Morgunblaðið - 18.02.1996, Blaðsíða 52

varða
víðtæk
fjármálaþjónusta
L
Landsbanki
fslands
Banki allra landsmanna
MOHGUNBLAÐIÐ, KHINGLAN 1, 103 REYKJAVlK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181,
PÓSTHÓLF 3040, NETFANG MBL@CENTRUM.1S / AKUREYRI: HAFNARSTRÆTI 85
SUNNUDAGUR18. FEBRÚAR 1996
VERÐ í LAUSASÖLU 125 KR. MEÐ VSK
Rannsóknir á lyfi sem lækkar blóðfitu hjá þeim sem hafa hækkað kólesterol í blóði
Minnkar hættu
á hjartaáfalli
Lyfsali íhugar skaða-
bótamál við ríkið
Engin
jKerðtrygg-
ing lengur
Siglufirði. Morgunblaðið.
ÁSTA Júlía Kristjánsdóttir, lyfsali á
Siglufirði, lagði nú í vikunni inn lyf-
söluleyfi sitt. Hún segist vera til-
neydd til að gera þetta því hún meti
það svo að hún hafí keypt apótekið
og þær eignir, sem því fylgdu, á um
það bil fimm milljónir yfir markaðs-
verði og ef hún ekki geti selt þessar
eignir á sama verði og hún keypti
þær á fyrir tveimur árum ætlar hún
í skaðabótamál vi.ð ríkissjóð.
Að sögn Ástu Júlíu var ákveðin
yerðtrygging í gangi í gamla lyfsölu-
kerfmu. Það hafi ætíð fengist sú
upphæð fyrir eignirnar, sem keypt
var á, en ef eitthvert apótek seldist
ekki, þá bar lyfsölusjóði að kaupa
það upp. Ásta Júlía segir að með
nýju lyfsölulögunum sé þessari verð-
tryggingu skyndilega kippt út, og
miðað við markaðsverð fasteigna á
Siglufirði reiknast henni til að hún
sé að tapa um það bil fimm milljónum
og það ætlar hún ekki að sætta sig
við. Að lokum kvaðst hún ekki vera
bjartsýn á að apótekið og þær eign-
"“Trí'sem því fylgdu, seldust á því verði,
sem hún teldi sig þurfa að fá.
Heilbrigðis- og tryggingamála-
ráðuneytið hefur nýlega auglýst
laust til umsóknar lyfsöluleyfið á
Siglufirði og skulu umsóknir berast
ráðuneytinu fyrir 5. mars nk.
------♦—»-♦----
Framkvæmdasjóður RÚV
Virkar sem
mótvægi
HÖRÐUR Vilhjálmsson, íjármála-
stjóri Ríkisútvarpsins, segir að Fram-
drttemdasjóður hafi allmörg undan-
farin ár liðið fyrir þungan rekstur
RÚV. Ráðstöfunarfé sjóðsins var
uppurið vorið 1987 þegar fram-
kvæmdir við Útvarpshúsið í Efsta-
leiti voru stöðvaðar, en í sjóðinn
renna 10% af ársveltu Ríkisútvarps-
ins eða um 200 milljónir kr. á ári.
Sjóðurinn hefur m.a. að fullu og
öllu staðið undir byggingafram-
kvæmdum Ríkisútvarpsins það sem
af er, en að sögn Harðar hafa menn
viljað halda að sér höndum í stofn-
framkvæmdum þar sem lausafjár-
staðan hefur ekki leyft þær. „Stað-
reyndin er sú að reksturinn hefur
verið mjög þungur og hann hefur
að of miklu leyti þurft að styðjast
■wvið verulegan yfirdrátt á hlaupa-
reikningi. I Framkvæmdasjóði eru
nú um 102 milljónir kr. og hefur
afgangur sjóðsins í reynd virkað sem
mótvægi við umframkeyrslu í
rekstri," segir fjármálastjóri RÚV.
■ Raunaróður RÚV/10-11
♦ ♦ ♦-----
Flugvél ók
út af braut
BANDARÍSK leiguflugvél af gerðinni
DC-8 keyrði með vinstra hjólastellið
út af akstursbraut skömmu eftir lend-
ingu á Keflavíkurflugvelli í gærmorg-
un. Vélin var að koma til landsins
með 69 farþega og 12 manna áhöfn
þegar óhappið varð. Engar skemmdar
urðu á henni. Grafið var frá hjólastell-
ihu og vélinni kippt upp á brautina.
Vélin fór frá Keflavík í gær.
NÝ RANNSÓKN á blóðfitulækk-
andi lyfi, sem kallast pravasatin,
bendir til að með notkun þess
megi draga verulega úr hættu á
að þeir sem hafa hækkað kóleste-
ról í blóði fái fyrsta hjartaáfallið.
Sagt var frá rannsókninni í tíma-
ritinu New England Journal of
Medicine nýlega.
Rannsóknin, sem gerð var við
háskólann í Glasgow, náði til rúm-
lega sex. þúsund karla og kvenna
sem öll höfðu hækkað kólesteról
en enga sögu um hjartasjúkdóma.
Fylgst var með fólkinu að meðal-
tali í fimm ár. Fyrir rúmu ári voru
birtar niðurstöður viðamikillar og
viðurkenndrar norrænar rann-
sóknar á öðru Iyfi úr sama lyfja-
flokki, simvastatini, nema hváð
hún beindist að þeim sem höfðu
staðfesta sögu um hjartasjúkdóma
auk hækkaðrar blóðfitu og bentu
þær til þess að minnka mætti líkur
á hjartaáföllum og dauðsföllum
vegna hjartasjúkdóma með notkun
lyfsins.
Almennt forvarnar-
starf mikilvægt
Að sögn Guðmundar Þorgeirs-
sonar, sérfræðings í hjartasjúk-
dómum við Landspítalann, eru
niðurstöður skosku rannsóknar-
innar athyglisverðar, aðallega fyr-
ir tveggja hluta sakir. „Rannsókn-
in, sem var afar viðamikil, bendir
ótvirætt til að hægt sé að minnka
verulega líkurnar á að fólk sem
ekki hefur fengið hjartaáfall, en
er með hækkað kólesteról, fái
fyrsta hjartaáfallið. Einnig virðist
að þrátt fyrir inntöku pravastatins
í langan tíma og lækkun á kólestr-
eóli þess vegna séu engar lang-
vinnar aukaverkanir af meðferð-
inni og ótti um að hún hækki dán-
artíðni af öðrum orsökum en vegna
hjartasjúkdóma sé ekki á rökum
reistur."
Guðmundur segir einnig að lyf-
in ein og sér leysi ekki allan
vanda. „Meðferð með þessu lyfi
og öðrum skyldum lyfjum er dýr
og það verður að nota þau skyn-
samlega.“ Það beri hins vegar að
líta á það að meðferð hjarta- og
kransæðasjúkdóma sé dýr og því
geti verið hagkvæmt að grípa inn
í þróunina og koma í veg fyrir
að fólk fái þessa sjúkdóma. Þá
segir hann að hækkuð blóðfita
og hjartasjúkdómar í kjölfar
hennar sé algengur sjúkdómur
sem mikilvægt sé að vinna gegn
með almennu forvarnarstarfi, svo
sem réttu mataræði, hreyfingu,
minni tóbaksreykingum, sem og
að fylgjast reglulega með blóð-
þrýstingi.
Sprett úr spori í Biskupstungum
Morgunblaðið/RAX
Skýring fundin á misræmi
milli Ara fróða og vísinda
STEFÁN Aðalsteinsson, erfðafræðingur og
forstöðumaður Norræna genabankans fyrir
búfé í Ási í Noregi, segir í grein í tímaritinu
Heilbrigðismál að nýjar rannsóknir bendi til
að blóðflokkamælingar séu ekki góð aðferð
til að rekja skyldleika þjóða. Svipuð blóð-
flokkahlutföll íslendinga og íra bendi ekki
til skyldleika heldur sé skýringin miklu frek-
ar sú að bólusótt hafi herjað á eyjarnar og
breytt blóðflokkahlutfallinu. Þetta er talið
skýra það misræmi sem menn hafa talið vera
á milli sagnfræði Ara fróða og læknavísind-
anna.
Oft hefur verið bent á að blóðflokkamæling-
ar bendi til þess að íslendingar séu skyldari
írum en Norðmönnum. Báðar þjóðirnar eru
með tiltölulega hátt hlutfall einstaklinga sem
eru í blóðflokki 0. Færri eru hins vegar í blóð-
flokkunum A og AB. í Noregi er þessi dreif-
ing á annan veg. Þar eru færri í O-flokki en
fleiri í A-flokki og AB-flokki. Þetta hafa ýms-
ir haft til marks um að varlegt sé að trúa
Ara fróða, sem á sínum tíma ritaði um að
Bólusótt virðist
breyta blóðflokka-
hlutfalli þjóða
ísland hefði byggst upp af norskum landnem-
um.
Stefán segir í grein sinni að í bókinni Hi-
story and geography of human genes, sem
kom út árið 1994, sé bent á að það sé að
verða æ ljósara að erfðavísatíðni í ABO-blóð-
flokkakerfinu sé ekki eins öruggur mælikvarði
á uppruna þjóða og áður hafi verið talið. Vit-
að sé að þetta kerfi geti orðið fyrir náttúru-
vali af völdum sjúkdóma og mörg þekkt dæmi
séu um slíkt.
Blóðflokkadreifing breytist
í greininni segir Stefán frá því að á sjöunda
áratugnum hafi bólusóttarfaraldur gengið yfir
á Indlandi. Mun meira hafi verið um að fólk
í blóðflokkunum A og AB hafi dáið í faraldrin-
um en fólk í öðrum blóðflokkum. Fólki í O-
flokki hafi þannig fjölgað.
„Flest Evrópulönd hafa verið svo fjölmenn
að þar var bólusótt landlæg. Þar fékk fólk
bólusótt á barnsaldri og lifði hana oftast af
vegna þess að hún var ekki skæð börnum. En
á fámennum eylöndum, svo sem íslandi og
Irlandi gekk bólan sjaldan. Þar voru margir
sem ekki fengu hana fyrr en á fullorðins-
aldri. Hún var skæð fullorðnum og fjöldi
manna dó þegar hún gekk sem faraldur eftir
langt hlé. Þá lagðist hún þungt á fólk í A-
flokki og margt af því dó. Hún eirði hins veg-
ar fólki í O-flokki og það lifði mun frekar
af,“ segir Stefán.
Stefán segir að hátt hlutfall O-flokks ein-
kenni þjóðir á eylöndum og einangruðum
landssvæðum. Bólusóttarfaraldar hafi gengið
yfir ísland og írland á umliðnum öldum og
sett mark sitt á þjóðirnar. Lík blóðflokkadreif-
ing þjóðanna sé hins vegar ekki sönnun fyrir
skyldleika þeirra.