Morgunblaðið - 04.09.1996, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 4. SEPTEMBER 1996
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Glæstur leir
og niarmari
MYNPLIST
Gallcrí Cmbra
LEIRLIST OG HÖGG-
MYNDIR
Samsýning. Opið þriðjud. — laugard.
kl. 13-18 ogsunnud. kl. 14—18 til
11. september; aðgangur ókeypis.
Á ÁTTUNDA áratugnum ráku
hjónin Gestur Þorgrímsson og Sig-
rún Guðjónsdóttir saman vinnu-
stofu á heimilí sínu í Laugarásnum
í Reykjavík þar sem þau héldu einn-
ig nokkrar sýningar. Guðný Magn-
úsdóttir kom til starfa hjá þeim á
árunum 1976-80 og með henni
urðu vinnustofusýningarnar að fjöl-
þættum samsýningum sem áttu
örugglega sinn þátt í að þoka ís-
lenskri leirlist fram á veg meðal
almennings.
Nú hafa þessir þremenningar
tekið saman höndum á ný í sýningu
í Gallerí Úmbru sem Guðný rekur.
Hér er það ekki lengur leirinn einn
sem ríkir, heldur leggur hvert þeirra
fram sinn sjálfstæða skerf í heiid
sýningarinnar; Guðný sýnir voldug-
ar skálar úr steinleir, Gestur högg-
myndir unnar úr norskum marm-
ara, og Rúna handmálaðar stein-
leirsflísar, en nær öll hafa þessi
verk verið unnin á þessu ári.
Gestur hefur undangengin ár
lagt sífellt meiri áherslu á steininn
sem hráefni í höggmyndum sínum
og gjarna leitað eftir litríkum
marmara þar sem æðar hans og
litataumar hafa ekki síður átt þátt
í að móta hið endanlega verk en
þau form sem listamaðurinn hefur
sjálfur gefið þeim. Hér sýnir hann
þrjár höggmyndir af þessu tagi þar
sem marmarinn nýtur sín á ólíka
vegu. í höggmyndinni „Ris“ er út-
koman fágað og rismikið verk þar
sem bleikur liturinn á mikinn þátt
í að skapa þá mýkt, sem verkið býr
yfir, en í „Tengsl" er formið sjálft
hið ráðandi afl; „Samruni" er síðan
unnið mun grófar en hin verkin,
og þannig koma kostir ólíkra vinnu-
bragða vel fram í þessum þremur
verkum.
Rúna hefur hin síðari ár gert
mikið að því að mála á japanskan
pappír annars vegar og steinleirs-
flísar hins vegar; þessi ólíku form
hafa reynst ágætir miðlar fyrir þá
draumkenndu myndsýn, sem hún
hefur lengi fengist við. Hér líður
landið áfram fyrir augum áhorfand-
ans og í sumum verkanna koma
dísir og smáfuglar fram líkt og til
að minna á þá mildi sem viðfangs-
efnið byggist á. Þessi verk nefnir
Rúna „Kvöldljóð að hausti“, og má
segja að litaspjaldið markist af því
sumri, sem tekið er að hníga til
roða haustsins. Hver mynd stendur
sjálfstæð sem fullbúið myndverk,
eins og t.d. nr. 15, en er þó um
leið hluti þeirrar heildar sem lista-
konan er að bregða upp fyrir áhorf-
endur.
Guðný hefur um langt skeið ver-
ið í fremstu sveit leirlistarfólks hér
á landi og verk hennar hér eru góð
staðfesting þess að skapandi lista-
menn takast ótrauðir á við nýjar
vinnuaðferðir. Verk sín hér nefnir
hún sameiginlega „Skálar á Sand-
skeiði“. Hér er um að ræða gripi
sem eru unnir með mismunandi lit-
um leir sem er felldur saman með
líflegum samsetningum í mynstri
og skreytingu í hverju tilfelli fyrir
sig, þar sem verkið er margbrennt
til að ná fram æskilegri áferð og
gljáa á hvern hluta fyrir sig. Það
er iðandi líf í þessum veigamiklu
skálum sem byggjast á mikilli
reynslu listakonunnar á þessu sviði.
Gallerí Úmbra býður ekki upp á
mikið sýningarpláss en hér nýtist
það vel til að sýna fram á sjálfstæð
vinnubrögð þriggja verðugra lista-
manna; hér er á ferðinni augna-
konfekt sem listunnendum er bent
á að njóta sem best.
Eiríkur Þorláksson
Morgunblaðið/Golli
GUÐNÝ Magnúsdóttir: Skál á Sandskeiði.
•LISTAVERK úr eigu Georg
Brandes, eins forvígismanna
raunsæisstefnunnar á Norður-
löndum á siðustu öld, verða boðn-
ir upp í Kaupmannahöfn á næst-
unni. Munirnir eru úr eigu barna-
barns Brandes
og kennir það
ýmissa grasa.
Nokkrar port-
rettmyndir af
Brandes eru þar
á meðal, nefna
má myndir Kroy-
ers og Michaels
Ankers sem þeir
máluðu þegar
Brandes dvaldi með fjölskyldu
sinni á Skagen á Jótlandi. Talið
er að hæst verð fáist fyrir mál-
verk Kroyers af Brandes, en það
er metið á allt að 75.000 danskar
kr., tæplega 800.000 íslenskar.
Þá gefur málverkaeign Brandes
mönnum nokkuð skýra mynd af
því hvaða málarar voru í uppá-
haldi hjá honum en margir þeirra
gáfu honum verk. Þeirra á meðal
var Þjóðverjinn Max Klinger og
Holger Drachmann auk Kroyers
og Ankers.
•DANSKA tónskáldið Vagn
Holmboe lést á sunnudag, 86 ára
að aldri. Hann var í hópi merk-
ustu nútímatón-
skálda Dana og
oft talinn arftaki
Carls Nielsens.
Framan af voru
verk Holmboe
með klassísku yf-
irbragði en eftir
1950 hóf hann að
beita nútíma-
legri tækni við
tónsmíðarnar. Hann var m.a.
undir áhrifum frá ungverska tón-
skáldinu Béla Bartok og rúm-
enskri þjóðlagatónlist, sem hann
kynnti sér á fjórða áratugnum.
Holmboe var afkastamikið tón-
skáld og eftir hann liggja um 350
tónsmíðar. Meðal verka hans eru
tíu sinfóníur, ýmis önnur hljóm-
sveitarverk, óperan „Lave og
Jon“ sem samin var 1948, ballett-
inn „Den galsindede tyrk“ frá
1944, kammertónlist, strengja-
kvartettar og kórverk.
•BRÉF sem danska ævintýra-
skáldið H.C. Andersen skrifaði til
nýgifts vinar, kom nýlega í leit-
irnar i skjala-
safni háskólans i
Oðinsvéum,
heimaborg And-
ersen. Bréfið er
skrifað í júní
1859 til vinar
skáldsins sem
var ritstjóri.
„Kæri og ham-
ingjusami kvænti
maður! Ég hefði
skrifað fyrr en svo taldi ég að
nýgift hjón kysu fremur að fá að
vera í friði en að vera trufluð af
heimsókn uppáþrengjandi bréf-
dúfu,“ eru upphafsorð bréfsins
sem er fjögurra síðna langt.
H.C. Andersen samdi yfir 150
ævintýri og skrifaði þúsundir
bréfa á langri ævi, en hann varð
sjötugur.
Tónlistardagar Neðra-Saxlands
Frumfhitt nýtt verk
eftir Atla Heimi
FJÓRIR íslenskir tónlistarmenn
koma fram á tónlistardögum Neðra-
Saxlands sem haldnir verða í tíunda
skipti dagana 1. til 29. september.
Að þessu sinni verður lögð höfuð-
áhersla á tónlist frá Skandinavíu og
Finnlandi.
Tónleikarnir, sem íslendingarnir
halda, nefnast Ferð til Islands, en á
þeim munu leika Hrólfur Vagnsson,
harmonikkuleikari, Sólveig Braga-
dóttir, sópran, Una Sveinbjarnardótt-
ir, fiðluleikari, og Þórarinn Stefáns-
son, píanóleikari. Þau munu aðallega
leika íslensk verk, meðal annars nýtt
verk sem Atli Heimir Sveinsson
samdi sérstaklega fyrir hópinn. Einn-
ig verða flutt verk eftir Sigvalda
Kaldalóns, Karl O. Runólfsson, Hafl-
iða Hallgrímsson, Jón Leifs, Svein-
björn Sveinbjörnsson og Jón Nordal.
Á efnisskránni verða auk þess verk
eftir Grieg og Mozart.
Einsöngstónleik-
ar Huldu Bjarkar
HULDA Björk Garðarsdóttir sópran
og Iwona Jagla píanóleikari halda
einsöngstónleika í Norræna húsinu í
Reykjavík,
fimmtudags-
kvöldið 5. sept-
ember nk. kl.
20.30.
Á efnisskránni
eru íslensk söng-
lög eftir Karl O.
Runólfsson, er-
lendir Ijóða-
söngvar, þar á
meðal Sígauna-
ljóð op. 55 eftir
Dvorák og ljóð
eftir Schubert,
Richard Strauss
og Fauré. Ennfremur aríur úr óper-
um, wm.a. vals Júlíu úr Rómeo og
Júlíu eftir Gounod og aría Mimi úr
La Bohéme eftir Puccini.
Hulda Björk er fædd á Akureyri.
Hún tók í vor burtfararpróf frá Söng-
skólanum í Reykjavík undir hand-
leiðslu Þuríðar Pálsdóttur söngkenn-
ara og Iwonu Jagla píanóleikara.
Tónieikarnir eru lokaáfangi prófsins.
Hulda Björk fór með hlutverk
Maríu Magdalenu í uppfærslu Frey-
vangsleikhússins á Jesus Christ Su-
perstar, og hlutverk Mistress í Evítu
í Sjallanum á Akureyri. Hún hefur
og sungið í Kór íslensku óperunnar
og komið fram á vegum Söngskólans
við ýmis tækifæri.
Hún hefur þegar staðist inntöku-
próf í Listaháskólann í Berlín og
hefur þar nám nú í september. I
framhaldi af prófi Huldu sl. vor var
henni boðið að sækja um styrk til
framhaldsnáms á vegum The Assoc-
iated Board of the Royal Schools of
Music frá hausti 1997.
Iwona Jagla píanóleikari er af
pólskum ættum. Hún hefur verið
búsett hér á landi sl. sex ár og kenn-
ir við Söngskólann í Reykjavík.
Aðgangur að tónleikunum er
ókeypis og öllum heimill á meðan
húsrúm leyfir.
Hulda Björk
Garðarsdóttir
Astarsögur úr
saumaklúbbi
KVIKMYNDIR
Háskólabíó
HUNANGSFLUGURNAR
„HOW TO MAKE AN
AMERICAN QUILT" ★ ★
Leikstjóri: Jocelyn Moorhouse.
Handrit: Jane Anderson eftir sam-
nefndri sögu Whitney Otto. Kvik-
myndataka: Janusz Kaminski. Aðal-
hlutverk: Winona Rider, Dermot
Mulroney, Ellen Burstyn, Anne Ban-
croft, Alfre Woodard, Samantha
Matis, Kate Nelligan, Jean Simmons
og Rip Tom. Paramount 1996.
SVOKALLAÐAR kvennamyndir
hafa mjög orðið áberandi í Hollywood
hin síðari ár og vakið athygli og
umræður. Þær eru ansi misjafnar
að gæðum en eiga það sameiginlegt
að fjalla um konur og vera gerðar
af konum. Hunangsflugurnar eða
„How to Make An American Quilt“
er á ýmsan hátt dæmigerð fyrir þess-
ar myndir. Margar þekktar leikkonur
koma fram í henni og hún fjallar um
stóran hóp vinkvenna og skyldmenna
og hún gerir hvað hún getur til að
flokkast sem væmin klútamynd. í
miðpunkti er saumaklúbbur sem hist
hefur árum saman við bútasaum og
saumað örlög sín í falleg teppi og
uppbygging myndarinnar er í stíl
bútasaumsins, margar sögur eru
sagðar sem tengjast innbyrðis. Þetta
eru lífsreynslusögur úr fortíðinni
sem fjalla allar um ástina í sínum
ólíkustu myndum, um ónýt hjóna-
bönd, framhjáhald, skilnaði, vináttu
og samhygð kvennanna í gegnum
langt tímabil og þetta eru dæmisög-
ur fyrir eitt af barnabörnunum, sem
komið er í heimsókn og. veit ekki
hvernig á að haga framtíð sinni.
Margt er vel gert í myndinni en
frásagnarhátturinn hefur bæði kosti
og galla. Þegar segja þarf margar
sögur í einu verður að fara fljótt
yfir atburðarásina. Þannig verður
yfirferðin mikil en lítill tími gefst til
að kafa ofan í hlutina. Sögurnar
renna hjá ein af annarri en hvergi
er hægt að staldra við og skoða og
hugleiða. Bútarnir eru of smáir og
þótt leikstjóranum, Jocelyn Moore-
house, takist að ýmsu leyti að sauma
úr þeim heildstæða mynd með sam-
líkinguna við bútasauminn í huga
nær hún ekki að snerta mann sem
skyldi. Besta sagan og sú sannasta
íjallar um ungu dýfingakonuna er
einangraðist sem eiginkona eftir
stutt en rómantískt ástarævintýri og
varð með árunum skapstirða gribban
í Ijölskyldunni af því henni fannst
hún hafa misst af lífinu. Maður hefði
viljað fá að vita meira um hana.
Aðrar sögur hafa ekki eins mikið
erindi.
Myndin er full af ágætum húmor
og leikkonurnar standa flestar fyrir
sínu og mjúk birtan í myndatöku
Janusz Kaminskis hæfir söguefninu.
Kannski slappasta sagan sé sú sem
gerist í núinu og er um barnabarnið,
vandræðalega leikið af Winonu Ryd-
er. Hún á að vera 26 ára að ljúka
háskólanámi en Ryder leikur hana
eins og hún sé 14 ára stelpa. Það
er eins og hún hafi aldrei séð karl-
mann fyrr þegar ungur maður sýnir
henni áhuga. Skemmtilegust er Ellen
Burstyn og ekki í fyrsta skipti.
Hér er á ferðinni brokkgeng mynd,
fín á pörtum en svo missir hún damp-
inn. Köflótt heitir það líklega á máli
bútasaumsins.
Arnaldur Indriðason