Morgunblaðið - 16.08.1996, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSEIMDAR GREINAR
FÖSTUDAGUR 16. ÁGÚST 1996 23
• •
Orugg leikföng
- Okkar mál
Kveðja til heilsugæslu-
stöðvarinnar Hellu
AÐALSKOÐUN hf. hefur, með
samningi við Löggildingarstofuna,
tekið að sér markaðseftirlit með
leikföngum og hættulegum eftirlík-
ingum til næstu þriggja ára.
Nú eru rétt tvö ár síðan reglu-
gerð um öryggi leikfanga og hættu-
legar eftirlíkingar leit dagsins ljós.
Með hættulegum eftirlíkingum er
átt við vöru sem líkist matvælum á
einhvern hátt og hætta er á að
neytendur, einkum börn, telji vera
matvæli.
Tilgangur reglna um öryggi leik-
fanga er að tryggja að
við eðlilega eða fyrir-
sjáanlega notkun stefni
þau ekki öryggi eða
heilsu barna í hættu.
Kröfur vegna
markaðssetningar
Á seinni árum hefur
verið lögð rík áhersla á
að leikföng sem eru á
markaði séu ekki
hættuleg notendum.
Því hafa verið smíðaðir
evrópskir staðlar um
hönnun og framleiðslu
leikfanga, og hafa þeir
verið teknir upp á ís-
landi (ÍST EN 71),
Ekki má setja leikföng
á markað á Islandi eða annars stað-
ar í Evrópu nema þau séu hönnuð,
framleidd eða prófuð í samræmi við
þessa staðla.
Hættuleg leikföng
á markaði kalla, að
er það tilkynnt Löggildingarstof-
unni sem bannar sölu þess. Sé leik-
fangið talið mjög hættulegt innkall-
ar Löggildingarstofan áður seld ein-
tök þess.
íslenskur markaður
Stundum er spurt af hveiju verið
sé að setja slíkar reglur um öryggi
leikfanga á íslandi og hafa eftirlit
með þeim. Eru framleiðendur leik-
fanga úti í hinum stóra heimi ekki
fullfærir um að smíða hættulaus
leikföng án þess að við séum að
fylgjast með því. Svar-
ið er að framleiðend-
urnir eru misjafnir eins
og þeir eru margir. Við
viljum ekki stofna ör-
yggi barna okkar í
hættu og dæmin sýna
að full þörf er á að
fylgjast með öryggi
leikfanga.
í umræðum um
þessi mál má heldur
ekki gleyma þeim vax-
andi atvinnuvegi á ís-
landi sem smíði leik-
fanga er. Með sam-
ræmdum reglum um
markaðssetningu leik-
fanga eru gerðar sömu
kröfur til íslenskra og
erlendra framleiðenda. Þetta er nýr
flötur á íslenskri leikfangasmíð og
nokkuð sem íslenskir framleiðendur
(og neytendur) verða að hafa í huga
og nýta sér.
Höft eða
aukin tækifæri
Bergur
Helgason
mati Bergs Helga
sonar, á árvekni
foreldra og annarra
velunnara barna.
Þannig er leitast við að tryggja
að leikföng standist ákveðnar ör-
yggis- og heilbrigðiskröfur. Fram-
íeiðandi skal með samræmisyfirlýs-
ingu, lýsa yfir að leikfang sem hann
framleiðir uppfylli þessar kröfur.
Framleiðandinn eða umboðsmaður
hans þarf að vera skráður (hafa
staðfestu) innan evrópska efna-
hagssvæðisins. Framleiðendur utan
efnahagssvæðisins þurfa að hafa
einhvern aðila innan þess sem ber
ábyrgð á leikfanginu.
Merkingar leikfanga
(CE-merki)
Mikil áhersla er lögð á að hægt
sé að rekja leikföng til framleiðanda
þess. Því eru kröfur um að öll leik-
föng skuli auðkennd með nafni eða
merki framleiðanda eða heimilis-
fangi. Einnig skulu öll leikföng sem
sett eru á markað á íslandi vera
merkt með CE-merki, en með því
staðfestir framleiðandi þess að leik-
fangið uppfylli viðeigandi örygg-
iskröfur.
Hafa ber í huga að CE-merkið
er ekki gæðamerki sem staðfestir
að um „gott, sterkt og endingar-
gott“ leikfang sé að ræða heldur
staðfesting framleiðanda að það
uppfylli viðeigandi staðla um gerð
þess og hönnun.
Framkvænid eftirlitsins
Markaðseftirlitið er unnið eftir
fyrirmælum stjórnvalda, ýmist eftir
úrtakslistum, sérstökum átaksverk-
efnum eða ábendingum neytenda
um hættuleg leikföng. Leikföngin
eru skoðuð á vettvangi, í verslunum,
hjá heildsölum, innflytjendum eða
framleiðendum. Eftirlitið beinist
jafnan að því að markaðssetning
leikfanga sé í samræmi við reglur
og að ekki séu á markaði hættuleg
leikföng. Ef leikfang, sem talið er
vera hættulegt, finnst á markaði
Innan EES gilda samræmdar
reglur um markaðssetningu leik-
fanga. Þau leikföng sem íslenskir
framleiðendur setja löglega á mark-
að hérlendis, í samræmi við viðeig-
andi reglur, eiga því greiða leið á
markað annars staðar í Evrópu.
I samræmingu reglna á þennan
hátt felast aukin tækifæri og
haftalaus aðgangur að stórum
mörkuðum. íslensk leikföng, með
séríslensk einkenni, gætu því í
framtíðinni orðið útflutningsvara.
Til þess að svo megi verða þarf
hins vegar samstillt átak margra
aðila.
Árvekni neytenda
Til að finna hættuleg leikföng á
markaði geta neytendur orðið að
miklu liði. Árvekni foreldra, systk-
ina, afa, ömmu, frænda, frænku,
vina og vandamanna er lykilatriði
við að tryggja sem kostur er að
ekki séu á markaði hérlendis hættu-
leg leikföng. Vöndum val leikfanga
sem við kaupum, lítum eftir CE-
merkinu og merkingum framleið-
enda.
Aðalskoðun hf. tekur á móti
ábendingum um leikföng sem neyt-
endur telja hættuleg. Með árvekni
og eftirfylgni stuðlum við að minnk-
andi líkum á slysum vegna hættu-
legra leikfanga.
Höfundur er verkfræðingur hjá
Aðnlskoðun hf.
GÆÐAPLÖUJR FRÁ SWISS
pavarac
LOFTA
PLÖTUR
OG LfM
Nýkomin sending
EINKAUMBOÐ
co Þ.ÞORGRÍMSSON & CO
Ármúla 29, Reykjavík, sími 553 8640
ÉG SÉ frá heilbrigð-
isráðuneytinu að nú
ætlar stjórnin á stöð-
inni að sjá um að stað-
an mín fyrrverandi
verði auglýst svo annar
læknir geti tekið við.
Það er því að verða
ljóst að enginn vilji er
til þess að hlusta á þær
óskir sem ég taldi að
þyrfti að uppfylla til
að ég gæti starfað þar
áfram. Við höfum
fylgst að í sjö ár og
kannski rétt að líta
yfir farinn veg.
Áður en ég réð mig
þurfti undirbúning.
Sex ár í læknadeild og síðan starf
í hálft annað ár á spítaladeildum
til að fá lækningaleyfi. Eftir 3 ár
frá próflokum fór ég utan í fram-
haldsnám og lauk því eftir fjögur
ár. Allan þennan tima var ég á
lærlingslaunum og safnaði skuld-
um.
Ég var því orðinn 34 ára þegar
ég mætti á stöðina. Kominn með
réttindi sem sérfræðingur í heimilis-
lækningum enda kennt að slíkt
væri nauðsynlegt til að geta sinnt
þessari frumþjónustu vel. Ég mætti
búast við að þurfa að glíma við alls
konar vandamál og ætlast væri til
þess að 90-95% þeirra gæti ég leyst
sjálfur því lítið gagn væri að því
fyrir skjólstæðinga mína ef þeir
þyrftu stöðugt að vera á þönum út
fyrir sýslumörkin. Ég hef reyndar
staðið í þeirri trú að störf mín hafi
verið nokkuð farsæl.
Ég sinni veikum og slösuðum,
annast ungbarna- og mæðravernd
og stunda forvarnir eins og segir í
embættisbréfinu. Ég reyni að beita
mér í almannavarnanefnd, þjón-
ustuhópi aldraðra, heilbrigðisnefnd,
stjórn sjúkrahússins og sinna elli-
heimilinu. Ég reyni að þjálfa og
fræða samstarfsfólk mitt og tek
þátt í þjálfun sjúkraflutningsmanna
og vegna þess að ég ber sjúkrabör-
urnar er hægt að hafa einn sjúkra-
bílstjóra. Ég reyni líka að taka þátt
í starfi líknarfélaganna, reyndar
kemst ég ekki nema yfir þijú. Að
vísu reyndist um megn að gera
þetta samhliða því að vera á sólar-
hringsvakt allan mánuðinn því fjöl-
skyldan var farin að mótmæla því
að ég kæmi aldrei heim fyrr en
seint á kvöldin. Þá hjálpuðumst við
stjórnin að til að fjölga læknum á
svæðinu og það tókst eftir 3ja ára
harða baráttu.
Fyrir þetta fæ ég 94.000 krónur
í föst laun enda kominn
með 20 ára starfsaldur
og svo fæ ég 65.000
krónur fyrir þrískipta
gæsluvakt. Við þetta
bætast verktaka-
greiðslur. Meðalgreiðsl-
an á vaktklukkustund
er um 183 krónur.
Sumar vaktir eru róleg-
ar og þá verður verk-
takagreiðslan engin, en
stundum er enginn
svefnfriður. Ef erindi
er afgreitt gegnum
síma fæ ég ekkert en
þurfi að fara á staðinn
getur greiðslan orðið
meiri og auðvitað er
alltaf unnið daginn eftir. Ég verð
að viðurkenna að þetta fínnst mér
of lítið. Mér sýnist að bæði rafvirk-
inn og píparinn rukki mig meira, en
Mig svíður sárast, segir
Þórir B. Kolbeinsson,
að núverandi ástand
kemur niður á skjól-
stæðingum mínum
og vinum.
auðvitað hafa þeir iðnnám að baki.
Æskuvinir mínir sem fóru beint út
á vinnumarkaðinn eru löngu búnir
að koma sér upp húsnæði og öllu
sem fylgir, ég er enn að harka.
Ég hlýt að spyija mig hvort ég
vilji hafa þetta svona fram að
starfslokum og enda með lágan líf-
eyri sem eingöngu er reiknaður af
fastalaunum. Mig langar ekki að
vinna alltaf frameftir og vera á
þrískiptum vöktum. Fjölskyldan er
reyndar búin að sætta sig við stöð-
ugar símahringingar og að ég hverfi
skyndilega í vitjun og pabbi komist
því miður ekki með, hann sé á vakt.
Mér finnst skrýtið að ætla mér að
bera ábyrgð á Öllu sem fram fer á
stöðinni en teljast samt ekki yfir-
læknir. Mér finnst skrýtið að þurfa
að leggja til bíl sem verður að vera
nógu öflugur til að ég geti komist
í erfiðar sjúkravitjanir í erfiðu færi
og vera ætíð til taks í bráðaútköll.
Greiðsluframlag ríkisins vegna
þessa er langt undir rekstrarkostn-
aði bílsins. Síðan verður að vera til
annar bíll fyrir fjölskylduna. Ég
reyni að fylgjast með í mínu fagi
með því að fara á þau fræðslunám-
skeið sem ég kemst yfir og lesa
fagtímarit. Að vísu er erfitt að finna
tíma og peninga í þetta en mér
finnst nauðsynlegt að halda við
þeirri ijárfestingu sem kerfið hefur
sett í mig og ég mundi annars daga
uppi sem nátttröll á tímum örra
framfara.
Ég reyndi að biðja menn að
hlusta á óskir mínar um nauðsyn-
legar úrbætur á kjörum en kurteis-
legar beiðnir mínar hafa verið af-
greiddar þannig að nú hafa þeir sem
áður voru metnir lægri, samkvæmt
því námsmati sem raðað er eftir í
launaflokka, skotist langt fram úr
mér. Á sama hátt hafa ábendingar
mínar um það sem betur mætti
fara í heilsugæslunni verið hunsað-
ar. Ég taldi því að ég ætti ekki
annars úrkosta en segja upp, 126
aðrir félagar mínir fóru eins að -
skyldum við allir hafa rangt fyrir
okkur?
Nú heyri ég að þið viljið fá ann-
an lækni. Kannski duglegan lækna-
nema eins og landlæknir taldi að
gæti sinnt heilum landsfjórðungi
þar til læknanemar sáu sjálfír að
slíkt er ábyrgðarleysi og hættu?
Kannski nýútskrifaðan kandidat
sem er allur af vilja gerður en vant-
ar dálitla reynslu sem íbúarnir hér
munu reiðubúnir að miðla honum?
Eða kannski sérfræðing í einhverri
undirgrein læknisfræðinnar sem er
vanur spítalaumhverfinu og reynir
að flytja sig í nágrenni spítalans
eins fljótt og hægt er? Þetta mun
sennilega verða vinsælt og skapa
tilbreytingu meðal íbúanna. Von-
andi rekast þessir framtíðarlæknar
ekki á þessi vandamál sem ég hef
glímt við, þá kynni sagan að endur-
taka sig.
Ég óska ykkur góðs gengis og
þakka samfylgdina. Ég verð senni-
lega að reyna fyrir mér annars stað-
ar þar sem ég er meira metinn. Það
sem mig svíður sárast er að núver-
andi ástand kemur niður á skjól-
stæðingum mínurn og vinum, von-
andi leysist það sem fyrst. Fyrir
ráðherra heilbrigðismála eða fjár-
mála þýðir ekki að reyna að segja
að ég sem einstaklingur beri ábyrgð
á því neyðarástandi sem er að skap-
ast nú hálfum mánuði eftir að ég
lauk störfum. Ég hélt þessu gang-
andi í sjö ár en nú er komið að
yfirvöldum að axla þá ábyrgð sem
alltaf hefur verið þeirra og sjá þegn-
um þessa lands fyrir bestu heil-
brigðisþjónustu sem völ er á, eins
og segir í landslögum.
Höfundur er fyrrverandi
heilsugæslulæknir á Hellu.
Þórir B.
Kolbeinsson
Vöxtur - frjósemi - langlífi
Sumar, vetur, vor og haust
Nýjar umbúðir
High-Desert drottningarhunang,
ferskt og óunnið, er undursamlegt náttúruefni
sem hentar öllum fjölskyldumeðlimum.
Drottningarhunang er án efa fullkomnasta
fjölvítamín og steinefnaforði sem maðurinn hefur
aðgang að. Ferskt lífrænt drottningarhunang
inniheldur m.a. B(6) og B(12) fjörefni
B6 fjörefni
Hjálpar til við að melta fæðu og við efnaskipti á
eggjahvltu og fitu, sérstakfega við efnaskipti á
nauðsynlegum fitusýrum. Kemur mörgum
hvötum og hvatakerfum í gang. Það tekur þátt
í framleiðslu á mótefnum, sem verja líkamann
verði hann fyrir innrás gerla. Lifsnauðsynlegt
fyrir samrunamyndun og rétta virkni
kjarnasýranna DNA og RNA. Það hjálpar til að
taugakerfi og heili starfi eðlilega. Það er
mikilvægt fyrir fjölgunarferli og heilbrigði á
meðgöngutíma. Kemur í veg fyrir taugaveiklun
og húðsjúkdóma, svo sem gelgjubólur. Það veitir
vörn v/ð hrörnunarsjúkdómum, svo sem ofmiklu
kólesteróli, sumum tegundum hjartasjúkdóma
og sykursýki. Það kemur í veg fyrir
tannskemmdir. Það hefur verið notað sem
náttúrulegt þvagörvunarlyf. Sumar rannsóknir
sýna að það getur hindrað eða dregið úr
flogaveikiköstum. Það hjátpar til að koma í veg
fyrir og bæta úr bjúgi fyrir tíðir; það er líka
áhrifaríkt við offitu sem stafar af vökva sem
safnast fyrir í líkamanum.
B6 fjörefnið stjórnar jafnvæginu milli salts og
ka/is í likamanum, sem er gífurlega mikilvægt
fyrir lífsnauðsynlega líkamsstarfsemi.
B12 fjörefni
Það er lífsnauðsynlegt fyrir framleiðslu og
endurnýjun rauðra blóðfruma. B12 kemur í veg
fyrir blóðleys/. Það örvar vöxt barna. B12 tekur
þátt í mörgum lífsnauðsynlegum efnaskipta- og
hvataferlum.
Útsölustaðir:
BlómavaI, Sigíúni, Reykjav/k og Akureyri.
Hagkaup Kringlunni
Heilsuhúsið, Kringlunni og Skólavörðustíg
Sjúkranuddstofa Silju, Huldubraut 2, Kóp.
Kornmarkaðurinn, Laugavegi 27, Reykjavík
Heilsuhornjð, Akureyri.
Kaupfé/ag Árnesinga, Selfossi.
Hollt og gott, Skagaströnd.
Heilsukofinn, Akranesi.
Heilsubúð/n, Hafnarfirði,
Studio Dan, ísafirði.
Apótek Keflavíkur
Kaupfélag Stöðf/rðinga, Breiðdalsvík
Lyfja hf., Lágmúla 5
Lyk/i/ hf„ Egilsstöðum
Lykill hf„ Reyðarfirði
V/ðarsbúð, Fáskrúðsfírð/
Hornabær, Höfn Hornafrið/
Versl. Kauptún, Vopnaf/rð/
Sendum í póstkröfu
um land allt.
Borgarkringlunni, 2 hæð,
símar 854 2117 & 566 8593.