Morgunblaðið - 06.04.1997, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 6. APRÍL 1997 23
þessi lífguðu upp á dauflega vist
þessara lífsglöðu frænda okkar.
Vopnaðir bareflum réðust þeir til
inngöngu í svefnherbergið og
skömmu síðar barst þaðan háreysti
mikil, en af hvatningarorðum þeirra
og gleðihrópum mátti greina að þeir
höfðu yfirhöndina í bardaganum.
Fljótlega birtust þeir í dyrunum með
óvígan snákinn í hendinni. Hann fór
í krukku þar sem hann skyldi hafður
til sýnis gestum og gangandi. Við
fórum í rúmið, en ekki fyrr en við
höfðum grandskoðað alla króka og
kima herbergisins til að ganga úr
skugga um að þar leyndust ekki ein-
hveijir af ættmennum kóbrunnar.
Bílaviðgerðir og
peningavandræði
Við komum bílnum í yfirhalningu
hjá Jörgen, því ýmislegt hafði geng-
ið úrskeiðis í átökum undanfarinna
vikna, svo sem ónýtir höggdeyfar,
brotin fjaðrablöð, eyddir bremsu-
borðar og brotin drifloka. Við náðum
að kaupa höggdeyfa af Landcruser,
en fjaðrablöð reyndist ómögulegt að
fá. Því var gripið til þess ráðs að
sjóða blöðin og sagðist suðumaður-
inn, Jörgen, leggja haus sinn að
veði í fullvissu þess að þau kæmu
okkur yfir Sahara-eyðimörkina. Eft-
ir að við höfðum dvalið nokkra daga
hjá Dönunum vorum við og bíllinn
tilbúin í slaginn enn á ný.
En nú blasti við okkur nýtt vanda-
mál; ferðasjóðurinn var uppþornað-
ur. Leiðangurinn, sem barist hafði
hetjulegum bardaga við vegleysur
Afríku, sat nú fastur í torfæru er
illvígust er allra; skuldafeninu. En
okkur var kippt upp úr með dráttar-
taug sem kom í formi víxils frá ís-
landsbanka á Siglufirði. Við settum
stefnuna í norður til landamæra
Nígers með viðkomu í borgunum Jos
og Kano. Lítið bar til tíðinda í Jos,
en þar gátum við loks látið fylla á
gaskúta okkar sem höfðu verið tóm-
ir um hríð. Frá Jos til Kano er um
300 km. Leið eftir malbikuðum vegi.
Leiðin var þó ekki fljótfarin sökum
þess að malbikið hafði látið á sjá
og líkt og efnahagur undanfarinna
ára var það allholótt, einnig voru
14 vegatálmar hers og lögreglu á
þessari leið. Verðirnir voru þó mjög
vingjarnlegir og flestir vildu aðeins
spjalla við þessa forvitnilegu túrista,
sem sjaldséðir eru í Nígeríu. Sumir
báðu þó um pening, en við þóttumst
vera trúboðar og buðumst til að biðja
fyrir þeim, hvað þeir létu sér vel líka.
Til Kano komum við 8. október.
Fornfræg borg
Kano er stærsta borg norðurhlut-
ans, íbúatala um 5 milljónir, og er
þar mikið um fagrar byggingar og
menjar frá þeim tíma að borgin var
stórveldi sem réði yfir verslunarleið-
um yfír Sahara. Við komum okkur
fyrir á Kano Tourist Camp sem er
besta tjaldstæðið sem við höfðum
gist um langan tíma. Öryggi er þar
gott, háir veggir og verðir í hliðinu
sem meina öllum óviðkomandi að-
gang. Þar eru salerni og sturtur sem
virka, en það er nokkuð sjaldgæfur
lúxus í þessum heimshluta. Einnig
var á staðnum kínverskur veitinga-
staður þannig að við gátum hvílt
okkur á pastaáti um stund. Á staðn-
um var hinn ágætasti reddari, Mu-
hamed að nafni (við vorum komin á
svæði múslimanna) sem var okkur
innan handar um skoðunarferðir um
borgina og útvegaði okkur vega-
bréfsáritun til næsta lands, Níger.
í Kano stoppuðum við í 4 daga
og áttum þar ánægjulegar stundir,
því þar er margt að sjá. Gamli bær-
inn er líkur völundarhúsi með sín
þröngu stræti og vissara er að hafa
leiðsögumann við hendina vilji mað-
ur ekki villast. Hið sama er að segja
um hinn gríðarstóra Kurmi útimark-
að, en þar er hægt að gera góð
kaup á handunnum skartgripum,
listmunum ýmiskonar og fatnaði. I
kjötdeildinni var megn stækja, enda
sinntu viðskiptavinir og slátrararnir
þörfum sínum innan um varninginn,
á milli þess sem prúttað var um
verð. Þó svo að við hefðum ekki
ætlað að versla neitt var atgangur
sölumannana slíkur að við gengum
á braut mörgum dollurum fátækari
og með talsvert af varningi til að
troða í yfirfulian bílinn.
í GÓÐUM félagsskap með atvinnuflakkarnum Geoff, konu hans
og eiganda veitingastaðarins kínverska á tjaldstæðinu, sem fjöl-
skyldan fékk matarást á.
hara-eyðimörkinni. íbúar þess eru
af kynstofni Hausa, Djerma, Fulani
og Tuareg, en þeir síðastöldu eru
hirðingjar eyðimerkunnar. Þurrkar
undanfarinna áratuga hafa neytt
Tuaregana til að taka sér fasta ból-
festu sunnar i landinu, sökum þess
að lítil beit er eftir fyrir skepnur
þeirra. Þurrkarnir hafa og haft það
í för með sér að stór hluti hinna 9
milljóna íbúa landsins hafa flykkst
til borgarinnar og fátækt eykst.
Áætlun okkar hljóðaði uppá stutt-
an stans í Níger; tvo daga í höfuð-
borginni, Niamey, til að útvega
vegabréfsáritunum fyrir Burkína,
Mali og Máriitaníu og keyra svo
áfram í vesturátt til Burkína Fasó.
Það sem kom okkur mest á óvart á
leið okkar vestur til Niamey var
hversu góðir vegimir voru. Við liðum
áfram til borgarinnar eftir nýjum
malbikuðum vegi, sem sennilega er
þróunaraðstoð frá Frökkum. Í Nia-
mey lóðsaði greiðvikinn lögreglu-
maður okkar á tjaldstæðið Camping
Touristique sem við verðum að gefa
LITUNARLAUGARNAR EFNIÐ eftir litunina í laugunum.
frægu, Dye Pils, í Kano.
Gamli bærinn var á öldum áður
umluktur háum vegg, en þó að hann
sé að mestu leyti hruninn standa
borgarhliðin e_nn sem þögul vitni um
forna frægð. í Kano er höll stórves-
írsins og þó svo að segja megi að
hann hafí ekki lengur nein pólitísk
völd þá eru áhrif hanns gríðarlega
mikil og mikið af borgarbúum telur
hann leiðtoga sinn. Skrautlegir líf-
verðir gæta hallarhliðsins og er það
trú manna að þá bíti engin vopn
sökum þess að þeir séu rammgöldr-
óttir. Við skoðuðum einnig byggða-
safnið, sem er tilkomumikið; og einn
heitan dag klifum við Dala hæðina,
en frá henni er hægt að hafa útsýni
yfir alla borgina. I Kano eru hinir
heimsfrægu litunarlaugar (Dye
Pits). Þar er hægt að kaupa fata-
stranga sem litaðir hafa verið í laug-
unum, eða fá boli litaða með ekta
indigolit. Þessi aðferð við litun á
fatnaði hefur verið stunduð óbreytt
í Kano í margar aldir.
Atvinnuflækingur
og fleira fólk
Á tjaldstæðinu var staddur hinn
heimsfrægi flökkumaður Geoff
Crowther. Geoff er Ástrali að upp-
runa, en síðustu 25 árum ævi sinnar
hefur hann varið í að flækjast um
Afríku, Asíu og Suður-Ameríku.
Hann var einn af stofnendum Lon-
ely Planet bókaútgáfunnar sem sér-
hæfir sig í útgáfu hanndbóka fyrir
fólk sem vill ferðast utan alfaraleið-
ar. Útgáfan er orðin stórveldi á þess-
um markaði og má segja að bækur
þeirra séu biblíur þeirra er ferðast
um þessar heimsálfur.
Geoff kunni ekki við að vera orð-
inn fastur á skrifstofu svo að hann
seldi sinn hlut í fyrirtækinu og vinn-
ur nú fyrir þá í lausamennsku. Nú
var hann í leiðangri um Vestur-Afr-
íku ásamt konu sinni sem er frá
Kenýa. Yfír nokkrum bjórum rifjaði
hann upp fyrir okkur ævintýraferðir
undanfarinna ára og var þar af nógu
að taka. Síðasta kvöldið okkar í
Kano rúllaði rykugur Bedfordtrukk-
ur, frá Encounter Overland fyrirtæk-
inu breska, inná tjaldstæðið. Hann
var með hóp af ævintýraþyrstum
túristum á leið frá Englandi til Suð-
ur-Afríku. Við skiptumst á upplýs-
ingum við bflstjórann. Hann lét okk-
ur í té ýmsar nytsamlegar upplýs-
ingar um Mali og Máritaníu og þá
sérstaklega hvernig komast mætti á
sem öruggastan hátt frá Máritaníu
til Marokko. Við gáfum honum
nokkrar ráðleggingar varðandi Zaire
og greinilegt var að hann hlakkaði
lítt til þess að fara með hóp af fólki
þar yfir.
Níger
Sunnudaginn 13. var kominn tími
til að segja skilið við Kano og hina
vingjarnlegu íbúa hennar. Við
kvöddum Muhamed, sem reynst
hafði okkur ákaflega vel, og eiganda
kínverska matsölustaðarins, en á
honum höfðum við fengið matarást
hina mestu. Við skoðuðum matseðil
hans í hinsta sinn, hrygg í bragði,
framundan lá Sahel-svæðið og ein-
hverra vikna pastaát. Áður en við
lögðum í hann notfærðum við okkur
hið hagstæða olíuverð í Nígeríu, en
þar er hægt að fá 9 lítra af díselolíu
fyrir dollarann. Með 500 lítra af olíu
í maga Suburbansins héldum við
yfir til Níger og frönskumælandi
Vestur-Afríku. Landamæraverðimir
Nígeríumegin voru eins og starfs-
bræður þeirra, í hinum endanum,
ákaflega leiðinlegir og í hróplegu
ósamræmi við allt það alúðlega fólk
sem við höfðum kynnst í landinu.
Með sadískri nákvæmni fóru þeir
yfír pappírana okkar og fundu þeim
allt til foráttu. Að lokum nutum við
blessunar þeirra og renndum yfír til
Níger.
Við vorum búin hinu versta þeg-
ar við gerðum vart við okkur á landa-
mærastöðinni Nígermegin. Við höfð-
um heyrt að landamæraverðir þarna
væru hinir smásmugulegustu og
ekki væri óalgengt að það tæki heil-
an dag að ganga frá formsatriðum
á landamærunum. Ótti okkar reynd-
ist ástæðulaus; á örfáum mínútum
höfðu hinir vingjarnlegu landa-
mæraverðir hleypt okkur inn. Níger,
sem áður var frönsk nýlenda og
dregur nafn sitt af Nígerfljóti, hlaut
sjálfstæði árið 1960. Landið er um
1,2 milljónir ferkílómetra að flatar-
máli, en stór hluti þess liggur í Sa-
nokkuð slaka einkunn eftir dvöl okk-
ar þar.
Á tjaldstæðinu er bar sem virðist
vera nokkuð vinsæll af bæjarbúum
og er vart svefnsamt á staðnum
vegna drykkjuláta langt fram á nótt.
Við þorðum ekki að fara öll saman
í bæinn á meðan við stöldruðum við
í borginni, heldur urðum við ávallt
að hafa einhvern til að gæta tjalds
og búnaðar þar eð öryggisgæsla virt-
ist vera í molum og það rann ekki
af starfsmönnum tjaldstæðisins
þessa tvo daga sem við gistum þar.
V egabréfavandræði
og svefnlaus nótt
Áreynslulaust reyndist að fá vega-
bréfsáritanir til Malí og Máritaníu;
en þegar við fórum í sendiráð Burk-
ína Fasó kom babb í bátinn. Vega-
bréf mín og Birnu voru orðin full
og ekkert pláss fyrir áritanir. Það
var sama hvað við suðuðum í starfs-
stúlku sendiráðsins, með þessi vega-
bréf færum við ekki til Burkína. Við
blótuðum nígeríska landamæraverð-
inum, sem eyðilagt hafði síður í
vegabréfum okkar, í sand og ösku.
Það var settur á neyðarfundur í fjöl-
skylduráðinu og möguleikar okkar
ræddir. Eina vonin virtist vera að
fara í norður frá Niamey, meðfram
Nígerfljótinu og til bæjarins Gaó í
Malí. Ferðahandbókin okkar sagði
að þessi leið væri mjög erfíð; mjúkur
sandur alsettur oddhvössum steinum
og þyrnum þannig að gera mætti
ráð fyrir mörgum festum og
sprungnum dekkjum áður en til Gaó
væri náð. Sýnt var að þetta yrði
nokkurra daga krókur, en ekki var
um annað að ræða.
Birna var þó himinlifandi útaf
þróun mála. Þessi leið þýddi að við
myndum fara um Dogon-land í Malí,
en það hafði hana langað að sjá.
Við gengum snemma til náða, fram-
undan var erfiður dagur. Ekki höfð-
um við lengi sofið er við vöknuðum
við nokkur læti rétt hjá tjöldunum
okkar. Ég skyggndist út og sá þá
að hlaupið hafði dugnaðaræði mikið
í sauðdrukkinn starfsmann tjald-
stæðisins og var hann í óða önn við
að reyta illgresi og raka saman
skrælnuðum laufum sem hann kom
fyrir í myndarlegri hrúgu við tjöldin
okkar. Við reyndum að sofna, en
þá lýstist svæðið allt í einu upp eins
og um bjartan dag væri að ræða.
Við þustum út úr tjöldunum og kom-
umst að því að vinurinn hafði kveikt
í haugnum sem fuðraði upp svo að
við lá að logamir sleiktu tjöldin. Við
ákváðum að setja á brunavakt þar
til berserksgangurinn rynni af
manninum.
Um miðnættið féll hann út af og
við reyndum enn að sofna, en nú
magnaðist hávaðinn frá bamum og
gekk svo um hríð þar til allt geimið
leystist upp í allsheijar slagsmálum
er stóðu sleitulaust til klukkan 4 um
morguninn, er allt datt í dúnalogn.
Loks er svefninn var að fara sínum
líknandi höndum um þreytta líkama
okkar byijuðu kallaramir að kyija
lofmllu sína til Allah frá bænaturn-
um borgarinnar; í örvæntingu bæld-
um við höfuðin ofan í koddana.
Skömmu síðar göluðu hanar hverfis-
ins inn nýjan dag. Þreytt og krump-
uð hlóðum við bílinn og héldum út
úr borginni.
Misjafnir vegir og
byssuglaður hermaður
Það em um 200 km. frá Niamey
til landamæra Malí. Fyrstu 150 km.
voru furðu góðir, en malbikaður veg-
ur hlykkjaðist meðfram Nígerfljót-
inu. Við keyrðum rólega og nutum
útsýnisins, en fljótsbakkarnir em
þaktir gróðri og em í skemmtilegri
andstöðu við skrælnaða eyðimörk-
ina. Byggð er allnokkur við fljótið
þar sem fólk getur stundað ræktun
og veitt sér físk til matar. Eftir að
malbikinu sleppti tók við sandslóði
sem hafði gjörsamlega skolað í
burtu, hvort sem um hefur verið að
kenna fljótinu, eða rigningum.
Sandurinn var blautur og illur
yfírferðar. Brátt mjökuðumst við
áfram í fyrsta gír í lága drifínu feg-
in því að hafa soðið fasta driflokuna
í Nigeríu. Subbinn stóð sig með prýði
þar sem hann mjakaðist ofhlaðinn
yfír torfæmmar, en oft var tæpt á
því að við festum okkur. Sérstaklega
voru blautir og djúpir árfarvegir
skeinuhættir. Oft héldum við niðri í
okkur andanum er bíllinn virtist vera
að stöðvast, en andvörpuðum af létti
er hann kraflaði sig áfram kveink-
andi sér undan miskunnarleysi eig-
endanna.
Þessi 50 km. spotti var það seinf-
arinn að það var komið myrkur er
við tókum að nálgast landamærin.
Tveir hermenn með alvæpni birtust
á veginum og vildu fá að vita af
ferðum okkar. Þeir tóku sér stöðu
sitt hvomm megin á stigbrettum
bílsins og fylgdu okkur að landa-
mæmnum. Ekki höfðum við keyrt
nema í nokkrar mínútur þegar þriðji
hermaðurinn kom skyndilega út úr
myrkrinu og stöðvaði bílinn. Hann
miðaði AK 47 riffli sínum á höfuðið
á mér og mddi út úr sér óskiljanleg-
um orðaflaumi. Félagar hans reyndu
að róa hann en hönd hans haggaðist
ekki og ég horfði sveittur inn í byssu-
hlaupið.
Við horfðumst í augu á meðan
tíminn stóð í stað. Hvað lengi veit
ég ekki. Heila eilífð? Ef til vill örfá-
ar sekúndur. Félagar hans voru nú
orðnir óðamála. Loks lét gæinn sér
segjast og byssan seig niður. Við
þorðum að anda á ný. Hann brosti
svo skein í hvítar tennurnar og sneri
á braut. Myrkrið gleypti hann, en
ekki hatursfullt augnaráðið sem
greyptist inn í huga minn. Fljótlega
eftir þessa uppákomu vomm við
komin á landamærastöðina hvar
okkur var vel tekið. Yfírmaðurinn
kom fram úr rúminu til að heilsa
okkur. Hann var klæddur náttserk
með heljarmikla nátthúfu á höfðinu
svo að halda mætti að hann hefði
stokkið út úr einni af sögum Dic-
kens ef hömndsliturinn hefði ekki
komið upp um hann. Hann var mjög
alúðlegur við okkur og gekk frá öll-
um formsatriðum fyrir okkur á
staðnum, klæddur þessum óher-
mannlega búningi. Að því loknu
benti hann okkur á góðan stað til
að tjalda á og bauð okkur góðar
nætur.
Hvíldinni fegin skriðum við inn í
tjöldin. Þessi áfangi var að baki, en
fleiri ævintýri biðu okkar handan
landamæranna.