Morgunblaðið - 21.04.1996, Blaðsíða 20

Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
inn Poul Moller í fararbroddi áleit
að frumvarpið fæli í sér eignarnám
og fékk staðfestingu þess frestað,
þar til það hefði verið samþykkt
af nýju þingi, eins og stjórnarskrá-
in gefur tækifæri til. Margir þing-
menn undu því illa að vart hafði
gefist tími til að ræða frumvarpið,
sem þingmenn máttu ekki breyta,
heldur aðeins samþykkja eða
hafna. Jorgen Jorgensen féll afar
þungt að fá ekki að afhenda hand-
ritin, eins og hann hafði vonast til.
Frumvarpið var síðan lagt
aftur fram af K.B. And-
ersen menntamálaráð-
herra Dana haustið 1964
og þá gefið tækifæri til að ræða
það betur. Þann vetur voru gríðar-
legar umræður í Danmörku, að
mestu að undirlagi Árnanefndar,
sem var stjórnarnefnd safnsins,
nema hvað að Jón Helgason kom
þar hvergi nærri. En allt kom fyrir
ekki. Frumvarpinu var ekki breytt
í meðförum þingsins, heldur sam-
þykkt vorið 1965. Enn reyndi Poul
Moller að fá málinu frestað, nú
með því að fá því skotið til þjóðarat-
kvæðagreiðslu, en hlaut ekki nægi-
legan stuðning þingmanna.
Þá greip Árnanefnd til sinna
ráða, enn án þátttöku Jóns og með
fjárstuðningi frá stór-dönskum fé-
sýslumönnum stefndi hún mennta-
málaráðuneytinu, því lögin um af-
hendingu handritanna fælu í sér
eignamám. Málið fór bæði fyrir
Eystri landsrétt og Hæstarétt, en
dómurinn var ekki nefndinni í hag
og fjármunir nefndarinnar á þrot-
um. Enn kom til málaferla, því
menntamálaráðuneytið höfðaði nú
staðfestingarmál til að fá því slegið
föstu að ekki þyrfti að greiða
skaðabætur fyrir þau handrit, sem
afhent væru. Dómur Hæstaréttar
féll ekki fyrr en í mars 1971 og
þá loksins var hægt að undirbúa
skil fyrstu handritanna og það voru
auðvitað kjörgripirnir tveir, Flat-
eyjarbók og Konungsbók Eddu-
kvæða, sem send voru með fríðu
föruneyti til íslands.
Skipting handritanna tók mörg
ár, en 1986 skrifuðu Bertel Haarde
og Sverrir Hermannsson undir síð-
ustu sáttmála í málinu á Þingvöll-
um og þar með var því lokið. Skil-
um handritanna er nú að mestu
lokið ... og handritin því komin
heim.
Þær sterku tilfinningar, sem
handritamálið vakti á sínum tíma
verða ekki skýrðar. nema málið sé
skoðað í samhengi við stjórnmála-
stefnur og strauma í Danmörku
MÓTTAKA handritanna við
Reykjavíkurhöfn. Jóhann
Hafsteln, þáverandi
forsætisráðherra, í
ræðustól en aðrir á
myndinni sem þekkja má:
Pétur Eggertz, fyrrverandi
sendlherra, vinstra megin
við ræðupúltið en hinu
megin Jörgen Jörgensen,
fyrrverandi
menntamálaráðherra Dana,
Ólöfu Pálsdóttur og Sigurð
Bjarnason frá Vigur,
þáverandi sendiherrahjón í
Kaupmannahöfn, Ragnheiði
Hafstein,
forsætisráðherrafrú, Gylfa
Þ. Gíslason
menntamálaráðherra og
konu hans Guðrúnu
Vilmundardóttur, Auði
Auðuns, Eggert G.
Þorsteinsson, Birgi
Finnsson og Heige Larsen.
og á íslandi á þessum tíma.
Lengi eftir 1944 voru margir
Danir Islendingum sárir vegna
sambandsslitanna og margir þeirra
því mótfallnir íslensku handritaósk-
unum. En andstaðan í Danmörku
á sjötta áratugnum stafaði einnig
af því að stjórnarandstaðan var
hörð, svo að jafnvel stjórnarand-
stæðingar, sem í raun voru hlynnt-
ir málstað íslendinga, unnu gegn
lausn málsins. Það stjórnmálagildi
sem málið hafði í upphafí í hugum
þeirra dönsku stjórnmálamanna,
sem ljáðu óskunum eyra minnkaði
er leið framundir 1960 og umræður
um málið snerust að hluta upp í
gamalkunn átök í Danmörku milli
háskólamanna og lýðháskóla-
manna.
Hvað íslendingum viðvíkur er
fróðlegt að íhuga hvers vegna
lausn, sem þótti fráleit árið 1954,
gat verið til umræðu 1961 og hér
er varla vafí á að stjórmálaand-
rúmsloftið skýrir þessi hvörf. Alveg
frá því á stríðsárunum höfðu um-
ræður um umsvif Bandaríkja-
manna á íslandi markað íslenska
stjórnmálaumræðu. I hinu unga
lýðveldi var þjóðernishyggja vopn,
sem allir stjórnmálamenn reyndu
að nýta sér í hag og forðuðust að
leggja það í hendur andstæðing-
anna. Þó sjálfstæðisbaráttunni lyki
formlega með Sambandslagasamn-
ingnum 1918 var málið samt sem
áður oft sett fram sem einhvers
konar framlenging sjálfstæðisbar-
áttunnar. Það gat verið hentugt
fyrir hægriflokkana að tala um
málið sem sjálfstæðismál til að
draga athyglina frá að áhrifin úr
vestri á nýstofnað lýðveldi voru
yfirþyrmandi, meðan vinstriflokk-
arnir reyndu að slá eign sinni á
málið til að styrkja þjóðernislega
ímynd sína.
Árið 1961 var ástandið í íslensk-
um stjórnmálum orðið mun stöð-
ugra en verið hafði frá stríðslokum
og samskiptin við Bandaríkjamenn
ekki lengur jafn umdeild og verið
hafði. Það slaknaði því ögn á þjóð-
ernishyggjunni, þó hún verði vísast
lengi enn ríkur þáttur í íslenskri
umræðu um utanríkismál.
Handritamálið tilheyrir núorðið
sögunni til. Hvaða skoðun sem
menn kunna að hafa á framvindu
þess á sínum tíma má ekki gleym-
ast að Danir eru eina þjóðin í heimi,
sem skilað hefur menningarverð-
mætum á borð við handritin. ís-
lendingar geta því vart annað en
fundið til djúpstæðs þakklætis fyrir (
þær einstöku málalyktir, að hand-
ritin fengust heim.
REKSTAR- OG VIÐSKIPTANÁM
Endurmenntunarstofnunar Háskóla íslands
þriggja missera nám með starfi - hefst í september 1996
Endurmenntunarstofnun býður fólki með reynslu í rekstri og stjómun upp á hagnýtt og heildstætt nám í helstu
viðskiptagreinum. Námið hafa nú þegar stundað á fimmta hundrað stjómendur úr einkafyrirækjum og stofnunum.
Nemendur eru flestir fólk með viðamikla stjómunarreynslu sem gera miklar kröfur um hagnýtt gildi og fræðilega
undirstöðu námsins. Ávallt komast færri að en vilja. Tveggja missera framhaldssnám með sama sniði stendur til
boða annað hvert ár.
Inntökuskilyrði: Teknir eru inn 32 nemendur. Forgang hafa þeir sem lokið hafa háskólanámi, en einnig er tekið inn
fólk með stúdentspróf eða sambærilega menntun sem hefur töluverða reynslu í rekstri og stjómun.
Helstu þættir námsins: Rekstrarhagfræði, reikningshald og skattskil, fjármálastjóm, stjómun og skipulag, starfsman-
nastjómun, upplýsingatækni í rekstri og stjómun, framleiðslustjómun, markaðs- og sölufræði, réttarreglur og viðskip-
taréttur, þjóðhagfræði og haglýsing og stefnumótun.
Kennslutími er að meðaltali 120 klst. á hverju misseri auk heimavinnu. Námið er alls 360 klst. sem samsvarar 18
einingum á háskólastigi. Nemendur taka próf og fá prófskírteini að námi loknu.
Stjóm námsins skipa þrír háskólakennarar, þeir Logi Jónsson, dósent, fulltrúi Endurmenntunarstofnunar HI, Stefán
Svavarsson, dósent, fulltrúi viðskipta- og hagfræðideildar HI, og Pétur Maack, prófessor, fulltrúi verkfræðideildar HI.
Kennarar rp.a.:
Bjami Þór Oskarsson, hdl. og adjúnkt HI.
Gísli S. Arason, rekstrarráðgjafi og lektor HÍ.
Guðmundur Ólafsson, hagfræðingur, stundakennari HÍ.
Magnús Pálsson, viðskiptafræðingur og rekstrarráðgjafi.
Páll Jensson, prófessor, verkfræðideild HÍ.
Stefán Svavarsson, dósent, viðskiptadeild HÍ.
Þórður S. Óskarsson, vinnusálfræðingur Sinnu hf.
Næsti hópur hefur nám í september 1996.
Verð fyrir hvert misseri er 72.000 kr.
Nánari upplýsingar um námið, ásamt umsóknareyðublöðum
(sem sendist inn fyrir 6. mar 1996) fást hjá:
Endurmenntunarstofnun Háskóla íslands Tæknigarði,
Dunhaga 5,107 Reykjavík. Sími: 525 4923. Fax 525 4080.
Netfang: endurm@rhi.hi.is
i
I