Morgunblaðið - 20.08.1996, Page 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 20. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MENNTUN
Skortur á skólasálfræð-
ingum vegna kjaramála
Sumum sveitarfélögum
hefur gengið illa að
fá sálfræðinga til að-
starfa í skólum. Hildur
Friðriksdóttir kann-
aði hvers vegna og
komst að því að þeir
eru hundóánægðir
með þau laun sem
standa til boða.
MEGINÁSTÆÐA þess að erfiðlega
gengur að ráða í stöður sálfræðinga
sem þjóna skólum er ekki sú að
þeir séu margir á biðlaunum og því
að hugsa sinn gang heldur er aðal-
orsökin léleg laun, að sögn sálfræð-
inganna Kolbrúnar Baldursdóttur
varaformanns Stéttarfélags sál-
fræðinga og Elísabetar Halldórs-
dóttur sem starfar á Fræðslumið-
stöð Reykjavíkur. í Morgunblaðinu
sl. þriðjudag kom fram að á skóla-
skrifstofum eða í sveitarfélögum
víða um land gengi einna verst að
manna stöður sálfræðinga og var
ein ástæðan talin fyrrgreind.
Þær segja ennfremur að aðeins
örfáum hafi staðið til boða að fara
á biðlaun, þ.e. forstöðusálfræðing-
um og nokkrum sálfræðingum, sem
ekki var gert formlegt
tilboð um áframhaldandi
starf. „Þegar þeir líta yfir
það sem er i boði núna
úti um landið sjá þeir að
launin eru svo lág. Sveit-
arfélög sem hafa getað
mannað stöður sálfræð-
inga eru þau sem hafa
rétta innsæið og skilning á þýðingu
þjónustunnar og boðið laun eftir
því. Dæmi eru jafnvel um að sveitar-
félög hafi greitt sálfræðingum tvö-
falt hærri laun en sálfræðingum í
Morgunblaðið/Árni Sæberg
KOLBRUN Baldursdóttir varaformaður Stéttarfélags sálfræðinga og Elísabet Halldórsdóttir skólasál-
fræðingur á Fræðslumiðstöð Reykjavíkur fullyrða að léleg laun séu ástæða þess að illa gengur að
manna þær stöður sálfræðinga á skólaskrifstofum sem ekki hafa nú þegar verið mannaðar.
Næg atvinna á
Norðurlönd-
um fyrir sál-
fræðinga auk
hærri launa
skólar/
námskeið
skólum í Reykjavík og á Akureyri
stendur til boða. í Reykjavík eru
launin hvað lægst, enda eru þrjár
stöður sálfræðinga lausar af tíu og
á Akureyri hefur ekki verið ráðið í
þær þtjár stöður sálfræðinga sem
þar eru,“ sögðu þær Kolbrún og
Elísabet.
Aðra ástæðu fyrir
manneklu sálfræðinga í
skólum segja þær vera
þá, að þeir sem eru í námi
erlendis skili sér ekki
nægilega til baka. „Nú
eru til dæmis samtals tíu
manns við nám í Noregi
og Danmörku, sem ætla ekki heim
að námi loknu. Laun á Norðurlönd-
um eru þrefalt hærri en hér og fólk
er ekki að flýta sér heim því það
fær strax vinnu. Þróun sálfræði-
mála á hinum Norðurlöndum er
óskaplega hröð og t.d. í Noregi hafa
um 400 stöður sálfræðinga verið
auglýstar lausar á þessu ári. Einnig
er mjög mikið framboð atvinnu í
Danmörku og Svíþjóð,“ sögðu þær.
Kolbrún segir að sálfræðingar
sem unnið hafa í skólakerfinu haft
lengi verið óánægðir með laun sín.
Rótin sé fyrst og fremst slæmir
samningar sem sálfræðingar gerðu
við ríkið 1987 og litlar Ieiðréttingar
haft fengist á grunnlaunum síðan
þá. Væntingar hafi verið gerðar til
sveitarfélaga um að hægt yrði að
semja um betri kjör við þau, en
nokkur sveitarfélaganna styðjist við
þá samninga, sem ríkið greiddi og
þeir séu hreinlega of lélegir til að
þeir hafí áhuga á að sækja þar um.
Hún bendir á að nám sálfræðinga
sé ekki undir sex árum til að fá
löggildingu og telur að launin séu
ekki í samræmi við það.
Stefnubreyting
Elísabet bætir við að í næstu
kjaraviðræðum eftir áramót verði
lögð mikil áhersla á stefnubreyt-
ingu, sem verði algjör kúvending
við það sem er nú. „Þá munum við
miða okkur við aðrar heilbrigðis-
stéttir. Við höfum lengst af verið í
röngu fagráðuneyti en fengum leið-
réttingu á þvi sl. vor og erum nú
flutt yfir í heilbrigðisráðuneytið.“
Þær segjast vita til þess að ein-
hvetjir sálfræðingar séu að huga
að stofnun eigin stofu vegna
óánægju með launakjör og þeir sjái
fyrir sér verktakasamning við sveit-
arfélögin. „Þetta er hugmynd sem
félagið er að gæla við og getur jafn-
vel orðið hluti af þeirri stefnubrejd-
ingu sem ég var að tala ________
um áðan.“
Skylt að veita
þjónustu
Kolbrún bendir á að
það sé skylda skóla að
veita sálfræðiþjónustu
samkvæmt lögum og
einungis löggiltir sálfræðingar
megi veita þá þjónustu. Það sé því
lögbrot að ráða námsráðgjafa eða
sérkennara í stöðu sálfræðinga eins
og einhvers staðar hafi komið til
tals. „Við yfirfærsluna kom inn
nýtt ákvæði, sem kveður á um að
ríkið á að hafa eftirlit með hvernig
sveitarfélögin framfylgja þeirri
skyldu að börn fái þá sálfræðiþjón-
ustu sem þeim ber. Það verður fróð-
legt að fylgjast með hvernig að því
verður staðið."
Sálfræðingar
hyggja á
einkarekstur
og verktaka-
fyrirkomulag
Elísabet tekur fram að sam-
kvæmt nýrri reglugerð um sérfræði-
þjónustu skóla komi fram að starf
sérfræðinga skuli fyrst og fremst
beinast að því að efla grunnskólana
sem faglegar stofnanir. Hlutverk
sálfræðinga færist því meir inn á
ráðgjöf, hvort sem er til foreldra,
kennara eða skólastjóra í stað úr-
vinnslu. „Við erum mjög ósátt við
að þrengja þjónustuna eins og okkur
fínnst að verið sé að gera. Að okkar
mati er einnig verið að reyna að
halda foreldrum úti og það sam-
ræmist ekki siðareglum sálfræð-
inga. Hafi foreldrar beint samband
við okkur framvegis verðum við að
fá leyfi þeirra til að fara með málið
inn í Nemendaverndarráð og af-
greiða það þar. Með því er ferlið í
raun orðið flóknara og lengra en
það var,“ sagði Elísabet. Hún segir
einnig að mjög erfitt sé að geta
ekki sjálfur stjórnað vinnslu mála.
„Það er gott og gilt að geta gefið
kennurum ráð, en sálfræðingur
verður að geta ráðið hvernig hann
vinnur rnálin."
Nýja ferlið verður þannig að
kennari ræðir við skóiastjóra um
vandamál barns og þeir vinna að
lausn málsins. Meti skólastjóri
málið þannig að senda þurfti barn-
ið áfram verður það gert. „í raun
felur yfirfærsla grunnskólanna það
í sér að skólastjóri er orðinn ein-
valdur í sínum skóla og þá ekki
einungis á sviði sérfræðimála held-
ur á öllum sviðum. Nú stýrist skóla-
stjóri ekki lengur af menntamála-
ráðuneyti heldur er hver skóli sjálf-
stæður," sagði Elísabet.
Foreldrar fylgist með
Hún bendir á foreldrar þurfi að
vera vakandi yfir þessum breyting-
um og fylgjast með að hver skóli
fylgi þeirri skyldu sinni að bjóða
upp á sérfræðiþjónustu. „Þetta er
ekki síst mikilvægt úti á landi, þar
sem á þessu stigi málsins er víða
óljóst hvernig á málum verður hald-
_________ ið,“ bætti Kolbrún við.
Þær taka fram að eft-
irspurn eftir sálfræði-
þjónustu í skólum sé sí-
vaxandi og foreldrar hafi
áttað sig á hversu mikil-
vægt sé að geta leitað
aðstoðar. Aðspurðar
hvort farið sé að ofnota
sálfræðiþjónustu í skólum segja
þær að málefnið hafi verið mikið
til umræðu innan félagsins að und-
anförnu. „Kannski er þetta einmitt
meginástæða þess að nú er stefnan
að gera sálfræðing að ráðgjafa
skólastjórans. Hins vegar á eftir
að sjá hvernig það á eftir að skila
sér, því ekki er víst að allir skóla-
stjórar vilji þiggja þá ráðgjöf.
Vandamál barnanna eru oft í sam-
hengi við hvernig andrúmsloftið og
stjórnun er í skólunum."
Niðurskurður hjá grunnskólum í Uppsölum
Móðurmálskennsla ís-
lenskra nemenda skert
Handmenntaskóli íslands
• Bréfaskólanámskeið
Eins og áður kennum við:
Grunnteikningu, litameðferð, líkams-
teikningu, listmálun með myndbandi,
skrautskrift, innanhúsarkitektúr, Híbýla-
tækni, garðhúsagerð, teikning og föndur
fyrir börn og húsasótt.
Nýtt hjá okkur er Hljómblóma-námskeið-
ið sem eykur vöxt blóma, grænmetis,
jurta, trjáa o.s.frv.
Fáið sent kynningarrit skólans og hring-
ið í 562-7644 eða sendið okkur línu í
pósthólf 1464, 121 Reykjavík eða lítið
á slóðina http://www.mmedia.is/hand-
ment/
GRUNNSKÓLAR í Uppsölum í Sví-
þjóð hafa dregið verulega úr fjár-
magni til móðurmálskennslu ís-
lenskra nemenda, að sögn Grettis
Engilbertssonar móðurmálskennara
í íslensku í Uppsölum. „Einn skóli,
Högdalsskólinn, hefur neitað að
kosta móðurmálskennslu fyrir þijá
íslenska nemendur og tveir aðrir
sþólar hafa enn ekki áætlað neina
kennslu fyrir íslenska nemendur.
Flestir aðrir skólar hafa áætlað 8-10
mínútur á viku fyrir 2-5 nemendur,"
sagði hann. I Svíþjóð munu vera
búsett um 700 íslensk börn á skóla-
aldri. Þar af eru um 30 böm í Upp-
sölum sem flest eru í yngstu bekkj-
um grunnskóla. Ríkisstyrkir til
kennslunnar voru felldir niður 1991
og þess í stað var hver skóli gerður
ábyrgur fyrir því að reka kennsluna
á eigin kostnað.
Grettir segir engan einan aðila
bera heildarábygð á móðurmáls-
kennslu í grunnskólum né hafa eft-
irlit með henni. „í sænskri grunn-
skólareglugerð eru bæjarfélög und-
anþegin frá skyldunni að reka móð-
urmálskennslu, ef færri en fimm
nemendur sem tala málið búa innan
marka bæjarfélagsins. Margir
skólastjórar túlka ákvæðið rang-
lega og neita að borga kennslu,
nema a.m.k. fimm nemendur séu í
sama skóla. Hætta er á að íslensku-
kennsla hér leggist niður með öllu
vegna vanefnda skólayfirvalda á
yfirlýstum markmiðum, settum
reglugerðum og Norðurlandasamn-
ingum,“ sagði Grettir.
Úr myndasafni
MARGIR nemendur búa að
góðri móðurmálskennslu.
Verkefnið Frumkvæði/Framkvæmd auglýsir eftir upplýsingum um starfandi ráðgjafa vegna endurútgáfu upplýsingamöppu
um ráðgjafa á eftirtöldum sviðum:
Stefnumótun, fjármálastjómun, markaðsaðgerðir, hönnun og vömþróun, framleiðslustjómun, gæðastjómun og umhverfisstjómun.
IÐNAÐAR-
RÁÐUNEYTIÐ
Hafið samband við Iðntæknistofnun í síma 587 7000 fyrir 23. ágúst.
(|) iðnlánasjóður || iðnþróunarsjóður löntæknistofnun