Morgunblaðið - 30.05.1996, Síða 8

8 FIMMTUDAGUR 30. MAÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
38. þing ÁSÍ:
Grétarkjörjnn forseti ASI
iGtAUMD'
VELKOMINN að því Grétar minn . . .
Virðisaukaskattur vegna vinnu við íbúðarhúsnæði
Óbreytt áform um
mínní endurgreiðslu
EKKI er gert ráð fyrir breytingum á
frumvarpi um að draga úr endur-
greiðslu á virðisaukaskatti vegna
vinnu við íbúðarhúsnæði.
í vetur mælti fjármálaráðherra fyr-
ir frumvarpi um að endurgreiðslan
nemi 60% af virðisaukaskattinum, en
ekki að fullu eins og nú er.
Þessi áform voru gagnrýnd af
hagsmunaaðilum, m.a. Neytendasam-
tökunum og Samtökum iðnaðarins,
en meirihluti efnahags- og viðskipta-
nefndar Alþingis leggur til að það
verði samþykkt óbrejdt.
Að meirihlutaálitinu standa fulltrú-
ar Framsóknarflokks og Sjálfstæðis-
flokks auk Sighvats Björgvinssonar
Alþýðuflokki. Agúst Einarsson Þjóð-
vaka og Steingrímur J. Sighvatsson
Alþýðubandalagi eru hins vegar and-
vígir frumvarpinu og segja þessa að-
ferð fráleita. Með henni séu byrðar
vegna lækkaðs vörugjald lagðar á
herðar húsbyggjenda einna og mikii
hætta verði á undanskotum frá skatti.
Aætlað er að með þessu lækki
endurgreiðslur á virðisaukaskatti um
440 milljónir króna en tekjutap vegna
breytinga á vörugjöldum er talið nema
450 milljónum. Breyta á lögum um
vörugjald vegna athugasemda Eftir-
litsstofnunar EFTA, sem telur þau
bijóta í bága við EES-samninginn.
Það er einkum vegna þess að greiðslu-
frestur er mismunandi eftir því hvort
um er að ræða innfluttar eða innlend-
ar vörur, og einnig er mismunandi
gjaldstofn fyrir innfluttar og innlend-
ar vörur. Efnahags- og viðskiptanefnd
hefur einnig afgreitt vörugjaldsfrum-
varpið frá sér, með nokkrum breyting-
um, sem aðallega eru tæknilegs eðlis.
í frumvarpinu er m.a. gert ráð fyrir
að vörugjald verði fellt niður eða
lækkað á ýmsum byggingavörum, t.d.
málningu, einangrunarefni og lagna-
efni. Nefndin klofnar eins í þessu
máli pg virðisaukaskattsmálinu. Segja
þeir Ágúst og Steingrímur í nefndará-
liti sínu, að hagsmunaðailar hafi lagst
eindregið gegn útfærslunni og Félag
íslenskra stórkaupmanna, sem kærði
álagningu vörugjaidsins upphaflega
til Eftirlitsstofnunarinnar telji frum-
varpið ekki koma til móts við athuga-
semdir stofnunarinnar. Það gangi
lengra en áður í að mismuna atvinnu-
greinum og að innlendir framleiðend-
ur séu vemdaðir fyrir eðlilegri sam-
keppni. Þá muni margs konar ójöfn-
uður í álagningu vörugjalda milli inn-
lendra og erlendra aðila verða afleið-
ing samþykktar þess.
RÍKARÐUR R. Stein-
bergsson verkfræðingur
er látinn. Hann rak eigin
verkfræðistofu og var
framkvæmdastjóri Fram-
kvæmdanefndar bygging-
aráætlunar 1969-1980 og
stjómar verkamannabú-
staöa í Reykjavík 1976-
1990 og starfaði síðan
sem framkvæmdastjóri
Húsnæðisnefndar Reykja-
víkur.
Ríkarður fæddist 13.
apríl 1930 að Skriðu í
Hörgárdal. Hann varð
stúdent frá Menntaskólanum á Ak-
ureyri 1949 og lauk fymhluta prófi
í verkfræði frá Háskóla íslands 1952.
Prófi í byggingarverkfræði lauk hann
frá DTH í Kaupmannahöfn 1955.
Hann starfaði sem verkfræðingur hjá
Verklegum framkvæmdum hf. 1955-
1958. Ríkarður stofnaði
ásamt fleirum verkfræði-
stofuna Traust hf. 1956
og starfaði þar sem verk-
fræðingur frá 1958-
1968. Eftir það rak hann
eigin verkfræðistofu til
ársins 1976.
Ríkarður var í stjóm
VFÍ 1964-1966 og í
stjóm BVFÍ eitt kjör-
tímabil. Hann var í stjóm
Bridgesambands íslands
á áttunda áratugnum og
var landsliðsfyrirliði án
spilamennsku árin 1975-
1980. Hann var formaður Lions-
klúbbs Reykjavíkur 1995-1996.
Ríkarður var kvæntur Gróu Val-
gerði Ingimundardóttur sem lést 1978
og áttu þau fjögur böm. Eftirlifandi
eiginkona Ríkarðs er Valdís Garðars-
dóttir.
Skoðanakönnun DV
Pétursæk-
ir á Ólaf
ÓLAFUR Ragnar Grímsson fær
mest fylgi í skoðanakönnun DV 28.
maí sl. Samkvæmt könnuninni velja
52,3% Ólaf Ragnar sem forseta nú.
Pétur Kr. Hafstein velja 26,6%. í
síðustu könnun DV sem gerð var í
apríl, hlaut Ólafur Ragnar 61% fylgi
og Pétur Kr. 11,5%. Miðað er við þá
sem afstöðu tóku.
Guðrún Agnarsdóttir hefur skotist
upp fyrir nöfnu sína Pétursdóttur frá
því könnun DV í apríl var gerð. Þá
hlaut Guðrún Agnarsdóttir fylgi 6,1%
en 10,3% nú. Guðrún Pétursdóttir
hlaut í apríl fylgi 14% en 8,7% nú.
Fylgi Ástþórs Magnússonar er sam-
kvæmt könnun DV 2,1%.
Úrtakið var 600 manns. AIIs tóku
71,3% úrtaksins afstöðu í könnun-
inni. 29% eru því óákveðin eða neita
að gefa upp afstöðu sína. Þetta eru
svipuð hlutföll og í síðustu könnun
DV 16. apríl sl.
Andlát
RIKARÐUR R.
STEINBERGSSON
Iðjuþjálfafélag Islands 20 ára
Tíðni álagsein-
kenna eykst
Hope Knútsson
IÐJUÞJÁLFAFÉLAG
íslands heldur á föstu-
dag námskeið fyrir
heilbrigðisstéttir um álag-
seinkenni í samvinnu við
Endurmenntunarstofnun
háskólans. Á laugardag
verður síðan haldinn fyrir-
lestur opinn almenningi
um sama mál. Fyrirlesar-
ar báða dagana era dr.
Emil Pascarelli, læknir og
prófessor, og Jane Beár-
Lehman, prófessor í iðju-
þjálfun. Pascarelli mun í
fyrirlestri sínum fjalla um
álagseinkenni á liði og
stoðkerfi líkamans en Be-
ar-Lehman um breytingar
á lífsstíl og nánasta um-
hverfi, sem stuðla að bata
fólks með álagseinkenni.
Námskeiðið og fyrir-
lesturinn eru haldin í til-
efni af tuttugu ára afmæli Iðju-
þjálfafélagsins og er þetta í fyrsta
skipti í sögu þess, sem félagið
gengst fyrir fræðslu fyrir aðrar
heilbrigðisstéttir og fyrir aimenn-
ing.
Hope Knútsson, formaður Iðju-
þjálfafélagsins, segir markmiðið
vera að vekja athygli á vaxandi
vandamáli. Álagseinkenni eða
álagsmein séu hugtök, sem notuð
séu til að lýsa verkjum í mjúkvef
efri hluta líkamans og tengjast
athöfnum daglegs lífs. Algengast
sé að fólk er vinni einhliða störf
í óþægilegri stöðu í langan tíma
fái slík einkenni. Meðal áhættu-
hópa séu til dæmis fólk úr kjötiðn-
aði, fiskvinnslu, heilbrigðisstétt-
um, ritarar, biaðamenn, hljóð-
færaleikarar og tölvunotendur.
Áður var þetta vandamál fyrst
og fremst bundið við erfiðisvinnu
en vandamálið breiðist nú ört út,
ekki síst vegna stóraukinnar skjá-
vinnu við tölvur.
Tíðni álagseinkenna fer stöð-
ugt vaxandi og nefnir Hope sem
dæmi að í Bandaríkjunum hafi
hún tífaldast á áranum 1983 til
1993. Samkvæmt bandarískum
könnunum er talið að rekja megi
allt að tvo þriðju veikinda af völd-
um vinnu til álagseinkenna og 5%
allra meiðsla og veikinda. Því
hefur verið spáð að álagseinkenni
verði eitt helsta heilbrigðisvanda-
mál næstu aldar á Vesturlöndum.
Þótt ekki liggi fyrir kannanir á
tíðni álagseinkenna á íslandi seg-
ir Hope ljóst að þetta sé einnig
vaxandi vandamál hér á landi.
Samanburður við önnur lönd er
hins vegar erfiður í
þessum efnum vegna
mismunandi skráning-
ar atvinnusjúkdóma.
En hver eru helstu
einkenni álagsmeina?
Hope segir að einkenn-
unum megi skipta í þrjú stig, sem
tengjast hálsi, herðum og baki,
auk framhandleggja og handa.
Fyrstu einkennin séu vöðvaverkir,
dofí og þreyta á meðan unnið er,
sem minnka við hvíld. Á öðra stigi
standa verkir og þreyta yfir í
lengri tíma og valda skertri
starfsgetu. Á þriðja stigi er ein-
staklingurinn ófær um að stunda
vinnu eða sinna daglegum athöfn-
um á borð við að elda eða bursta
tennur. Önnur einkenni eru verk-
ur og þreyta í hvíld og svefntruf-
lanir.
Mikilvægt er að grípa inn í
með meðferð strax á fyrsta stigi,
þó svo að á öðra stigi geti flestir
snúið aftur til vinnu fái þeir t.d.
kennslu í réttum vinnuaðferðum,
breytt vinnuumhverfi og viðeig-
andi sjúkra- og iðjuþjálfun. Á
► Hope Knútsson er fædd árið
1943 í New York borg. Hún
lauk B.A.-prófi í sálfræði og
heimspeki frá City University í
New York árið 1964 og síðar
masters-gráðu í iðjuþjálfun frá
Columbia-háskóla í New York.
Hún hefur verið formaður Iðju-
þjálfafélags íslands frá stofnun
eða í tuttugu ár. Hope er gift
Einari Knútssyni, flugvirkja hjá
Flugleiðum, og eiga þau tvö
börn.
þriðja stigi er meðferð erfiðari
og meiri líkur á varanlegri ör-
orku.
Hope segir Iðjuþjálfafélagið
leggja mikla áherslu á mikilvægi
forvarna og sjáifshjálp, þar sem
slíkt sé mun ákjósanlegra en lang-
ur og erfiður meðferðartími. Það
sé ekki síst atvinnurekendum í
hag að fólk sé meðvitað um þessi
mál og byrgi brunninn tímanlega
áður en kemur til skertrar starfs-
getu og fjarvista vegna veikinda.
Forvarnir felist fyrst og fremst
í réttri vinnuaðstöðu og vinnustíl.
Gott ráð fyrir fólk í einhæfri
vinnu, s.s. skjávinnu, sé að taka
sér hlé á hálftíma fresti, standa
upp, gera teygjuæfingar eða
sinna öðrum verkefnum. Mikil-
vægast sé að bijóta upp vinnu-
mynstrið. Fjölbreytni dragi úr
hættu á álagseinkennum. Þá beri
að hafa hugfast að ekki sé rétt
að hafa réttan vinnuútbúnað ef
til dæmis ásláttur á tölvu sé rang-
ur.
Fyrirlesarar á námskeiðinu eru
mjög þekktir á sínu sviði. Emil
Pascarelli er prófessor
í klínískri læknisfræði
við Columbia-háskóla í
New York og prófessor
í heilbrigðisfræði við
New York Hospital
Comell Medical Center.
Hann hefur undanfarin ár ein-
beitt sér að álagseinkennum og
meðhöndlað rúmlega þijú þúsund
sjúklinga með slík einkenni. Einn-
ig hefur hann ritað bókina „Rep-
etitive Strain Injury: A Computer
User’s Guide“, sem Hope segir
fást í Bóksölu stúdenta og vera
ákjósanlega fyrir þá sem vilji
kynna sér þessi mál nánar.
Jean Bear-Lehman er að-
stoðarprófessor í iðjuþjálfun við
Columbia-háskóla og rekur einn-
ig eigin stofu þar sem hún sér-
hæfir sig í einkennum vegna
endurtekins álags á t.d. höndum
og hálsi.
Hope segist vilja hvetja fólk
til að koma á fyrirlestur þeirra á
laugardag, fræðast um þennan
útbreidda en að mörgu leyti dulda
vanda og forvamir gegn honum.
„Áherslan
er á
foruarnir11