Morgunblaðið - 07.08.1996, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 7. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
HUSSEIN Aideed fagnar eftir að hafa verið kjörinn „forseti" Sómalíu.
Reuter
Sonur Aideeds nýr leiðtogi
Mogadishu. Reuter.
HUSSEIN Aideed, sonur sómalska
stríðsherrans Mohameds Farah
Aideeds, sem lést á fimmtudag,
varð fyrir valinu sem eftirmaður
föður síns á sunnudag. Hussein
Aideed var sjóliði í bandaríska flot-
anum og tók þátt í hernaðaríhlutun
Bandaríkjanna í Sómalíu árið 1992.
Hussein var kjörinn forseti Sóm-
alíu á fundi 80 stuðningsmanna
stríðsherrans. Þeirra á meðal voru
ráðherrar í ríkisstjórn Aideeds sem
aðeins tvö ríki, Súdan og Líbýa,
hafa viðurkennt. Hussein er 31 árs
og bjó í Bandaríkjunum frá 14 ára
aldri þar til hann sneri aftur til
Sómalíu árið 1992 þegar hernaðar-
íhlutun Bandaríkjanna hófst vegna
hungursneyðar og óaldar í landinu.
Hann gegndi hlutverki tengiliðar
milli Bandarikjahers og föður síns,
en fór frá Sómalíu árið 1993 áður
en Sameinuðu þjóðirnar fyrirskip-
uðu handtöku Aideeds. Hann hélt
aftur til Sómalíu fyrir ári og gekk
í hjónaband á yfirráðasvæði föður
síns í suðurhluta Mogadishu. Óljóst
er hvort hann heldur bandarísku
vegabréfi sínu eða hefur afsalað sér
því.
Ali Mahdi Mohamed, helsti and-
stæðingur stjórnar Aideeds, hefur
hvatt til friðarráðstefnu með þátt-
töku allra fylkinganna til að binda
enda á átökin sem staðið hafa í
Sómalíu i sex ár. Ráðherrar Aid-
eeds sögðust ekki ætla að sitja ráð-
stefnuna nema stjórnin yrði viður-
kennd.
Sýrlendingar hafna tilboði Israela um
að hefja friðarviðræður
Segja orð Net-
anyahus innan-
tóman fagurgala
Damaskus, Amman, Kaíró. Reuter.
SÝRLENDINGAR höfnuðu í gær
tilboði Benjamins Netanyahus, for-
sætisráðherra Israels, um frekari
friðarviðræður og sögðu orð forsæt-
isráðherrans vera fagurgala einan
og ekki eiga sér stoð í raunveruleik-
anum.
í opinberu málgagni Sýrlands-
stjórnar, Tishreen, sagði að Net-
anyahu vildi að viðræðumar snér-
ust að mestu leyti um öryggismál
ísraela í suðurhluta Líbanon, en
ekki brottför ísraelskra hermanna
frá Gólanhæðum, sem ísraelar her-
tóku í stríði við Sýrlendinga 1967.
„Þetta er marklaust hjal sem
skiptir engu máli í friðarumleitun-
um,“ segir í Tishreen. „Þetta er
einungis fagurgali sem á sér engar
forsendur. Það sem skiptir máli er
ekki að viðræður hefjist, heldur það
sem rætt verður um.“ Var Netanya-
hu hvattur til að lýsa sig reiðubúinn
til að hörfa frá þeim landsvæðum
sem ísraelar hafa hertekið.
Utanríkisráðherra Sýrlands,
Farouq al-Shara, sagði á vikulegum
ríkisstjórnarfundi í gær, að stjórn
Netanyahus neitaði enn að ræða
möguleika þess að ísraelar létu land
af hendi fyrir frið.
Rætt verður um Hebron
Á mánudag kom Netanyahu til
Amman, höfuðborgar Jórdaníu, i
fýrsta skipti frá því hann var kjörinn
forsætisráðherra í maí. Átti hann
fund með Hússein Jórdaníukonungi,
og sagði hann konunginn hafa flutt
sér þau skilaboð að Sýrlendingar
hyggðust leita eftir friðarviðræðum
við nýja ríkisstjóm ísraels.
Netanyahu greindi ennfremur frá
því, að innan fárra vikna myndu
Israelar hefja viðræður við Palest-
ínumenn um brottför ísraelskra
hermanna frá bænum Hebron á
Vesturbakkanum.
Assad Sýrlandsforseti kemur í
heimsókn til Egyptalands í dag og
mun þar eiga viðræður við Hosni
Mubarak forseta um framhald frið-
arþróunar í Mið-Austurlöndum, að
því er utanríkisráðherra Egypta-
lands, Amr Moussa, greindi frá í
gær. Sagði hann leiðtogana tvo
myndu ræða þá ógn sem stafaði
af þeirri ákvörðun ísraelsstjómar
að afnema bann við útfærslu land-
náms gyðinga á herteknu svæðun-
um á Gazaströndinni og Vestur-
bakkanum.
Tillaga Breta á ríkjaráðstefnu Evrópusambandsins
Vilja hindra kvótahoppið
BREZKA stjórnin hefur lagt fyrir
ríkjaráðstefnu Evrópusambandsins
tillögu um breytingu á Rómarsátt-
málanum, sem komi í __ veg fyrir
kvótahoppið svokallaða. í tillögunni
felst að aðildarríkjum ESB verði í
sjálfsvald sett að ákveða skilyrði
þau, sem útgerðarfyrirtæki verður
að uppfylla til að teljast í „raunvem-
legum efnahagslegum tengslum"
við það aðildarríki, þar sem skip
þess em skráð. Gera má ráð fyrir
að tillagan komi til umræðu á ríkj-
aráðstefnunni í næsta mánuði, sam-
kvæmt upplýsingum Morgunblaðs-
ins.
Þegar samkomulag náðist um
núverandi sjávarútvegsstefnu Evr-
ópusambandsins árið 1982 var gert
ráð fyrir að aðildarríkjum sam-
bandsins yrði úthlutað kvóta, sem
tryggði svokallaða hlutfallslega
stöðuga veiði úr hveijum fiski-
stofni. Við úthlutun kvótans var
horft til þriggja atriða; veiðireynslu
viðkomandi rikis, þess hversu háðar
strandbyggðir ríkjanna væm fisk-
veiðum og loks hversu miklum afla
aðildarríkin hefðu tapað vegna út-
færslu efnahagslögsögu ríkja utan
ESB í 200 mílur.
Hins vegar hefur alla tíð verið
ósamræmi milli þess fyrirkomulag
að úthluta kvóta eftir aðildarríkjum
og annarra reglna Evrópusambands-
ins, einkum um frjálsa fjármagns-
og fólksflutninga og stofnsetningar-
rétt. Þannig hafa fyrirtæki frá einu
aðildarríki getað Qárfest í útgerðar-
fyrirtækjum í öðm og þar með öðl-
azt hlutdeild í kvóta þess. Þetta er
kvótahoppið svokallaða, sem komið
hefur harðast niður á Bretlandi, en
einnig á írlandi, Danmörku, Frakk-
landi, Belgíu og Þýzkalandi í ein-
hveijum mæli. Það hafa ekki sízt
verið Spánveijar, sem hafa stundað
að kaupa brezka fiskibáta og skrá
þá í Bretlandi til að veiða úr kvóta,
sem Bretum hefur veríð úthlutað. Á
Brezk stjornvöld vilja
breyta Rómarsáttmál-
anum til að koma í veg
fyrir svokallað kvóta-
*
hopp. Olafur Þ. Steph-
ensen fjallar um brezku
tillögumar, sem lagðar
hafa verið fyrir ríkjaráð-
stefnu Evrópusam-
bandsins.
bátunum hafa gjaman verið
spænskar áhafnir og þeir landað
meirihluta aflans á Spáni.
Evrópudómstóllinn hefur
dæmt Bretum í óhag
Framkvæmdastjórn Evrópusam-
bandsins hefur sýnt kvörtunum
Breta og Ira nokkurn skilning, en
tilraunir hennar til að koma í veg
fyrir kvótahoppið hafa strandað á
því að mismunun eftir þjóðerni er
bönnuð samkvæmt Evrópurétti.
Árið 1988 settu Bretar eigin lög,
sem gerðu hertar kröfur til fiski-
skipa sem skráð voru í Bretlandi,
meðal annars að áhafnir væru
brezkar að mestu eða öllu leyti,
skipin gerð út frá brezkum höfnum
og lönduðu afla sínum þar.
Spánveijar höfðuðu nokkur
dómsmál fyrir Evrópudómstólnum
(þau þekktustu eru kennd við Age-
gate, Jaderow og Factortame) og
varð niðurstaða þeirra allra sú að
ekki mætti gera kröfur um þjóðerni
eða búsetu til útgerðarfyrirtækja.
Hins vegar útilokaði dómstóllinn
ekki að reglur um „raunveruleg
efnahagsleg tengsl" væru settar.
í marz síðastliðnum dæmdi Evr-
ópudómstóllinn síðan að brezk
stjórnvöld væru skaðabótaskyld
gagnvart spænskum útgerðaraðil-
um, sem hefðu orðið fyrir barðinu
á lögunum frá 1988. Dómurinn
hefur vakið mikla reiði í Bretlandi
og hefur John Baldry sjávarútvegs-
ráðherra sagt að ekki komi til
greina að Bretar fari að tillögum
framkvæmdastjórnar ESB um að
skera niður fiskiskipaflota sinn
nema áður verði tekið fyrir kvóta-
hoppið.
22% fiskiskipaflotans
kvótahoppsskip
í greinargerð með tillögu sinni á
ríkjaráðstefnunni segja brezk stjóm-
völd að 150 „kvótahoppsskip" séu
nú skráð í Bretlandi. Þessi skip séu
að hluta eða öllu leyti í eigu er-
lendra aðila. Samanlagt samsvari
þessi skip, sem einkum séu mönnuð
þegnum annarra aðildarríkja ESB,
22% af tonnafjölda brezka fiski-
skipaflotans. Þessi skip veiði einkum
úr botnfískstofnum og hafí árið 1995
veitt 10% af öllum botnfiski í brezku
lögsögunni. Sama ár hafí kvóta-
hoppsskip veitt 46% lýsingskvótans,
44% skarkolakvótans og 35% lang-
hverfukvótans, svo dæmi séu nefnd.
Bretar segja að tillögur fram-
kvæmdastjórnarinnar um lausn
vandans hafi allar annað hvort
strandað á dómum Evrópudóm-
stólsins eða séu ólíklegar til að skila
miklum árangri. „Fyrst fram-
kvæmdastjórnin hefur engar tillög-
ur gert um lausn vandans innan
núverandi ramma [Rómarjsáttmál-
ans, hefur Bretland með semingi
komizt að þeirri niðurstöðu að eina
lausnin felist í breytingum á sátt-
málanum," segir í greinargerðinni.
Vilja sérstaka bókun við
Rómarsáttmálann
Bretar leggja til að gerð verði
sérstök bókun við Rómarsáttmál-
ann, sem tryggi „raunveruleg efna-
hagsleg tengsl“ fiskiskipa við
strandbyggðir aðildarríkisins, þar
sem þau eru skráð. í tillögunni er
gert ráð fyrir að aðildarríki geti
gert eftirtaldar kröfur, eina eða
fleiri, til fiskiskipa sem þar eru
skráð:
• Stjórnvöld geti ákveðið að ein-
staklingar, sem hafa fasta búsetu
í aðildarríkinu, eða fyrirtæki sem
reka þar meginhluta starfsemi sinn-
ar eða hafa þar höfuðstöðvar, skuli
eiga lágmarkshlut í fískiskipi sem
þar er skráð.
• Ákveða megi að ákveðið lág-
markshlutfall af fjölda manna í
áhöfn fiskiskips skuli eiga fasta
búsetu í ríkinu.
• Gera megi þá kröfu að fiskiskip
hefji ákveðið hlutfall veiðiferða
sinna í höfn á landsvæði ríkisins.
• Ákveða megi að fiskiskip skuli
landa ákveðnu lágmarkshlutfalli af
afla sínum úr einum eða fleiri fisk-
stofnum á landsvæði ríkisins.
Tillögum Breta hefur skiljanlega
ekki verið vel tekið á Spáni. Hins
vegar hafa írland og Frakkland lýst
yfír stuðningi við þær. Afstaða ann-
arra aðildarríkja kemur væntanlega
fram þegar samningamenn á ríkjar-
áðstefnunni koma saman til fundar
í næsta mánuði. Tillagan á þó tak-
markaða möguleika á að hljóta sam-
þykki, leggist Spánn eindregið gegn
henni. Það væri helzt að Bretar
gætu haft sitt fram með hrossakaup-
um við Spánveija, sem væntanlega
myndu gera miklar kröfur á móti.
Norskur eldislax
Undirboðs-
rannsókn
ákveðin
FRAMKV ÆMD ASTJ ÓRN Evrópu-
sambandsins hefur ákveðið að heíja
formlega rannsókn á því hvort norsk-
ir útflytjendur eldislax stundi undirboð
á Evrópumarkaðnum.
Talið er að rannsóknin geti staðið
allt fram á mitt næsta ár. Verði nið-
urstaðan sú að sannað þyki að norsk-
ir útflytjendur selji Iax undir kostnað-
arverði, getur ESB lagt refsitolla á
norskan lax. Hins vegar hefur ekki
verið útilokað að tímabundinn refsi-
tollur verði innheimtur á meðan á
rannsókninni stendur. Slík ákvörðun
kæmi þó tæplega til framkvæmda
fyrr en upp úr áramótum, samkvæmt
upplýsingum Morgunblaðsins.
Mikið offramboð hefur verið af
ferskum laxi frá Noregi á Evrópu-
markaðnum og hefur hann verði seld-
ur við afar vægu verði. Skozkir laxeld-
ismenn hafa vænt Norðmenn um
undirboð. í desember í fyrra brást
framkvæmdastjómin við með þeim
hætti að setja lágmarksverð á lax, sem
fluttur er inn frá EíTA-n'kjunum
Noregi og íslandi, með tilvísun til ör-
yggisákvæða í EES-samningnum.
Undirboðsrannsóknin beinist hins veg-
ar einvörðungu að norskum útflytj-
endum og refsitollar myndu ekki koma
við íslenzkan útflutning á laxi, sam-
kvæmt upplýsingum blaðsins.
---------» ♦ ♦---
Evrópunefnd
í heimsókn
FUNDUR Evrópunefndar Norður-
landaráðs hófst í Reykjavík í gær.
Fundinn sækja á þriðja tug norrænna
þingmanna og embættismanna.
Að sögn Siv Friðleifsdóttur, vara-
formanns Evrópunefndarinnar, verður
hinum norrænu gestum kynnt um-
ræða um Evrópumál á íslandi og sér-
staða íslands, einkum í sjávarútvegs-
málum. Nefndin mun meðal annars
heimsækja atvinnufyrirtæki í Reykja-
vík og Stykkishólmi og eiga fund með
utanríkismálanefnd Alþingis.