Morgunblaðið - 15.11.1996, Qupperneq 68

HEIMILISLÍNAN
- Heildarlausn áfjármálum
einstaklinga
($) BÚNAÐARBANKI ÍSLANDS
MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLAN 1, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181,
PÓSTHÓLF 3040, NETFANG MBL@CENTRUM.IS / AKUREYRI: KA UPVANGSSTRÆTI 1
FÖSTUDAGUR 15. NÓVEMBER 1996
VERÐ í LAUSASÖLU 125 KR. MEÐ VSK
Almannavarnaæfingin
Samvörður ’97
Björg-
unarlið
frá Rúss-
landi
RÚSSNESK stjórnvöld
munu senda björgunarþyrlu,
flutningaflugvél og 40-50
manna björgunarlið til þátt-
töku í almannavarnaæfíngu
Friðarsamstarfs NATO,
Samverði '97, sem fram fer
hér á landi næsta sumar.
U ndirbúningsráðstefna
vegna æfingarinnar stendur
nú yfir í Reykjavík.
í Samverði ’97 verður
Suðurlandsskjálfti sviðsettur
og miðað við að Atlantshafs-
bandalagið og samstarfsríki
þess í Mið- og Austur-Evr-
ópu komi til aðstoðar. Undir-
búningsráðstefnuna sækja
liðsforingjar og embættis-
menn frá ríkjum NATO og
níu friðarsamstarfsríkjum.
Norskt varð-
skip og þyrla
Undirbúningur er vel á
veg kominn. Fyrir liggur að
Rússar, sem ekki hafa áður
tekið þátt í marghliða æfíngu
ríkja Friðarsamstarfsins,
munu senda 40-50 manna
borgaralegt björgunarlið,
öfluga björgunarþyrlu og
flutningaflugvél. Norðmenn
senda varðskip og björgun-
arþyrlu og Bandaríkin og
Litháen björgunarþyrlur, svo
dæmi séu nefnd.
Gert er ráð fyrir að auk
vamarliðsmanna í Keflavík,
varaliðs frá Bandaríkjunum
og hundruða íslenzkra björg-
unarsveitarmanna taki um
400 manns frá samstarfs-
ríkjum Atlantshafsbanda-
lagsins þátt í almannavarna-
æfíngunni, sem verður sú
umfangsmesta, sem haldin
hefur verið hér á landi.
■Undirbúningur /34
Samið um nýtt lífeyris-
kerfi starfsmanna ríkisins
LÍFEYRISSJÓÐI starfsmanna rík-
isins verður lokað um næstu ára-
mót fyrir nýjum sjóðsfélögum verði
frumvarp fjármálaráðherra um
breytingar á sjóðnum að lögum.
Forystumenn samtaka opinberra
starfsmanna fagna frumvarpinu
og fjármálaráðherra telur að um
mikið framfaraskref sé að ræða.
Frumvarpið er árangur nefndar
sem í sátu fulltrúar fjármálaráðu-
neytisins og samtaka opinberra
starfsmanna. Ríkisstjórnin hefur
samþykkt að leggja frumvarpið
fram sem stjórnarfrumvarp. Það
er nú til meðferðar í þingflokkum
stjórnarinnar og gert er ráð fyrir
að það verði afgreitt frá þeim á
mánudag. Friðrik Sophusson fjár-
málaráðherra segir stefnt að því
að frumvarpið verði að lögum fyrir
áramót og þau taki gildi 1. janúar
nk.
Breyttar reglur í nýju kerfi
Frumvarpið gerir ráð fyrir að
Lífeyrissjóði starfsmanna ríkisins
(LSR) verði skipt í tvennt, í A- og
B-deild. Nýir starfsmenn ríkisins
verði í A-deild, en núverandi starfs-
menn verða í B-deild. Þeim verður
þó heimilt að flytja sig yfir í nýja
kerfið kjósi þeir það. Núverandi
sjóðsfélagar halda öllum réttindum
sínum í B-deildinni, en óverulegar
breytingar verða þó gerðar á regl-
um hennar með það að markmiði
að styrkja fjárhagslega stöðu henn-
ar og skýra atriði sem deilur hafa
staðið um túlkun á.
Reglur B-deildar verða í veiga-
miklum atriðum frábrugðnar reglum
A-deildar. Sjóðsfélagar greiða ið-
gjald af öllum launum en ekki bara
af föstum launum eins og nú er.
Elli- og örorkulífeyrisréttur verður
aukinn en dregið verður úr makalíf-
eyri. 32 ára og 95 ára reglumar
verða afnumdar. Lífeyrisréttur verð-
ur reiknaður eftir stigakerfi eins og
er á almennum markaði, en svoköll-
uð eftirmannsregla verður afnumin.
A-deild LSR er ætlað að standa
undir sér og því var tryggingafræð-
ingum falið að reikna út iðgjalda-
þörf hennar. Niðurstaða þeirra var
að greiða þyrfti 15,5% iðgjald í sjóð-
inn. Opinberir starfsmenn munu
greiða 4% eins og verið hefur, en
auka greiðslur þar sem greitt verður
af heildarlaunum. Ríkið hækkar sinn
hlut úr 6% í 11,5%.
Forystumenn starfsmanna ríkis-
ins lýstu mikilli ánægju með sam-
komulagið sem tókst um þessa
breytingu. Ögmundur Jónasson, for-
maður BSRB, sagði mikilvægt að
þessar breytingar leiddu ekki til
skerðingar á réttindum. Jafnframt
hefði tekist að bæta, mikilvæg rétt-
indi starfsmanna eins og örorkulíf-
eyri.
Martha Hjálmarsdóttir, formaður
BHM, sagði þetta ánægjulega nið-
urstöðu sem menn gætu dregið
lærdóm af. Eftir að samkomulag
hefði náðst um markmið breyting-
anna hefði vinnan gengið vel.
■ Sjóðnum lokað/35
Lásu 450 bækur
á tveimur vikum
FIMMTÍU og þijú sjö ára börn í
þremur bekkjum í Digranesskóla
eru búin að lesa um 9.000 blaðsíð-
ur síðustu tvær vikur vegna nor-
rænu lestrarkeppninnar Mímis,
sem lýkur í dag. Telst Elínu Rich-
ardsdóttur sérkennara til að hver
bekkur hafi lesið um 150 bækur
frá því keppnin hófst.
Elín segir ennfremur að mark-
viss hraðlestrarkennsla hafi verið
tekin upp í 1. bekk skólans í fyrra
og að öll börn hafi verið búin að
læra stafina í janúar. „Annars
hefðum við ekki fengið sjö ára
bekk þar sem allir lesa svona hratt
heldur 2-3 nemendur í hveijum
bekk. Þessi böm ráða langflest við
hvaða bamabók sem er, eða 50
af 53, og era því ári á undan sínum
jafnöldmm hvað lestrargetu varð-
ar,“ segir hún.
Elín segist ekki vita til að fleiri
skólar sinni lestrarkennslu í 1.
bekk með sama hætti og Digranes-
skóli. „Við skrifuðum langa
skýrslu í kjölfarið og útdráttur úr
henni mun birtast í Nýjum
menntamálum fyrir jól. Þar hvetj-
um við til þess að aðrir skólar
taki upp þætti í lestrarkennslu sem
við teljum nauðsynlega til þess að
ná slíkum árangri. Foreldrar hér
era n\jög spenntir yfir þessu og
krakkarnir líka,“ segir Elín.
Hún segir ennfremur að
kennsla sex ára barna hafi tekið
miklum breytingum hin síðari ár
og auk þess megi ekki gleyma því
að skólatími hafi lengst. „Fyrir
15 árum voru sex ára börn ekki
nema tvær kennslustundir á dag
í skólanum, nú eru þetta upp í sex
tímar. Það hefur verið talið til
þessa að ýmsir aðrir þættir þyrftu
að koma á undan í kennslu, til
dæmis hreyfifærni og ýmislegt
þess háttar.
Við höfum hins vegar horft til
annarra landa, svo sem Finn-
lands, Frakklands og Bretlands,
þar sem börn eru látin byrja að
lesa fimm ára. Af hveiju geta
okkar börn ekki gert, það líka?
Við vildum prófa þetta og þykj-
umst vera búin að sanna það að
hægt er að kenna meðalbarni að
lesa fyrr,“ segir hún.
Loks segir Elín að mörg 12-13
ára börn í skólanum lesi eina bók
á dag og að sum komi á safnið
tvisvar til þess að skipta um bók.
Morgunblaðið/Ami Sæberg
Morgunblaðið/Egill Egilsson
Tugmilljóna tjón vestra
MIKIÐ tjón varð í hvassviðrinu
sem gekk yfir vestanvert land-
ið í fyrrinótt, einkum á götum
og vegum sem sjór flæddi yfir.
Talið er að tjónið nemi tugum
milljóna kr. á Vestfjörðum.
„Brimnesvegurinn er nánast
ónýtur. Oll klæðning er farin
af veginum auk þess sem þar
er mikið grjót,“ sagði Guðjón
Guðmundsson verkstjóri í
áhaldahúsi ísafjarðarabæjar á
Flateyri. Myndin sýnir um-
merkin á Brimnesvegi þegar
veðrinu hafði slotað. „Eg hef
búið hér í fjörutíu ár og man
ekki eftir svona Iátum,“ sagði
Guðjón.
■ Fyrirtækin í Orfirisey/6
■ Vindhraðinn fór mest/16
Tölvuleik-
ir undir
eftirlit
TIL hefur staðið að tölvuleik-
ir verði skoðaðir á líkan hátt
og kvikmyndir. Lög þar að
lútandi voru samþykkt síðast-
liðið vor, en framkvæmdin
þykir hins vegar mun erfiðari
en þegar um kvikmyndir er
að ræða. Þetta kemur fram
í máli Sigurðar Snæbergs,
kvikmyndagerðarmanns og
starfsmanns Kvikmynda-
skoðunar, en hann var einn
þeirra sem Daglegt líf Morg-
unblaðsins fékk til þess að
kynna sér vinsælasta tölvu-
leik seinni tíma, Quake.
Tölvuleikir verða sífellt
fullkomnari og framleiðendur
keppast um að gera þá sem
líkasta raunveruleikanum.
Þannig eru kvikmyndir gerð-
ar sérstaklega til þess að
hægt sé að nota myndskeið
úr þeim í tölvuleiki. Samhliða
þessu hefur myndvinnslu
leikja fleygt fram og þrívídd-
arleikir, þar sem tekist er á
við ófreskjur og ýmislegar
viðbjóðslegar verur, verða sí-
fellt óhugnanlegri og vinsælli.
„Ég held að það sé full
ástæða til þess að fylgjast
með leikjum, ekki síst eftir
að framleiðendur hafa farið
þá leið að breyta kvikmynd-
um í leiki til að gera þá sem
raunverulegasta,“ segir Sig-
urður.
Oddi Erlingsson, sálfræð-
ingur, er einnig meðal þeirra
sem fenginn var til þess að
kynna sér Quake. Hann segir
ekki ljóst hvaða áhrif ofbeldi
í tölvuleikjum hafí á siðferðis-
þroska barna, en eftir því sem
þeir verði raunverulegri séu
meiri líkur á því að þeir hafi
áhrif til hins verra.
■ Ýmislegar/B2