Morgunblaðið - 23.03.1996, Blaðsíða 16

16 LAUGARDAGUR 23. MARZ 1996
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Bandamaður Kóreuforseta yfírheyrður
Nýtt spilling-
armál gæti
skaðað Kim
Seoul. Reuter.
Reuter
Himinsæng
Napóleons lagfærð
SAKSÓKNARAR í Suður-Kóreu
yfírheyrðu í gær náinn samstarfs-
mann Kims Young-sams, forseta
landsins, vegna nýs spillingarmáls
sem gæti valdið stjórnarflokknum
miklum skaða í þingkosningum
eftir þijár vikur.
Verið er að
rannsaka fjár-
málaumsvif
Changs Hak-
ros, sem hefur
lengi séð um
einkafjármál
Kims forseta.
Saksóknararnir
yfirheyrðu
Chang að beiðni
forsetans, en
hann hefur ekki
verið ákærður og kveðst saklaus
af sakargiftunum.
Fyrsta spillingarmálið
Þetta er í fyrsta sinn sem náinn
bandamaður Kims er bendlaður
við spillingarmál, en áður höfðu
tveir fyrrverandi forsetar Suður-
Kóreu og stjómendur stærstu fyr-
irtækja landsins verið ákærðir
vegna mútumála.
Stjórnmálaskýrendur sögðu að
nýja spillingarmálið gæti valdið
stjórnarflokknum miklum skaða í
þingkosningunum 11. apríl. Kim
hefur ítrekað lýst mútuþægni sem
mesta böli þjóðarinnar og þótt
hann hafi viðurkennt að hafa þeg-
ið fé af fyrirtækjum fyrir kosn-
ingabaráttuna árið Í992 kveðst
hann ekki hafa gert það eftir að
hann tók við embættinu.
Fékk Kim fé úr mútusjóði?
Stjórnarandstaðan hefur sakað
Chang um að hafa skráð húseign-
ir sem metnar eru á jafnvirði 300
milljóna króna á nöfn unnustu
sinnar og bræðra hennar. Chang
kveðst ekki tengjast þessum eign-
um á nokkurn hátt.
Stjórnarandstaðan hefur sakað
Kim forseta um að hafa fjármagn-
að kosningabaráttuna að hluta
með fé úr 40 milljarða leynisjóði
sem Roh Tae-woo, fyrrverandi
forseti, hefur játað að hafa safnað
með hjálp stórfyrirtækja. Roh er
fyrrverandi bandamaður Kims og
hefur verið leiddur fyrir rétt vegna
mútuþægni ásamt forvera hans,
Chun Doo Hwan.
GULLINN örn Napóleons I.
Frakkakeisara vakir á ný yfir
gríðarstórri himinsæng þjóðhetj-
unnar í Fontainebleau-höll,
skammt sunnan við París. Húsið
var reist á 16. öld og þar dvaldi
keisarinn oft ásamt fyrri eigin-
konu sinni, Jósefínu. Lokið er
miklum viðgerðum á höllinni og
húsbúnaðinum. Notað var grænt
damask og rauður brókaði-vefn-
aður í svefnsainum og farið vand-
Iega eftir nær 200 ára gömlum
fyrirskipunum Napóleons. Um
450.000 gestir skoða Fontaineble-
au árlega. Ætlunin er að gera
einnig við freskur í danssalnum
sem raki hefur valdið tjóni á.
Nýja-Sjáland
KiriTe
Kanawa
gagnrýnd
Wellington. Reuter.
SÓPRANSÖNGKONAN Kiri Te
Kanawa fékk í gær mjög slæma
dóma gagnrýnenda vegna tónleika
í heimalandi hennar, Nýja Sjá-
landi, og þeir lýstu henni sem
áhugalausri prímadonnu á fal-
landa fæti.
„Vonandi er þessi frammistaða
ekki dæmigerð fyrir hana, vonandi
gekk hún ekki heil til skógar, þar
serh ekkert er dapurlegra en
prímadonna á fallanda fæti,“
skrifaði Ivan Patterson, gagnrýn-
andi dagblaðsins Dominion. Hann
sagði að Te Kanawa, sem er 52
ára og býr í Englandi, hefði oft
sungið svo lágt að röddin hefði
varla heyrst.
Tónleikarnir áttu að vera há-
punktur alþjóðlegrar listahátíðar í
Weliington en Petterson taldi að
þeirra yrði minnst sem mesta klúð-
urs hátíðarinnar.
Umboðsmaður söngkonunnar,
Paul Gleeson, kom henni til varnar
og sagði að tónleikagestirnir hefðu
tekið henni frábærlega, hún hefði
12 sinnum verið klöppuð upp og
sungið tvö aukalög. Á efnisskránni
voru aríur eftir Mozart og sönglög
eftir Richard Strauss.
Fágætur atburður
Tónleikanna hafði verið beðið
með mikilli eftirvæntingu á Nýja
Sjálandi þar sem þetta voru fyrstu
tónleikar Te Kanawa innanhúss á
Nýja Sjálandi frá árinu 1969. Síð-
ustu tónleikar hennar í landinu
voru haldnir á íþróttaleikvangi í
Auckland árið 1990 að viðstöddum
140.000 manns.
Múslimar
kærðir
ÁKÆRUR á hendur þremur
múslimum og einum Króata
voru í gær lagðar fram hjá
Stríðsglæpadómstól Samein-
uðu þjóðanna í Haag. Er
þetta í fyrsta skipti sem dóm-
stóllinn leggur fram kæru
vegna stríðsglæpa þar sem
Bosníu-Serbar eru fórn-
arlömbin. Tveir mannanna
voru handteknir í Þýskalandi
og Austurríki fyrr í vikunni
og eru þeir sakaðir um að
hafa stjórnað Celebici-fanga-
búðunum í Konjic í Mið-Bos-
níu árið 1992. Talsmaður
dómstólsins sagði kærurnar
skýrt merki þess að ekki
væri gerður greinarmunur á
þjóðerni glæpamanna og
fómarlamba.
Fjöldamorð í
S-Afríku
ELLEFU manns, þar af eitt
ungabarn, létu lífið er sjö
þungvopnaðir menn réðust á
tvö heimili í Natal-héraði í
gær. Árásin átti sér stað
nokkrum klukkustund eftir
að Nelson Mandela heimsótti
héraðið. Lögregla sagði að
greinilegt væri að pólitískar
ástæður væru að baki morð-
unum og að allir hinna látnu
hefðu tengst Afríska þjóðar-
ráðinu.
Hóta sjálfs-
morðsárásum
ABDULLAH Oealan, leiðtogi
Verkamannaflokks Kúrda
(PKK) hótaði því í gær að
gerðar yrðu sjálfsmorðsárás-
ir, svipaðar þeim er Hamas-
samtökin hafa gert í ísrael,
á skotmörk í borgum Tyrk-
lands. í yfirlýsingu frá Ocalan
er þess krafist af tyrkneskum
stjórnvöldum að þau aflýsi
neyðarástandi í héruðum
Kúrda og að teknar verði upp
viðræður við samtök þeirra.
Tillögur um
Gólanhæðir
ÍSRAELSKA dagblaðið Ma-
ariv greindi frá því í gær að
ísraelsk stjórnvöld íhugi nú
þann kost að bandarískar
hersveitir verði fengnar til að
gæta Gólanhæða, sem lið í
friðarsamkomulagi við Sýr-
lendinga. Blaðið sagði að
þetta væri einn fjögurra kosta
sem ísraelska utanríkisráðu-
neytið viðraði í skýrslu sem
kynnt verður Atlantshafs-
bandalaginu í næstu viku.
Talsmaður ráðuneytisins hef-
ur staðfest að skýrslan sé til
en vildi ekki tjá sig nánar um
efni hennar.
Enga leti hjá
borginni
BORGARSTJÓRI Cluj í
Transylvaníu telur sig hafa
fundið leið til að koma í veg
fyrir að starfsmenn borgar-
innar halli sér letilega fram
á skóflur sínar í stað þess að
vinna. Leggur hann í bréfi til
vinnumálanefndar Cluj til að
skóflusköftin verði stytt. I
bréfinu, sem blaðið Romania
Libera greinir frá, segist
hann vilja stöðva þann ósið
að einn maður vinni á meðan
tíu samstarfsmenn hans horfi
á og gefí góð ráð.
Gísli Guðjónsson kannar mál Henry Lee Lucas
Heimsmet í fölsk-
um j átningnm
London. Morgunblaðið.
GÍSLI Guðjónsson réttarsálfræð-
ingur hristir upp í bandarísku
réttarkerfi með því að sýna fram
á að Henry Lee Lucas, sem álit-
inn hefur verið mesti fjöldamorð-
ingi allra tíma, hefur verið dæmd-
ur á fölskum játningum.
Henry Lee Lucas játaði á sig
yfir 600 morð í lögregluyfir-
heyrslum eftir að hann var hand-
tekinn árið 1983 fyrir að hafa
ólöglega skotfæri undir höndum.
Málið öðlaðist heimsathygli og í
Bandaríkjunum hefur bæði komið
út bók og kvikmynd byggð á
sögu þessa „fjöldamorðingja".
Lucas hefur þó aðeins hlotið
dauðadóm fyrir eitt þeirra, sem
kallað hefur verið appelsínugula
sokkamálið og var framið árið
1979.
Lögfræðingar hans hafa hins
vegar dregið í efa sannleiksgildi
játningar hans í því máli með því
að sýna fram á fjarvistarsönnun.
Þeir fengu jafnframt til liðs við
sig Gísla Guðjónsson réttarsál-
fræðing sem er fremstur sérfræð-
inga á sviði falskra játninga.
Gísli, sem er búsettur í Bretlandi
og vann meðal annars að máli
fjórmenningana frá Guildford og
sexmenninganna frá Birming-
ham, fór til San Angelo í Texas
í janúar sl. þar sem hann tók
viðtöl við Lucas og gerði athugun
á ferli hans. Niðurstöður hennar
sýndu að enginn fótur væri fyrir
játningu Lucas sem hann hefur
nú hlotið dauðdóm
fyrir.
Vilja frægð og
viðurkenningu
Gísli sagði í sam-
tali við Morgunblað-
ið að þótt hann hafi
aðallega skoðað
þetta eina mál þá sé
ljóst að Lucas geti
ekki hafa framið
stóran hluta af þess-
um morðum sem
hann er sakaður um
og í sumum tilvikum
hafi hann jafnvel
Henry Lee Lucas
setið í fangelsi þegar þau voru
framin. Það sé hins vegar auð-
velt að fá hann til þess að játa
á sig morð og einmitt þess vegna
sé ekkert hægt að reiða sig á
vitnisburð hans nema önnur gögn
séu til staðar.
Gísli segir suma skjólstæðinga
sína nota falskar játningar til
þess að öðlast frægð og viður-
kenningu. „Henry Lee Lucas var
vinafár, átti erfiða æsku að baki
og var kunnugur fangageymslum
þegar hann var handtekinn árið
1983 og byijaði að játa á sig
morð í yfirheyrslum eftir fjögurra
daga einangrun. Lögreglan áleit
Lucas hafa sérþekkingu á þeim
morðum sem hann játaði á sig,
en þá þekkingu tileinkaði hann
sér eingöngu með því að athuga
vel þau gögn sem honum voru
sýnd fyrir yfírheyrsl-
ur og meðan á þeim
stóð. Með því að játa
fékk hann umbun og
viðurkenningu sem
honum líkaði vel.
Hann varð frægur í
fjölmiðlum, fékk sér-
þjónustu í fangelsinu
og eignaðist vini sem
var meira virði fyrir
hann en að hugsa
um langtímaafleið-
ingar játninganna."
Þrátt fyrir ítar-
lega skýrslu Gísla,
sem lögð var fram
þegar dómstólar tóku málið aftur
upp, var dauðadómur Lucas stað-
festur í febrúar sl. Lögfræðingar
hans hafa nú ákveðið að áfrýja
málinu aftur til alríkisdómstóls
og fara fram á að tekið verið til-
lit til skýrslu Gísla.
Mál Lucas víti
til varnaðar
Gísli segir að sú staðreynd að
dauðadómurinn hvíli enn yfir
Lucas sýni hversu tregir dómarar
í Bandaríkjunum séu til þess að
viðurkenna að falskar játningar
séu til. Hann telur hins vegar að
málið geti orðið víti til varnaðar
í framtíðinni fyrir réttarkerfið og
lögreglu. „Þetta er merkilegt mál
fyrir margra hluta sakir og al-
gjört heimsmet í fölskum játning-
um.“
Kim
Young-sam