Morgunblaðið - 06.04.1997, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 6. APRÍL 1997
ERLEIMT
MORGUNBLAÐIÐ
Bandaríska loftferðaeftirlitið borið þungum sökum
þegar vél flugfélagsins American
Eagle hrapaði á sojabaunaakur í
Indiana. Flugvélin var frönsk-ítölsk,
af gerðinni ATR, og vegna hönnun-
argalla reyndist mjög erfitt að hafa
stjórn á henni í köldu veðri. Flug-
menn og flugvélaverkfræðingar
vissu að vandamálið fólst í því að
gúmmíhólkur, sem gegndi því hiut-
verki að eyða ísingu af flugvéla-
vængjunum, var ekki nógu stór.
Að sögn Schiavo komst FAA að
þeirri niðurstöðu að of dýrt yrði að
lengja búnaðinn og það hafi ekki
verið fyrr en eftir þijú flugslys sem
stofnunin hafi fyrirskipað breyting-
arnar og bannað flug ATR-véla þeg-
ar hætta er á ísingu.
FAA þverskallaðist einnig við að
verða við tilmælum Öryggisstofnun-
ar samgöngumála (NTSB) um að
fyrirskipa aukið bil milli flugvéla við
lendingu. NTSB, sem er óháð stofnun
og rannsakar flugslys, hafði komist
að þeirri niðurstöðu að rekja mætti
51 slys á árunum 1983-93 til of lít-
ils bils milli flugvéla. 27 manns létu
lífið í slysunum og 40 flugvélar eyði-
lögðust eða skemmdust. A þessum
tíma hafði NTSB ítrekað óskað eftir
breytingum á reglunum en loftferða-
eftirlitið lét ekki undan fyrr en á síð-
asta ári.
Öryggisstofnun samgöngumála
hóf árið 1982 að beita sér fyrir því
að FAA skyldaði flugfélög til að
nota betri flugrita, sem geta veitt
mikilvægar upplýsingar um orsakir
flugslysa. Stofnunin fór aðeins fram
á flugrita, sem virka í sekúndubrot
eftir að sprenging eða alvarleg vélar-
bilun verður í flugvélum, og lagði
áherslu á að þeir yrðu settir í þotur
af gerðinni Boeing 737. FAA vildi
hins vegar ekki skylda flugfélögin
til þess.
„Aðgerðaleysi FAA er óviðun-
andi,“ sagði Jim Hall, yfirmaður
NTSB, í apríl 1995. Rúmu ári síðar
fórust 228 manns þegar breiðþota
af gerðinni Boeing 747 frá flugfélag-
inu TWA splundraðist í flugi og hrap-
aði í sjóinn undan Long Island í New
York skömmu eftir flugtak. Flugrit-
inn var af gömlu gerðinni og því
fengust ekki skýringar á dularfullum
hávaða sem heyrðist örskömmu áður
en vélin hrapaði.
Upplýsingum leynt
Schiavo riíjar upp fund með emb-
ættismönnum FAA, sem létu þau orð
falla að ef flugeftirspurnin ykist jafn-
ört og verið hefur og ef ekkert lát
yrði á uppgangi flugfélaga, sem
bjóða ódýrustu fargjöldin, mætti bú-
ast við u.þ.b. einu flugslysi á viku
hverri eftir aldamót.
Þegar Schiavo reyndi að afla sér
gagna um þessa niðurstöðu harðneit-
aði stofnunin því að þau væru til.
„Næstu árin komst ég að því frá
fyrstu hendi að það er því miður
venja hjá FAA að halda upplýsingum
leyndum."
Ótrúleg slysa- og bilanasaga
í bókinni er ennfremur lýst tilraun-
um Schiavo til að fá loftferðaeftirlit-
ið til að stöðva starfsemi ValuJet
fyrir slysið mannskæða í Everglades.
„Harmleikurinn afhjúpaði það sem
hafði lengi vitað:
ValuJet stefndi frá upp-
hafi í alvarlegt slys;
viðhald vélanna var
hroðvirknislegt; slys-
atíðnin var 14 sinn-
um meiri en hjá öðr-
um flugfélögum;
stjórnendurnir voru
ekki starfinu vaxnir;
og eftirlitsmenn FAA
sjálfs höfðu viljað
stöðva starfsemi
ValuJet nokkrum
mánuðum fyrir slysið
í Everglades.“
ValuJet var stofnað
í Atlanta árið 1993 og
uppgangur félagsins
var ævintýralegur. A
aðeins þremur árum
íjölgaði flugvélunum úr
MARY Schiavo. Hún
sagði af sér sem yfireft-
irlitsmaður samgöngu-
ráðuneytisins vegna
óánægju með aðgerðaleysi
loftferðaeftirlitsins.
BRAK flugvélar ValuJet sem fórst I Flórída 11. maí í fyrra. 110 manns létu lífið í slysinu.
bók eftir Mary Schiavo, fyrrverandi yfireftirlitsmann bandaríska
samgönguráðuneytisins. Hún sakar þar stofnunina um að hafa
vanrækt það hlutverk sitt að bæta öryggi flugfarþega og lagt
ofuráherslu á að standa vörð um fjárhagslega
hagsmuni flugfélaganna.
Bandaríkjaþing ákvað að breyta
umboði FAA þannig að það yrði for-
gangsverkefni stofnunarinnar að
tryggja öryggi farþeganna.
Legsteinastofnunin
Schiavo skýrir frá reynslu sinni í
bókinni Flying Blind, Flying Safe og
segir þar að orðrómur hafi lengi ver-
ið á kreiki um að embættismenn loft-
ferðaeftirlitsins hafi látið fram-
kvæma svokallaða „kostnaðar- og
nytjagreiningu" þar sem meðalfar-
þeginn, sem kynni að farast í flug-
slysi, væri metinn til fjár. Þar á að
hafa komið fram að mannslífið væri
harla lítils virði miðað við þann fjár-
hagslega skaða sem flugfélögin yrðu
fyrir ef þeim yrði gert að verja millj-
örðum dala í að bæta öryggi farþeg-
anna. Þessi orðrómur hefur þó aldrei
verið staðfestur.
„Við setjum reglur með því að
telja legsteinana," sagði embættis-
maður FAA við blaðamann fyrir
nokkrum árum. Schiavo segir að loft-
ferðaeftirlitið hafi verið uppnefnt
„Legsteinastofnunin" og allir, sem
tengist flugmálum, hafi skilið kald-
hæðnina á bak við nafngiftina, því
FAA aðhafist ekkert fyrr en fólk
deyi.
Schiavo lýsir sér sem „varðhundi"
sem hafi gegnt því hlutverki að hafa
eftirlit með FAA. Loftferðaeftirlitið
hafí á hinn bóginn staðið vörð um
flugfélögin og tekið upp hansk-
ann fyrir þau og flugvélaiðnað
inn. „Hvað eftir annað afhjúp-
uðu starfsmenn mínir
starfshætti sem myndu
ganga fram af almenningi:
hroðvirknislegt eftirlit með
flugvélum,
tilsjón með flugmönnum,
leg yfirsýn yfir starfshætti
flugfélaga, andvaraleysi
gagnvart sviknum vara-
hlutum í flugvélar, glop-
pótt öryggisgæsla á flug-
völlum og úrelt flugumferð-
arstjórnkerfí."
„Óviðunandi
aðgerðaleysi"
Schiavo segir að
loftferðaeftirlitið hafí
aðeins gert ráðstafanir
til að bæta flugöryggið
þegar stofnunin hafi neyðst
til þess eftir mannskæð flugslys,
með tilheyrandi myndum af grát-
andi ættingjum á sjónvarpsskjánum
Hún nefnir sem dæmi flugslys,
sem kostaði 68 manns
lífið árið 1994,
MARY Schiavo var yfir-
eftirlitsmaður bandaríska
samgönguráðuneytisins
í maí í fyrra þegar 110
manns fórust eftir að eldur kviknaði
í vörurými gamallar flugvélar af
gerðinni DC-9 á leið frá Miami til
Atlanta. Vélin fylltist af reyk og lík-
legt er að farþegarnir hafi kafnað
áður en þeir sukku ofan í fenin í
Everglades í Flórída.
Schiavo tók þetta slys mjög nærri
sér, einkum vegna þess að hún vissi
að hægt var að afstýra því. Flugvél-
in var í eigu bandaríska flugfélagsins
ValuJet og þremur mánuðum áður
hafði Schiavo varað bandaríska loft-
ferðaeftirlitið við því að flugfélagið
hefði margsinnis brotið öryggisregl-
ur og lagt til að það yrði svipt rekstr-
arleyfi þegar í stað. FAA hundsaði
þessar viðvaranir þrátt fyrir að eftir-
litsmenn stofnunarinnar sjálfrar
hefðu tekið undir þær.
Stofnunin gat þó ekki sniðgengið
Schiavo kvöldið eftir slysið. David
Hinson, yfírmaður FAA, kom fram
í ABC-sjónvarpinu ásamt Schiavo og
lýsti yfir því að Valu-Jet væri öruggt
flugfélag. „Ég myndi fljúga með
því,“ sagði hann en Schiavo and-
mælti honum í sjónvarpsþættinum.
„Það er ekki mitt starf að selja farm-
iða fyrir Valu-Jet,“ sagði hún.
Schiavo greindi ennfremur frá því
að samkvæmt gögnum loftferðaeft-
irlitsins sjálfs væru flugslys fjórtán
sinnum tíðari hjá ValuJet en stóru
flugfélögunum í Bandaríkjunum þótt
stofnunin hefði ekki viljað viður-
kenna að sum flugfélög væru ekki
jafnörugg og önnur.
Þetta var ekki í fyrsta sinn sem
Schiavo deildi á loftferðaeftirlitið.
Hún hafði starfað sem yfireftirlits-
maður samgönguráðuneytisins í rúm
fimm ár og mikill hluti þess tíma fór
í að kljást við FAA, þótt baráttan
færi ekki fram í sjónvarpi. Hún hafði
beitt sér fyrir því að stofnunin gæfi
meiri gaum að flugörygginu og legði
minni áherslu á að sinna þörfum flug-
félaganna. Schiavo varð hvað eftir
annað að láta í minni pokann vegna
pólitískrar kænsku yfírmanna FAA
og hún ákvað því að lokum að segja
af sér til að geta skýrt frá brotalöm-
unum í starfsemi stofnunarinnar op-
inberlega.
Þessi barátta varð til þess að
Gróði fhigfélaga mikil-
vægari en flugöryggi?