Morgunblaðið - 12.01.1997, Blaðsíða 4

4 SUNNUDAGUR 12. JANÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
VIKAN 5/1-11/1.
.fc-R'III.'L'Hl.'LI
► RANNSÓKN á vegum
Krabbameinsfélags Islands
og Rannsóknarstofu í heil-
brigðisfræði HÍ bendir til
að notkun kvenna á getnað-
arvarnapillunni fyrir tví-
tugt geti aukið líkur á
brjóstakrabbameini síðar á
ævinni. Niðurstöður alþjóð-
legrar rannsóknar benda til
að hverfandi áhættuaukn-
ing hljótist af notkun pill-
unnar eftir að tvítugsaldri
er náð.
► EVRÓPUSAMTÖKIN
hafa sent forseta Peninga-
málastofnunar Evrópu bréf
og farið fram á að Island
verði inni á Evrópukortinu
á peningaseðlum og mynt
evró-gjaldmiðilsins.
► ÚRSAGNIR úr þjóðkirkj-
unni þrefölduðust i fyrra
miðað við árið á undan og
voru 2.344 á móti 755 árið
1995.
► UNNIÐ er að endurskoð-
un á reglum um innflutn-
ingsgjöld bifreiða. Nú eru
þau reiknuð út miðað við
vélarstærð og innkaups-
verð, en ein þeirra hug-
mynda, sem fjármálaráðu-
neytið er að kanna nánar,
er að þau miðist við þyngd
bíls, stærð sprengirýmis vél-
arinnar og afl hennar í
kílówöttum.
►FULLTRÚAR ÍSAL og
Columbia Ventures hafa
rætt hugsanlegt samstarf,
verði af byggingu álvers
Columbia. Talið er að höfn
og löndunaraðstaða ÍSAL
geti nýst báðum fyrirtækj-
unum, auk þess sem sam-
starf á fleiri sviðum er hugs-
anlegt.
Jeltsín aftur
Hrönn og Samherji
sameinast
EIGENDUR Samherja hf. á Akureyri
og Hrannar hf. á Isafírði, sem gerir
út frystitogarann Guðbjörgu ÍS, hafa
sameinað útgerðarfyrirtækin undir
merkjum Samheija. Gert er ráð fyrir
að Guðbjörgin verði áfram gerð út frá
ísafírði, en verðmæti kvóta skipsins er
um tveir milljarðar króna. Á ísafírði
hafa menn lýst ótta um að kvótinn
hverfí úr byggðarlaginu.
Verðlag hærra en
í löndum ESB
VERÐLAG hér er að jafnaði 13% hærra
en í löndum Evrópusambandsins, en
verð á mat, drykk og tóbaki er helm-
ingi hærra hér. Húsnæðis- og orku-
kostnaður er þó allt að fjórðungi lægri
hér. Þetta kom fram í skýrslu nefndar
sem kannaði framfærslukostnað heim-
ila. Þá kom í ljós, að þorri landsmanna
nýtur samkeppni í matvöruverslun, en
þar sem hennar gætir ekki er matvara
allt að 50% dýrari.
Telst faðir tækni-
getinna barna
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur dæmdi
í vikunni að maður teldist faðir tví-
bura, sem kona hans fæddi eftir tækni-
ftjóvgun. Maðurinn því fram, að kona
hans hefði gengist undir tæknifijóvgun
að sér forspurðum. Héraðsdómur taldi
þó sannað að hann hefði verið með í
ráðum, þrátt fyrir að skriflegt sam-
þykki hans hafi vantað.
á sjúkrahús
BORÍS Jeltsín Rússlandsforseti var
lagður inn á sjúkrahús í Moskvu á
miðvikudag þar sem í ljós kom að
hann hafði byijunareinkenni lungna-
bólgu. Fullyrtu læknar hans að veik-
indin tengdust ekki hjartauppskurði
sem forsetinn gekkst undir á síðasta
ári og sögðu talsmenn forsetans að
hann væri fær um að stjóma. Hins
vegar var tilkynnt. á föstudag að Jelts-
ín yrði frá störfum í þijár vikur.
Herinn styður
mótmælendur
YFIRMAÐUR hers Júgóslavíu; Serbíu
og Svartfjallalands, átti á mánudag
fund með námsmönnum í serbnesku
stjórnarandstöðunni og lýsti óbeint
yfír stuðningi við kröfur þeirra um að
úrslit sveitastjórnarkosninganna verði
virt. Serbíustjórn hefur viðurkennt
ósigur sinn í næststærstu borg lands-
ins, Nis, en áfram er þrýst á hana að
viðurkenna úrslit kosninganna, sem
hún lét ógilda í nóvember.
Ólga í Búlgaríu
UM 50.000 manns söfnuðust saman
við þinghús Búlgaríu í Sofíu til að
sýna kröfum þingmanna stjórnarand-
stöðunnar stuðning og krefjast nýrra
þingkosninga. Mikil óánægja í garð
stjórnvalda er nú ríkjandi í Búlgaríu
en að ríkisstjóminni standa sósíalistar,
arftakar kommúnista.
► ÓVISSA ríkir um fram-
hald friðarviðræðna ísra-
ela og Palestínumanna eft-
ir að tvær öflugar spreng-
ingar urðu í miðborg Tel
Aviv í Israel á fimmtudag.
Friðarviðræðurnar hafa
gengið brösuglega, m.a.
vegna þess að Palestínu-
menn krefjast trygginga
fyrir því að ísraelar fari
ekki aðeins frá Hebron
heldur einnig öðrum hlut-
um Vesturbakkans á
ákveðnum tíma.
► ELDRI hjón fórust í
snjóflóði í Norður-Noregi
á föstudag en griðarlegt
fannfergi hefur verið þar
frá því um miðja viku.
Hefur það valdið miklum
truflunum á samgöngum
og snjóflóðahættu.
► JEVGENÍ Primakov,
utanríkisráðherra Rúss-
lands, sagði á fimmtudag
að Rússar ættu að beita
þau ríki efnahagslegum
refsiaðgerðum sem træðu
á rétti fólks af rússneskum
uppruna. Nefndi hann sér-
staklega Eistland í þessu
sambandi.
► TILRAUN breska
auðkýfingsins Richards
Branson til að fljúga um-
hverfis jörðina í loftbelg,
mistókst á fimmtudag
er farartæki hans hrapaði
í náttmyrkri yfur alsírskri
eyðimörk. Fyrir snarræði
eins í áhöfn loftbelgsins
tókst að draga úr fallinu
og sluppu mennirnir
þrír sem um borð voru
ómeiddir.
FRÉTTIR
Sala fósturvísa úr Galloway-kúm gæti orðið
arðvænleg í framtíðinni
Þjóðverjar sýna
stofninum áhuga
Takist að ná fósturvísum úr íslensku
Galloway-kúnum gæti útflutningur á þeim
orðið veruleg tekjulind fyrir nautastöð
Landssamband kúabænda. íslensku
kálfarnir eru næstum 100% hreinir og í
kjölfar kúariðunnar í Bretlandi hafa
aðstæður breyst mjög á þessum markaði.
FYRIRSPURNIR um erfðaefni úr ís-
lenska Galloway-holdanautastofn-
inum hafa borist til Landssambands
kúabænda frá þýsku Gallowaysam-
tökunum, en samtökin keyptu fóst-
urvísa og sæði í Bretlandi þar til
markaðurinn þar lokaðist þegar kúar-
iða kom upp í Bretlandi á sínum tíma.
Að sögn Guðbjörns Ámasonar, fram-
kvæmdastjóra LK, hefur ekki enn sem
komið er tekist að ná erfðavísum úr
íslensku Galloway-kúnum, en ef það
tekst þykir ekki ólíklegt að hægt verði
að selja þá á um 60 þúsund krónur
hvem, og salan gæti því orðið veruleg
búbót fyrir nautastöð Landssamband
kúabænda í framtíðinni.
Landssamband kúabænda yfirtók
rekstur einangrunarstöðvarinnar í
Hrísey af ríkinu árið 1994 og stofn-
aði þá hlutafélag um reksturinn sem
kallast nautastöð Landssambands
kúabænda. Einangrunarstöðin hóf
starfsemi 1976 þegar flutt var til
landsins sæði úr Galloway-gripum
og ári síðar fæddust þar fyrstu
Galloway-blendingarnir. Stofninn er
nú orðinn 98,7% hreinn að sögn
Guðbjöms og eins og greint var frá
í Morgunblaðinu á föstudag voru
fyrstu fjórir kálfarnir frá stöðinni
seldir til tveggja búa í Skagafírði í
fyrradag. Að sögn Guðbjöms eru
kálfar frá nautastöðinni seldir á 25
þúsund krónur hver.
Nokkrar efasemdir vora í fyrstu
varðandi innflutninginn á Galloway-
sæði hingað til lands þar sem ýmsir
töldu að kynið væri ekki nógu gott
til ræktunar, m.a. vegna skapgalla.
Guðbjöm segir að það hafí hins vegar
reynst mjög vel við íslenskar aðstæð-
ur og kjötið af einblendingum flokk-
ast best að meðaltali, en mest af því
hefur farið í úrvalsflokka. Kálfar af
Galloway-kyninu í Hrísey hafa aldrei
verið auglýstir til sölu, en þrátt fyrir
það hafa nú borist pantanir frá ís-
lenskum bændum á tugum kálfa.
Aldrei komið upp
sjúkdómur í stofninum
Guðbjörn segir að í Þýskalandi sé
Galloway-kynið að ná mikilli út-
breiðslu þar sem gripirnir þykja góð-
ir til að nýta graslendi auk þess sem
kjötgæðin þykja með afbrigðum góð.
Hann segir verð á kynbótagripum
hafa verið mjög hátt í Þýskalandi
og kvígumar verið seldar á sem svar-
ar til 100-150 þúsund íslenskra
króna hver.
Þýsku Galloway-samtökin hafa
umsjón með Alþjóða Galloway-sam-
tökunum og segir Guðbjöm því hugs-
anlegt að áhugi geti vaknað víðar á
íslenska stofninum. Fyrst og fremst
væri það heilbrigði dýranna sem
freistaði, en sjúkdómur hefur aldrei
komið upp í stofninum, og einnig
þætti eftirsóknarverð sú framræktun
sem átt hefði sér stað hér á landi.
„Það hefur verið mjög hátt verð á
kynbótagripum í Þýskalandi og þeg-
ar markaðurinn lokaðist í Bretlandi
sneru Þjóðveijar sér til Kanada og
Bandaríkjanna. En þeir vita af okkur
og hafa mikinn áhuga þótt ekki hafí
enn sem komið er borist frá þeim
beint tilboð. Eina tilboðið sem borist
hefur kom frá Danmörku í fyrra, en
Galloway-framleiðandi þar vildi
kaupa af okkur kvígur. Það mál var
komið töluvert langt áleiðis þegar
hann hætti við. Það er hins vegar
engin launung að þessi stofn hér er
mjög verðmætur vegna þess að hann
hefur verið í einangrun í 20 ár,“
sagði Guðbjörn.
Erfitt að ná fósturvísum
Hann segir erfiðleikum bundið að
ná fósturvísum úr Galloway-gripum
vegna þess hve kýrnar séu innanfeit-
ar. Það hafí verið reynt hér á landi
en með litlum árangri, og ástæða
þess sé kannski fyrst og fremst sú
að íslenska dýralækna skorti þjálfun
á þessu sviði. Hann segir að ef í fram-
tíðinni takist að ná erfðavísunum
megi jafnvel ná 10 fósturvísum úr
hverri kú og verð á hveijum þeirra
gæti orðið um 60 þúsund krónur.
„Við eram með tæplega 30
Galloway-kýr sem eru að bera jafnt
og þétt um þessar mundir og kálfarn-
ir sem fæðast fara í land. Samkvæmt
búfjárræktarlögum átti að varðveita
þennan stofn en því hefur ekki verið
fylgt eftir af hálfu ríkisins. Hjá okk-
ur er þetta kannski í og með hugsjón
að koma honum í land,“ sagði Guð-
björn.
Fyrstu Limousin- og
Angus-kálfarnir fæðast í vor
í nautastöð Landssambands kúa-
bænda era einnig gripir af Limousin-
kyni og Aberdeen Angus-kyni sem
bundnar era miklar vonir við að geti
orðið til þess að bændur geti fengið
enn betri gripi en Galloway, en grip-
imir af þessum kynjum era 100%
hreinir. Fósturvísar úr Limousin og
Aberdeen Angus voru fluttir inn frá
Danmörku fyrir tveimur áram og er
sala á sæði úr nautum hafin til bænda,
en fyrstu einblendingskálfamir fæð-
ast í vor og því enn óvíst hvað út úr
þessari ræktun kemur.