Morgunblaðið - 07.08.1996, Blaðsíða 16

"16 MIÐVIKUDAGUR 7. ÁGÚST 1996
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Iranir grunaðir um aðild að sprengjutilræðum
Sagðir tengjast tilræði
um borð í þotu TWA
New York, Washington. Reuter, The Daily Telegraph.
TÍMARITIÐ Time hefur skýrt frá
því að bandaríska leyniþjónustan
CIA telji að íranir kunni að hafa
staðið fyrir hugsanlegu sprengjutil-
ræði í breiðþotu TWA-flugfélagsins
sem splundraðist skömmu eftir flug-
tak frá New York 17. júlí. Áður
hafði William Perty, varnarmálaráð-
herra Bandaríkjanna, sagt að grunur
léki á að íranir hefðu staðið fyrir
SAKSÓKNARAR í Suður-Kóreu
hafa krafist þess að Chun Doo-
hwan, fyrrverandi forsætisráð-
herra landsins, verði dæmdur til
dauða fyrir föðurlandssvik vegna
valdaráns árið 1979 og drápa
hersins á lýðræðissinnum í borg-
inni Kwangju ári síðar, auk ákæru
um mútuþægni. Þeir kröfðust
þess ennfremur að eftirmaður
Chuns, Roh Tae-woo, yrði dæmd-
BOB Dole, forsetaefni bandarískra
repúblikana, kynnti í fyrradag efna-
hagsáætlun sína og flokksins og lof-
aði kjósendum miklum skattalækk-
unum næði hann kjöri í kosningun-
um 5. nóvember. Jafnframt því ætl-
ar hann að vera búinn að ná niður
fjárlagahallanum árið 2002. Með
þessu vonast Dole til að geta blásið
lífí í kosningabaráttu sína en frétta-
skýrendur segja, að það verði ekki
auðvelt verk fyrir Dole að sannfæra
kjósendur um trúverðugleika sinn
og efnahagsstefnunnar.
Samkvæmt efnahagsáætlun Dol-
es, sem hefur að meginmarkmiði að
auka hagvöxt og bæta kjör lands-
manna, verða skattar lækkaðir um
548 milljarða dollara á sex árum og
þar af tekjuskatturinn um 15% á
þremur árum. Þá lofaði hann einnig
að lækka um helming hæstu pró-
sentu fjármagnstekjuskattsins eða
úr 28% í 14%.
„Ég ætla mér að lækka skatta á
fjögurra manna fjölskyldu með
35.000 dollara í árslaun (rúmlega
2,3 millj. ísl. kr.) um 56%,“ sagði
Dole þegar hann kynnti stefnu sína.
Dole, sem verður formlega út-
nefndur forsetaefni Repúblikana-
flokksins á þingi hans í San Diego
í Kaliforníu í næstu viku, er næstum
sprengjutilræði í Saudi-Arabíu sem
varð 19 bandarískum hermönnum
að bana 25. júní. íranir sögðu ekk-
ert hæft í þessum ásökunum.
Time hafði eftir heimildarmanni
innan CIA að leyniþjónustan hefði
hlerað fyrirmæli og boð frá Teheran
sem hefðu „vakið grunsemdir" um
að íranir tengdust sprengingu í
TWA-þotunni sem varð 230 manns
ur í lífstíðarfangelsi og að 14
hershöfðingjar yrðu dæmdir í
fangelsi, frá 10 árum til iífstíðar.
Krafa saksóknaranna þykir
styrkja stöðu Kims Young-sams
forseta, sem hefur skorið upp
herör gegn spillingu i landinu.
Hér reyna ættingjar fórnarlamba
hersins að ráðast inn í dómhúsið
í Seoul þar sem réttað er í málum
Chuns og Roh.
í hverri einustu skoðanakönnun um
20 prósentustigum á eftir Bill Clint-
on forseta en nú eru réttir þrír
mánuðir til kosninga. Þótti aug-
ljóst, að kæmi ekki eitthvað sér-
stakt til, gætu repúblikanar afskrif-
að vonina um sigur í haust. Áætlun-
in um „Endurreisn ameríska
draumsins" er útspil Doles og
gengur raunar lengra en flestir
flokksbræður hans höfðu búist við.
Clinton beið ekki boðanna með
að gagnrýna áætlun Doles og sagði,
að gífurlegar skattalækkanir, sem
ekki væri mætt með gífurlegum nið-
urskurði, myndu aðeins auka fjár-
lagahallann, þrýsta vöxtunum upp
og skaða efnahagslífið. Talsmenn
Hvíta hússins réðust raunar á áætl-
unina áður en hún var birt og líktu
henni við fjármálastjórn Reagan-
áranna en margir kenna henni um
mikinn fjárlagahalla í Bandaríkjun-
um.
í andstöðu við eigin skoðanir
Tillögur Doles eru raunar i and-
stöðu við skoðanir hans sjálfs á löng-
um ferli hans sem þingmaður en
hann hefur alltaf verið vantrúaður
á, að unnt væri að lækka skatta og
ná*niður Ijárlagahallanum á sama
tíma.
að bana. Leyniþjónustan væri enn-
fremur að rannsaka fregnir um að
leiðtogar „hermdarverkamanna“
hefðu komið saman í íran mánuði
áður en þotan fórst til að ganga úr
skugga um hvort sprengjutilræði
hefði verið heimilað á fundinum.
„Verið er að rannsaka þennan
möguleika vandlega,11 er haft eftir
heimildarmanninum, hátt settum
embættismanni hjá CIA, í nýjasta
hefti Time, sem kom út á sunnudag.
Heimildarmaðurinn bætti þó við upp-
lýsingar CIA um málið væru enn
„veikar, ekki öruggar".
William Perry sagði á föstudag
að rannsókn Saudi-Araba á
sprengjutilræðinu í júní myndi lík-
lega leiða í ljós að erlent ríki hefði
átt þar hlut að máli og grunurinn
beindist þá einkum að stjórnvöldum
í íran. Hann bætti við að Iranir hefðu
sjálfir sagt að þeir tækju þátt í starf-
semi sem ætlað væri að grafa undan
Bandaríkjunum.
Ottast ekki hernaðaraðgerðir
Varnarmálaráðherrann sagði að
Bandaríkjastjórn myndi grípa til
harðra aðgerða gegn írönum ef í
ljós kæmi að þeir hefðu staðið fyrir
tilræðinu. Hann sagði að hryðju-
verkasamtök væru að reyna að knýja
Bandaríkjastjóm til að kalla her-
sveitir sínar á Persaflóasvæðinu
heim með því að draga úr stuðningi
almennings í Bandaríkjunum og
Saudi-Arabíu við veru þeirra þar.
„Við verðum að hindra að þetta tak-
ist og þess vegna þurfum við að
efla sveitirnar.“
Stjórnvöld í Bandaríkjunum og
Saudi-Arabíu tilkynntu í vikunni
sem leið að flestir bandarísku her-
mannanna yrðu fluttir úr borgum í
Fréttaskýrendur segja, að þótt
skattalækkanir séu mjög vinsælar
meðal kjósenda tefli Dole á tvær
hættur með tillögum sínum. í skoð-
anakönnunum komi einnig fram
mikill stuðningur við jafnvægi í rík-
isbúskapnum og ýmis velferðarmál,
einkum aldraðra, og það sé því ekki
víst, að kjósendur trúi því, að Dole
geti gert allt í einu. Það hjálpar
honum heldur ekki, að fremur bjart
er yfir bandarísku efnahagslífi um
þessar mundir og krafan um lægri
skatta því ekki mjög hávær.
Dole er sagður vona, að honum
takist að leika sama leikinn og
Ronald Reagan 1980 en þá áttu
loforð hans um skattalækkanir mik-
inn þátt í sigri hans yfir Jimmy
Carter. Reagan birti þó sína stefnu-
skrá miklu fyrr í kosningabarátt-
unni og hún var í meira samræmi
við fyrri baráttumál hans en á við
um Dole.
McCain varaforsetaefni?
Auk stefnuskrárinnar um „End-
urreisn ameríska draumsins" vonast
repúblikanar til, að flokksþingið í
næstu viku og útnefning varafor-
setaefnisins muni hleypa þeim kapp
í kinn. Búist er við, að Dole tilkynni
um varaforsetaefnið fyrir vikulok og
Saudi-Arabíu í eyðimerkurher-
stöðvar vegna hættu á frekari til-
ræðum.
Javed Zarif, utanríkisráðherra ír-
ans, sagði ekkert hæft í því að íran-
ir hefðu staðið fyrir sprengjutilræð-
inu í Saudi-Arabíu. Dagblöð í Iran
sögðu að her landsins þyrfti að vera
í viðbragðsstöðu vegna hugsanlegra
árása af hálfu Bandaríkjamanna en
utanríkisráðherrann sagði að ír-
anska stjórnin teldi ekki hættu á
hernaðaraðgerðum. „Við teljum að
ástandið, þessar ásakanir, sé ekki
svo alvarlegt,“ sagði hann.
Erlendum fyrirtækjum refsað
Bill Clinton, forseti Bandaríkj-
anna, undirritaði á mánudag lög sem
kveða á um að refsa beri erlendum
fyrirtækjum sem fjárfesta í olíu-
vinnslu í íran eða Líbýu. Hann lýsti
löndunum sem „tveimur af hættu-
legustu ríkjunum er styðja hermdar-
verk í heiminum".
Evrópuríki, sem eiga mikilla hags-
muna að gæta í Iran og Líbýu,
mótmæltu lögunum og íranir sögð-
ust sannfærðir um að sú andstaða
myndi grafa undan lögunum.
„Ákvörðun Clintons nýtur ekki al-
þjóðlegs stuðnings og hún er dæmd
til að mistakast,“ sagði talsmaður
utanríkisráðuneytisins í íran.
Clinton spáði því hins vegar að
Evrópuríkin myndu styðja lögin síð-
ar. „Menn geta ekki stundað við-
skipti við ríki sem versla við þá á
daginn en fjármagna og vernda
hermdarverkamenn sem drepa sak-
lausa borgara á næturnar," sagði
Clinton. „Eg vona og býst við því
að áður en langt um líður fallist
bandamenn okkar á þessi mikilvægu
sannindi.“
vitað er, að þrír ríkisstjórar í Mið-
vesturríkjunum, sem Dole verður
helst að vinna, hafa verið beðnir að
leggja fram nákvæmar upplýsingar
um feril sinn.
Eru það þeir Tommy Thompson,
ríkisstjóri í Wisconsin; Jim Edgar,
ríkisstjóri í Illinois, og John Engler,
ríkisstjóri í Michigan. Þá virðast
sumir spenntir fyrir Carroll Camp-
bell, fyrrverandi rlkisstjóra í Suður-
Karólínu, en líklega veðja flestir á
John McCain, öldungadeildarþing-
mann frá Arizona. Er hann stríðs-
hetja eins og Dole og var heiðraður
margsinnis fyrir frammistöðu sína í
Víetnamstríðinu.
Andstæðingar fóstureyðinga
hrósa sigri
Dole og stuðningsmenn hans hafa
reynt að tryggja, að fóstureyðingar-
málin verði ekki átakamál á flokks-
þinginu og I gær neyddist Dole til
að kaupa friðinn nokkuð dýru verði
að sumra mati. Samdi hann þá um
til að friða andstæðinga fóstureyð-
inga og kristilega hægrimenn að
hert yrði á andstöðu flokksins við
fóstureyðingum. Er þetta í þriðja
sinn á minna en mánuði að Dole
lætur undan fyrir kröfum kristilegra
hægrimanna.
Þyrla
fórst í
Þýskalandi
ALLIR fimm sem voru um
borð í þyrlu þýsku lögreglunn-
ar fórust er þyrlan hrapaði í
sjóinn nærri bænum Neustadt
á Eystrasaltsströnd landsins í
gær, að því er lögreglan í Kiel
greinir frá. Þyrlan var við æf-
ingar þegar björgunarkarfan
sveiflaðist í aftari skrúfuna,
sem olli því að þyrlan varð
stjórnlaus.
Neyddir til
falsana
TYRKNESKIR öryggisverðir
neyða lækna iðulega til þess
að leyna niðurstöðum um lík-
amlegar pyntingar á fólki sem
haldið er í gæsluvarðhaldi.
Kemur þetta fram í skýrslu
bandarískra læknasamtaka
sem berjast fyrir mannréttind-
um. Skýrslan var birt í gær.
Rannsóknin, sem skýrslan er
byggð á, var gerð á tveim árum
og byggðist meðal annars á
könnun meðal 60 tyrkneskra
lækna, greiningu á rúmlega
150 opinberum læknaskýrslum
um fanga og viðtölum við 39
fórnarlömb pyntinga. Einn
tyrknesku læknanna greindi
frá því að hann hefði ekki þor-
að að skrifa skýrslu um það
sem hann taldi afleiðingar
pyntinga vegna þess að hann
óttaðist um eigið líf. Annar
læknir sagði að öryggisvörður
hefði bókstaflega hótað sér öllu
illu ef vísbendingum um pynt-
ingar yrði ekki haldið leyndum.
Vilja borga
hærri skatta
SÆNSKUR almenningur er til-
búinn til að borga hærri skatta
til þess að opinber heilsugæsla
geti orðið betri, samkvæmt nið-
urstöðum könnunar á viðhorf-
um fólks til forgangsatriða. Frá
þessu er greint í blaðinu Dag-
ens Nyheter í gær. Sænskur
rannsóknarhópur er sinnir fé-
lags- og upplýsingaathugunum,
segir að samkvæmt undan-
gengnum skoðanakönnunum
gangi stjómmálamenn ekki í
takt við kjósendur þegar þeir
haldi áfram að draga saman
velferðarkerfið. Heilsugæsla sé
sá málaflokkur þar sem and-
staða við sparnaðaraðgerðir sé
eindregin. Sextíu til sjötíu pró-
sent þeirra, er spurðir voru,
sögðust reiðubúin að greiða
hærri skatta.
Andóf við
bannlögum
SAMBAND evrópskra
tímaritaútgefenda (FAEP) lýsti
í gær yfir stríði á hendur drög-
um að frumvarpi til laga í Belg-
íu sem myndu banna næstum
því allar tóbaksauglýsingar.
Segir sambandið að samkvæmt
fmmvarpsdrögunum, eins og
þau em nú, yrði bannað að
selja erlend blöð og tímarit sem
birtu tóbaksauglýsingar í Belg-
íu. Útgefendur yrðu því að
grípa til sérútgáfu fyrir Belgíu
með engum tóbaksauglýsingum
eða hætta að bjóða tímarit sín
til sölu í landinu. Hvetur sam-
bandið Evrópusambandið til
þess að grípa I taumana og
koma í veg fyrir að fmmvarpið
verði að lögum í Belgíu.
Dauðadóms krafíst
Reuter
Bob Dole, forsetaefni bandarískra repúblikana, spilar út trompinu
Boðar miklar skattalækk-
anir og hallalaus fjárlög
Chicago. Reuter, The Daily Telegraph.