Morgunblaðið - 02.04.1996, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 2. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Hamingju-
galdrar
Handverkshúsið Hnoss hefur tekið til starfa
í kjallara Hlaðvarpans við Vesturgötu. Þór-
oddur Bjamason skoðaði listmuni sem þar
eru unnir og ræddi við listafólkið.
SEX aðilar standa að gallerí-
inu sem er hugsað bæði
sem verkstæði og sýningar-
staður fyrir verk þeirra.
Verk aðstandenda eru jafn ólík og
þau eru mörg, en unnið er með tré,
roð, leir og bein, svo eitthvað sé
nefnt. Sexmenningarnir þekktust öll
lítillega áður. Þtjú þeirra kenna sam-
an í heimilisiðnaðarskólanum og
karlmennirnir tveir í hópnum eru
bræður. Húsnæðið er hvítmálað og
hlýlegt. Margt skemmtilegt er að sjá
og húsið er góð viðbót við listalífíð
í miðbænum.
Edda Jónsdóttir er amman í hópn-
um, eins og hún kýs að kalla sig,
þar sem hún er elst sexmenning-
anna. Hún er kjólameistari að mennt
og fór 62 ára í Kennaraháskólann
og kenndi eftir það handmennt í 8
ár. Þá fór hún til Danmerkur þar
sem hún lærði að vinna verk eins
og þau sem er að finna í galleríinu.
Töskur og belti úr hreindýra- og
lambaskinni sem hún skreytir með
sútuðu fískroði eða selskinni. Hver
taska ber sitt eigið nafn eins og til
dæmis „Selakonan" og „Ráðstefnu-
konan“, en það er taska sem að
sögn Eddu hentar vel athafnakon-
um.
Þau leggja öll metnað sinn í að
búa til hluti sem eru einstakir,
þ.e.a.s. að engir tveir hlutir eru eins,
hvort sem það eru töskur eða út-
skornir jólasveinar.
„Þetta er tilraun til að sjá hvort
þessir hlutir verða eins vinsælir hjá
fólki sem kemur í galleríið og hjá
meðlimum í fjölskyldu rninni," sagði
Edda Jónsdóttir.
Ekki öll í einu
Gerða Hlöðversdóttir er menntuð
í textíldeild MHÍ og vinnur verk úr
handgerðum pappír sem hún býr til
sjálf. Blaðamaður skoðaði öskjur
sem hún hafði gert en þegar talið
barst að þeim sagði hún að þetta
væru í raun skálar. „Öskjur eru með
lok,“ sagði hún og blaðamaður sam-
þykkti það. Hún gerir einnig bækur
sem hægt er að nota sem gestabæk-
ur og hún lætur skrautskrifa inn í
þær fyrir þá sem það vilja. Hún
sýnir blaðamanni eina bókina. „Lit-
urinn í pappírnum hér er jurtalitur,
unninn úr birkilaufi, en ég hef verið
að þróa aðferðir til að nota liti úr
íslenskum jurtum í verk mín,“ sagði
Gerða.
Vinnuaðstaða hópsins er ekki
mikil um sig og er staðsett í öðrum
enda handverkshússins. Blaðamaður
undraðist hvernig þau gætu unnið
þarna í svo litlu rými. „Við verðum
ekki hérna öll í einu. Við eigum eft-
ir að ganga betur frá aðstöðunni,
en hún er hugsuð þannig að sá sem
er hér á staðnum getur bæði verið
að vinna að sínum verkum og tekið
á móti fólki sem vill skoða eða kaupa
hluti hjá okkur. Við hugsum þetta
líka þannig að fólk getur horft á
okkur vinna og jafnvel lagt fram
séróskir og fengið verkið glóðvolgt
beint úr höndunum á okkur," sagði
Páll Kristjánsson og bætti við að
hugmyndir væru uppi um að hann
og bróðir hans myndu setja upp eld-
smiðju í portinu fyrir framan staðinn
í sumar og reynt yrði að skapa líf-
lega stemmningu sem myndi draga
VERK eftir Ingibjörgu Hjartardóttur.
BELTI eftir Eddu Jónsdóttur.
Morgunblaðið/Ásdís
BJARNI Þór Kristjánsson, Edda Jónsdóttir, Páll Krisljánsson,
Gerða Hlöðversdóttir og Elke Mohrmann.
fólk að og jafnvel blanda hljóðfæra-
slætti inn í líka. „Við höfum líka
hugsað okkur að opna galleríið á
kvöldin fyrir Kaffileikhúsgesti,"
sagði hann, en Kaffileikhúsið er ein-
mitt til húsa í Hlaðvarpanum.
Páll vinnur verk í íslenskan við
og bein. Hann gerir t.d. staup úr
hornum og hálsmen með rúnum sem
hann segir vera ástar- og hamingju-
galdra. „Ég nota allt annað en
svartagaldur. Annars er ég að fást
dálítið við 1000 ára gamlar stemmn-
ingar,“ sagði hann.
Málað með leir
Ingibjörg Hjartardóttir var sú eina
sem var ekki á staðnum þegar blaða-
mann bar að garði, en hún málar
myndir á gler.
Elke Mohrmann kom hingað til
lands fyrir átta árum sem au pair
og hefur ílengst. Hún málar myndir
með íslenskum leir af háhitasvæðum
og teiknar á hann með bleki. Á
nokkrum myndum voru marglitir
englar málaðir eingöngu með leir.
„Þetta eru minni úr íslenskri þjóð-
trú,“ sagði Elke og segist viss um
að íandar hennar, þýskir ferðamenn,
eigi eftir að hrífast af munum þeim
sem þarna eru unnir. „Þjóðveijar
hafa svo gaman af að taka með sér
lítinn minjagrip heim,“ sagði hún.
Bjarni Þór Kristjánsson sker
manna- og fuglamyndir í tré og
blaðamaður innti hann eftir því
hvaða fólk þetta væri. „Hér er Gróa
á Leiti,“ sagði hann og benti á konu
sem var að hvísla einhverju leyndar-
máli að annarri konu, „og hér er
Egill úr „Manni og konu“,“ sagði
Bjarni.
Hann sagði að þau ætiuðu sér árs
reynslutíma fyrir staðinn til að sjá
aðsókn á öllum árstíðum og sagði
að þau myndu laga verk sín að árs-
tíðunum á einhvern hátt. „Við ætlum
líka að bjóða gestum hingað til að
vinna og sýna hlutina sína og þá
erum við einkum að hugsa um fólk
utan af landi. Það er til fjöldinn all-
ur af góðu handverksfólki út um
allt land,“ sagði Bjarni Þór Krist-
jánsson að lokum.
Kveði nú hver
sem meira má
TÓNLIST
Langholtskirkja
KÓRTÓNLEIKAR
Gömul og ný islenzk karlakórslög;
amerískir negrasálmar og söng-
leikjalög. Karlakórinn Fóstbræður
ásamt Láru Rafnsdóttur, pianó,
u. stj. Ama Harðarsonar.
Langholtskirlqu þriðjudaginn
26. marz kl. 20:30.
HELDUR virðist Fóstbræðrum
hafa vaxið ásmegin frá því er síðast
heyrðist til þeirra í Digraneskirkju
fyrir jól; ég er ekki frá þvi, að nú
sé ögn bjartara yfír tenórum og heild-
arkraftur ívið meiri. Hinn fomi
fjandi, sighneigðin, fer minnkandi,
þótt ekki sé hún með öllu horfín,
þegar hægast og veikast er sungið.
Samanburðurinn er að því leyti auð-
veldari, að mikill hluti söngskrárinn-
ar s.l. þriðjudagskvöld var hinn sami
og í fyrra. Gæti það líka verið skýr-
ingin á heldur dræmari aðsókn nú,
því í fyrra komust færri að en vildu.
Fóstbræður eru að verða áttræðir,
og hyggja af því tilefni á utanför í
vor. Er ekki að efa, að margt úr
dagskrá þeirra eigi eftir að gera
stormandi lukku syðra, ekki bara af
því að karlakórar fara að verða sjald-
séðar hvítar mörgæsir í Suðurskand-
inavíu, heldur líka vegna þess, að
náttúrulaust þéttbýli og velferðar-
hóglífí gera frændþjóðimar í suðri
vamarlausar gagnvart ósviknum
hrímköldum hraunskvettandi ís-
lenzkum karlakórsgusum. Maður sér
fyrir sér í anda umsagnir á við „dynj-
andi fossa“ og „freyðandi geysisgos"
hjá gagnrýnendum stórborgardoð-
ans, þegar rennur upp fyrir þeim,
að hér ríða enn óspjallaðar hetjur
um héruð. Allavega í karlakórssöng.
Af þeim hefðbundnu karlakórslög-
um, sem stóðu upp úr miðað við
ágæta heildarframmistöðu Fóst-
bræðra, var Ár vas alda Þórarins
Jónssonar að vanda einna áhrifa-
mest. Má í því sambandi minna á,
að norræn goðafræði virðist loks,
eftir langa útivist, farin að þykja
aftur stofuhæf með Dönum, því ein-
hver þeirra kvað þegar búinn að tón-
setja nýja Völuspárþýðingu Suzanne
Broggers.
Meðal fróðleiksmola í munnlegum
kynningum stjómandans (því miður
barst ekki allt nógu greinilega upp
á svalir þar sem undirritaður sat)
kom fram, að Þú álfa vorrar yngsta
iand og Af himninum háa, bæði eft-
ir Sigfús Einarsson, eru mest fluttu
karlakórslög á Islandi, enda kjarn-
mikil og glæsileg. Einsöngvari úr
röðum kórmanna í Sjá dagar koma
eftir Sigurð Þórðarson var Þorsteinn
Guðnason, mjög fallegur tenór-barí-
ton, er hafði nánast þann eina galla
að teygja ekki nóg úr lokatónum
hendinga. Siglingavísur Jóns Leifs
dilluðu hlustendum blítt og Iétt í B-
og C-köflum rondósyrpunnar, en
hefðu mátt höggva stærra fyrir stáli
í Austan kaldinn á oss blés.
Undirleikshlutverk Láru Rafns-
dóttur á píanó var fremur rýrt að
þessu sinni, því það takmarkaðist við
Ég leitaði blárra blóma eftir Gylfa
Þ. og þrjú söngleikjalög í lokin, Bali
Ha’i, Some enchanted evening og
01’ man river, en var engu að síður
leyst samvizkusamlega af hendi. Á
óvart kom, hvað píanóleikurinn
hljómaði skýrt uppi á svölum, þar
sem hljómburður Langholtskirkju
fyrir píanóleik er sagður afleitur.
Þorsteinn Guðnason stóð sig aftur
með ágætum í einsöngsrullunni í lagi
Gylfa, og kórinn söng undir af nær-
gætni.
Eitt elzta dæmi um íslenzka leik-
hústónlist, Búðarvísur Emils Thor-
oddsens, hljómaði síðast fyrir hlé.
Aldrei þessu vant tók söngur kórsins
þar dýfu niður á við, því hendingar
gerðust slitróttar og dýnamík ójafn
og hvellur. Dró það til vanza úr létt-
leikanum sem þarf að vera yfír lag-
inu.
Eftir hlé var bryddað upp á mjög
svo æskilegum nýjungum fyrir karla-
kórsmiðilinn, fyrst með tveim frekar
stuttum en laglegum lögum eftir
stjomandann, Hjartafrost og Líf, við
ljóð eftir Þorstein frá Hamri. Hið
fyrra var angurvær lítil Ijóðræn vig-
netta, hið seinna fór með öllu meiri
bægslagang og skartaði tilkomu-
miklu niðurlagi, en bæði voru að
yfírbragði í nánum tengslum við inni-
hald Ijóðanna. Flutningur Fóst-
bræðra var hnitmiðaður og áhrifa-
mikill.
Þó kastaði tólfunum í næsta lagi,
Kváli, eftir Atla Heimi Sveinsson við
sænskan texta (ljóðahöfundur
ónefndur í tónleikaskrá), sem var
sérdeilis glæsilega sungið, enda með
afbrigðum fallegt karlakórslag af
módernískri tónsmíð að vera og há-
punktur kvöldsins. Hið hrífandi hryn-
fasta Kveði kveði úr lagaflokki um
miðaldakvæði eftir Jón Nordal frá
1956 var og vel sungið, en vantaði
ögn meiri snerpu og betra jafnvægi
milli radda.
Sjóvinnusöngurinn (bráðabirgða-
snörun á „sea shanty") Shenandoah
breiddi úr sér af viðeigandi hlýju og
stóð upp úr negrasálmunum sem á
eftir komu, My Lord! What a morn-
ing og Ride the Chariot (hið síðara
með dyggum forsöng Björns J. Em-
ilssonar), er mig minnir að hafí gert
sig betur í Digraneskirkju um árið,
og gilti það sumpart einnig um Rod-
gers-lögin úr South Pacifíc, þó að
lokakaflar þeirra létu að vanda mik-
ið yfír sér. 01’ man river komst þó
ekki frekar en fyrri daginn hjá því
að gera lukku hjá áheyrendum, og
var það ekki sízt að þakka hljómmikl-
um bassasöng sólistans, Grétars
Samúelssonar, svar Fóstbræðra við
Paul Robeson.
Það virðist sem sé óhætt að spá
kómum hagstæðum viðtökum á
söngför komandi, ef hann sofnar
ekki á verðinum næstu vikurnar.
Hvað verkefnaval varðar, mætti þó
kannski gefa nánari gaum að því,
fyrir hvers konar áheyrendur er
sungið á hverjum stað, áður en of
miklu er hleypt til af Broadway-
efni. Því þó ágætt sé að sýna breidd
í efnisvali, þá er það á hinn bóginn
tæplega þessi tónlist sem mesta for-
vitni vekur á suðlægari slóðum, þá
sjaldan íslenzkan karlakór ber að
garði.
Ríkarður Ö. Pálsson
FEGURÐ íslenska hestsins
er rómuð í bók Ruhnbro.
*
Islendingar
stoltir og
ekki lausir
við hjátrú
MÖTE med Island. Ett hem i Nord-
atlanten (Carlsson Bokförlag Stock-
holm) nefnist íslandsbók eftir Svíann
Rune Ruhnbro. Eins og í fleiri bókum
um ísland er lögð áhersla á sögu
landsins og náttúru og líka skyggnst
um í samtímanum. Bókin er skrifuð
í léttum dúr og ríkulega mynd-
skreytt.
Meðal þeirra sem höfundur ræðir
við eru Vigdís Finnbogadóttir forseti
og Njörður P. Njarðvík prófessor.
Ruhnbro leggur áherslu á landið,
söguna og málið í einni sæng, menn-
inguna sem veigamikla undirstöðu
þjóðarinnar. Um íslendinga segir
hann að þeir séu gjafmildir og gest-
risnir, nokkuð varkárir á köflum, en
trúir og tryggir vinir. Stolt og viss
hjátrú eru meðal sérkenna að mati
sænska rithöfundarins og ferða-
langsins.