Morgunblaðið - 03.12.1996, Blaðsíða 38

38 ÞRIÐJUDAGUR 3. DESEMBER 1996
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Jaðarskattar
í FRUMVARPI til
fjárlaga fyrir árið 1997
er rætt um lækkun
jaðarskatta. Þar stend-
ur: „Mikilvægasta
verkefnið er að lækka
jaðarskattana, bæði
sjálft tekjuskattshlut-
fallið og jaðaráhrif
ýmissa bótagreiðslna.
Reyndar hafa nú þegar
verið stigin ákveðin
skref í þessa átt með
ákvörðun um skatt-
frelsi lífeyrisgjalda
launþega og breyting-
um á útreikningi
bamabóta til tekju-
lægri fjölskyldna." Til-
vitnun lýkur.
Þetta á eingöngu við unga fólkið
og ekkert nema gott um það að
segja. En hvað ætla stjórnvöld að
Ríkið tekur í þessu til-
felli, segir Margrét H.
Sigurðardóttir, rúm-
lega 100% af tekju-
hækkuninni.
gera fyrir okkur eldri borgara, sem
hætt erum að vinna? Ekki njótum
við skattfríðindanna á 4%, því við
erum hætt að vinna. Og við konurn-
ar erum löngu komnar úr barneign,
svo ekki fáum við barnabætur. Það
kann að vera, að einstaka karl sé
svo hress, að hann eigi ung börn
o g hafi því möguleika á að fá barna-
bætur. t
Við eldri borgarar á þessu landi
erum orðnir langþreyttir á öllum
þeim skerðingum, sem við höfum
þurft að þola á tekjum okkar hin
síðari ár. Árið í ár er engin undan-
tekning. í janúar var skerðingarpró-
senta ellilífeyris hækkuð úr 25% í
30%. Skerðingarprósenta örorkulíf-
eyris var áfram 25%.
í vor var gefin út reglugerð, sem
kom til framkvæmda í ágúst, um
að þeir sem eru með 75 þús. krónur
eða meira í tekjur á mánuði, að
meðtöldum almannatryggingabót-
um, skyldu ekki fá uppbót vegna
lyfjakostnaðar eða umönnunar. Það
sama gildir ef þeir eiga 2,5 milljón-
ir eða meira í peningum og verð-
bréfum. Þar með missa þeir frí af-
not af sjónvarpi og verða að borga
sjónvarpsgjald eins og aðrir.
Hinn 1. september, þegar Trygg-
ingastofnun hafði fært inn tekjur
bótaþega 1995 af síðustu skatt-
skýrslu, höfðu líka verið teknar með
skattfrjálsar fjármagnstekjur, arð-
greiðslur, vextir o.fl., tekjur sem
ekki höfðu verið teknar með áður.
Nú skerða þær tekjutryggingu og
í sumum tilfellum ellilífeyri, enda
þótt slíkar tekjur verði ekki skatt-
skyldar fyrr en 1. janúar 1997.
Fólk með miðlungstekjur fer verst
út úr þessu og á því bitna jaðar-
skattarnir og jaðaráhrif bóta-
greiðslna mest, eins og dæmið hér
á eftir sýnir.
Ef maður er aftur á móti með
81.433 krónur eða meira í tekjur
úr lífeyrissjóði á mánuði, þá er
maður búinn að missa allar bætur
nema ellilífeyrinn, svo ríkið getur
ekki tekið annað af manni en
41,94% í skatt, jaðaráhrif ýmissa
bótagreiðslna eru úr sögunni.
Ég öfunda þá, sem hafa verið
ráðherrar, alþingis-
menn og t.d. kennarar.
Þeir fá háar greiðslur
úr þremur lífeyrissjóð-
um og ellilífeyri að
auki, sem er að vísu
aðeins 13.373 kr. á
mánuði hjá einstaklingi
og 12.036 kr. hjá hvoru
hjóna. Vissulega eru
fleiri vel settir, hvað
varðar eftirlauna-
greiðslur eins og til
dæmis fyrrverandi
bankastjórar, þeir
þurfa ekki að kvíða ell-
inni.
Lítum nú á dæmi,
sem sýnir, hvernig jað-
arskattar og jaðaráhrif virka:
Ellilífeyrisþegi sem er með
tekjur úr lífeyrissjóði í
október 1996.
Einstaklingur október
Lífeyrissjóðst. 30.000 kr.
Ellilífeyrir 13.373 kr.
Tekjutrygging 23.145 kr.
Heimilisuppbót 7.868 kr.
Lyfjauppbót 614 kr.
Samtals: 75.000 kr.
Skattur 41,94% - 6.911 kr.
Frítt sjónvarpsgj. + 2.000 kr.
Alls: 70.089 kr.
Nú hækka lífeyrissjóðstekjurnar
um 10.000 kr. í nóvember 1996:
Einstaklingur nóvember
Lifeyrissjóðst. 40.000 kr.
Ellilífeyrir 13.373 kr.
Tekjutrygging 18.645 kr.
Heimilisuppbót 6.338 kr.
Lyfjauppbót 0 kr.
Samtals: 78.356 kr.
Skattur 41,94% - 8.318 kr.
Frítt sjónvarpsgj. + 0 kr.
Alls: 70.038 kr.
Þið sjáið hvað tekjutrygging og
heimilisuppbót lækka. Hann missir
lyfjauppbótina, því tekjurnar eru
meiri en 75.000 kr. og hann fær
ekki frítt sjónvarpsgjald, því hann
er ekki með lyfjauppbót. Hann ber
51 krónu minna úr býtum en áður.
Ríkið tekur rúmlega 100% til sín
af hækkuninni.
Þetta dæmi er góð vísbending
um það, hvernig farið hefur verið
með okkur aldraða á síðustu árum.
Við höfum greitt í lífeyrissjóð og
reynt að leggja eitthvað fyrir, en
það hefur verið tekið af okkur aft-
ur. Við i Félagi eldri borgara og
Landssambandi aldraðra erum
áhyggjufull. Við teljum okkur skila
góðu búi til yngra fólksins og erum
hreykin af því velferðarþjóðfélagi,
sem við höfum átt þátt í að byggja
upp og búum við í dag. En hver
eru launin? Meiri og meiri skerðing
á tekjum okkar aldraðra.
Góðir alþingismenn, hvað ætlið
þið að gera til að lækka jaðarskatt-
ana og jaðaráhrif ýmissa bóta?
Sem betur fer erum við mörg við
sæmilega heilsu og hugsunin er í
lagi. Við munum fylgjast vel með
störfum ykkar á Alþingi og hveijir
bera hag okkar fyrir bijósti.
Við erum ekki kröfuhörð, en vilj-
um gjarnan eiga þægilegt ævikvöld
eftir mikla vinnu í gegnum tíðina.
Eldri borgarar eru enn með kosn-
ingarétt og þeir sem styðja við bak-
ið á okkur fá örugglega krossinn
frá okkur í næstu kosningum.
Höfundur er viðskiptafræðingur
og varaformaður Félags eldri
borgara íReykjavík og nágrenni.
Margrét H.
Sigurðardóttir
Kjarvalsstaðir
Bækur,
kort,
plaggöt,
gjafavörur.
Opið dag-
lega frá
kl. 10-18.
FLÍSASKERAR
OG FLÍSASAGJR
- - --
\'r ur llk
1 I1 IIÉ
Stórhöfða 17, við GuUinbrú,
sími 567 4844
Þriðji desember -
þörf hvatning'
SAMEINUÐU þjóð-
irnar hafa beint þeim
eindregnu tilmælum til
aðildarþjóða sinna að
þriðja desember ár
hveit beini þær sjónum
sínum alveg sérstak-
lega að málefnum fatl-
aðs fólks. Þá fer vel á
því að hugað sé að þvi
hver staða þessa víðf-
eðma þjóðfélagshóps
er í hinum einstöku
þjóðríkjum og þannig
kannað um leið hveiju
til betri __ vegar megi
víkja. Á vettvangi
Sameinuðu þjóðanna
hafa einnig verið samþykktar meg-
inreglur um málefni fatlaðs fólks
þar sem aðaláherzlan er á jafnrétti
fatlaðs fólks til fullrar þátttöku í
samfélaginu. Þessar meginreglur
taka til flestra þjóðlífsþátta og eru
dýrmætar til baráttu fyrir framtíð-
arsýn með fullri þátttöku fatlaðs
fólks í hveiju einu.
Hér á landi hafa meginreglurnar
verið allvel kynntar, en þó þykir
okkur sem á skorti að Alþingi ís-
lendinga verði kynntar meginregl-
urnar sérstaklega og að í kjölfarið
fylgdi svo umræða og
jafnvel nokkur úttekt á
því hversu við stönd-
umst samanburð við
hin fjölmörgu ítarlegu
ákvæði meginregln-
anna. Eitt er vist: Þær
eru þjóðunum verð-
ugur vegvísir eftir að
fara unz unandi stöðu
er náð.
Málefni fatlaðs fólks
eru ljölþætt og taka til
allra þátta þjóðlífsins,
lúta jafnt að almennum
þörfum svo og ákveðn-
um sérþörfum, sem
vissulega eru ólíkar
eftir fötlun og fötlunarstigi. Fatlað
fólk er að sjálfsögðu ekki einsleitur
hópur, fötlun afar misjöfn eftir eðli
hennar, einnig auðvitað einstakl-
ingsbundin og varast skyldi allar
alhæfingar þegar um þennan mála-
flokk er fjallað. Alhæfingar gilda
ekki þegar til þjóðar er litið, þær
gilda heldur ekki um fatlað fólk.
Staðlaðar lausnir leysa aldrei allan
vanda, geta ef illa tekst tii magnað
hann. Sjálfsbjörg - landssamband
fatlaðra mun nú hafa uppi sem kjör-
orð dagsins: Jafnir möguleikar -
Á alþjóðadegi fatlaðs
fólks, segir Helgi Selj-
an, eru kjörorð okkar:
Jafnir möguleikar -
jöfn þátttaka.
jöfn þátttaka og máske segir það
allt sem segja þarf. Jafnframt þarf
til allra átta að líta svo kjörorðið
góða nái til allra hópa, nái að vera
kjörorð samfélagsins alls, verði að
vísum virkileika sem vissulega
skiptir öllu máli, og samfélagið allt
mun á því hagnast. Eins og alltaf
og alls staðar skiptir öllu að undir-
staðan sé traust, að lífskjaragrunn-
ur fólks sé tryggður, afkoma þess
sé unandi. Okkur er gjarnt að nota
orðið velferð þegar nefna skal ein-
kenni okkar samfélags og í ýmsu
má vissulega finna því stað, en alg-
ilt er það ekki, því miður. Auðvitað
er velferðarhugtakið víðfeðmt, tek-
ur jafnt til ytri sem innri gæða en
það eitt alveg ljóst að ytri lífs-
kjaraumgjörð skiptir afar miklu
máli, efnaleg afkoma þarf að vera
örugg. Ekki sízt gildir þetta um það
Helgi Seljan
Brýnustu einkavæð-
ingarverkefnin
ÞAÐ FER ekki hjá
því að brúnin hafi
nokkuð lyfst þegar
fréttir bárust um
frjálslyndi framsóknar-
manna á flokksþingi
þeirra fyrir skömmu.
Framsóknarflokkurinn
ætlar sér að standa
fremst í brúnni þegar
kemur að því að losa
fyrirtæki úr höndum
ríkisins og færa þau í
hendur einkaaðila.
Þetta eru gleðitíðindi
fyrir þá sem voru orðn-
ir nær úrkula vonar um
að ríkisstjórnin tæki
sig taki í einkavæðingu ríkisfyrir-
tækja.
Staðreyndin er sú að það hefur
gengið alltof hægt í einkavæðingu
þrátt fyrir að Sjálfstæðisflokkurinn
hafi nú verið í ríkisstjórn frá árinu
1991 og verið í lykilhlutverki til að
hrinda gömlum baráttumálum í
framkvæmd. Frá því að þessi ríkis-
stjórn tók við hefur ekkert ríkisfyr-
irtæki verið selt til einstaklinga en
nú aukast vonir um að úr rætist
með dyggum stuðningi framsóknar-
manna.
Mikilvægustu verkefnin
Verkefnin í einkavæðingu eru
mörg og því er nauðsynlegt að raða
þeim í ákveðna forgangsröð. í
fyrsta flokki eru fyrirtæki og stofn-
anir sem mikilvægt er að farið verði
að einkavæða strax á næstu misser-
um. Hér er ekki síst um að ræða
fyrirtæki sem eru í beinni eða
óbeinni samkeppni við einkaaðila.
Þá eru verkefni sem stefna ber að
því að fara út í á næstum árum. Á
eftir þessum fyrirtækjum ber að líta
til ýmiss konar opinberrar starfsemi
sem full ástæða er til að einkavæða
í framtíðinni þótt ekki sé um sér-
stök forgangsverkefni að ræða.
Ríkisstjórnin verður að setja sér
ákveðin markmið og gefa opinber-
lega út nokkurs konar dagskrá um
einkvæðingu næstu mánaða. Sú
dagskrá þarf ekki að vera flókin.
Mánuðir 1 og 2
Ríkisbankarnir:
Landsbanki og Bún-
aðarbanki.
Um 70% af fjár-
málamarkaði hér á
landi eru á hendi ríkis-
ins og þar skiptir lík-
lega mestu að tveir af
þremur viðskiptabönk-
um eru í eigu og undir
stjórn ríkisins. Flestir
eru farnir að skilja
mikilvægi þess að
breyta þessum tveimur
stofnunum í hlutafélög
og heija í framhaldinu
sölu á hlutabréfunum.
Mánuðir 3 til 5
Fj árfestingarl ánasj óðir:
Fiskveiðasjóður, Iðnlánasjóður,
Iðnþróunarsjóður, Stofnlánadeild
landbúnaðarins. Endurskoðun
sjóðakerfisins er fyrir löngu tíma-
bær um leið og horfið er frá skipt-
ingu milli atvinnugreina. Rétt er
að stofna eitt eða fleiri hlutafélög
um þennan rekstur og selja hluta-
bréfin í kjölfarið.
Mánuðir 6 og 7
Ríkisverksmiðjur: Sementsverk-
smiðja hf. Áburðarverksmiðjan hf.
Fyrsta skrefið hefur verið stigið í
að einkavæða þessi fyrirtæki með
því að breyta þeim í hlutafélög.
Sala þeirra er því fremur einföld.
Mánuður 8
Ríkisútvarpið. Endurskilgreina
þarf hlutverk og verkefni Ríkisút-
varpsins og breyta því í hlutafélag.
Um leið verður að einkavæða þá
þætti í starfseminni sem eru í sam-
keppni við einkaaðila.
Mánuður 9
Póstur og sími hf. Hlutafélag
tekur við rekstri og eignum Póst
og símamálastofnunarinnar um
komandi áramót. Mikilvægt er að
skipta félaginu upp og selja hluta-
bréfin til einkaaðila, ekki síst til að
Ríkisstjórnin verður að
setja sér ákveðið mark-
mið, segir Hjörtur Nil-
sen, gefa út dagskrá
um einkavæðingu
næstu framtíðar.
tryggja eðlilega samkeppni hér á
landi.
Mánuður10
Áfengis- og tóbaksverslun ríkis-
ins. Einkaréttur ríkisins til að reka
áfengisútsölur _er arfleið gamalla
tíma. Leggja á ÁTVR niður og selja
eignir fyrirtækisins enda er vafamál
að einokunarfyrirkomulagið stand-
ist EES-samninginn.
Mánuðir 11
Fríhöfnin á Keflavíkurflugvelli.
Engin rök eru fyrir því að ríkið
stundi verslun með snyrtivörur eða
annað sem ferðamenn sækjast eft-
ir. Mikilvægt er að bjóða út verslun-
arrekstur í Flugstöð Leifs Eiríks-
sonar og leggja niður hina ríkis-
reknu snyrtivöruverslun.
Mánuður12
Byggðastofnun. Saga Byggða-
stofnunar er sterkustu rökin fyrir
því að leggja hana niður og færa
lánastarfsemi hennar yfir til al-
menna banka- og sjóðakerfis. Þann-
ig á að hætta styrkveitingum.
Þannig getur einföld dagskrá rík-
isstjórnarinnar fyrir einkavæðing-
una litið út. Samhliða henni getur
ríkissjóður tekið sig til og selt eign-
arhluti sína í ýmsum félögum:
SKÝRR hf. (50%), íslenska járn-
blendifélagið hf. (55%), Kísiliðjan
hf. (51%), Steinullarverksmiðjan hf.
(30%), Bifreiðaskoðun Islands
(50%) og Islenskir aðalverktakar
sf. (52%).
Höfundur er ínefnd Verslunar-
ráðs íslands um einkavæðingu.
Hjörtur Nílsen