Morgunblaðið - 03.12.1996, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 3. DESEMBER 1996 21
ERLEIMT
Reuter
PETRU Lucinschi, nýkjörinn forseti Moldavíu, á kjörstað.
Lucinschi kjörinn forseti Moldavíu
Áhersla á
nánari tengsl
við Rússland
Chisinau. Reuter.
Yfirmaður útvarpsstoðvarinnar B-92 í Belgrad
Fát gæti hleypt
öllu í bál og brand
Reuter
ÓEIRÐALÖGREGLUMENN í Belgrad sem sendir voru út á
göturnar vegna mótmæla stjórnarandstæðinga.
PETRU Lucinschi, fyrrverandi
kommúnisti, sem nú kallar sig jafn-
aðarmann, var kjörinn forseti
Moldavíu um helgina. Bar hann
sigurorð af Mircea Snegur, sem
hefur verið forseti síðan þetta fyrr-
verandi sovétlýðveldi fékk sjálf-
stæði 1991. Leggur Lucinschi
áherslu á nánari tengsl við Rúss-
land og vill fara hægt í sakirnar í
efnahagsumbótum.
Samkvæmt bráðabirgðaniður-
stöðum fékk Lucinschi, sem er 56
ára að aldri og forseti þingsins, 54%
atkvæða í síðari umferð forseta-
kosninganna en Snegur 46%. Kjör-
sóknin var 72% en 67% í fyrri
umferðinni 17. nóvember sl.
Rússar hlynntir
Lucinschi
Lucinschi, sem var háttsettur í
sovéska kommúnistaflokknum á
sínum tíma, réðst mjög hart að
Snegur í kosningabaráttunni, eink-
um að því, sem hann kallaði „villi-
mannlegan kapítalisma", áætlun-
um Snegurs um einkavæðingu jarð-
næðis í Moldavlu. Naut Lucinschi
stuðnings flestra fjölmiðla í landinu
og rússneski minnihlutinn, þriðj-
ungur landsmanna, var hlynntur
honum af ótta við yfirlýsingar
Snegurs um nánari tengsl við Rúm-
eníu. Moldavía var áður hluti af
Rúmeníu en Stalín gerði landið að
sovétlýðveldi 1940.
í kosningabaráttunni lofaði Luc-
inschi að sættast við rússneska
minnihlutann, 700.000 manns, í
Dnestr-héraði en hann lýsti yfir
sjálfstæði 1990 eftir harða bar-
daga. Óttaðist hann að lenda undir
rúmneskri stjórn. Forseti þingsins
í Dnestr-héraði fagnaði í gær sigri
Lucinschis og sagði hann mundu
auðvelda viðræður milli þjóðanna.
Rússar Iána olíuna
íbúar Moldavíu eru 4,3 milljónir
og hafa lífskjörin versnað mikið
síðan landið varð sjálfstætt 1991.
Lucinschi leggur áherslu á, að
hann sé hlynntur markaðsumbót-
um en vill um leið, að þær verði
á félagslegum forsendum. Dró
hann dár að áætlunum Snegurs
um að gera Moldava óháða Rúss-
um og minnti á, að þeir myndu
ekki fá olíuna upp á krít annars
staðar frá. Moldavar skulda nú
Rússum tæpa 40 milljarða fyrir
olíuna en það er þriðjungur þjóðar-
teknanna árlega.
STJÓRNVÖLD í Serbíu ráða að
mestu yfir fjölmiðlum í landinu.
Þau hafa truflað útsendingar sjálf-
stæðu útvarpsstöðvarinnar B-92 í
nær viku, fyrst voru það aðeins
fréttir sem voru truflaðar en síðar
öll dagskráin. Rétt fyrir klukkan
þijú eftir hádegi í gær að þarlend-
um tíma var þessum aðgerðum
hætt, að sögn Sasa Markovic út-
varpsstjóra er Morgunblaðið ræddi
við hann í gær.
„Við vitum ekki hver ástæðan
er en við getum nú sent út hindr-
unarlaust, hvort þetta verður
svona eftir nokkrar mínútur veit
ég ekki,“ sagði Markovic. „Allt
getur gerst hér. Það er meiri
spenna en verið hefur vegna yfir-
lýsingar innanríkisráðherrans um
að mannsöfnuður á götum úti í
Belgrad verði ekki liðinn og gripið
verði til aðgerða til að stöðva slíkt
framferði. Það var líka birt mjög
uggvænlegt viðtal við forseta
þingsins. Hann sagði að hvarvetna
á götunum virtust vera liðsmenn
fasistarhreyfingar, fólk er mjög
reitt vegna þessa.
Enn sem komið er þá eru að-
gerðirnar hér eingöngu vegna þess
við viljum að úrslit seinni umferð-
ar sveitarstjómakosninganna
verði iátin gilda. Það er ekki verið
að kreíjast þess að Milosevic
[Serbíuforseti] segi raunverulega
af sér, það væri óraunhæft."
Hann sagði helstu kröfu stjóm-
arandstæðinga vera að lýðræði
yrði virt í sveitarstjórnakosning-
unum. Almenningi hafi fundist að
sigrinum hafi verið rænt frá hon-
um og óánægja væri með afskipta-
leysi umheimsins. „Enginn vill
hjálpa okkur og það eina sem við
getum er að fara út á göturnar.
Astæðan er ekki að neyðin sé svo
mikil hér í Belgrad. Það er neyðin
sem rekur fólk af stað t.d. í Nis
og fleiri borgum Serbíu þar sem
lífskjörin eru langtum verri en í
Belgrad."
Mirkovic var spurður hvort
stefna Milosevic í Bosníu og þáttur
hans í átökunum þar undanfarin
ár væri gagnrýnd. „Nei það talar
enginn um það lengur, hvorki
Bosníu né Kosovo. Það sem fólk
hefur talað um síðustu vikurnar
er skelfilegt stjórnarfar hans í
þessu landi undanfarin níu ár og
afleiðingar þess. Lífskjörin eru
mun verri en fyrir hrun Júgóslav-
íu. Fjöldinn allur af ungu fólki
hefur haft sig á brott frá landinu,
efnahagurinn og framleiðslufyrir-
tækin em í niðurníðslu. Þetta er
öllum ljóst, þess vegna taka svona
margir þátt í mótmælunum."
-Hvernig myndi stjórnarand-
staðan taka á efnahagsmálunum
ef hún næði völdum? Yrði reynt
að koma á einhvers konar mark-
aðsbúskap?
„Já ég held að áhrif vinstri-
aflanna í Júgóslavíu, ekki síst eig-
inkonu Milosevic, Mim Markovic,
myndu dvína en þau em mikil
núna. Ég geri ekki ráð fyrir að
stjórnarandstaðan myndu breyta
efnahagskerfínu í einu vetfangi.
Einokunarfyrirtækin, em í reynd
undir stjórn ráðherranna, helstu
atvinnufyrirtækin í hveiju héraði.“
„Konungur torganna"
í skuggann
Markovic var spurður álits á
Vuk Drascovic sem verið hefur
þekktasti leiðtogi stjórnarandstöð-
unnar síðustu árin, hvort hann
væri mikill þjóðernissinni.
„Nú en hvað heldurðu um Mil-
osevic, er hann þjóðemissinni?
Hvað er hann eiginlega? Hann er
hagsýnn þjóðernissinni, maður
sem snýst gegn þjóðernisstefnu
ef hann telur það koma sér að
gagni. Mótmælin núna hafa valdið
því að nýr leiðtogi stjómarand-
stæðinga er kominn fram á sjónar-
sviðið, Zoran Djindjic. Vuk var
„Konungur torganna" en það er
hann ekki lengur. Hann hefur per-
sónutöfra, hann er rithöfundur en
ekki nógu snjall leiðtogi fyrir
stj órn arandstöðuna.
Djindjic er ungur, aðeins 43
ára. Hann studdi í nokkur ár
[Radovan] Karadzic og Bosníu-
Serbana, Drascovic gagnrýndi
reyndar Bosníu-Serba. En þú verð-
ur að skilja að enginn fær nokk-
urt fylgi hér án þess að styðja
Serbana í Bosníu og Króatíu. Þjóð-
emisstefnan er ekki jafn öflug og
hún var fyrir þrem eða fjórum
árum en samt mjög sterk.
Ég er dálítið smeykur um að
ríki heims svíki okkur, láti kaldan
raunveruleikann ráða gerðum sín-
um þegar fjallað er um Milosevic.
Hann er lykilmaður í friðarsamn-
ingunum í Bosníu og þess vegna
verða þau að láta þessi mál okkar
afskiptalaus. Það getur verið að
þannig megi koma í veg fyrir átök
í Bosníu en niðurstaðan gæti orðið
mjög ótryggt ástand hér í Serbíu.
Hér gæti allt farið I bál og brand
ef Milosevic gripi í fáti til harka-
legra aðgerða.“
Ovanalega
hlýttí
Moskvu
Moskvu. Reuter.
MILDASTI vetur í mannaminnum
hefur verið í Moskvu en um þetta
leyti eru íbúarnir vanastir því að
ösla snjóinn í kálfa. Getur varla
heitið, að komið hafi fjúk úr lofti.
Rússneski veðurfræðingar sjá
ekki fyrir nein veðrabrigði þessa
vikuna en Mark Naischuller, yfir-
maður rannsóknadeildar veðurstof-
unnar, segir, að í nóvember hafí
hitastigið verið 5,5 gráðum hærra
en í meðalári. Kveðst hann ekki
búast við snjókomu að ráði fyrr en
um miðjan þennan mánuð.
Síðustu 117 árin eða síðan mæl-
ingar hófust hefur aldrei lagst síð-
ar að með snjóum í Moskvu en 1.
desember en meðalhitinn í nóvem-
ber var 3 gráður en er jafnaðarlega
mínus 2,5 gráður. í gær, 2. des-
ember, var hitinn enn í þremur
gráðum en meðalhitastigið í þess-
um mánuði er annars mínus 7,8
gráður.