendur yfir í
Miðbæjarskólanum, Fríkirkjuvegi 1.
Sími 551 2992 og 551 4106.
...og spennandi!
VELVAKANDI
Svarað í síma 569 1100 frá 10-12 og 14-16 frá mánudegi til föstudags
Til borgar-
ráðsmanna í
Reykjavík
ÉG TRÚÐI varla mínum
eigin eyrum þegar ég
heyrði okkar annars
ágæta borgarstjóra tala
um að borgin hefði engan
arð af sinni eign í Lands-
virkjun. Rafmagnsveita
Reykjavíkur, sem á 45% í
Landsvirkjun, greiðir
Borgarsjóði hundruð millj-
óna á hveiju ári í arð eins
og Borgarstjóra er full-
kunnugt um. Þessi arð-
greiðsla hefur farið stig-
hækkandi hin síðari ár og
var meginástæða fyrir síð-
ustu hækkunum á raf-
orkuverði í Reykjavík.
Landsvirkjun er heild-
sali sem selur R.R. raf-
magn. Sem eigandi Lands-
virkjunar hefur R.R. í raun
engan hag af því að
Landsvirkjun skili hagnaði
yfirleitt.
Ef hinsvegar Lands-
virkjun væri látin greiða
arð, hvar á hún þá að taka
aurinn? Svarið liggur i
augum uppi, hjá þeim sem
kaupir en ekki hjá R.R.
og ekki hjá Borgarráði.
Nei, hún hækkar raf-
magnið hjá fólkinu í land-
inu að ósk borgarráðs.
Síðan talaði borgarstjór-
inn um að selja hlut borg-
arinnar í Landsvirkjun til
þess að (og takið nú eftir)
laga fjárhagsstöðu borg-
arinnar! Hver ætli hafi
komið borginni í þau
vandræði sem hún er í
núna?
Nú, auðvitað borgar-
ráð.
Þeim, sem halda að
fólkinu í borgarráði gengi
eitthvað betur að stjórna
fjármálum borgarinnar ef
þau fengju eins og 11
milljarða fyrir Landsvirkj-
un í einum slumpi, er ekki
við bjargandi, það fengi
sennilega rosalegt must-
era- og minnisvarðaæði
sem gerði borgina okkar
að skuldugustu borg í
heimi, menningarborg
Evrópu árið 2000. Ef
Landsvirkjun yrði seld
hver á þá að kaupa ? -
Það sem er kannski mikil-
vægast, hver borgaði
Landsvirkjun upphaflega?
Var það borgarráð eða
ríkið?
Nei og aftur nei, það
voru ég og þú og allir sem
borguðu skatta og keyptu
síðan rafmagn. Eg fyrir
mína parta vil fá minn
hlut í Landsvirkjun
sendan heim til mín ef af
sölu verður. En segjum
nú að Landsvirkjun yrði
seld.
Við skulum segja að
einhver hlutafélög gætu
keypt fyrirtækið. Halda
menn þá að hluthafar
mundu sætta sig við eng-
an arð? Ó, nei, þeir myndu
heimta 10% arð að við-
bættum vöxtum og verð-
bótum .
Og hveijum yrði svo
sendur reikningurinn?
Borgarráði eða ríkinu eða
hvað haldið þið? Það sem
mér þótti samt skrítnast
í þessu öilu saman var að
aðaldeilan skuli svo snú-
ast um það hver átti frum-
kvæðið að þessari tillögu.
Verst er samt að þurfa
að viðurkenna fyrir sjálf-
um sér og öðrum að þetta
er jú fólkið sem við kusum
sjálf og munum sennilega
kjósa aftur þrátt fýrir allt.
Að lokum skal borgar-
ráði bent á þá einföldu
staðreynd að þó borgar-
ráð fái ekki sendar millj-
ónir frá Landsvirkjun þá
fáum við, eigendur borg-
arinnar, Rafmagnsveit-
unnar og Landsvirkjunar,
ódýrara rafmagn meðan
Landsvirkjun þarf ekki að
skila arði í galtóman
borgarsjóð.
Vandamál borgarsjóðs
er ekki skortur á pening-
um heldur peningaviti.
9. júlí.
Hver á
myndina?
ÞES8I mynd og tvær aðr-
ar eru í geymslu á auglýs-
ingadeild Morgunblaðs-
ins. Spurt var eftir þeim
fyrir nokkru en þá komu
þær ekki í leitimar. Sá
sem á myndimar er vin-
samlega beðinn að gefa
sig fram við Helgu í aug-
lýsingadeild Morgun-
blaðsins.
SKÁK
Umsjón Margelr
Pétursson
STAÐAN kom upp á
Hoogovens mótinu í Wijk
aan Zee í Hollandi, sem nú
stendur sem hæst. Jan
Timman (2.620) var með
hvítt en Sergei Tiyjakov
(2.630) hafði svart og átti
leik. Timman hefur þijú peð
í bætur fyrir skiptamun sem
ætti að vera yfirdrifíð, en
sóknarfæri svarts eru of
hættuleg. Timman lék síð-
ast 37. Bfl-c4 í tapaðri
stöðu. 37. Hbl-b2 hefði
SVARTUR leikur og vinnur.
einnig verið svarað afar
glæsilega með 37. — Hxb3!
Tivjakov lék í stöðunni:
37. - Hxc4! (Ef nú 38.
bxc4 — Dxc4+ þá er hvítur
óveijandi mát í þriðja
leik. Timman reyndi
því:) 38. Dd8+ -
Kg7 39. Dg5+ -
Hg6 og gafst upp.
Staðan í efsta
flokki í Wijk aan Zee
eftir fímm umferðir:
1. Ivan Sokolov 4 v.
2—5. Hiibner, ívant-
sjúk, Drejev og Tivj-
akov 3 v. 6—11.
Gelfand, Leko, Topa-
lov, Anand og Shirov
2'A v. 12-13. Tim-
mani og Adams 1 ‘A
v. 14. Van Wely 1 v.
Skákþing Reykjavíkur.
Sjöunda umferðin fer fram
í dag kl. 14 í félagsheimili
TR, Faxafeni 12.
Víkverji skrifar...
VÍKVERJA hefur borist bréf frá
Gunnlaugi Sveinssyni, rithöf-
undi og tölvufræðingi. Þar segir
m.a.:
„í pistli þínum í liðinni viku bar
að lesa eftirfarandi fullyrðingu um
íbúatölu landsins: „Fæst vorum við
um 40 þúsund 1785.“ - í bókinni'
Mannfækkun af hallærum eftir
Hannes Finnson segir dr. Sigurður
Nordal í inngangi að útgáfunni
1970 sem AB gaf út: „líklegt er
að mannfók á Islandi hafi aldrei
orðið færra, síðan land byggðist,
en eftir þetta áfall.“ En í tilvitnuð-
um texta er Sigurður að fjalla um
afleiðingar stórubólu er reið yfir
landið 1707. - Samkvæmt mann-
tali er þeir Ámi Magnússon og
Páll Vídalín gerðu reyndist mann-
fjöldi á landinu árið 1703 vera
50.358. í stórubólu sem reið yfír
fimm árum síðar er talið að látist
hafi ekki færri en 18 þúsund manns.
Hafa Islendingar því verið sem
næst 32 þúsund árið 1708, og er
þá tekið mið af tíðarfari og árferði
árin á undan sem lesa má um í
Skýrslum um landshagi 1. bindi
eftir Arnljót Ólafsson. Vegitasjón
landsins var þegar í upphafí 18.
aldar svo illa farin vegna ofbeitar
sauðfjár að landið gat í góðæri
brauðfætt um 50 þúsund manns,
en harðnaði í ári féll landslýður,
eins og gerðist 1756-57 og
1783-85. Athyglisvert er að eftir
að fyrsta manntalið er gert 1703
allt fram til ársins 1824, kemst
mannfjöldi aldrei yfir 50 þúsund,
og er lengst af rúm 40 þúsund...“.
Síðan fjallar Gunnlaugur nánar
um ofbeit en spyr í lokin: „Hvert
sækir Víkverji töluna um 40 þúsund
1785?“
xxx
VÍKVERJI sækir upplýsingar
um íbúatölu landsins árið
1785 í tvær áttir. í fyrsta lagi í
íslandssögu Einars Laxness [Al-
fræði Menningarsjóðs], sem út kom
1977. Þar segir á bls. 62 í fyrra
hefti undir yfírskriftinni „Mann-
fjöldi á íslandi 1703 - 1976“:
„1703 50.358,
1762 44.845,
1769, 46.201,
1785 40.623,
1801 47.240,
1835 56.035
1840 57.094
1845 58.588
1850 59.157...“
íbúaþróunin er síðan rakin áfram
fram á útgáfuár bókarinnar. Eftir-
tektarvert er að íslendingar rétta
ekki úr kútnum, hvað mannfjölda
áhrærir, fyrr en 20. öldin, tækniöld-
in, gengur í garð. Ný þekking og
tækni náðu mun meiri verðmætum
úr auðlindum landsins.
XXX
SÍÐARI heimild: Rit Fram-
kvæmdastofnunar ríkisins,
áætlanadeildar: „Mannfjöldi, mann-
afli og tekjur“, útgefið 1981. Þar
segir í kaflanum „Mannfjöldaþróun
á Islandi 1703-1980“:
„Elztu heimildir um aldur, kyn
og búsetu mannfjöldans eru frá
1703, þegar þeir Árni Magnússon
og Páll Vídalín tóku fyrsta mann-
tal á íslandi. Þá töldust íslendingar
50.358. Síðan er ekki vitað um
tölu mannfjöldans fyrr en við
næsta manntal, árið 1762, en þá
hafði landsmönnum fækkað um
5.513 í 44.845. Orsakir fækkunar-
innar voru m.a. Stórabóla sem
geisaði árið 1707, en hún er talin
ein mesta drepsótt sem borizt hef-
ur til landsins. Talið er, að hún
hafi orðið um þriðjungi þjóðarinnar
að bana. Árið 1769 telst mann-
fjöldinn vera 46.201, en fækkar
síðan niður í 40.623 1785. Mikið
harðindaskeið ríkti um og eftir
miðja öldina, auk þess sem gosaska
Skaftáreldanna árið 1783 barst
viða um land, eyddi gróðri svo
heyfengur brást og búpeningur
féll. Talið er, að um 9.000 manns
hafi fallið á árunum 1783-1785 eða
tæplega fimmtungar þjóðarinnar.
Landsmönnum hafði þannig fækk-
að á tímabilinu 1703 til 1785 um
nær 10 þúsund manns."
Lægsta skráða íbúatala landsins
í tilvitnaðri íslandssögu er 40.623
íbúar árið 1785. Ágiskunartalan
32.000 árið 1708 kann að vera jafn-
rétt þrátt fyrir það.