Morgunblaðið - 22.01.1997, Side 30

30 MIÐVIKUDAGUR 22. JANÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
MINNINGAR
Um kvótaverð,
hlutabréf og árásir á
landsbyggðina
MIKLAR umræður hafa orðið
um kvótaverð og varnaðarorð
Sighvats Björgvinssonar um að
ekki sé viturlegt að meta verð-
mæti fyrirtækja út frá upp-
sprengdu verði á aflaheimildum.
Þorsteinn Pálsson hefur kallað
þessar aðvaranir grófa árás á
atvinnulíf á landsbyggðinni og
aðför að möguleikum sjávarút-
vegsfyrirtækja til að byggja fjár-
festingar sínar á hlutafjársölu.
Orð Sighvats þykja mér þó í
hæsta máta tímabær, ekki vegna
þess að ég treysti mér til að full-
yrða að tiltekin sjávarútvegsfyrir-
tæki séu ofmetin, þótt ástæða sé
til að skoða það mál af alvöru:
Það virðist hugsanlegt að þorsk-
kvótaverð upp á 600 krónur fyrir
ótímabundinn kílókvóta standist
ef 1) eignarhald á kvótum verður
eilíft; 2) þorskkvótinn eykst fljót-
lega upp fyrir 300 þúsund tonn;
3) ef menn geta haft a.m.k. 60
króna framlegð af hverju kvóta-
kílói fyrstu árin, t.d. með leigu
eða vegna þess að þeir eiga skip-
ið og veiðarfærin fyrir og 4) ef
miðað er við 10% ávöxtunarkröfu
eða minna. Auk þess veltur verð-
mæti fyrirtækja auðvitað á því
hvort þau gera góð kaup í stjórn-
endum. Helsti áþreifanlegi
óvissuþátturinn í verðmati sjávar-
útvegsfyrirtækja er engu að síður
veruleg pólítísk óvissa um hvort
lagt verður á veiðigjald. Ef til
dæmis útgerðin fengi fimm ára
fyrirvara og yrði síðan að láta
ókeypis kvóta af hendi á átta
árum, þá væri erfitt að réttlæta
600 krónur fyrir kvóta. Með fyrir-
höfn er hægt að reikna sig upp
í 450 krónur, en varlegra að miða
við 250-300. Ef kaupendur hluta-
bréfa byggja fjárfestingar sínar á
hærra mati, þá taka þeir verulega
áhættu og geta varla búist við
sérstökum bótum þótt veiðigjald
verði tekið upp. Það er því ekki
Sighvatur Björgvinsson heldur
þeir sem reyna að fela þessa pólit-
ísku óvissu -sem sýna af sér
ábyrgðarleysi, eins og ég hygg
að eftirfarandi rök sýni enn frek-
ar: 1) Líkur hafa verið leiddar að
því að almenningur á íslandi
muni stórtapa á því að afhenda
útgerðarmönnum kvótann til
eignar: Trúlega duga tekjur af
kvótaleigu til að borga hveijum
íslendingi um 70 þúsund skatt-
fijálsar krónur á ári, en trúlega
fá venjulegir Islendingar hvorki
kaupauka né lægri skattabyrði
né aðra búhnykki með því að að
afhenda útgerðinni kvótana til
-v varanlegrar eignar. 2) Ef kjósend-
ur komast upp til hópa á þessa
skoðun, má heita öruggt að eftir
næstu kosningar verði tekin
stefna á veiðigjald. Þá stoðar ekk-
BÓKHALDSHUGBÚNADUR
tyrir WIND0WS
Einföld lausn á
flóknum málum
n KERFISÞRÓUN HF.
** Fákafeni 11 - Sími 568 8055
ert þótt Þorsteinn
Pálsson og fleiri for-
ystumenn Sjálfstæð-
isflokksins harðneiti
nú að láta kanna af-
leiðingar þess að gefa
útgerðinni kvótann.
3) Verðmæti sjávar-
útvegsfyrirtækja sem
nú eru á markaði er
tvímælalaust mun
meira ef þau fá kvót-
ann endanlega gefins
en ef þau verða bráð-
lega að leigja kvóta á
markaðsverði. 4)
Samkvæmt því stað-
reyndamati sem hér hefur verið
lýst, þá eru þeir sem hvetja spari-
fjáreigendur til að kaupa hluti í
sjávarútvegsfyrirtækjum án þess
að taka tillit til stjórnmálaóviss-
unnar, að búa til sannkallaða
svikamyllu: Annað hvort verður
lagt á veiðigjald og kaupendurnir
tapa, ellegar þjóðin missir af þeim
verðmætum sem ættu að réttu
Óvissan um framtíð
kvótakerfísins, segir
Markús Möller, skaðar
allan atvinnurekstur á
íslandi.
lagi að vera forskot íslendinga
umfram aðrar þjóðir.
Allir menn í bátana
Þau hlutabréf sem Sighvatur
ku hræða menn frá að kaupa eru
varla til sölu vegna brennandi
þarfar útgerðarinnar fyrir fjár-
festingarfé. Botnfiskútgerðin er
með alltof stóran flota, og loðna
og síld hafa gefið svo vel af sér
að á þeim bæjum eru ekki fjár-
mögnunarerfiðleikar. Margt
bendir til að framboðið komi frá
útgerðarmönnum sem telja líkur
á að veiðigjald verði tekið upp og
vilja selja meðan verðmæti fyrir-
tækjanna er mest. Kapteinarnir
virðast sem sé vera á leið í bát-
ana. Forstjóri Samheija gaf ann-
að eins í skyn fyrir jól þegar hann
var spurður um ástæðurnar fyrir
væntanlegri hlutabréfasölu og
sama svipmót er á Hrannarmönn-
um og Miðnesingum sem renna
eignum sínum inn í félög sem
standa traustum fótum á hluta-
bréfamarkaði. Það þarf engum
að lá þótt hann reyni að vernda
persónulega hagsmuni á löglegan
hátt, enda eitt af helstu einkenn-
um góðra fjármálamanna að
halda fast um sitt. Kvótahöfum
er hins vegar engin ástæða til að
vorkenna þótt þeir sleppi ekki frá
borði fyrr en óvissunni um kvóta-
kerfið hefur verið eytt. Flestir
hafa þeir efnast hratt á því að
fara bærilega með kvótana sem
þeir hafa haft ókeypis að léni.
Nokkrir hafa reyndar efnast
meira á fimmtán árum en dugleg-
ustu atvinnurekendur þjóðarinnar
hafa gert á heilli mannsævi. Með
þeim aðlögunartíma sem væntan-
lega yrði gefinn áður en veiði-
gjald yrði lagt á af fullum þunga,
ættu þeir trúlega færi á að koma
eiginfjárstöðu fyrirtækja sinna
upp í 100% af verðmæti skipa-
stóls og fylgifjár, þannig að eigið
fé sjávarútvegsins nálgaðist 100
milljarðana. Jafnvel þótt lagt
verði á veiðigjald, hafa þeir feng-
ið betri færi en út-
gerðarmenn nutu fyr-
ir daga kvótakerfisins
og betri en nokkrir
útgerðarmenn munu
njóta í framtíðinni
hvernig sem fer um
veiðigjaldið. Það er
nefnilega augljóst að
útgerðir framtíðar-
innar munu kaupa
kvóta á markaðs-
verði, hvort sem þær
kaupa af ríki, þjóð eða
öðrum útgerðum.
Ekki má heldur
gleyma að þótt þjóðin
eða ríkið ákveði að selja útgerð-
inni kvóta á markaðsverði, munu
snjallir útgerðarmenn hagnast
áfram en ekki fara á hausinn út
af veiðigjaldinu. Verð kvótanna
mun einfaldlega ráðast af því
hvað sæmilegir útgerðarmenn
geta borgað án þess að tapa.
Brýnasta verkefnið
Brýnasta viðfangsefni ís-
lenskra stjórnmála er að tryggja
að dýrmætustu auðlindir þjóðar-
innar skili sem mestum arði, að
arðurinn skili sér til almennings
og að aðferðirnar leiði til sem
minnstra búsifja fyrir fólk og fyr-
irtæki. Að því er varðar náttúru
og orkulindir virðast málin vera
í þeim eina farvegi sem líklega
dugar til að tryggja hlutdeild
komandi kynslóða í arðinum af
sameiginlegum eignum af þessari
óvenjulegu gerð: Ríkisstjórnin
virðist vera að bræða með sér
einhvers konar þjóðnýtingu á há-
lendinu og öðrum almenningum
og auðlindum þessara svæða.
Þess vegna er skringilegt að for-
ysta Sjálfstæðisflokksins megi
ekki heyra minnst á að sömu að-
ferð verði beitt þegar kemur að
verðmætunum sem búin voru til
með því að girða af almenningana
á hafinu. Þegar grannt er skoðað,
eru rökin fyrir að gefa útgerðinni
kvótann ekkert sterkari en rökin
fyrir að gefa rútubílstjórum nátt-
úruperlurnar, rafverktökum
vatnsaflið og pípurum háhita-
svæðin. Misræmið í afstöðu ráða-
manna hlýtur að þýða að þeir
átti sig ekki á hliðstæðunni.
Skammsýni er stundum læknan-
leg og eins og alltaf verður meiri
fögnuður yfir einum siðbættum
syndara en tíu sem aldrei brugð-
ust. Það er þó ekki hægt að bíða
lengi eftir sinnaskiptum. Óvissan
um framtíð kvótakerfisins skaðar
allan atvinnurekstur á íslandi,
rétt eins og hún gerir gömlum
sægörpum erfiðara um vik að losa
um eignir og njóta lífsins eftir
langan vinnudag. Nú þarf að taka
til óspilltra málanna og skera úr
um hvernig best má tryggja þjóð-
inni allri hámarksarð af auðlind-
um sínum. Þeir sem vilja ekki
taka þátt í umræðunni dæma sig
sjálfir úr leik, en ef einhver
ágreiningur verður að umræðum
loknum verður vitaskuld þjóðarat-
kvæðagreiðsla. Hana er ástæðu-
laust að draga lengur en til þing-
kosninganna 1999. En þar til
framtíð eignarhaldsins er komin
á hreint verða þeir sem kaupa
hluti í sjávarútvegsfyrirtækjum
að gera sér fulla grein fyrir þeirri
pólitísku óvissu sem arðsvonin er
háð.
Höfundur er hagfræðingur.
ARNAR
ÁGÚSTSSON
+ Arnar Ágústs-
son fæddist í
Vestmannaeyjum
13. september
1936. Hann lést 12.
janúar síðastliðinn
á Landspítalanum.
Foreldrar Arnars
voru Pálína Eiríks-
dóttir húsmóðir og
Ágúst Jónsson tré-
smíðameistari,
Varmahlíð, Vest-
mannaeyjum. Arn-
ar var næstyngstur
systkinanna. Hin
voru: Rut, Auður,
Sara, Marta, Hafsteinn, Lárus,
Þyrí og Eiríka. Af þeim lifa:
Marta, Hafsteinn og Lárus.
Á jóladag 1955 kvæntist
Arnar eftirlifandi eiginkonu,
Elínu Aðalsteinsdóttur, og
bjuggu þau í Vestmannaeyjum
Góðan ávöxt Guði berum,
gróðursettir hans af náð
þessa heims í akri erum,
æðra lífs þó til var sáð.
Góðan jarðveg gaf oss Drottinn,
góð svo jurt hér yrði sprottin.
(V. Briem.)
í dag kveðjum við með söknuði
tengdaföður okkar Amar Ágústs-
son og þökkum fyrir öll árin sem
við áttum með honum.
Alltaf þegar einhver okkar stóð
í framkvæmdum heima fyrir var
Addi fyrstur til að rétta fram
hjálparhönd. Fóru jafnvel heilu
sumarfríin hans í að hjálpa okkur.
Oft var það líka þannig að við
ræddum um eitthvað sem við ætl-
uðum að smíða og vissum við þá
ekki fyrr en Addi birtist með það
og hafði þá unnið það í bílskúrnum
heima í Kópavoginum. Jafnvel
þótt þróttur hans væri farinn að
minnka var hann alltaf jafnfús við
að aðstoða okkur allt fram á það
síðasta.
Þegar við lítum um öxl, minn-
umst við allra samverustundanna
sem við áttum í sumarbústöðum
víðs vegar um landið. Þar sem
léttleiki og skemmtun var í fyrir-
rúmi. Þar hafði hann mikið yndi
af því að ganga um með afabörn-
in sín og spjallaði hann þá gjarnan
við sveitunga.
Einnig minnumst við þess frá
árinu 1989 hversu vel hann naut
sín þegar öll fjölskyldan fór saman
til Vestmannaeyja á hans æsku-
til ársins 1964. Þá
fluttu þau til Kópa-
vogs. Dætur Arn-
ars og Elínar eru:
Guðrún, gift Magn-
úsi Axelssyni og
eiga þau 4 börn,
Pálína, gift Kristj-
áni Nielsen og eiga
þau 2 dætur, og
Ester, gift Sigurði
Halldórssyni og
eiga þau 4 börn.
Arnar var sjó-
maður og smiður í
V estmannae jj um
og vann við smíðar
í Reykjavík. Frá árinu 1976 og
til dauðadags vann hann sem
smiður á Kópavogshæli.
Utför Arnars fer fram frá
Fossvogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
stöðvar. Þar hafði hann mikið
gaman af því að sýna okkur og
segja okkur sögu eyjanna, einnig
fór hann með okkur í bátsferð
kringum eyjamar og var þetta
ógleymanleg ferð.
Minning um góðan dreng mun
lengi lifa.
Magnús, Kristján og
Sigurður.
Okkur Iangar að minnast hans
afa Adda og þakka honum allar
góðu stundirnar sem við áttum
saman. Fyrstu minningarnar
tengjast gönguferðunum á „afa-
róló“. Og svo voru laugardagarnir
alveg sérstakir því þá hittumst við
krakkarnir í Kópavoginum hjá afa
og ömmu. Þá var ýmsilegt brallað
og unnið. Sérstaklega var bílskúr-
inn hans afa eftirsóknarverður.
Þar var nóg af verkfæmm og
smíðaefni sem við fengum að nota
og var hann alltaf tilbúinn að
kenna okkur og hjálpa af mikilli
þolinmæði.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin strið.
(V. Briem.)
Elsku afi, við eigum svo margar
góðar minningar sem við munum
alltaf geyma í hjarta okkar.
Barnabörnin.
SIGURÐUR B.
MAGNÚSSON
+ Sigurður Borgþór Magnús-
1 son húsasmíðameisti og
matsmaður fæddist í Hafnar-
firði 7. október 1931. Hann
lést á Landspitalanum 6. jan-
úar síðastliðinn og fór útför
hans fram frá Bústaðakirkju
16. janúar.
Andlátsfregn þessa vinar míns
kom að vísu ekki svo á óvart eins
og mál höfðu skipast að undan-
förnu. Þetta er að vísu sú leið, sem
við eigum öll eftir að ganga, en
hvers vegna Sigurður B. Magnús-
son nú, þessi stóri og annars
hrausti og sterkbyggði maður? En
svona er lífið, næstum óútreiknan-
legt frá degi til dags.
Kynni okkar Sigurðar eru orðin
löng og farsæl. Ég kynntist honum
fyrst í hópi nokkurra ungra húsa-
smiða, sem voru að hasla sér völl
á þessum hála húsasmíðamarkaði,
glaðværum og ungum manni, sem
sá lífið brosa við sér við fremur
hagstæðar aðstæður. Hann var
duglegur, framsýnn og velviljaður
samstarfsmaður. Seinna kynntist
ég svo því að vinna með Sigurði á
opinberri stofnun, Fasteignamati
ríkisins.
Við íslendingar erum nú ekki
þeirra gerðar, að okkur þyki ávallt
sjálfsagt að hið opinbera hafi rétt
fyrir sér. Við þær aðstæður er
þægilegt að hafa starfsfólk, sem
tekur mjúkum tökum á hlutunum
og kveður viðkomandi með þægi-
legu handtaki. Slíkur maður var
Sigurður B. Magnússon.
Hér á árum áður voru það berkl-
arnir sem ógnuðu, nú er það
krabbameinið. Vonandi bera fjár-
málayfirvöld gæfu til að breyta
þeirri stöðu þeim sjúku í hag.
Manns eins og Sigurðar B.
Magnússonar hlýtur að verða sárt
saknað af öllum sem honum kynnt-
ust.
Guð geymi sálu þessa vinar og
heiðursmanns.
Guttormur Sigurbjörnsson.