Morgunblaðið - 02.04.1996, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 2. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Jafnrétti á
kostnað kvenna
NOKKRAR
stæðar konur rituðu
grein í þetta blað ný-
verið, þar sem þær
itíunda árangur ríkis-
stjórnarinnar í jafn-
réttismálum. Höfund-
ar koma víða við. Af
niðurlagsorðum
greinarinnar má skilja
að aðgerðir ríkis-
stjómarinnar séu
meira og minna runn-
ar undan riíjum þeirra
sjálfra, að þær hafi
boðað viðhorfsbreyt-
ingu sem nú sé hafin.
Betur ef satt væri. í
' stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinn-
ar lofar hún að vinna gegn kyn-
bundnu launamisrétti ogjafnframt
að stuðla að jöfnum möguleikum
kvenna og karla til að njóta eigin
. atorku og þroska hæfileika sína.
Þessi setning hefur eflaust ratað
|í stjórnarsáttmálann vegna ötullar
framgöngu Sjálfstæðra kvenna í
' kosningabaráttunni sl. vor. Slíkar
yfirlýsingar eru hins vegar mark-
lausar nema að baki standi vilji
i til þess að hrinda þeim í fram-
kvæmd. Þann vilja er einungis
' hægt að mæla í þeim tíma, orku
■og ekki síst fjármunum sem lagðir
'eru í málaflokkinn.
Að tryggja launajafnrétti.. .
Fjármálaráðherra hefur staðið
: fyrir úttekt á launa- og ráðningar-
kjörum í eigin ráðuneyti og undir-
jstofnunum þess. Niðurstaðan
kemur engum á óvart. Kynbundið
' launamisrétti í ráðuneyti fjármála
j er svipað og mældist í ágætri
könnun Félagsvísindastofnunar
sem gerð var fyrir Jafnréttisráð
; í febrúar 1995. 0g launamisréttið
er sprottið af sömu rótum, þ.e.
yfirborgunum, og ýmsum sporsl-
um körlum til handa. Enn hefur
ekki verið gert opinbert hvað ráð-
herra hefur hugsað sér að gera
við þessar upplýsingar eða hvort
i tillögur til úrbóta eru í smíðum,
en ráðherra hefur hins vegar gef-
ið út bækling sem
ætlaðúr er stjórnend-
um ríkisstofnana þar
sem þeir eru minntir
á að konur búi við
lakari kjör en karlar
á vinnumarkaði og að
lögum sammkvæmt
sé óheimilt að mis-
muna fólki vegna
kynferðis. Eru þar
með upp talin afrek
fjármálaráðherra við
að draga úr kyn-
bundnum launamun.
Starfshópur um
starfsmat hefur lagt
fram tillögur um
framkvæmd tilraunamats í stofn-
unum á vegum ríkis, borgar og á
almennum vinnumarkaði. Verði
slíku mati hrint í framkvæmd
yrði það stórt skref í þá átt að
jafna launamun kynjanna. Fjár-
málaráðherra hefur hins vegar
lýst því yfir opinberlega að hann
hafi ekki mikla trú á kynhlutlausu
Fyrir dymrn stendur
stórkostleg kjaraskerð-
ing í fæðingarorlofi,
segir Þórunn Svein-
bjarnardóttir, og
spyr: Ætlar ríkisstjórnin
að standa að slíkri
skerðingu?
starfsmati. Gæti verið að Friðrik
Sophusson hafi áhyggjur af því
að starfsmatið reynist fær leið til
þess að minnka kynbundinn lau-
namun? Að það færði konum
öflugt vopn í hendur í baráttunni
fyrir hærri launum? Vantrú ráð-
herrans mætti túlka sem svo að
minnkun launamunar sé hið besta
mál - hún megi bara ekki kosta
neitt.
... og jafnan rétt karla og
kvenna til fæðingarorlofs
Sjálfstæðar konur hafa mjög
haldið á lofti rétti feðra til fæð-
ingarorlofs, enda ekki ný sannindi
að einungis með jafnari foreldra-
ábyrgð sé hægt að tryggja konum
og körlum jafna stöðu á vinnu-
markaði. Lög um fæðingarorlof
eru enn í endurskoðun þegar þetta
er skrifað og því of snemmt að
segja til um hver niðurstaðan verð-
ur hvað varðar sjálfstæðan rétt
karla til töku fæðingarorlofs. Ljóst
er að tekjutengt fæðingarorlof er
forsenda þess að karlar geti nýtt
sér þennan rétt. Fjármálaráðherr-
ann hefur hins vegar sagt opinber-
lega að hann vilji, í tengslum við
breytt lög um fæðingarorlof,
,jafna“ rétt þeirra sem starfa hjá
ríki og sveitarfélögum og hinna
sem starfa á almennum vinnu-
markaði, með því að gefa ölium
„kost“ á að taka fæðirlgaroriof á
kjörum Tryggingastofnunar!
Þetta eru mikil tíðindi. Ráð-
herrann boðar að ríkisstjórnin
ætli sér að taka fengin réttindi
af opinberum starfsmönnum og
jafna niður á við. Konur sem vinna
hjá ríkinu halda nú fullum launum
fyrstu þijá mánuði fæðingarorlofs
en föstum launum hina þijá. Nú
stendur hins vegar til að hinn
mikli fjöldi kvenna sem starfar
hjá hinu opinbera taki á sig stór-
kostlega kjaraskerðingu í fæðing-
arorlofi. Er það ætlun ríkisstjórn-
arinnar að skerða kjör kvenna
með þessum hætti? Á að auka
rétt feðra á kostnað mæðra?
Nái hugmyndir fjármálaráð-
herrans fram að ganga munu þær
að öllum líkindum spara ríkissjóði
einhveijar fjárhæðir, en þær miða
varla að því að veita nýbökuðum
foreldrum meira svigrúm til þess
að sameina atvinnuþátttöku og
fjölskylduábyrgð. Skyldu Sjálf-
stæðar konur vera sammála því?
Höfundur er varnþingkonn
Kvennalistans í Reykjavík.
Þórunn
Sveinbjarnardóttir
ESTEE LAUDER
mr
ESTÉE LAUDER kyn
DavWear
Super Anti Oxidant Complex
Spennandi nýjung í baráttunni
við ótímabæra öldrun húðarinnar.
DayWear dagkrem, sem inniheldur þrefalt varnarkerfi gegn
skaðlegum áhrifum umhverfisins, s.s. vegna þynningar
ósonlagsins, mengunar o.fl. Inniheldur sólarvörn SPFI5.
Einstakt olíulaust krem fyrir allar
Kynningartilboð:
DayWear 50 ml. og ESTÉE LAUDER
pleasures þarfum 3,5 ml.
Verðkr 2.710.
m
m
i.SirF L.
DayWeár
• ultra
AUorp
Acm'Ht.L"1' V
Ráðgjafi frá ESTÉE LAUDER verður
í versluninni HYGEA í dag og á morgun.
H Y G E A
.i/iyrl 11’Hrn eer.< Iu n
AUSTURSTFtÆTI
Að eignast
íbúð: goðsagn-
ir og veruleiki
SJÁLFSEIGN hús-
næðis á íslandi er í
seinni tíð að ganga í
gegnum þróun sem á
eftir að gerbreyta inn-
taki hennar. Fyrir ekki
lengri tíma en 10 árum
bjuggu rúm 80% ís-
lendinga í eigin íbúð á
fijálsum markaði, sem
flestir áttu að mestu
skuldlausar. Þetta hef-
ur breyst á tvennan
hátt á síðustu árum:
í fyrsta lagi hefur
mjög fjölgað svonefnd-
um „félagslegum
eignaríbúðum" (áður
nefndar verkamanna-
bústaðir) sem að mörgu leyti er
vafasamt að telja til eigin húsnæðis
vegna takmarkaðs ráðstöfunarrétt-
ar og lítillar sem engrar eign-
armyndunar. Þessar íbúðir, sem í
dag eru um 6% alls húsnæðis hér á
landi, líkjast um margt frekar leigu-
íbúðum, eigandinn hefur í raun
réttri svipaða stöðu og leigjandi, en
burðast þó með flesta ókosti og
áhættuþætti sem fylgja því að eiga
íbúð.
Séu aðeins taldar raunverulegar
eignaríbúðir en ekki feluleiguíbúðir
félagslega kerfisins, þá er hlutfall
eigin húsnæðis hér „aðeins" um 75%
og hefur farið lækkandi að undan-
förnu, úr um eða yfir 80% um miðj-
an síðasta áratug.
í öðru lagi er hefur hrein eign
manna í íbúðarhúsnæði hrunið á
undanförnum 10 árum. Árið 1984
komst Fasteignamat’ ríkisins að
þeirri niðurstöðu, ef ég man rétt,
að meðaltal áhvílandi lána væri að-
eins 13% af verðmæti húsnæðisins.
í dag er þetta hlutfall ekki langt
frá því að vera 50% að meðaltali.
Frá 1985 hefur Húsnæðisstofnun
dælt út um 180 milljörðum í nýjum
íbúðalánum og lífeyrissjóðir og aðrir
aðilar nokkrum tugum milljarða til
viðbótar. Öll lán Húsnæðisstofnunar
eru annuitetslán, sem eru þeirrar
náttúru að í byijun greiðir lántak-
andinn nær eingöngu vexti. Þessir
rúmlega 200 milljarðar sem hlaðist
hafa á „eiguíbúðir" landsmanna á
undanförnum árum, greiðast því,
sem stendur, ákaflega hægt niður.
Myndun eignar -
ævilöng barátta
Hugmyndin um nauðsyn þess að
ungt fólk „geti eignast sína eigin
íbúð“, byggist í rauninni á þjóðfé-
lagsástandi sem heyrir
fortíðiniii til. Frá stríðs-
lokum og allar götur til
áranna eftir 1980 gat
flest ungt fólk eignast
húsnæði með nokkurra
ára samstilltu átaki,
þrátt fyrir að möguleik-
ar á lántöku til langs
tíma væru nánast eng-
ir. Mikill uppgangur í
efnahagslífi, full at-
vinna og miklir mögu-
leikar á yfir- og auka-
vinnu gerðu mjög
mörgum kleift að eign-
ast húsnæði án þess að
taka nema takmarkaða
fjármuni að láni. Verð-
bólgan hjálpaði til að því marki sem
hægt var að fá einhver lán. Þetta
hefur í seinni tíð verið ofmetið, verð-
bólgugróði þeirrar kynslóðar sem
nú er miðaldra og eldri var alltaf
frekar takmarkaður vegna þess hve
lánveitingarnar voru litlar. Fyrstu
15 ár Húsnæðismálastofnunar ríkis-
ins lánaði hún t.d. samanlagt, allt
15 ára tímabilið, sömu íjárhæð og
lánuð er á hveiju einstöku ári eftir
1990.
Miðað við lán til 40 ára (eins og
nú er verið að taka upp í húsbréfa-
kerfinu) greiða menn lánsfjárhæð-
irnar til að byija með niður um
minna en 1 prósent af íbúðarverðinu
á ári. Þetta er heldur minna en eðli-
legar afskriftir húsnæðisins. Munur-
inn á stöðu lántakanda sem kaupir
íbúð á hinum almenna íbúðamarkaði
og þess sem kaupir eignaríbúð í
félagslega kerfinu er í rauninni
harla lítill. I félagslega kerfinu eru
íbúðirnar afskrifaðar um 1% á ári,
fbúðir á almennum markaði rýrna
sömuleiðis að verðgildi með tíman-
um.
Sparnaður með mínusvöxtum
Það er viðtekin venjuspeki að
húsnæðiseign sé góð leið til geymslu
fjármuna. Á þann hátt ávaxtast
þeir þó ekki neitt, heldur hljóta þeir
til jafnaðar að rýrna með vaxandi
aldri eignarinnar, sem í rauninni
jafngildir því að féð beri neikvæða
vexti. Staðbundnar og tímabundnar
sveiflur íbúðaverðs upp á við virðast
stundum afsanna þetta, en í stærra
samhengi hlýtur heildarþróunin
ætíð að liggja niður á við á öllum
raunvirðiskvörðum.
Á undanförnum 10 árum eða svo
hafa möguleikar almennings til
sparifjármyndunar batnað verulega.
Jón Rúnar
Sveinsson
LADA SPORT
-989.000 kr.
Öflugri og betur búinn.
1700 sm3 vél með beinni innspýtingu.
Léttara stýri, stærra farangursrými,
betri sæti, ný og breytt innrétting.
Negld vetrardekk og sumardekk fylgja.
LAPA
afar raunhæfur kostur
ÁRMÚLA 13, SlMI: 568 1200
BEINNSÍMI: 553 1236