Morgunblaðið - 25.07.1996, Page 38
38 FIMMTUDAGUR 25. JÚLÍ 1996
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
t
Bróðir okkar,
EYJÓLFUR INGJALDSSON,
Hrafnistu,
andaðist 20. júlí.
Jarðarförin auglýst síðar.
Fyrir hönd aðstandenda,
Guðmundur Ingjaldsson.
t
Hjartkær faðir okkar,
SIGURHANS HALLDÓRSSON,
Austurbrún 4,
lést í Landspítalanum að kvöldi 22. júlí.
Ragnhildur Ásmundsdóttir,
Einar Sigurhansson.
t
Ástkær faðir okkar og sambýlismaður,
BJÖRN KRISTJÁNSSON
frá Vestmannaeyjum,
verður jarðsunginn frá Landakirkju í
Vestmannaeyjum föstudaginn 26. júlí
kl. 14.00.
Fyrir hönd annarra vandamanna,
Dætur hins látna
og Snjólaug Baldvinsdóttir.
t
Jarðarför sonar míns og bróður okkar,
KRISTJÁNS BREIÐFJÖRÐ BJÖRNSSONAR,
Faxabraut 18,
Keflavík,
fer fram frá Keflavíkurkirkju föstudaginn 26. júlí kl. 14.00.
Blóm og kransar vinsamlega afþakkaðir.
Unnur Sturlaugsdóttir og börn.
t
Útför eiginmanns míns og föður okkar,
JAKOBS ÁRMANNSSONAR,
bankamanns,
Álfheimum 62,
Reykjavík,
sem lést laugardaginn 20. júli, verður gerð frá Fossvogskirkju
þriðjudaginn 30. júlí kl. 13.30.
Signý Thoroddsen,
Bergljót Njóla Jakobsdóttir,
Ármann Jakobsson,
Sverrir Jakobsson,
Katrín Jakobsdóttir.
Ástkær móðir okkar og amma,
ELÍN SIGURÁST BJARNADÓTTIR,
Disarstöðum,
Sandvíkurhreppi,
sem lést 20. júlí, verður jarðsungin frá
Selfosskirkju laugardaginn 27. júlí
kl. 13.30.
Jóna Hannesdóttir, Erna Hannesdóttir,
Sindri Freyr Eiðsson, Oddgeir Ágúst Ottesen,
Hannes Þór Ottesen, Trausti Geir Ottesen,
Linda B. Guðmundsdóttir.
t
Okkar kæra
GUÐNÝ BJARNADÓTTIR
frá Stapadal,
Asparfelli 8,
lést aðfaranótt þriðjudagsins 23. júlí.
Jarðarförin verður auglýst síðar.
Margrét Guðmundsdóttir, Friðrik Ágúst Helgason,
Jóhann Bogi Guðmundsson,
Gerður Guðmundsdóttir, Þór Whitehead,
Dröfn Guðmundsdóttir, Sigurður Skúlason,
Guðmundur Jóhannsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
GUÐMUNDUR
STEINSSON
+ Guðmundur J.
Gíslason, leik-
skáldið Guðmundur
Steinsson, fæddist í
Steinsbæ á Eyrar-
bakka 19. apríl
1925. Hann lést í
Landspitalanum í
Reykjavík 15. júlí
síðastliðinn og fór
útför hans fram frá
Fossvogskirkju 23.
júlí.
Guðmundur Steins-
son, félagi minn og vin-
ur, var óvenjulegur
maður. Hann bar persónu sem var
látlaus en í senn afar stolt, líkt og
hann hefði sérstakan aðgang að
vitneskju um einhver grundvallar-
sannindi eða leynda dóma sem hann
byggði líf sitt og starf á en hirti svo
sem ekki um að tíunda við fólk að
öðru leyti. Og hann var undarlega
laus við aldur, ekki brenndur marki
neinnar ákveðinnar kynslóðar,
hvorki ytra né innra, sem sést til
dæmis af því að ég hafði þekkt
hann vel í meira en áratug áður en
ég vissi að hann var ekki bara fáein-
um árum eldri en ég heldur næstum
á aldri við foreldra mína. Allt þar
til krabbameinið laust Guðmund
þungum og miskunnarlausum
hrammi fyrir rösku ári var hann
með ólíkindum unglegur í útliti og
fasi.
Þessi sonur fátæks erfiðisfólks,
fæddur í litlu sjávarþorpi, síðar
fluttur á mölina í öðru þorpi sem
kallaðist höfuðborg, var heimsborg-
ari í þess orðs fyllstu merkingu.
Hann var að vísu alltaf með upp-
runa sinn á hreinu, í
fámennri byggð norður
við ysta haf. Það var
honum eðlileg og sjálf-
sögð staðreynd eins og
til dæmis að hann var
hvítur karlmaður. En
ég hef aldrei þekkt
neinn sem fallið hefur
jafnauðveldlega inn í
aðstæður hvar sem var,
í austri eða vestri,
norðri eða suðri, hvort
sem var í háborgum
heimsmenningarinnar
eða útnárum afskekkta
og afskiptra jaðar-
svæða. Hann breytti þó aldrei sjálf-
ur um lit til að passa við umhverf-
ið. Hann var alltaf eins, eðlilegur
og heill, og féll því áreynslulaust inn
í hvar sem var.
Það er kannski merkilegt að
margir af helstu rithöfundum Ís-
lendinga á þessari öld hafa sprottið
upp meðal venjulegs fólks í alþýðu-
stétt og haldið síðan ungir út í heim
án þess að eiga krónu í handraðan-
um. Guðmundur var sannarlega
ekki fæddur með silfurskeið í munni
og ég býst við að mörgum þyki
nokkurri furðu sæta að ungur, blá-
snauður piltur eins og hann skyldi
hafa áræði og seiglu til að yfirgefa
ísland að nýlokinni heimsstyijöld-
inni síðari og halda það síðan út að
dvelja um tíu ára skeið við lindir
vestrænnar menningar án þess að
eiga nokkrurn bakhjarl nema trú á
sjálfan sig.
Þegar Guðmundur tók að hasla
sér völl sem leikskáld, upp úr 1960,
mætti hann satt að segja talsverðri
tortryggni af hálfu stjómenda leik-
t
Faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi,
BJÖRN EIRÍKSSON
frá Neskaupstað,
sem andaðist í Sjúkrahúsi Húsavíkur
þann 19. júlí, verður jarðsunginn frá
Norðfjarðarkirkju laugardaginn 27. júlí
kl. 14.
Guðný Björnsdóttir,
Guðrún Björnsdóttir, Halldór Kristinsson,
Vilhjálmur Björnsson, Jakobína Sörensdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengdamóðir og amma,
ELÍSABET HALLDÓRSDÓTTIR,
Leifsgötu 3,
Reykjavík,
sem lést í Sjúkrahúsi Reykjavíkur 18. júlf, verður jarðsungin frá
Fossvogskirkju föstudaginn 26. júlí kl. 13.30.
Blóm og kransar vinsamlega afþakkaðir, en þeim, sem vildu minn-
ast hennar, er bent á Krabbameinsfélagið eða Hjartavernd.
Jóhann Jónsson,
Guðrún Jóhannsdóttir, Ragnar M. Amazeen,
Margrét Jóhannsdóttir, Björn B. Jónsson,
Jón Jóhannsson, Súsanna Steinþórsdóttir,
Halldór Jóhannsson,
Kristín Jóhannsdóttir, Hörður Ó. Guðmundsson
og barnabörn.
t
Útför ástkærrar móður okkar, tengda-
móður, ömmu, langömmu og langa-
langömmu,
ANDREU GUÐMUNDSDÓTTUR,
Snorrabraut 56,
er lést í Landspítalanum 17. júlí, verð-
ur gerð frá Bústaðakirkju föstudaginn
26. júlí kl. 15.00.
Guðrún Sveinjónsdóttir, Jóhannes Árnason,
Guðmundur Sveinjónsson, Guðmunda Kjartansdóttir,
Sveinjón Jóhannesson, Helena Albertsdóttir,
Árni Jóhannesson, Stella Hjörleifsdóttir,
Kristín Andrea Jóhannesdóttir, Sigurður S. Pálsson,
Halldóra S. Guðmundsdóttir, Finnur Jóhannsson,
Lilja Guðmundsdóttir, Guðmundur Vignir Hauksson,
Andrea Guðrún Guðmundsdóttir, Eysteinn Sigurðsson,
Helga Guðmundsdóttir, Ævar Kjartansson,
barnabörn og barnabarnabörn.
húsanna og einnig listafólks sem
þar starfaði. Hann var gagnmennt-
aður maður, sem bjó yfir mikilli
þekkingu og óvenjulegu næmi, en
áhugi hans beindist fremur að eðli
leiklistarinnar og aðferðum en
fræðilegum bollaleggingum. Hug-
myndir Guðmundar um leikhús voru
um margt frábrugðnar þeim sem
þá voru mest áberandi í íslenskri
leiklistarstarfsemi og hann var ekk-
ert að liggja á skoðunum sínum né
gagnrýni fremur en ungum lista-
og menntamönnum er gjamt. Ekki
jók það á vinsældir hans. Og eftir
að Forsetaefnið, fyrsta leikrit Guð-
mundar sem sýnt var í Þjóðleikhús-
inu, hlaut heldur dræmar viðtökur
árið 1964, þótti mörgum við hæfi
að afskrifa þennan nýja höfund,
enda liðu hvorki meira né minna en
11 ár þar til næsta leikrit eftir hann
var sett þar á svið. Aftur á móti
flutti Gríma, félagsskapur upplýsts
leiklistarfólks sem Guðmundur var
aðili að, nokkur verka hans.
Klaufaskapur hins unga íslenska
atvinnuleikhúss og skammsýni, sem
birtist m.a. í því að hafa ekki vit á
að rækta samstarf við höfunda,
bitnaði ekki bara á Guðmundi
Steinssyni. Fleiri skáld sem áhuga
sýndu á að skrifa fyrir leiksvið ráku
sig á vegg á þessum ámm. Margt
af því fólki hefur aldrei komist yfir
vonbrigði sín og gengur jafnvel enn
um götur fullt beiskju yfir að hafa
þurft að sjá draum lífs síns verða
að engu vegna afstöðu þeirra sem
þjóðin fól forræði leiklistarstofnana
sinna.
Víst var Guðmundur beiskur og
uggandi um framtíð sína eins og
aðrir. En hann gafst ekki upp. Hann
skrifað ár eftir ár leikrit eftir leik-
rit - fyrir skúffuna. Hann hélt
áfram að vinna af sömu elju og
vandvirkni þótt hann fengi ekki að
sjá og heyra árangur sköpunar sinn-
ar nema á pappír og í hugskoti sínu.
Þetta ber ekki aðeins vott um
óvenjulegan viljastyrk Guðmundar
heldur sannfærði það líka smám
saman alla um að þessi maður
mundi ekki láta neitt aftra sér -
hann væri leikskáld af köllun og
héldi sínu striki hvort sem hann
hefði leikhús eða ekki. Hins vegar
vissi varla neinn hvað það væri sem
þessi gáfaði og geðfelldi maður var
alltaf að sýsla við að setja saman.
Með sýningu Þjóðleikhússins á
Lúkasi 1975 hófst hins vegar alveg
nýr kafli í lífi Guðmundar Steinsson-
ar sem þá var orðinn fímmtugur að
aldri. Leikritið vakti verðskuldaða
hrifningu, efni þess var djúpt og
áleitið, efnistökin báru vott um
kunnáttu og listfengi. Allt í einu
varð ljóst að þessi höfundur var
ekki sá vandræðagripur sem margir
höfðu sagt hann vera. Sumir töldu
reyndar að verkin hlytu bara að
hafa batnað og þroskast við geymsl-
una í skúffu Guðmundar svo að nú
væri rétt að hleypa þeim út.
Árið eftir sló Guðmundur síðan
rækilega í gegn með sýningu Sólar-
ferðar í Þjóðleikhúsinu. Verkið
reyndist eitt mesta kassastykki sem
leikhúsið hefur sýnt og aflaði Guð-
mundi almennra vinsælda, en þó var
það ekki fyrr en með sýningu Þjóð-
leikhússins á Stundarfriði sem segja
má að Guðmundur Steinsson hafí
verið búinn að öðlast viðurkenningu
þeirra sem sjá um opinbera gæða-
stimplun leiklistarfólks. En þar með
var líka ísinn brotinn og þá tóku
útlendingar að keppast við að sýna
verk Guðmundar.
Enginn íslenskur leikritahöfund-
ur síðan á dögum Jóhanns Sigur-
jónssonar og Guðmundar Kamban
hefur vakið aðra eins athygli leik-
húsa í öðrum löndum og Guðmund-
ur Steinsson. Erlendis er hann
þekktasti leikhúsmaður okkar á síð-
ari hluta þessarar aldar og verk
hans Stundarfriður langfrægasta
leikrit sem skrifað hefur verið á
íslandi.
Það verður að segjast eins og er
að Guðmundur naut aldrei þeirrar
eðlilegu samvinnu við íslenskt leik-
hús sem kynni að hafa leitt til gæfu
fyrir báða aðila. Einhver mundi lík-
lega halda að leikhúsin og það fólk
sem þar starfar tæki fagnandi
hveiju bitastæðu innlendu verki. En
sú hefur því miður ekki alltaf orðið