Morgunblaðið - 25.08.1996, Blaðsíða 28

28 SUNNUDAGUR 25. ÁGÚST 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 25. ÁGÚST 1996 29
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
EINS og kunnugt er hóf Póstur
og sími fyrir nokkru sam-
keppni við einkafyrirtæki á sviði
alnetsþjónustu. Þessi samkeppni
var gagnrýnd vegna þess, að
einkafyrirtækin höfðu byggt upp
þessa þjónustu og hið ríkisrekna
fyrirtæki Póstur og sími var þar
með að ryðjast inn á vettvang, þar
sem einkafyrirtæki voru þegar
fyrir og þjónusta þeirra ekki talin
ámælisverð nema síður væri. Þá
var heldur ekki kunnugt, að ríkis-
stjórnin og þeir flokkar sem að
henni standa hefðu tekið sérstaka
ákvörðun um að hefja starfsemi í
þessum nýja geira atvinnulífsins.
Þá þegar bentu talsmenn einka-
fyrirtækjanna á, að Póstur og sími
væri að nota sér aðstöðu sína til
að selja alnetsþjónustuna á lægra
verði en einkafyrirtækin gátu
gert. Því var svarað af hálfu Pósts
og síma, að þetta væri hægt vegna
tæknibúnaðar, sem allir aðilar
gætu út af fyrir sig komið upp. í
samtölum við forráðamenn nokk-
urra einkafyrirtækja í Morgun-
blaðinu i gær kemur hins vegar í
Ijós, að þessar upplýsingar Pósts
og síma voru rangar og það er
viðurkennt af talsmanni fyrirtæk-
isins, sem ber fyrir sig sumarfrí
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
og að um bráðabirgðaráðstafanir
hafi verið að ræða.
í samtali við Morgunblaðið í
gær segir Arnþór Jónsson hjá
Miðheimum hf., sem er eitt hinna
einkareknu fyrirtækja á þessu
sviði, m.a.: „Til að þetta sé hægt
þá verður að setja upp innhringi-
búnað, þ.e. mótald, á öllum gjald-
svæðunum til þess að taka á móti
hringingunni. Þannig tekst P&S
að selja mínútuna á 1,12 fyrir sím-
talið auk fasts gjalds fyrir ainets-
þjónustuna. P&S hefur gefið út
þá yfirlýsingu í fjölmiðlum, að
slíkur búnaður sé til staðar á öllum
gjaldsvæðum. Þetta er hins vegar
ósatt. Það sem þeir gera er að
úthluta alnetsþjónustu sinni, sem
rekin er af samkeppnissviði P&S,
númerum á hveiju gjaldsvæði fyr-
ir alnetsáskrifendur sína. Síðan
nota þeir símtalsflutning frá því
númeri og inn á mótald í Reykja-
vík. Við vitum a.m.k. með vissu,
að þetta er gert með þessum hætti
á ísafirði en gerum hins vegar ráð
fyrir því, að þetta sé með sama
hætti annars staðar á landinu.“
Upplýsingafulltrúi Pósts og
síma viðurkennir í samtali við
Morgunblaðið í gær, að „það hafi
dregizt að koma búnaðinum upp
vegna sumarfría og því hafi sam-
keppnissviðið afráðið að leysa
málið svona til bráðabirgða, svo
unnt væri að bjóða allri lands-
byggðinni upp á þjónustuna frá
upphafi.“
Eru þetta boðleg vinnubrögð af
hálfu Pósts og síma? Hvers vegna
var ekki sagt frá því í upphafi,
að þessi tæknibúnaður væri ekki
kominn upp alls staðar og notast
væri við símtalaflutning til bráða-
birgða? Ástæð.an er auðvitað sú,
sem Arnþór Jónsson bendir á í
Morgunblaðinu í gær, að venjuleg-
ur viðskiptavinur borgar Pósti og
síma á dagtaxta krónur 4,15 fyrir
að flytja símtal auk grunnskrefa-
gjalds en þennan viðbótarkostnað
borgar samkeppnissvið Pósts og
síma og liggur í augum uppi, að
ekki hefðu lítil einkafyrirtæki bol-
magn til þess.
Eru þetta viðunandi viðskipta-
hættir? Getur þessi merka stofn-
un, sem hefur margt vel gert,
verið þekkt fyrir svona blekkingar
og raunar bein ósannindi? Getur
ríkisstjórnin verið þekkt fyrir að
láta það viðgangast að ríkisfyrir-
tæki í fyrsta lagi ryðjist inn á
svið, þar sem einkafyrirtæki eru
fyrir, í öðru lagi að ríkisfyrirtækið
gefi rangar upplýsingar og í þriðja
lagi, að ríkisfyrirtækið selji þjón-
ustu sína í raun að einhveiju leyti
á undirverði? Þessum spurningum
hljóta ríkisstjórn óg samgöngu-
ráðherra að svara.
En jafnframt er það eðlileg
krafa, þar sem Póstur og sími
hefur nú viðurkennt, að innhringi-
búnaður sé ekki á öllum gjald-
svæðum, að upplýst verði hvar
hann er og hvar notast er við sím-
talaflutning.
Samtök einkafyrirtækja á borð
við Verzlunarráð Islands geta ekki
látið þessum vinnubrögðum ómót-
mælt. Ef ekki er hægt að fá for-
ráðamenn ríkisvaldsins með rök-
um til þess að hverfa frá þessum
vinnubrögðum verður að taka
þetta mál upp á hinum pólitíska
vettvangi, sem er Alþingi, og fyrir
dómstólum landsins.
OVIÐUNANDI
VINNUBRÖGÐ
1 JQ *ABC 0F
A í/ »Reading
minnist Ezra Pound á
íslenzkar fornsögur í
framhaldi af þeirri
fullyrðingu, að engu
kvæði evrópsku frá
miðöldum nema Sæfaranum sé
unnt að jafna við kínverskar bók-
menntir frá sama tíma. Það er aug-
ljóst að Pound hafði ekki aðgang
að fornri íslenzkri ljóðlist vegna
þess hann las ekki málið. Bók-
menntagagnrýnendur eru sýknt og
heilagt að flaska á grundvallaratr-
iðum vegna alhæfingar, þekking-
arskorts og samjafnaðar sem er útí
hött. Ég get ekki hugsað mér neitt
fáránlegra en bera saman engilsax-
neskan og kínverskan skáldskap á
miðöldum einsog skáldið mikla ger-
ir í leit sinni að einhveiju sem hann
telur vera betra en annað. Völuspá
er til að mynda betri skáldskapur
um íslenzkar aðstæður og norræna
goðafræði en lótusblóma-ljóðlistin
úr umhverfi bambusskóganna!
Pound segir að sögurnar um
Gretti og Brennu-Njál sýni, að frá-
sagnarhefðin hafi ekki dáið út og
er raunar ómögulegt að vita, hvað
hann á við með því. Hann bætir
því við að nútímahöfundur geti ekk-
ert lært af sögunum sem hann get-
ur ekki lært betur af Flaubert, en
stökk Skarphéðins á Markarfljóti
og sameign eða átök Grettis, eða
hvers svosem það var einsog hann
kemst að orði, og bjarndýrsins
hverfi ekki úr minningunni. Engum
detti í hug að það sé einungis skáld-
skapur. Einhver íslendingur hljóti
einhvem tíma að hafa komizt undan
hrammi bjamdýrs sem síðan hafi
misst jafnvægið!!
Allt sýnir þetta okkur að Ezra
Pound hafði pata af fomum skáld-
skap íslenzkum, las sennilega eitt-
hvert hrafl úr honum og sumt fest-
ist í minni hans. En hann hefur
augsýnilega ekki meiri tilfinningu
fyrir þessum skáldskap en köttur
sem lepur mjólk úr
undirskál fyrir kúabú-
skap. Hann segir síð-
ar að unnt sé að
þekkja vondan gagn-
rýnanda á því, að
hann byrji allt í einu
að ræða um skáldið, en ekki ljóðið
- og þannig komi hann upp um sig.
En Pound kemur einnig upp um sig
með þeim yfírborðslegu fullyrðing-
um sem ég nefndi. Hann er þó með
hugann við þennan skáldskap, það
er athyglisvert útaf fyrir sig. Og
Grettir og Skarphéðinn hafa ekki
látið hann í friði. Nú hefur fundizt
eftir hann kvæði sem heitir Febrúar
1915 og er líklega ort um það leyti
sem Grettir og Skarphéðinn leita
hvað fastast á huga hans. Pound
segir að lestarstjóri gangi fyrir eim-
reiðina einsog persóna út úr sögun-
um; einsog Grettir eða Skarphéð-
inn:
Hann er mannkynið og ég er listin.
Við erum útlagar.
Þetta stríð er ekki okkar strið,
hvorupr á okkar bandi.
Síðan telur hann upp nokkur
dæmi einsog hórur, apa og mál-
skrafsmenn, en bætir við:
Við okkur blasir einungis óséður
sveitavegur, óséðir sprotar springa
út.
■J /\ BORGES sagði um Osc-
lOU.ar Wilde: „Uppistaðan í
verkum hans er gleði“. Sjálfur sagði
Wilde að listin væri það alvarleg-
asta í heiminum „og listamenn einu
persónurnar sem eru aldrei alvar-
legar“. Hann taldi sig ekki hafa
lært neitt af öðrum en þeim sem
voru yngri en hann sjálfur. Það
varð honum dýrt spaug. Yfirlýsing-
ar hans voru eftirsóknarverðar fyr-
irsagnir blaðamanna. Sumt sagði
hann, annað ekki. En hann hefði
getað sagt það sem haft var eftir
honum þegar tollvörður í New York
spurði, hvort hann væri með nokkuð
sem hann þyrfti að gera grein fyr-
ir. „Ekkert sagði hann nema snilli
mína“. Hann sagði að sér líkaði vel
við bókmenntamenn. „Þeir eru heill-
andi“, sagði hann, „en það eru verk-
in þeirra sem valda mér vonbrigð-
um!“ „Frumatriði heilbrigðrar skyn-
semi“, sagði hann einhveiju sinni,
„er að vera á öndverðum meiði við
þijá fjórðu hluta brezks almenn-
ings“. Eftir forsetakosningar eiga
víst margir auðvelt með að taka
undir það! En einhver verður að
afhenda orðurnar.
Lífið er flókið, raunar óskiljan-
legt. Og margt er lítilsiglt andspæn-
is eilífðinni, sem þykir mikils virði
á líðandi stund. En þótt okkur þyki
einatt að Bleik sé brugðið, getur
hann verið við hestaheilsu. Oft er
það líka svo, að það er Bleikur í
okkur sjálfum sem á í einhveiju
basli, en við getum ekki alltaf að-
greint hann frá umhverfínu.
Wilde er ekki eini rithöfundurinn
sem hafði e.k. ofnæmi fyrir samtíð
sinni. Honum líkaði fortíðin þeim
mun betur. Skáldskapur var honum
meiri veruleiki en lífið sjálft. Hann
gat tekið undir það sem hann hafði
heyrt Swinburne segja, að Akkiles
væri raunverulegri í verkum Ho-
mers en Wellington í sögu Eng-
lands. Þannig var listin upphaf og
endir allra hluta í augum þessa
margslungna og andstæðufulla
stórskálds sem er jafnkærkominn
og mikilvægur gestur í samtíð okk-
ar og hann þótt vafasamur um sína
daga. Hann fylgir engilsaxneskri
menningu svo lengi sem hún lifír.
Sjálfur vildi hann breyta lífí sínu í
listaverk og honum tókst það einn-
ig. Sagt hefur verið að Oscar Wilde
hafi reynt allt, ljóðlist, óbundið
mál, leikritun, fangelsi; hann hafí
alltaf komið á óvart og því aldrei
gleymzt. „Ég var vandamál og á
því var engin lausn“, sagði hann.
Samt var uppistaðan í vefnum
gleði.
M.
HELGI
spjall
REYKJAVIKURBRÉF
Laugardagur 24. ágúst
F'yrir skömmu VAR
fjallað í fréttum um
framleiðni í atvinnulífi
okkar íslendinga og var
sérstaklega til umræðu
samanburður milli þjóða
innan Efnahags- og
framfarastofnunar Evr-
ópu, OECD. Fjallað var um þessar umræð-
ur í vikuritinu Vísbendingu, og bent á að
framleiðni í atvinnulífinu hér væri vanmet-
. in, þar sem íslendingar búi við meira
barnalán en aðrar Evrópuþjóðir, þ.e. hlut-
fall barna og unglinga sé hærra meðal
íslendinga en meðal flestra annarra Evr-
ópuþjóða.
Tafla er birt um aldursskiptingu OECD-
þjóða og er þá ísland í 21. sæti hvað fjölda
vinnufærra manna snertir miðað við heild-
arfjölda þjóðanna, þ.e. 64,2% þjóðarinnar
er á aldrinum 15 til 65 ára, 24,7% eru
yngri en 15 ára og 11,1% eldri en 65 ára.
Þjóðunum er raðað eftir þeim fjölda, sem
eru á miðaldrinum, 15 til 65 ára, og í efsta
sæti eru Japanir, þá ítalir, íbúar Luxem-
borgar, Hollendingar, Þjóðvetjar og Spán-
veijar. Japanir hafa hlutfallið 69,6%, en
síðan stiglækkar hlutfallið og er komið
niður í 67,9, þegar kemur að Spánveijum.
Hin Norðurlöndin eru nokkuð neðar í röð-
inni, Danir t.d. í 10. sæti með 67,4%,
Finnar í 12. með 66,9% og Noregur í 20.
sæti með 64,6%. Neðan við ísland eða í
22. sæti eru svo Svíar með 63,7%.
VÍSBENDING
Framlpiðni ^endír á að meðal
r ramieioill Islendinga sé æsku-
hér fólk fjölmennara en
meðal flestra ann-
arra OECD-ríkja. Tæplega ijórðungur ís-
lendinga var innan við 15 ára aldur á ár-
inu 1984, þegar umræddar upplýsingar
eru fengnar. Æskufólk er hvergi fjölmenn-
ara en á íslandi, nema í Mexíkó, Tyrk-
landi og á írlandi. Hlutfall ungs fólks, þ.e.
undir 15 ára aldri meðal Norðurlandaþjóð-
anna er t.d. mun lægra en hérlendis, ung-
ir Danir eru ekki nema 17,1% af þjóðinni,
19,1% meðal Finna, 19,2% meðal Norð-
manna og 18,8% meðal Svía.
Þegar hagsæld þjóða er mæld er algeng-
ast að deila fjölda vinnustunda upp í lands-
framleiðsluna og fæst þá út hugtakið
„framleiðni þjóðar“. Vinnutímamæling á
Islandi er hins vegar ekki góð. Bæði er
atvinnuþátttaka hérlendis meiri en víðast
hvar í heiminum og ennfremur er vinnu-
dagur lengri. Því hafa menn hérlendis
mælt framleiðni í atvinnulífinu með því
að deiia fjölda vinnufærra manna upp í
landsframleiðsluna og það gera talnaspek-
ingar Vísbendingar. Segja þeir að þar sem
svo stórt hlutfall íslendinga er á unga aldri
eða tæplega fjórðungur, hljóti það að hafa
áhrif á samanburð á framleiðni milli þjóða.
Fjöldi ungs fólks gefí því vísbendingu um
að lífskjör landsmanna (landsframleiðsla á
mann) eigi eftir að batna miðað við aðrar
þjóðir á næstu árum, þegar æskublómi
landsins nær vinnualdri. Eins gætu þær
þjóðir, sem hafa minna hlutfall æskufólks
dregizt aftur úr. Sem dæmi mætti nefna
Þjóðveija, sem hafa lægst hlutfall æsku-
fólks af öllum þjóðum OECD eða aðeins
15,9%. Næstlægst er hlutfall Japana,
16,4%. Framboð á vinnuafli meðal þessara
þjóða hlýtur að minnka á næstu árum,
samhliða því sem kostnaður við eftirlauna-
þega mun stóraukast.
Ómegðin
dregur ís-
land niður
LEIKI MENN SÉR
með þessar tölur,
og það gera Vís-
bendingarmenn,
kemur ýmislegt at-
hyglivert í ljós. Þeir
búa til nýjan mælikvarða og raða þar með
þjóðunum upp á nýtt eftir afköstum. Þetta
er gert með því að deila upp í landsfram-
leiðsluna með fjölda vinnufærra manna,
þ.e.a.s. með fjöldanum, sem er á aldrinum
15 til 65 ára í stað landsframleiðslu á
hvert mannsbarn. Röð fjögurra efstu þjóða
breytist ekki. Þar eru efst Luxemborg,
Bandaríkin, Sviss og Noregur, þá Japan,
Danmörk, Austurríki, Kanada, Belgía,
Þýzkaland og loks ísland í 11. sæti. Með
breyttri útreikningsreglu færist ísland hins
vegar upp um fjögur sæti og fer í 7. sæti.
Nýja sætaröðin er því þessi: Luxemborg,
Bandaríkin, Sviss, Noregur, Danmörk
(færist upp um eitt sæti), Belgía (færist
upp um 3 sæti) og þá ísland.
Engin breyting verður heldur á 8 neðstu
þjóðunum, en um miðbik listans verða tals-
verðar breytingar. Ítalía fellur úr þrett-
ánda sæti í hið sautjánda og Þjóðveijar
lenda fyrir neðan Frakka. Japanir falla
úr 5. sæti í hið 10. Svíar fá nokkrar harma-
bætur, því að þeir laga stöðu sína og fara
úr sautjánda sæti í hið fjórtánda. Fram-
leiðni íslendinga er því vanmetin að mati
tölfræðinganna vegna þess hve börn og
unglingar eru stór hluti þjóðarinnar.
Ómegðin, eða eigum við að segja barnalán-
ið, kemur því íslendingum til góða í kom-
andi framtíð.
Vandi Svía
SAGT ER AÐ
deila megi um það,
hvaða áhrif slíkur
fjöldi ungmenna
geti haft á efnahag þjóða. Atvinnuleysi í
Þýzkalandi er t.d. nú um 10%, svo að segja
má að kannski þætti það ekki mikið áfall
fyrir efnahag landsins þótt vinnuframboð
drægist saman. Hins vegar gætu áhrifin
orðið meiri í Japan, þar sem atvinnuleysi
er um 3,3% og munar um hvern vinnandi
mann. Talnamenn Vísbendingar segja þó
að þetta sé sú skammtímagreining, sem
menn ættu að varast. Hér sé um að ræða
hægfara þróun, sem hafi mjög djúpstæð
áhrif. Dæmi þessa má nefna í Svíþjóð, sem
er komin einna lengst á þessari braut, en
hlutfall þeirta, sem eru eldri en 65 ára er
hvergi hærra en þar, 17,5% og hlutfall
fólks á vinnualdri hið fjórða lægsta meðal
OECD-ríkja eða 63,7%. Á síðustu árum
hefur öldrun verið að færast yfír þjóðina
og hefur landið hrapað úr 4. sæti hvað
varðar landsframleiðslu á mann innan
OECD árið 1970, yfir í 9. sæti árið 1990
og í hið 17. árið 1994. Einhvern hluta
þessarar þróunar má kenna glöpum í hag-
stjórn, ríkisafskiptum og markaðshöftum,
auk þess sem velferðarkerfí Svía er frægt
fyrir rausnarskap. En breytingin á aldurs-
samsetningu þjóðarinnar er stór áhrifa-
valdur. Atvinnuleysi meðai Svía er um 8%
og virðist sífellt aukast þrátt fyrir að fleiri
fari á eftirlaun. Ástæðan ku vera einkum
sú, að hærri aldur þjóðarinnar kallar á
meiri velferðaraðstoð frá ríkinu, sem leiðir
til þess að hærri álögur leggjast á þá sem
eru á vinnualdri og atvinnulífið þarf að
bera þyngri byrðar. Þetta er ekki sér-
sænskt fyrirbrigði, því að hið sama er að
gerast í flestum löndum Evrópu, Banda-
ríkjunum og Japan.
Óldrun hefur því geysivíðtæk áhrif á
vestræn hagkerfi. Svíþjóð hefur enn sem
komið er verstu aldursskiptinguna, en
óhjákvæmilega munu aðrar þjóðir feta
sömu braut á næstu árum. Því gætu erfíð-
leikar Svía, þ.e. fall í metorðastiga OECD-
þjóða í landsframleiðslu á mann, átt eftir
að íþyngja fleiri þjóðum. Flest bendir hins
vegar til, að íslendingar muni sigla nokkuð
lygnan sjó í þessum efnum næstu árin,
en samkvæmt spá Vísbendingar mun vel-
ferðarbyrði á íslandi ekki fara að þyngjast
fyrr en eftir árið 2010, þegar hinir fjöl-
mennu eftirstríðsárgangar hætta vinnu.
Horfur á hagvexti á íslandi eru því mun
betri en í flestum OECD-ríkjum á næstu
árum, ef aðeins er litið til framboðs á
vinnuafli og velferðarútgjalda. Landsmenn
þurfa því aðeins að sýna þau hyggindi í
hagstjórn, að æskufólk hafi að einhveiju
að hverfa, er það kemur út á vinnumarkað.
NÝLEGA SKRIF
aði Sigurður B.
Stefánsson, fram-
skuldabyrði kvæmdastjóri VÍB,
grein í Morgunblað-
ið, þar sem hann fjallaði um lífeyrismál í
löndum innan Evrópusambandsins. Þar
sagði hann m.a.: „í ríkjum Evrópusam-
bandsins er hart tekist á um lífeyrismál
, Ljósmynd/Snorri Snorrason
A NORÐFIRÐI
vegna undirbúnings sameiginlegu myntar-
innar evró og myntbandalagsins sem á að
taka til starfa í ársbyijun 1999. Sam-
kvæmt Maastrichtsáttmála ríkjanna er eitt
af skilyrðum sem fullnægja þarf til þátt-
töku í myntsamstarfinu að opinberar
skuldir séu innan við 60% af vergri lands-
framleiðslu (VLF). í Maastrichtsamningn-
um um sameiginlega mynt eru ekki sér-
stök skilyrði um lífeyrisskuldbindingar
þjóðar en tiltekið að þær tilheyri hverri
þjóð um sig og geti ekki orðið sameiginleg-
ar. En þær skipta miklu máli og sem
dæmi mætti taka að skuldir ríkissjóðs Þjóð-
veija nema nú 58,1% af VLF en lífeyris-
skuldbindingar þýska ríkisins nema 122%
af VLF. Opinberar skuldir að meðtöldum
eftirlaunaskuldbindingum nema því um
180% af VLF.
Þessi háa skuldbinding vegna lífeyris-
mála í Þýskalandi stafar af því að þar er
rekið svonefnt gegnumstreymiskerfí án
sjóðssöfnunar og lífeyrissjóðir eru fremur
litlir. Ríkissjóður ábyrgist öllum þegnum
eftirlaun sem nema um 70% af lokalaunum
frá og með starfslokum en aflar á hverju
ári tekna til eftirlaunagreiðslna (sem og
annarra útgjalda) með álagningu skatta.
Þetta kerfi er að stofni til frá árinu 1891
í kanslaratíð Bismarcks. Frakkar, ítalir,
Grikkir, Spánveijar og Portúgalir búa allir
við svipað fyrirkomulag en eftirlaunakerfí
með sjóðssöfnun með hliðstæðum hætti
og á íslandi er að fínna í Bretlandi, Hol-
landi, írlandi og meðal Skandinavíuþjóð-
anna.
Með hækkandi meðalaldri er nú fyrirséð
að eftirlaunaskuldbinding á eftir að hvíla
þungt á þeim þjóðum þar sem sjóðssöfnun
er ekki fyrir hendi. Vegna þess að fyrirséð
er að fólki á eftirlaunaaldri (m.v. 60 ára
og eldri eða 65 ára og eldri) á eftir að
fjölga mjög í hlutfalli við þá sem eru á
vinnualdri (20 ára til 60 eða 65 ára) mun
álag á eftirlaunakerfin, reyndar hvort sem
þau eru með sjóðssöfnun eða gegnum-
streymi, aukast til muna næsta aldarfjórð-
unginn.
Það er þó ekki aðeins breytt aldurssam-
setning flestra þjóða sem veldur auknum
eftirlaunagreiðslum heldur einnig hækk-
andi meðalaldur. í opinberum bandarískum
tölum er gert ráð fýrir að meðalaldur
hækki um fjögur ár frá 1995 til ársins
2010. Þetta er þó að öllum líkindum afar
varlega áætlað. Shigechiyo Isumi sjómaður
í Japan náði nærri 121 árs aldri og þúsund-
ir víða um lönd eru 100 ára eða jafnvel
110 ára eða eldri. í Bandaríkjunum eru
nú 36 þúsund manns 100 ára og eldri og
hefur tala þeirra tvöfaldast á aðeins tíu
árum.“
Nær meðal-
aldur 100
árum?
OG SIGURÐUR
heldur áfram:
„Bandaríkjamenn
eru u.þ.b. eitt þús-
und sinnum fleiri
en íslendingar. Á
íslandi telst 100 ára afmælið enn til nokk-
urra tíðinda en níræðisafmæii eru að heita
má orðin daglegt brauð. Þeir eru í raun
og veru fáir sem deyja vegna hárrar elli.
Flestir láta lífið annaðhvort vegna sjúk-
dóma sem leiða til dauða eða vegna slysa.
í tímaritinu Science árið 1990 birti banda-
rískur læknir, S.J. Olshansky sem starfar
við háskólann í Chicago, niðurstöður rann-
sókna sem benda til þess að meðalaldur
gæti hækkað í næstum 100 ár en meðalald-
ur Bandaríkjamanna er um 75 ár núna.
Olshansky reyndi að leggja mat á áhrifin
á heilsufar og langlífí manna af stórminnk-
uðum reykingum og óhollu mataræði ann-
ars vegar, en hins vegar af miklum árangri
við forvarnastarf og lækningar á banvæn-
um sjúkdómum svo sem krabbameini,
hjartasjúkdómum og sykursýki. Niðurstað-
an varð 99,2 ár, auðvitað háð margháttuð-
um forsendum, en þó fundin án þess að
tekið væri tillit til fjölda annarra þátta svo
sem áhrifa af almennri líkamsrækt, úti-
veru, minni streitu o.s.frv.
Af öllu þessu virðist ólíklegt annað en
að meðalaldur einstaklinga eigi eftir að
hækka talsvert, e.t.v. um fimm til tíu ár
næstu 15 til 25 árin. Um helmingurinn
af þeirri viðbót hefði þá áhrif til hækkun-
ar á hlutfallið milli eftirlaunafólks og starf-
andi manna eins og það er nú reiknað.“
Sigurður lýsti síðan erfíðleikum Þjóð-
veija á þessu sviði, en taldi að alvarlegast
yrði ástandið um 2030 en þá yrði einn
maður á eftirlaunum á hvern einasta vinn-
andi mann í Þýzkalandi. Skattbyrðin yrði
greinilega meiri en nokkur gæti unað við.
Þess vegna ynnu Þjóðveijar og raunar
fleiri þjóðir nú hörðum höndum að breyt-
ingum.
Alltoflítil
fjölgun
þjóðarinnar
ALLAR ÞESSAR
bollaleggingar sýna
það og sanna að
mannauðurinn er
einhver dýrmæt-
asta eign hverrar
þjóðar. Það er ekki lítils virði fyrir litla
þjóð, að fæðingar séu umfram látna, þ.e.
að þjóðinni fjölgi jafnt og þétt. Allt bendir
til að íslendingar standi vel að vígi næstu
áratugina, vegna hás hlutfalls æsku lands-
ins í heildarfjölda íbúa, en heldur hefur
sigið á ógæfuhliðina hin síðari ár, þar sem
mannfjölgunin hefur dregizt verulega sam-
an. Á árinu 1991 fjölgaði þjóðinni um rúm-
lega 1 ‘A%, en á árinu 1995 varð fjölgunin
aðeins 0,38%, sem er einhver minnsta
fjölgun íslendinga til fjölda ára. Vera kann
að þarna sé um að kenna fjölskyldustefnu
stjórnvalda, - og kannski hefur brottflutn-
ingur af landi brott þarna einhver áhrif -
en slík lágmarksfjölgun hlýtur að vera
hættuleg og ættu stjómvöld að gera allt
sem í þeirra valdi stendur til þess að styðja
barnafjölskylduna. íslendingar ættu að
láta sér vandræði annarra þjóða í þessu
efni að kenningu verða. Þegar árgangar
eftirstríðskynslóðarinnar voru að fæðast,
fólkið sem nú er á bezta vinnualdri, var
árleg fjölgun þjóðarinnar yfir 2%.
Af þessu er ljóst, að hlutfallið á milli
eftirlaunafólks og vinnandi manna á hveij-
um tíma skiptir miklu máli. Eftir því sem
hlutfallið hækkar verður hlutfallslega
minna eftir til ráðstöfunar hjá þeim sem
í reynd afla peninganna.
Mannauðurinn er
einhver dýrmæt-
asta eign hverrar
þjóðar. Það er
ekki lítils virði
fyrir litla þjóð, að
fæðingar séu um-
fram látna, þ.e. að
þjóðinni fjölgi
jafnt og þétt. Allt
bendir til að ís-
lendingar séu í
góðum málum
næstu áratugina,
vegna hás hlut-
falls æsku lands-
ins í heildarfjölda
íbúa.
i