Morgunblaðið - 22.01.1997, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREIIMAR
MIÐVIKUDAGUR 22. JANÚAR 1997 25
Forysta jafnað-
armanna í sjávar-
útvegsmálum
JAFNAÐARMENN
hafa tekið forystu í
sj ávarútvegsmálum
innan íslenskra
stjórnmála. Þeir hafa
lagt fram mörg rót-
tæk þingmál nú í vet-
ur.
Veiðileyfagjald
Fyrsta þingmál
jafnaðarmanna í
haust var tillaga um
veiðileyfagjald. Veiði-
leyfagjald er réttlátt,
hagkvæmt og efna-
hagslega nauðsyn-
legt. Fiskimiðin eru
þjóðareign en ekki eign útvalinna
útgerðarmanna.
Ríkið úthlutar veiðiheimildum
ókeypis sem síðan ganga kaupum
og sölum. Menn geta stórlega
hagnast á viðskiptum með þessi
úthlutuðu verðmæti. Nýir útgerð-
armenn verða að kaupa veiðiheim-
ildir af „eldri“ útgerðarmönnum,
en eigandinn, almenningur í land-
inu, fær ekkert í sinn hlut.
kerfi í sjávarútvegi til
nútímans.
Nú fer um þriðj-
ungur botnfiskaflans
um fiskmarkaði.
Verðákvarðanir í
beinum viðskiptum
eru mjög algengar en
það þekkist að sjó-
menn séu látnir taka
þátt í kvótakaupum
þótt slíkt sé óheimilt.
Verðmyndun á
markaði eru gagnsæ
viðskipti fyrir opnum
tjöldum þar sem verð
ræðst af framboði og
eftirspurn og mögu-
leikar á sérhæfmgu í vinnslu eru
auknir.
Öll sjómannasamtökin hafa lagt
áherslu á að allur fiskur fari um
Sjávarútvegsmál eru að
ýmsu leyti ein brýnustu
mál íslendinga. Ágúst
Ágúst
Einarsson
Það verður aldrei sátt um
þetta fyrirkomulag
Auk réttlætissjónarmiðanna
eru mörg hagræn rök fyrir veiði-
leyfagjaldi. Það tryggir stöðug-
leika í gengi, styður annan út-
flutnings- og samkeppnisiðnað og
er mjög góð leið til að tryggja
jafnvægi í efnahagslífinu.
Davíð Oddsson, formaður Sjálf-
stæðisflokksins, er orðinn helsti
talsmaður andstæðinga veiði-
leyfagjalds. Hann hefur tekið að
sér að veija afstöðu Kristjáns
Ragnarssonar pólitískt, oftast
með órökstuddum fullyrðingum.
Davíð Oddsson hefur ekki enn
þorað í umræðu um veiðileyfa-
gjald á Alþingi og er það með
ólíkindum.
Sjálfstæðisflokkurinn er brjóst-
vörn andstæðinga veiðileyfa-
gjalds. Það skiptir engu þótt rit-
stjórar Morgunblaðsins reyni að
fá flokkinn sinn til að breyta um
stefnu. Það hefur ekki tekist,
þvert á móti. Eftir síðasta lands-
fund Sjálfstæðisflokksins, um-
mæli og áramótagrein Davíðs
Oddssonar, er víglínan ljós. Jafn-
aðarmenn gegn Sjálfstæðis-
flokknum. Næstu kosningar munu
að verulegu leyti snúast um þetta
mál.
Veiðileyfagjald hefur hins veg-
ar lítið með núverandi kvótakerfí
að gera, s.s. verðmyndun hráefnis
og framsal innan ársins. Jafnaðar-
menn hafa því lagt fram tillögur
til úrbóta í þeim efnum.
Allan fisk á markað
Jafnaðarmenn hafa lagt til á
Alþingi að allur fískur til vinnslu
hérlendis verði seldur um fisk-
markaði. Hér er stigið róttækt
skref til að færa verðmyndunar-
í glugga
SOLBEKKIR
fyrirliggjandi
Þola
vatn
PP
SENDUM í PÓSTKRÖFU
Þ. ÞORGRÍMSSON
&CO
&CO
Ármúla 29 • Reykjavik • Sími 553 8640
Einarsson segir að
jafnaðarmenn hafi í vet-
ur lagt fram mörg þing-
mál þar að lútandi.
fískmarkaði. Samþykkt tillögunn-
ar yrði mikilvægt skref til að
tryggja betri samskipti útgerðar-
manna og sjómanna.
Takmörkun á framsali
innan ársins
Jafnaðarmenn hafa lagt til í
frumvarpi að hert verði á reglum
um framsal veiðiheimilda. Aðilar
sem fá úthlutað veiðiheimildum
verða þá að veiða sjálfír a.m.k.
80% af þeim, en þetta hlutfall var
áður 50%. Það þýðir að útgerðar-
maður getur látið nægja að veiða
51% kvótans sjálfur, en leigt 49%
frá sér árlega og lifað góðu lífi
af leigutekjum.
Með frumvarpinu er knúið á
um að aðilar séu annaðhvort í
útgerð af alvöru eða skili inn sín-
um ókeypis úthlutuðum veiðiheim-
ildum. Frumvarpið tekur þannig
að hluta til á óeðlilegum viðskipt-
um með leigukvóta.
Heimila erlendar
fjárfestingar í fiskvinnslu
Jafnaðarmenn hafa lagt fram
frumvarp sem heimilar erlendum
aðilum að fjárfesta í fískiðnaði.
Útlendingar mega fjárfesta ótak-
BÓKHALDSHUGBÚNAÐUR
fyr/r WINDOWS
Á annað þúsund
notendur
gl KERFISÞRÚUN HF.
“ Fákafeni 11 - Sími 568 8055
Inniskór frá 490
kuldaskór frá 1990
smáskór
í bláu húsi
v/Fákafen
markað í nær öllum atvinnu-
rekstri hérlendis, þar með talið í.
almennum iðnaði, verslun, stór-
iðju, virkjunum, fjármálastarf-
semi, sjónvarpsrekstri og reyndar
í öllu nema sjávarútvegi og land-
búnaði.
Jafnaðarmenn vilja að sama
gildi um fiskiðnað og annan iðn-
að. Erlent samstarf í fiskvinnslu
er jákvætt og eykur sérhæfíngu
og markaðstengsl. Ekki er lagt
til að rýmka möguleika útlendinga
til að fjárfesta í útgerð heldur ein-
ungis í fískvinnslu. Með því eru
sóknarfæri nýtt. Það _er fráleitt
að stærsti iðnaður íslendinga,
fískiðnaðurinn, eigi að búa við
lakari möguleika en aðrir atvinnu-
vegir.
Að hindra brottkast afla
Jafnaðarmenn hafa lagt til í
frumvarpi að allur undirmálsfísk-
ur verði utan kvóta. Nú er undir-
mál að hálfu í kvóta hjá öllum
nema smábátum, en undirmál hjá
þeim telst allt til kvóta. Frumvarp-
ið tryggir að allt undirmál komi
að landi, en sé ekki hent.
Lagt er til að undirmálið verði
selt á fískmarkaði sem tryggir
eftirlit. Andvirðinu verður ráðstaf-
að með sérstökum hætti. Þannig
kæmi ’/t verðmætis til skipta, ‘A
rennur til slysavarna sjómanna, ‘4
til hafrannsókna og ‘?4 til orlofs-
mála sjómanna.
Þar sem undirmál mun ekki
teljast til kvóta er eðlilegt að verð-
mæti þess sé ráðstafað til sér-
stakra málefna. Það tryggir einn-
ig að það berist að landi og verði
að verðmæti til verðugra málefna.
Þetta mun auka virðingu fyrir
auðlindum sjávar.
Hvað hafa aðrir gert?
Hin fimm þingmál jafnaðar-
manna mynda heilsteypta stefnu
í sjávarútvegsmálum, þ.e. veiði-
leyfagjald, fiskmarkaðir, framsal
veiðiheimilda, erlendar Qárfest-
ingar og brottkast afla. Málin eru
vitaskuld sum umdeild, enda er
það oft umdeilt sem horfír til
framfara.
Enginn flokkur á Alþingi hefur
lagt annað eins til sjávarútvegs-
mála og þingflokkur jafnaðar-
manna. Ríkisstjórnin hefur ekk-
ert lagt fram nema frumvarp um
að heimila veðsetningu kvóta,
nokkuð sem við jafnaðarmenn
teljum fráleitt. Almenningur ætti
að hugleiða hvar athafnir fylgja
orðum og hveijir láta sér nægja
að tala hátt um sjávarútvegsmál,
en fylgja því svo hvergi eftir.
Jafnaðarmenn telja sjávarút-
vegsmál að ýmsu leyti ein brýn-
ustu mál íslendinga og mæta því
með vönduðum málflutningi, rót-
tækum tillögum og hugrekki að
hafa skoðanir og fylgja þeim eftir.
Höfundur er alþingismaður í
þingflokki jafnaðarmanna.
Reykjavík og
hjúkrunarrými
fyrir aldraða
Á UNDANFÖRNUM
tveimur árum hefur
ekki mikið verið fjallað
um nauðsyn þess að
fjölga hjúkrunarrým-
um og þjónustuhús-
næði fyrir aldraða í
Reykjavík. Óhætt er
að fullyrða að alvarleg-
ur skortur sé á hjúkr-
unarrými fyrir aldraða
í Reykjavík og hafa
biðlistar fyrir þá sem
eru í brýnni þörf lengst
verulega á síðustu
tveimur árum. Árið
1995 voru 136 aldraðir
einstaklingar í mjög
brýnni þörf á biðlistum
en í dag eru þeir u.þ.b. 230. Sam-
tals eru tæplega 500 aldraðir ein-
staklingar á biðlistum fyrir hjúkr-
unarrými og þjónustuhúsnæði í
Reykjavík í dag.
69 rými I stað 126
Eitt helsta kosningaloforð fram-
bjóðenda R-listans fyrir síðustu
borgarstjórnarkosningar árið 1994
var það að framkvæmdum við
hjúkrunarheimili fyrir aldraða í
Suður-Mjódd yrði hraðað og komið
upp samfelldu og öruggu þjónustu-
kerfí fyrir aldraða í heimahúsum.
Bygging hjúkrunarheimilis í Suð-
ur-Mjódd tafðist í eitt ár m.a. vegna
þess að nýr meirihluti R-listans
ákvað að umbylta öllum hönnunar-
forsendum um nýtt hjúkrunarheim-
ili í Suður-Mjódd sem þegar voru
tilbúnar og byggja 69 hjúkrun-
arrými en ekki 126 eins og sjálf-
stæðismenn höfðu lagt grunninn að.
Einnig tafði það frekari upp-
byggingu verulega að borgarfull-
trúar R-listans kusu að velja sér
nýjan samstarfsaðila i stað þeirra
aðila sem höfðu byggt hjúkrunar-
heimilin Eir og Skjól fyrir u.þ.b.
230 manns í samvinnu við Reykja-
víkurborg með góðum árangri.
Minni framlög
Nú er ljóst að einungis 69 hjúkr-
unarrými fyrir aldraða verða tekin
í notkun á þessu kjörtímabili og er
það veruleg breyting frá því sem
var undir forystu sjálfstæðismanna
í Reykjavík. Þrátt fyrir mjög ákveð-
in loforð frambjóðenda R-listans
fyrir síðustu borgarstjórnarkosn-
ingar um aukið átak í þessum mála-
flokki eru framlög til bygginga í
þágu aldraðra á árinu 1997 með
því minnsta sem verið hefur í ára-
tugi eða 48 milljónir króna.
Á sama tíma ákveður R-listinn
að hefja byggingu listasafns í Hafn-
arhúsinu á þessu ári
og veija til þess 60
milljónum króna en
gert er ráð fyrir því að
heildarkostnaður . við
þessa framkvæmd
verði 400-500 milljón-
ir króna.
Markvissari
uppbygging
nauðsynleg
Hlutfall aldraðra
Reykvíkinga eykst
stöðugt og þeim öldr-
uðum einstaklingum í
Reykjavík sem þurfa á
stofnanaþjónustu og
aukinni heimilisþjón-
ustu að halda mun fjölga verulega
á næstu árum.
Þrátt fýrir mjög ákveðin
loforð frambjóðenda R-
listans, segir Vilhjálmur
Þ. Vilhiálmsson, eru
framlög til bygginga í
þágu aldraðra á árinu
1997 með því minnsta
sem verið hefur í áratugi.
Eitt af aðalmarkmiðum öldrunar-
þjónustu á að vera, að einstakling-
urinn haldi reisn sinni og þátttöku
í mannlegu lífi til hinstu stundar.
Því eldri sem við verðum höfum við
í ríkari mæli þörf fyrir öryggi og
stöðugleika. Áð frátalinni góðri
heilbrigðisþjónustu á það sérstak-
lega við í húsnæðismálum.
Mikilvægt er að aldraðir fái tæki-
færi til að búa og dveljast sem
lengst í því umhverfi sem þeir
þekkja og við þær aðstæður er þeir
hafa vanist. Markviss heimilisþjón-
usta og heimahjúkrun er forsenda
þess að þetta sé framkvæmanlegt.
Jafnmikilvægt er að þeir sem ekki
geta lengur búið í heimahúsum
geti komist í þjónustuhúsnæði eða
á hjúkrunarheimili.
Því fer víðs fjarri að hægt sé að
fullnægja þeirri þörf i dag. Sú vitn-
eskja veldur mörgum öldruðum og
aðstandendum þeirra kvíða og erf-
iðleikum. Ríki, sveitarfélög og fé-
lagasamtök eiga að sjá metnað sinn
í því að gera aukið átak í þessum
mikilvæga málaflokki.
Höfundur er borgarfulltrúi fyrir
Sjálfstæðisflokkinn í Reykjavík.
Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson