Morgunblaðið - 25.08.1996, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
SUNNUDAGUR 25. ÁGÚST 1996 13
við þeim. Hveijum augum lítur þú
þetta?
„Það er ákveðin kreppa að komast
frá þessu ástandi, því dómararnir
hafa mikil völd. Ég held að hin póli-
tíska valdastétt geti varla látið þá
halda áfram mikið lengur. Allir
flokkarnir bera ábyrgð á spillingunni
og dómararnir gætu haldið áfram
að veiða sökudólga í heita kynslóð.
Ástand af þessu tagi getur ekki var-
að lengi. Allt frá fyrstu rannsóknun-
um hafa stjórnmálamennirnir gert
ýmsar tilraunir til að stöðva dómar-
ana, en dómararnir hafa í hvert skipti
haft sitt fram og haldið áfram,
dyggilega studdir af almenningsálit-
inu.
Dómararnir hafa einnig verið
studdir af vinstri vængnum, því þeir
hafa flestir verið fremur vinstrisinn-
aðir og því haft tengsl við vinstriöfl-
in, einkum við hinn nýja Jafnaðar-
mannaflokk D’Alema. Sá flokkur
hefur litið rannsóknirnar með vel-
þóknun, því hann hefur verið minnst
spillti flokkurinn, þar sem fé til
kommúnista kom annars vegar frá
Sovétríkjunum á sínum tíma og svo
frá samvinnuhreyfingunni ítölsku,
sem reyndar var ekki alveg löglegt,
en ekki jafnólöglegt og margt ann-
að. Jafnaðarmannaflokkurinn hefur
því ekki haft áhuga á að binda enda
á „hreinar hendur”. Nú er hins veg-
ar hreyfing þar í þá átt að ljúka
þessu. Almenningsálitið er eki jafn-
upprifið yfir rannsóknunum og áður.
Það er eins og dansmey sem hlýtur
að þreytast að lokum.“
Stækkun NATO hrein heimska
Nú þekkir þú vel til í rússneskum
stjórnmálum eftir dvöl í Moskvu.
Hvernig metur þú stöðuna þar eftir
forsetakosningarnar?
„Með vestrænum augum séð voru
úrslitin þau heppilegustu. Það hefði
verið ástæða til að óttast afleiðing-
arnar af sigri Zjúganovs. Hins vegar
4 Boris Jeltsín sigurinn ekki að öllu
leyti einn, því hann þurfti að taka
Lebed með sér til að tryggja sér sig-
ur. Lebed er óskrifað blað hvað varð-
ar samvinnu við Vesturlönd. Lebed
kemur úr hernum og tengist því einn-
ig vopnaiðnaðinum. Þótt hann sé
hvorki heimsvaldasinni af gamla
skólanum né vígaglaður, er hann
óneitanlega fulltrúi afla, sem ekki
eru samstiga vestrænum hagsmun-
um.
Stjórn Rússlands er því eiginlega
tvíhöfða, tveir leiðtogar líkt og var
hjá Rómverjum til forna. Hvernig
samvinnu þeirra Jeltsíns og Lebeds
verður háttað er enn óljóst. Vísast
reynir sá fyrri að halda í við þann
síðari og sá síðari leitast við að auka
valdsvið sitt. Dómarinn í því reiptogi
er heilsa Jeltsíns. Ef hann nær fyrri
kröftum á hann auðveldara með að
halda aftur af Lebed. Ef hann veik-
ist eða þarf að fara á spítala þriðja
hvern mánuð styrkist staða Lebeds.
Ég held að Zjúganov sé kominn á
hliðarspor, en togstreitan verði milli
Jeltsíns og Lebeds."
Hluti af samskiptum Rússa og
Vesturlanda er stækkun Atlants-
hafsbandalagsins. Hver er þín skoð-
un á henni?
„Hún er hrein heimska, en verður
vísast framkvæmd af ýmsum ástæð-
um. Það er hópur landa, eins og
Pólland og Tékkland, sem er í leit
að hervernd. Annað er svo að að-
stæður í Bandaríkjunum kalla á
stækkun. Clinton Bandaríkjaforseti
hefur staðið í kosningabaráttu und-
anfarið ár og það hefur haft afger-
andi áhrif. Bob Dole frambjóðandi
repúblikana hefur leitast við að koma
höggi á Clinton og stækkun NATO
er svar við einangrunarstefnu Doles,
þar sem hún eykur mikilvægi Banda-
ríkjanna. Stækkun NATO veikir
samtökin, en styrkir um leið stöðu
Bandaríkjanna. Stækkunin gerir
samtökin ósamstæðari og veikari.
Það er nóg að hafa Tyrkland innan
vébanda NATO. Ég vona að það
dragi úr þessum málflutningi eftir
kosningar í Bandaríkjunum og held
reyndar að stækkunin verði dregin
á langinn.
NATO er hernaðarbandalag og
þá er eðlilegt að spurt sé hver óvinur-
inn sé. Rússum finnst eðlilega að
þeir séu settir í það hlutverk og þá
er stækkun bandalagsins hótun við
þá. Þessi skilningur þeirra er óþarfa
stuðningur við þjóðernissinna þar.
Við ættum að hafa í huga að Rússar
bregðast miklu hægar við ögrun og
áreiti en okkur er tamt að halda.
Þeir draga á eftir sér fæturna, velta
vöngum, en stækkunin er óþarfa
áhætta. Hún er ögrun við Rússa,
veldur hræðslu og óöryggi þar og
veikir NATO innan frá.“
Hver er þá staða NATO ef enginn
er andstæðingurinn?
„Þegar Varsjárbandalagið er horf-
ið af sjónarsviðinu og sovétveldið
leyst upp hlýtur að vakna sú spurn-
ing hvort enn sé þörf á NATO. Sú
spurning leiðir umsvifalaust til þeirr-
ar spurningar hvað^ Bandaríkin séu
að gera í Evrópu. Ég hef enga trú
á að Bandaríkin dvelji í Evrópu án
hervalds þar.
Jafnt í Frakklandi, Þýskalandi og
á Ítalíu og Spáni eru þetta óþægileg-
ar spurningar. Allir eru hræddir við
að Bandaríkin snúi baki við Evrópu,
hræddir við tilhugsunina um að þau
einangri sig, því sannleikurinn er sá
að Evrópa hefur aidrei byggt upp
trúverðugar varnir, heldur lifað í leti
í skjóli Bandaríkjanna. Fyrrgreindra
spurninga er ekki spurt, svo niður-
staðan er sú að við kjósum NATO.
í umræðunni um Vestur-Evrópusam-
bandið hafa skoðanir andstæða
NATO skotið upp kollinum, en í
megindráttum ríkir einhugur um að
halda núverandi skipulagi NATO,
þar sem Bandaríkin sjá fyrir styrkn-
um.
Bandaríkin hafa hagsmuna að
gæta að viðhalda NATO, því þá
stjórna þau óumdeilanlega mikil-
vægu svæði í skjóli neitunarvalds
síns þar, svo áhugi þeirra á viðveru
þar er skiljanlegur. Ef Bandaríkin
halda á brott frá Evrópu neyðist hún
til að byggja upp sjálfstæðar varnir
og sjálfstæða varnarstefnu, sem er
svolítið annað en samvinna við
Bandaríkin. Þær tvær súlur sem
NATO hvílir á er valdavilji Banda-
ríkjanna og leti Evrópubúa."
I viðtali fyrir skömmu hafði Thor-
vald Stoltenberg, fyrrum utanríkis-
ráðherra Norðmanna, á orði að hann
hræddist þann dag sem Bandaríkin
og Evrópa litu varnarmálin ólíkum
augum og vonaði að það yrði aldrei.
Hvað segir þú um þá skoðun?
„Ég er þessu öldungis ósammála.
Þvert á móti vona ég að sá dagur
renni upp, því um leið verða allar
aðstæður skýrari. Ef allir leggja spil-
in á borðið gætu ólíkar aðstæður
skýrst, en ég er því miður hræddur
um að sá dagur renni aldrei upp,
því til þess þyrfti Evrópa að hafa
byggt upp traustan her. Stefna
Bandaríkjanna í Mið-Austurlöndum
er gegn Irak, íran og Líbýu, en hlið-
holl Israel og Sádí-Arabíu. Þetta
þjónar ekki nauðsynlega hagsmun-
um Evrópuríkja, sem eru til dæmis
orðin dauðþreytt á viðskiptabanni á
íran, þótt það gagnist ráðamönnum
í Washington. Hér færi til dæmis
vel á að skýra línurnar.
Þetta er ekki spurning um að
Evrópa og Bandaríkin þróist gegn
hvort öðru, heldur að þau verði tvö
sterk veldi. Þau hafa mismunandi
hagsmuna að gæta, og það þyrfti
ekki að leiða til togstreitu eða átaka.
Þvert á móti gæti aðskilnaður hindr-
að eða dregið úr togstreitu. Reynslan
ein mun skera úr um hvort við erum
á leið í átt að sjálfstæðari og sterkari
Evrópu.“
Islendingar flykkjast
í vetrarsólina með Plúsferðum
1 beinu leiguflugi
frá 20. nóvember

pr. mann, 2 fullorðnir
og 2 börn 2-11 ára.
Innifalið: Flug,
flugv.skattar og gisting
í íbúð á Aguacates.(31. nótt)
pr. mann, 2 Jullorðnir(saman tíbúð)
Innifalið: Flug, flugv.skattar
og gisting í (biíð á Aguacates.(31. nótt)
ir haustdagar í Portúgal
SÓLAR PLÚSINN
Vegna mikillar eftirspurnar og sölu til Portúgal,
höfum viðfengið nokkur viðbótarsœti.
1 vika
pr. mann, 2 fullorðnir
og 2 börn 2-11 ára.
Innifalið: Flug,
flugv.skattar og
gisting í íbúð á Felizchoro.
pr. mann, 2 fiuMorðnir
Inn ifalið: Flug, flugv. skatlar og
gistuig í (búð á Felizchoro.
i
Nánari upplýsingar hjá sölumönnum.
OPIÐ
ÁLAUGARDÖGUM
kl. 10-14
Farþegar PLÚSferða fljúga
eingöngu með Flugleiðum.
Faxafcni 5 108 Rcykjavík. S(mi: 568 2277 Fax: 568 2274
O T TÓ AUGLÝSINGAR