Morgunblaðið - 03.12.1996, Blaðsíða 44

44 ÞRIÐJUDAGUR 3. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FÉLAG ÍSLENSKRA ATVINNUFLUGMANNA 50 ÁRA

FYRSTI formaður FÍA var Jóhannes R. Snorrason fyrrum yfir-
flugstjóri hjá Flugfélagi íslands og síðar Flugleiðum. A þessari
mynd Péturs Johnson er Örn Johnson forstjóri að afhenda hon-
um blómvönd þegar Jóhannes kom heim með nýja Boeing 727
þotu árið 1980.
Brýnt að lögfesta
reglur um vinnu-
o g hvíldartíma
ALLS eru um 320 félagar í Félagi
íslenskra atvinnuflugmanna og af
þeim hópi starfa 167 hjá Flug-
leiðum. Aðrir stórir vinnu-
staðir flugmanna ei
íslandsflug, Flugfé-
lag Norðurlands,
Landhelgisgæslan
og Atlanta en að-
eins hluti flug-
mannahóps þess fé-
lags er innan FÍA og
síðan eru nokkrir tug-
ir flugmanna starfandi
hjá smærri flugfélögum
og flugskólum. Formaður FIA
er Kristján Egilsson flugstjóri og
varaformaður Tómas Dagur
Helgason flugmaður, báðir hjá
Flugleiðum. Hafa þeir komið upp
nokkurri verkaskiptingu sín á miili
og er varaformaðurinn fyrst spurð-
ur hvað sé helst á könnu hans:
- Ég hef séð mikið um
sambandið við smærri
félögin en það eru ein
þrjú ár síðan FÍA
gerði kjarasamninga
fyrir þá félagsmenn
sem starfa hjá flug-
skólunum. Einnig
hef ég haft með
höndum samninga við
Flugfélag Norðurlands
og íslandsflug. Við höfum
reynt að taka mið af sérstöðu,
flugvélaflota og verkefnum hvers
félags um sig þegar kjarasamning-
ar eru annars vegar en að öðru
leyti má segja að þeir byggi allir
FORMAÐUR og varaformaður fljúga stundum saman á Boeing
757 þotum. Kristján Egilsson flugstjóri er til vinstri og Tómas
Dagur Helgason flugmaður í hinu sætinu.
MARGIR af yngstu flugmönnunum stunda kennslu fyrst á ferli
sínum. Hér eru þeir Oddgeir Arnarson flugmaður hjá Flugtaki
og Heimir Birgisson flugnemi staddir á Akureyri.
FLUGMENN gera stundum ýmislegt annað en fljúga vélunum.
Þórólfur Magnússon flugstjóri hjá íslandsflugi undirbýr flug
með því að sópa snjónum af vélinni.
á sama grunni, segir Tómas Dagur.
Hver eru brýnustu málin hjá FÍA
um þessar mundir?
- Ofarlega á blaði er að yfirvöld
lögfesti reglur um vinnu- og hvíld-
artíma flugmanna, segja þeir for-
maður og varaformaður einum
rómi. - í dag hafa flugmenn þessi
atriði í kjarasamningum og í raun
er ekkert sem bannar þeim að
fljúga nánast endalaust ef ekki
væri kjarasamningur. Það eru
komnar reglur um hámarksvinnu-
og hvíldartíma ýmissa stétta en
ekki flugmanna og við teljum mjög
brýnt að fá þetta í lög eins og
gert hefur verið í flestum löndum.
Slík öryggisatriði eiga að vera lög-
bundin. Annað sem við teljum
brýnt að ná fram er að allir sem
starfa við atvinnuflug verði í FÍA
og að við getum þannig myndað
enn sterkara félag um kjara- og
öryggismál í flugi.
Flugmenn_ líta gjarnan við á
skrifstofu FÍA sem er opin allan
daginn og þar starfa Linda Einars-
dóttir og Björn Guðmundsson fyrr-
um flugstjóri sem er vel heima í
öllum kjara- og réttindamálum eftir
áralangt starf að félagsmálum flug-
manna. - Það er nauðsynlegt að
menn geti hist hér, spjallað og leit-
að frétta, því við hittumst ekki svo
oft í vinnunni, segir Tómas Dagur
- og það er ekki ónýtt fyrir mig
að geta „flett upp“ í Birni hér á
skrifstofunni og og ráðfæra sig við
hann þegar leysa þarf málin því
stundum kemur upp ágreiningur
um túlkun kjarasamninga.
FÍA hefur hélt afmælishátíð sína
fyrir nokkru og var tilkynnt þar að
Björn Guðmundssyni fyrrum flug-
stjóri hefði verið kjörinn heiðursfé-
lagi. Áður höfðu verið kjörnir heið-
ursfélagar þeir Sigurður Jónsson,
handhafi fyrsta atvinnuflugmanns-
skírteinisins og þeir sem sátu í
fyrstu stjórn félagsins, Jóhannes
R. Snorrason sem var formaður,
Smári Karlsson gjaldkeri og Alfreð
heitinn Elíasson sem var ritari. Þá
hefur einnig verið gefið út sérstakt
afmælisrit. Þá var opið hús nú fyr-
ir helgina og bárust félaginu fjöl-
margar heillaóskir og gjafir frá
samstarfsfélögunum.
Ný tækni - stærri vélar
- sami grunnur
PÉTUR Arnarson flugsljóri og Geirþrúður
Alfreðsdóttir flugmaður.
FÉLAG íslenskra atvinnuflug-
manna er fimmtíu ára um þessar
mundir en félagið var stofnað 3.
desember 1946 í byggingu við Naut-
hólsvík í Skeijafirði sem hét Hótel
Winston. Á stofnfundinum gerðust
22 flugmenn félagar og átta bætt-
ust skömmu síðar í hópinn sem einn-
ig teljast til stofnenda. í dag eru
félagsmenn kringum 320 og starfa
hjá mörgum flugrekendum en lið-
lega helmingurinn er hjá Flugleiðum
eða tæplega 170 flugmenn. Nokkrir
úr hópi stofnenda eru fallnir frá og
-allir eru þeir hættir atvinnuflugi
vegna aldurs en nokkrir þeirra halda
sér enn við efnið með því að stunda
einkaflug.
Segja má að þrátt fyrir ótal breyt-
ingar og tækniþróun sem tengist
starfi flugmanna hafí gjörbreyst á
þessum fímmtíu árum sé grunnur-
inn hinn sami: - Flugmaður verður
alltaf að hafa öryggið að leiðarljósi
og þrátt fyrir betri vélar, betri flug-
ieiðsögutæki og öruggara blindflug
kemur fyrir að ekki er hægt að lenda
á áfangastað vegna veðurs. En
_ handtökin eru þau sömu við alla
stjórn vélarinnar - flugeðlisfræðin
breytist ekki - en vélarnar eru
stærri, hraðinn meiri, flóknara eftir-
lit með að allt starfí rétt, meiri
umferð og strangari reglur um
ýmislegt sem lýtur að sjálfu fluginu
og flugmönnum sjálfum en auðvitað
eru líka ýmisleg þægindi og sjálf-
virkni sem eldri flugmennirnir
' bjuggu ekki við fyrstu árin. Þá má
til dæmis nefna að flugmenn verða
að fara í hæfnispróf tvisvar á ári
og er starfsöryggið því í raun ekki
nema hálft ár í senn.
Reynslan
Þetta kemur fram í spjalli við þau
Pétur Arnarson flugstjóra og Geir-
þrúði Alfreðsdóttur flugmann en
þau fljúga bæði á Boeing 737 hjá
Flugleiðum. Þau ná að stinga orði
að blaðamanni milli þess sem þau
hafa reglulega samband við hin
ýmsu flugstjómarsvæði á leiðinni
milli Kaupmannahafnar og Kefla-
víkur á dögunum, fylgjast með að
allt starfi rétt og eðlilega. Flugmenn
skipta með sér verkum eftir ákveðnu
kerfi, í stórum dráttum þannig að
annar flýgur og hinn sér um sam-
skiptin við jörð og síðan skipta þeir
oft um hlutverk á bakaleiðinni eða
næsta fluglegg.
Pétur hefur verið tengdur flugi
frá blautu barnsbeini og stefndi
strax á flugnámið: - Ég var í sum-
arvinnu við nánast allt sem tengist
Reykjavíkurflugvelli, sópaði brautir,
var í flugvallarslökkviliðinu og að-
stoðarmaður í flugturninum. Flugn-
áminu lauk ég árið 1980. Fyrstu tvö
árin starfaði ég við kennslu hjá
Flugtaki en hef síðan verið hjá Flug-
leiðum, segir Pétur. Hann byijaði í
innanlandsfluginu en fór eftir tvö
ár á DC-8 þotu. - Þar náði ég að
fljúga með nokkrum af elstu flug-
stjórunum sem var mikill og góður
skóli. Þeir búa yfir mikilli reynslu
en það er einmitt hún sem skiptir
svo miklu máli í fluginu - að meta
aðstæður rétt hveiju sinni. Á það
reynir ekki síst í innanlandsfluginu
sem er líka góður skóli.
Veðrið
Geirþrúður hefur einnig verið
tengd fluginu frá blautu barnsbeini,
byijaði sem sendill hjá fyrirtækinu,
starfaði í Keflavík og Reykjavík, var
flugfreyja, starfaði um tíma með
flugvirkjunum en hún lauk bæði
íþróttakennaraprófi og prófi í véla-
verkfræði áður en hún réðist til
Flugleiða árið 1989. Hún er spurð
hvað sé erfíðast við starfið: - Það
er trúlega veðráttan sem er erfið-
ust, til dæmis aðflug í slæmu veðri.
Það kemur meira að segja stundum
fyrir að við getum ekki lent vegna
veðurs og verðum að snúa til vara-
flugvallar. Það gerist reyndar oftar
í innanlandsfiuginu en kemur fyrir
í millilandafluginu líka. _ Þá getur
varaflugvöllurinn verið á íslandi eða
í útlöndum. Það er auðvitað alltaf
mjög leiðinlegt að snúa frá en ör-
yggiskröfum er að sjálfsögðu alltaf
fylgt út í ystu æsar.
Og Pétur fær sömu spurningu:
- Aðfiugið er erfiðast, ekki síst við
leiðinleg skilyrði. Þá er álagið mest
og þá þurfa öll skilningarvit að vera
í lagi því það er margt sem fylgjast
þarf með. Og ég tek undir þetta
með að þurfa að hætta við - þar
spilar margt inní en öryggið er þó
alltaf í fyrsta sæti. Og ég hef ekki
orðið var við að menn efist um dóm-
greind flugmanna í þessum efnum
þótt allir séu vitanlega vonsviknir
yfir því að komast ekki leiðar sinnar.
Geislun
Skýjabreiðan þynnist örlítið og
brátt kemur suðurströndin í ljós
undir skafheiðum himni með jöklum,
söndum, ám, vegum og bæjum. En
tækniþróunin hefur líka boðið heim
nýjum vandamálum og nú er verið
að safna nýrri þekkingu um áhrif
útgeislunar í geimnum á þá sem
ferðast með flugvélum. Geirþrúður
hefur kynnt sér það mál sérstak-
lega: - Þessi geislun er svipuð og
sú sem til dæmis starfsmenn kjarn-
orkuvera verða fyrir. Á síðustu
tveimur árum hafa ýmsar rannsókn-
ir farið fram á þessum efnum og
er ljóst að flugmenn sem fljúga um
900 tíma árlega verða fyrir umtals-
vert meiri geislun en til dæmis
starfsmenn í kjarnorkuveri. íslensk-
ir flugmenn fljúga heldur færri tíma
en mest á norðlægum slóðum en
einmitt við pólana er minni vernd
fyrir þessari geislun. Áhrif geislunar
geta bæði verið frumudauði og
stökkbreytingar í frumum sem kall-
að getur fram krabbamein og þetta
er sérstaklega viðkvæmt fyrir konur
í hópi flugmanna og auðvitað flug-
freyjur líka þegar þær ganga með
börn.
Geirþrúður segir umræður um
þessi mál á byrjunarstigi hjá sam-
tökum flugmanna en til að draga
úr þessum áhrifum er t.d. hugsan-
legt að dreifa sem mest á flug-
mannahópinn þeim ferðum sem
liggja um mestu geislasvæðin, þ.e.
nærri heimskautunum.
Ferðin er senn á enda og flugið
lækkað fyrr en ella þar sem útsýnið
beinlínis krefst þess að landið sé
skoðað úr minni hæð. - Það er
kannski ekki alitaf svona fallegt
útsýni, segir Pétur - en það er allt-
af gaman að mæta i vinnuna, stund-
um snemma, stundum síðdegis,
stundum að næturlagi - þetta er
ekki níu-til-fimm vinna. Og Geir-
þrúður tekur undir það: - Þetta er
góður og skemmtilegur vinnustaður.