Morgunblaðið - 06.04.1997, Qupperneq 6

6 SUNNUDAGUR 6. APRÍL 1997
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Kosningabaráttan í Bretlandi
Hneykslismál
yfírgnæfa
málefnin
BAKSVIÐ
Fyrstu tvær vikur kosningabaráttunnar í
Bretlandi hafa einkennzt af hneykslismálum
frambjóðenda íhaldsflokksins. Verkamanna-
flokkurinn siglir lygnan sjó og nú, þegar
tæpar fjórar vikur eru til kosninga, virðist
Auðuni Arnórssyni nánast kraftaverk
þurfa til að koma í veg fyrir að Tony Blair
taki við stjómartaumunum í vor.
ÞESSAR kosningar snúast
um traust,“ sagði Tony
Blair, leiðtogi brezka
Verkamannaflokksins,
þegar hann í lok vikunnar kynnti
með pomp og pragt kosninga-
stefnuskrá flokks síns fyrir þing-
kosningamar 1. maí næstkomandi.
Gerólíkt því sem var fyrir kosning-
arnar 1992 er það nú Verka-
mannaflokkurinn og forystusveit
hans sem njóta ímyndar trausts
og áreiðanleika meðal brezkra
kjósenda, á meðan fylgið reytist
af íhaldsmönnum vegna innbyrðis
deilna og hneykslismála, sem eng-
an enda virðast ætla að taka.
í skoðanakönnun, sem birt var
í The Times á fimmtudag, tveimur
vikum eftir að kosningabaráttan
hófst formlega með tilkynningu
Johns Majors forsætisráðherra um
dagsetningu kosninganna, er mun-
urinn á fylgi stóru flokkanna
tveggja meiri en nokkru sinni;
Verkamannaflokknum er spáð 55%
fylgi, en íhaldsflokknum 28%.
Þetta er versta útkoma íhalds-
flokksins í skoðanakönnun frá því
í október. Stjórnmálaskýrendur sjá
ástæðu þessa slaka gengis íhalds-
manna í kosningabaráttunni eink-
um í hneykslismálum um einkalif
Reuter
ÍSLENSK
DAGSKRÁ!
Útvarpsleikhúsió: Bátur
Nýtt leikrit eftir Eyvind P.
Eiríksson.
RÁS 1
Hljóðrásin
Spjallþáttur um kvikmyndir
og tónlist.
RÁS 2
Leiklist í 30 ár
Leiksaga Sjónvarpsins rifjuð
upp.
SJÓNVARPIÐ
R/K/SUrVARP/Ð
og vafasöm fjármál nokkurra
frambjóðenda, sem hafa varpað
öllum öðrum kosningamálefnum í
skuggann.
Ný kosningastefnuskrá íhalds-
flokksins, sem kynnt var á mið-
vikudag, þar sem meðal annars
miklum skattalækkunum er heitið,
virðist ekki breyta neinu þar um.
Verkamannaflokkurinn hefur
siglt lygnan sjó í kosningabarátt-
unni fram að þessu. Það eina sem
fjölmiðlar reyndu að gera sér mat
úr og hefði getað skaðað flokkinn
svo skömmu fyrir kosningar, snert-
ir tengsl flokksins við verkalýðsfé-
lögin. Flokksforystan hefur að yfir-
lögðu ráði mánuðum saman látið
sem minnst uppi um stefnu sína
gagnvart verkalýðsfélögunum, af
ótta við að endurvekja minningar
um verkfallaveturinn 1979, sem
varð síðustu ríkisstjórn Verka-
mannaflokksins að falli.
Leynilegt samkomulag við
verkalýðsforystuna?
Fram að þessu hefur kosninga-
áróðursvél íhaldsflokksins ekki
fundið neitt betra tilefni til að ráð-
ast á Verkamannaflokkinn en sam-
band Blairs og samheija hans við
verkalýðsforystuna, sem svo litið
hefur verið í sviðsljósinu.
Blair hittir forystumenn verka-
lýðsfélaga oft að máli fjarri kast-
ljósi fjöimiðlanna. The Times segir
að við lýði sé óopinbert
samkomulag milli þess-
ara aðila, sem gangi út
á að verkalýðsleiðtog-
arnir hafi hægt um sig __________
í kosningabaráttunni
gegn því að ný ríkisstjóm Verka-
mannafiokksins gangi að þremur
helztu kröfum þeirra. Þær munu
vera í fyrsta lagi aukin réttindi
verkalýðsfélaga gagnvart vinnu-
veitendum, lágmarkslaun sem gildi
fyrir allt atvinnulífið, og að Bret-
land gerist aðili að félagsmálakafla
stofnsáttmáia Evrópusambandsins
og bæti þannig réttarstöðu laun-
þega.
Blair er sagður álíta þetta sam-
komulag réttlátt. Hann hefur hafn-
að mörgum kröfum verkalýðsleið-
toganna, svo sem að fyrirtæki verði
knúin til að viðurkenna verka-
lýðsfélög jafnvel þótt meirihluti
starfsmanna hafi ekki greitt at-
kvæði með því.
í útvarpsviðtali í vikunni var
hart lagt að Blair að kveða niður
sögusagnir um að samkomulagið
KJÚKLINGURINN, sem íhaldsflokkurinn hefur gert út af örk-
inni til að elta Tony Blair á röndum í tilefni af því að hann skyldi
ekki vera tilbúinn til að taka þátt í sjónvarpskappræðum, hittir
hér hauslausan kjúkling sem styður Verkamannaflokkinn í kosn-
ingabaráttunni.
TONY Blair æfir sig nú hlutverki sigurvegarans.
27% munur á
fylgi stóru
flokkanna
við verkalýðsforystuna fæli í sér
að hún endurheimti „bakdyrameg-
in“ þau völd sem af henni voru
tekin á Thatcher-tímanum. Honum
tókst ekki vel að kveða þessar
sögusagnir niður með svörum sín-
um. Hann sagði ekkert um hvernig
stæði til að skilgreina
„starf“ í lögum um viður-
kenningu verkalýðs-
félaga né um það hvort
________ viðkomandi löggjafar
yrði getið í þingsetn-
ingarræðu drottningar.
Við kynningu kosningastefnu-
skrár flokksins sagði Blair hins
vegar skýrt og skorinort, að ekki
stæði til að afnema mörg umdeild
lög, sem sett hafa verið á 18 ára
valdatíma íhaldsflokksins, kæmist
Verkamannaflokkurinn að
stjómartaumunum.
Vafasöm fjármál og hliðarspor
þingmannsefna í sviðsljósinu
En íhaldsmönnum reyndist ekki
mögulegt að gera sér mikinn mat
úr þessum hugsanlega veika bletti
andstæðingsins. Málið féll alger-
lega í skuggann af hneykslismál-
um um fjármálavafstur og einkalíf
nokkurra þingmannsefna íhalds-
flokksins, sem aftur á móti hefur
veitt Verkamannaflokknum ríku-
legan efnivið til að styrkja þá
ímynd, sem hann vill draga upp
af íhaldsflokknum í kosningabar-
áttunni; ímynd þreytts og spillts
flokks, sem hefur setið of lengi við
kjötkatlana.
í skilaboðum, sem Margaret
McDonagh, kosningastjóri Verka-
mannaflokksins, dreifði
til frambjóðenda og
starfsmanna flokksins,
segir: „Brezka þjóðin
hefur fengið nóg. Nóg _____________
af veikri forystu. Af
stefnu, sem hygli þeim fáu, en
ekki fjöldanurn. Af þreyttri, illa
þokkaðri og ósamstilltri ríkis-
stjórn.“
Á síðustu vikum hafa þrír þing-
menn íhaldsflokksins, sem bjóða
sig fram til endurkjörs, lent í
hneykslismálum, sem gulu press-
unni hefur verið kærkomið upp-
sláttarefni.
Fyrst lenti Neil Hamilton, þing-
maður íhaldsflokksins í Tatton-
kjördæmi, í því. Hann er sakaður
um að hafa þegið fé og önnur
hlunnindi fyrir að bera upp tiltekn-
ar fyrirspurnir á þingi. Vegna svip-
aðra ásakana hætti Tim Smith,
þingmaður íhaldsmanna í Beac-
onsfield, við að fara fram á ný.
Smith var til skamms tíma ráð-
herra en þurfti að segja af sér sem
slíkur árið 1994 vegna hneykslis-
máls, sem snerist um greiðslur
fyrir þingfyrirspurnir.
Hamilton neitar hins vegar að
draga sig í hlé og segir sig vera
saklaust fórnarlamb fjölmiðla.
John Major og aðrir helztu forystu-
menn flokksins hafa lagzt á eitt
um að hvetja hann til að víkja, þar
sem flokkurinn megi ekki við þeirri
neikvæðu umfjöllun sem mál eins
og hans valda. En hann heldur
fast við framboð sitt, og hefur auk
þess fengið flokksfélagið í kjör-
dæmi sínu til að lýsa óbiluðum
stuðningi við sig. Það hefur síðasta
orðið um valið á frambjóðanda
flokksins í kjördæminu.
Á laugardag fyrir páska dró Sir
Michael Hirst, formaður skozka
íhaldsflokksins, sig í hlé, en til
stóð að hann byði sig fram í
Eastwood-kjördæmi, sem er ör-
ugglega í höndum íhaldsmanna.
Ástæða afsagnar Hirst var „gam-
alt hliðarspor“. Sama dag sló
Sunday Mail i Glasgow því upp,
að hann hefði játað fyrir konunni
sinni að hafa átt „fjölda ástarfunda
við samkynhneigða". Sagði blaðið
fyrrverandi aðstoðarmann Hirst
hafa „stært sig opinberlega" af því
að hafa átt í ástarsambandi við
þingmannsefnið.
Nýjasta hneykslismálið, sem
brezku götublöðin smjatta á þessa
dagana, upphófst einnig í páska-
vikunni. The Sun afhjúpaði þá að
Piers Merchant, þingmaður íhalds-
manna í Beckenham-kjördæmi í
suðausturhluta Lundúna, héldi
fram hjá konu sinni með 17 ára
gamalli stúlku, sem starfaði í næt-
urklúbbi. Merchant hafði ekki gert
flokksforystunni viðvart um
hneykslið sem í vændum væri, og
fékk því skýr skilaboð þaðan um
að honum væri hollast að falla frá
framboði.
Þótt Merchant haldi því fram,
að um ekkert kynferðislegt sam-
band hafi verið að ræða - hann
hafi kynnzt stúlkunni á fundi ung-
liðahreyfingar íhaldsflokksins og
þau væru aðeins vinir - þá náðist
ljósmynd af þeim, þar sem stúlkan
kyssir þingmanninn á almanna-
færi.
En á fundi í flokksfélaginu i
kjördæminu sl. miðvikudagskvöld
fylktu almennir flokksmenn sér að
baki þingmanni sínum, og virtu
þannig tilmæli flokksforystunnar
að vettugi, rétt eins og gerzt hafði
í kjördæmi Neils Hamilton.
Hver er raggeit?
Nýjasta tilraun íhaldsmanna til
að beina kastljósi fjölmiðlanna frá
hneykslismálum í kring um fram-
bjóðendur sína að jákvæðari hlut-
um, er ráðning leikara nokkurs,
sem hefur tekið að sér að fylgja
Tony Blair eftir hvert sem hann
fer í kosningabaráttunni á næst-
unni, iklæddur kjúklingsgervi.
Tilefni þessa uppátækis er að
Blair ákvað að draga sig út úr við-
ræðum um áætlaðar sjónvarps-
kappræður flokksleiðtoganna, en
slíkar kappræður hefðu
brotið blað í brezkri
kosningasögu. Kjúkl-
ingsgervið á að tákna að
Blair sé raggeit, sem sé
of huglaus til að mæta á
hólminn. Kjúklingsmað-
íhaldsflokkur-
inn „þreyttur
og spilltur"
urinn tróð fyrst upp þar sem Blair
kynnti kosningastefnuskrána á
fimmtudag, en er ætlað að endur-
taka þann leik á þeim stöðum, sem
Blair heimsækir á kosningaferða-
lagi sínu. Kosningastjórn Verka-
mannaflokksins hefur samþykkt
að hleypa kjúklingamanninnum
inn á kosningafundina.
Hugsanlegt er þó, að þetta áróð-
ursbragð íhaldsmanna skili þeim
ekki miklu. Alltént má telja víst
að þau svör sem leikarinn, sem tók
hlutverk kjúklingsins að sér, gaf •
blaðaviðtali í vikunni, dragi all-
nokkuð úr biti þess. Hann sagðist
ekki styðja íhaldsflokkinn og hann
hefði ekkert á móti Tony Blair.
Heimildir: The Sunday Times, The
Times, The Daily Telegraph, Reuter.