Morgunblaðið - 18.02.1996, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 18. FEBRÚAR 1996 11
„Formaður út-
varpsráðs notar
landnemaþáttinn,
sem aðalröksemd
til þess að sýna
fram á hvað allar
aðgerðir hafa
verið vitlausar,41
segir arkitektinn.
starfsnefndar um opinberar fram-
kvæmdir sem var skilyrði fyrir
heimild til þess að hefjast handa.
Mótbárur starfsmanna
Þegar hér var komið sögu árið
1979 og sjónvarpið komið inn í
myndina, var settur á laggirnar
ráðgjafarhópur starfsmanna hljóð-
varps og sjónvarps til að endur-
skoða teikningar með hönnuðum.
Að þeirri endurskoðun lokinni voru
tillögur kynntar starfsfólki Ríkisút-
varpsins á fjölmennum fundum.
Fram komu mótbárur frá hluta
starfsmanna sjónvarps, sérstaklega
af fréttastofunni, sem Vilhjálmur
segist hafa skilið svo að of mikil
nálægð hljóðvarps og sjónvarps
væri ekki æskileg, en á þessum
árum voru þetta einu ljósvakamiðl-
arnir í landinu.
Hver einasta deild hljóðvarps og
sjónvarps fékk verulega stækkun á
sínu húsnæði og reynt var að verða
við ýtrustu kröfum starfsfólks. 011-
um sjáanlegum þörfum hljóðvarps
og sjónvarps var mætt að því und-
anskildu að tónlistarsalurinn varð
að víkja fyrir sjónvarpssal, að sögn
Vilhjálms. Þó var ekki talið útilokað
að sá salur gæti nýst fyrir tónlistar-
upptökur. Við hönnun hússins var
lögð áhersla á sveigjanleika í notk-
un er varðar almenn skrifstofurými
en upptökusvæði voru og eru eðli
samkvæmt nokkuð bundin.
60% fjölgun starfsfólks
Teikning af húsi fyrir hljóðvarp
og sjónvarp, nefnt Útvarpshús, var
samþykkt í byggingarnefnd
Reykjavíkur í ársbyrjun 1980. Þá
var starfsmannafjöldi hjá útvarpinu
91 og hjá sjónvarpinu 144. Að sögn
Vilhjálms var allri starfsemi útvarps
og sjónvarps komið fyrir í nýja
húsnæðinu skv. teikningum, en að
vísu var ekki séð hvernig koma
ætti leikmyndabúnaði sjónvarps,
stórum sem smáum hlutum, fyrir í
nýja húsinu. Því var brugðið á það
ráð að teikna sérstakt stálgrindar-
hús, 400-500 fermetra, fyrir leik-
mynda- og tæknideildir sem fékkst
samþykkt norðar á lóðinni en er enn
óbyggt. Þeir munir, sem þangað
eiga að fara, eru því tvist og bast
um húsið eins og stendur og ljóst
að það muni þurfa að rísa ef af
flutningi sjónvarpsins verður. Að
undanskildu Útvarpshúsinu sjálfu
og áðurnefndri geymslubyggingu,
hefðu engar aðrar teikningar verið
gerðar af byggingum á lóðinni og
að mati arkitektsins ætti að vera
hægt að koma Ríkisútvarpinu öllu
fyrir í Útvarpshúsinu þótt eflaust
þyrfti að gera ýmsar tilfæringar til
að koma allri starfseminni inn.
Morgunblaðið/Þorkell
RÖK snúa oft fremur að mislitum skoðunum á skipulagi RÚV
og stefnu í dagskrármálum en að lausn húsnæðisvandans, eins
og hann liggur fyrir.
Breyta þyrfti húsinu notkunarlega
séð og fara í mun nánara sambýli
en áður var gert ráð fyrir.
Þrátt fyrir yfirlýsta stefnu um
að ekki bæri að stefna að fjölgun
starfsmanna þó að byggt yrði, hef-
ur reyndin orðið sú að starfsmönn-
um hefur fjölgað um 60% frá því
að teikningar Útvarpshússins voru
samþykktar árið 1980, eru nú 175
hjá útvarpi og 205 hjá sjónvarpi.
Hörður Vilhjálms-
son, fjármálastjóri
RÚV, nefnir tvær
ástæður sem meg-
inskýringar. Önnur
sé sú að mæta hafi
þurft ört vaxandi
samkeppni, sem
hófst síðla árs
1986. Hitt var að
þó nokkur hópur
lausráðinna starfs-
manna var fastráð-
inn. Rás 2 réð þar
mestu um enda ekki
til þegar hönnun
hússins lá fyrir.
Útvarpshúsið er 16.300 fermetr-
ar að stærð. Arkitektum hússins
telst til að um það bil fjórðungur
þess sé enn ófrágenginn, en sjón-
varpið hafí nú þegar að hluta til
hafíð starfsemi þar. M.a. hafi aðal-
skrifstofa sjónvarps, innkaupa- og
markaðsdeild verið flutt auk þess
sem sjónvarpið hafi til afnota ein
þrjú hljóðver. 1 óinnréttaða rýminu
fari líka fram nokkur starfsemi,
m.a. eru hafnar þar tökur á spurn-
ingaþætti framhaldsskólanna
„Gettu betur“.
„Reksturinn hef-
ur verið þungur
og hefur að of
miklu leyti þurft
að styðjast við
verulegan yfir-
drátt á hlaupa-
reikningi,“ segir
fjármálastjórinn.
Framkvæmdasjóður
Framreiknaður stofnkostnaður
við Útvarpshúsið er um 1,7 milljarð-
ar og hefur Framkvæmdasjóður að
fullu og öllu staðið undir byggingu
þess, að sögn Harðar. Þar af er
stofnkostnaður vegna sjónvarps á
bilinu 600-800 milljónir kr., sem
ekki mun nýtast ef ekki verður af
flutningi. Framkvæmdasjóður hef-
ur einnig staðið
undir fjárfestingu í
dreifikerfi og að
verulegu leyti undir
kaupum á tækni-
búnaði. í sjóðinn
renna 10% af veltu
hvers árs sem hefur
að jafnaði þýtt um
200 milljónir kr. á
ári.
„Ráðstöfunarfé
sjóðsins var þrotið
árið 1987 þegar
framkvæmdir við
húsið voru stöðvað-
ar. Síðan hefur ýmsu öðru þurft
að sinna. Staðreyndin er sú að
reksturinn hefur verið mjög þungur
og hann hefur að of miklu leyti
þurft að styðjast við verulegan yfir-
drátt á hlaupareikningi. Menn hafa
því viljað halda að sér höndum í
stofnframkvæmdum vegna þess að
lausafjárstaðan hefur varla leyft
það. I Framkvæmdasjóði eru nú um
102 milljónir kr. og hefur afgangur
sjóðsins í reynd virkað sem mót-
vægi við umframkeyrslu í rekstri,"
segir fjármálastjórinn.
Herði finnst þó orðið tímabært
að hespa það verkefni af að flytja
starfsemi sjónvarps alfarið í Efsta-
leitið enda hafi það alltaf verið
stefnan auk þess sem spara mætti
80-85 milljónir kr. árlega með þvi
að flytja RÚV á einn stað. Segja
megi á hinn bóginn að skort hafi
festu og á mörkunum að sjóðurinn
ráði við það verkefni. Hann hafi
óneitanlega liðið fyrir þungan rekst-
ur í allmörg undanfarin ár.
Skiptar skoðanir
Heimir Steinsson, útvarpsstjóri,
segist hafa þá grundvallarafstöðu
að Ríkisútvarpið eigi að taka í notk-
un það húsnæði, sem búið sé að
byggja, burtséð frá því hvernig
rekstrarforminu yrði fyrir komið.
Hann telji að sjónvarpið eigi að
flytja þá hluta starfseminnar sem
komast fyrir í Efstaleitinu í stað
þess að hafa svo stóran húshluta
ónýttan. Síðan gæti framhaldið orð-
ið það að haldið yrði áfram að vera
með þann hluta af starfseminni,
sem kæmist ekki fyrir í Efstaleit-
inu, á Laugaveginum eða núverandi
sjónvarpshús yrði selt og byggt við-
bótarhús í Efstaleitinu sem að lík-
indum yrði þá skrifstofubygging,
ef plássið þryti, eins og grunsemdir
hafa vaknað um.
Markús Örn Antonsson, fram-
kvæmdastjóri útvarps, segist hafa
sannfærst enn frekar um réttmæti
og nauðsyn þess að Ríkisútvarpið
verði með tvær höfuðdeildir sínar,
útvarp og sjónvarp, í Efstaleitinu.
Jafnhliða sé nauðsynlegt að löggjaf-
inn skilgreini verkefni RÚV upp á
nýtt og að sú skilgreining verði í
átt til aukinnar samvinnu, samnýt-
ingar og samruna útvarps og sjón-
varps en ekki aðgreiningar. Einnig
þurfi að meta húsnæðisþörfina upp
á nýtt. „Ég tel að við þurfum ekki
að taka frá rými í Útvarpshúsinu
undir starfsemi á borð við smíða-
verkstæði fyrir leikmyndir og
saumastofu, heldur megi leggja
þessar deildir niður og kaupa þá
þjónustu á verkstæðum úti í bæ
eftir atvikum. Þar með fengjum við
húsnæði, sem hægt yrði að innrétta
með tilliti til annarra þarfa en upp-
haflega var gert ráð fyrir. Að mínu
mati á að draga úr umfangi starf-
seminnar þannig að hún geti rúm-
ast innan veggja hússins eins og
það stendur nú í stað þess að byggja
við það, eins og rætt hefur verið
um á sumum stigum málsins."
Pétur Guðfinnsson, fram-
kvæmdastjóri sjónvarps, segir að
við blasi tveir kostir, annaðhvort
að bæta aðstöðu sjónvarpsins á
Laugaveginum og byggja ofan á
það hús eða flytja inn í Útvarpshús-
ið eftir að það hefur verið lagað
að breyttum þörfum sjónvarpsins.
Þetta væri spurning um kostnað
og hagkvæmni og inn í umræðuna
blandaðist nú hugsanlegt söluverð
sjónvarpshússins. Pétur segir ýmis-
legt vera enn óútreiknað. Hann
svaraði spumingum út frá hag-
kvæmnisjónarmiðum en ekki út frá
tilfinningum.
Eyjólfur Valdimarsson, fram-
kvæmdastjóri tæknisviðs RÚV, telur
það vera fjárhagslega hagkvæmt að
vera með reksturinn sameinaðan
undir einu þaki. Hann kysi aftur á
móti að sjá tímasetningu flutnings-
ins þannig að hann yrði fjárhagslega
viðráðanlegur. „í ljósi örra breytinga
í ljósvakamiðlun, tel ég að Ríkisút-
varpið geti orðið mun sterkara sam-
einað en sitt í hvoru lagi. Við breyt-
um ekki tímahjólinu. Útvarpshúsið
er staðreynd. Við getum ekki velt
okkur lengur upp úr fortíðinni. Við
verðum að fara að einblína á nútíð
og framtíð. Ekki má heldur gleyma
því að leyfí fyrir húsbyggingunni í
núverandi mynd fékkst á þeim for-
sendum að sjónvarpinu yrði komið
þar fýrir líka. Annars er frumkvæði
þessara mála nú í höndum ráðherra-
skipaðrar nefndar."
Ríkisendurskoðun mælti með
flutningi sjónvarpsins af Laugavegi
í Efstaleitið ’’ :n kom út
í október sl., en caldi sömuleiðis að
endurskipuleggja þýrfti húsnæðið
og aðlaga stofnunina nýju stjórn-
skipulagi, sem m.a. gerði ráð fýrir
að hún skiptist í tvær megindeildir,
hljóðvarp og sjónvarp.
Stöð 2 vill kaupa
íslenska útvarpsfélagið hf. hefur
nú óskað eftir viðræðum við Ríkis-
útvarpið um hugsanleg kaup á sjón-
varpshúsinu við Laugaveg og hefur
útvarpsstjóri svarað þeirri beiðni
með því að tilnefna þriggja manna
könnunarviðræðunefnd af hálfu
RÚV.
Að mati Ríkisendurskoðunar er
raunhæft að ætla að fyrir sjón-
varpshúsið við Laugaveg fáist um
170 milljónir kr. Hörður Vilhjálms-
son segist hafa undir höndum ný-
legt mat fasteignasala á sjónvarps-
húsinu sem hann vilji ekki undir
nokkrum.kringumstæðum gefa upp
enda geti það skaðað samningsstöð-
una. Aftur á móti hlyti það að stór-
auka verðmæti hússins ef hægt
yrði að selja það til sömu nota og
nú er. „Þrátt fyrir að Stöð 2 sé
með minni umsvif, tækni og þjón-
ustuþarfir en sjónvarpið, er þarna
ýmis búnaður, lagnakerfi og annað
sem getur komið íslenska útvarps-
félaginu að fullnægjandi notum þó
það fullnægi ekki núverandi þörfum
sjónvarpsins."