Morgunblaðið - 06.05.1997, Blaðsíða 44

44 ÞRIÐJUDAGUR 6. MAÍ 1997
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
JON HALLDOR
HANNESSON
+ Jón Halldór
Hannesson
fæddist í Reykjavík
22. maí 1952. Hann
lést í Sjúkrahúsi
Suðurlands 27.
apríl síðastliðinn og
fór útför hans fram
frá Kotstrandar-
kirkju 3. maí.
Horfinn er sjónum
okkar kær vinur, Jón
Halldór Hannesson,
eftir harða baráttu við
illvígan sjúkdóm sem
hann tókst á við af æðruleysi. Kynni
okkar Jóns hófust fyrir um áratug
er konur okkar störfuðu saman um
tíma. Varð það upphafið að trygg-
um vinskap okkar Jóns og fjöl-
skyldna okkar.
Haustið 1988 sátum við saman
á meiraprófsnámskeiði, hann í þeim
tilgangi að efla fyrirtæki sitt á
Hjarðarbóli og ég til þess að geta
sinnt mínu starfi. Kynntist ég þeim
víðsýna manni sem Jón var ekki
síst er við sátum í matarhléum við
eldhúsborðið á heimili mínu á Sel-
fossi. Auk þess að ræða um lands-
ins gagn og nauðsynjar þá miðlaði
Jón okkur af ferskum og framandi
hugmyndum um lifshætti og matar-
æði, því eitthvað þótti honum þung-
ur matseðillinn þetta haustið. Má
þar nefna hrossakjöt, sviðahausa
og slátur. Segja má að Jón hafí
þarna markað upphafið að breytt-
um neysluvenjum á okkar heimili.
Á uppvaxtarárum sínum dvaldi Jón
víða um heim með foreldrum sínum
og kynntist ólíkum siðum og venjum
hinna ýmsu þjóða. Án efa hefur það
haft mikil áhrif á hversu viðsýnn
og framsýnn maður hann var. Miðl-
aði hann reynslu sinni til samferða-
manna sinna sem ekki kunnu allir
að meta skoðanir hans. Gaman
verður að líta til baka eftir nokkra
áratugi og sannreyna kenningar
Jóns um þróun hinna ýmsu mála í
landinu.
Jón var einn af frumkvöðlum að
stofnun Náttúrulagaflokks íslands
og sýnir það vel áræði hans og þor
til að ýta við gömlum gi.ldum. Við
Jón höfðum þann sið að taka okkur
gönguferðir í nágrenni heima-
byggðar þegar stundir gáfust til.
Var þá oft farið í Þrastarskóg í
Grímsnesi því Jóni var mjög hug-
leikin trjárækt á íslandi eins og
umhverfið við Hjarðarból ber glöggt
merki. í gönguferðunum kynntist
ég vel áhugamálum hans, inn-
hverfri íhugun og austrænni speki
og ekki get ég neitað því að ein-
hver áhrif hefur það haft á mig.
Sérstaklega minnist ég einnar
gönguferðar sem við fórum á gaml-
ársdag 1993. Var tilgangur þeirrar
ferðar að skipuleggja gönguleiðir
fyrir hópa erlendra ferðamanna sem
komu til landsins á vegum ferða-
þjónustu þeirra Jóns og Gunnu. í
ferð þessari lýsti hann fyrir mér
hugmyndum sínum um áframhald-
andi uppbyggingu ferðaþjónustunn-
ar á Hjarðarbóli og þar mátti greina
að framsýni Jóns átti sér vart tak-
mörk. Flest sem um var rætt er
nú komið til framkvæmda og er um
að ræða nýjungar í ferðaþjónustu
hér á Iandi.
Ekki voru ferðir okkar Jóns ein-
göngu innanlands. Við hjónin áttum
því láni að fagna að fara ferðir til
útlanda me þeim Jóni og Gunnu og
voru þau sérlega skemmtilegir
ferðafélagar sem ekki fóru troðnar
slóðir. Einnig fórum við Jón nokk-
urra daga ferð til Þýskalands og
Hollands fyrir ári og er hún mér
mjög minnisstæð. Jón hafði þá
greinst með þann sjúkdóm sem nú
hefur sigrað og kom oft fram í sam-
ræðum okkar óbilandi trú hans á
að hann myndi sigrast á sjúkdómi
sínum.
Þau Jón og Gunna hafa varið
dijúgum hluta ævi sinnar saman
hér á landi og erlendis
og verið mjög samstiga
í sinni lífsskoðun. Sam-
taka hafa þau byggt
upp glæsilegt ferða-
þjónustubýli á
Hjarðarbóli. Auk þess
hafa þau saman starf-
að að uppbyggingu og
þróun Jhugunarfélags-
ins á íslandi.
Þrátt fyrir ólíkan
bakgrunn okkar Jóns
og ólíkar lífsskoðanir
við upphaf kynna okk-
ar náðum við vel sam-
an. Jón var einstakur
vinur og lít ég á það sem mikið lán
að hafa fengið að kynnast honum.
Þjóðin er fátækari eftir fráfall Jóns.
Við Ragnheiður og dætur okkar
vottum Guðrúnu, sonunum þremur
og öðrum ástvinum dýpstu samúð.
Megi minningin um góðan dreng
gefa okkur sem hann þekktum kraft
til að takast bjartsýn á við framtíð-
ina.
Svanur Kristlnsson.
Gleðin er léttfleyg og lánið er valt
Lífið er spuming, sem enginn má svara.
Vinimir koma og kynnast og fara
kvaðning til brottfarar lífið er allt.
Liðin að sinni’ er vor samvemstund,
Síðustu kveðjur með andblænum líða.
Velkomin aftur, er sjáumst vér síðar,
sólanna drottinn oss blessi þann fund.
(Freysteinn Gunnarsson.)
í dag kveð ég góðan vin. Ég
kynntist fjölskyldunni á Hjarðarbóli
sumarið 1991, þegar ég var ráðin
til þeirra sem túlkur í ferðum um
Suðurland. Á Hjarðarbóli var ég
meira en í vinnunni, ég var í góðum
félagsskap og lærði það sem kunna
þarf í leiðsögustarfi af Jóni.
Jón kenndi mér meira en ferða-
mennsku. Ég vissi af því að hann
og Gunna voru kennarar í TM-hug-
leiðslu, en hafði ekki hugmynd um
hvað það var. Þegar ég lærði TM-
hugleiðslu fann ég að þetta var eitt-
hvað gott. Þá hafði Jón sagt mér
frá heimspeki Maharishi Mahesh
Jogi og fannst mér hún vera ein-
föld og jákvæð lífsskoðun.
Jákvæðni og réttsýni eru þeir
eiginleikar sem ég man best í fari
Jóns. Ég veit að hann heldur starfi
sínu áfram glaður í heimi hinna
réttsýnu, en við höldum áfram á
okkar braut í þessum heimi. Sorgin
hamlar för, en góðar minningar
geta glatt okkur og styrkt.
Elsku Gunna, Andrés, Hannes
og Einar, ég og fjölskylda mín
minnumst Jóns með hlýhug og
sendum ykkur hjartans samúðar-
kveðjur.
Rúna Björg.
Jón var einn af stofnendum ís-
lenska íhugunarfélgasins og helsti
forvígismaður þess alla tíð.
íslenska íhugunarfélagið var
stofnað árið 1975 til að kynna og
kenna hugleiðslutækni Maharishi
Mahesh Yogi, Transcendental
Meditation eða innhverfa íhugun,
eins og aðferðin var nefnd hér á
landi. Þá hafði hreyfing Maharishi
starfað víða um heim frá árinu
1957, þar á meðal í Bretlandi, þar
sem Jón kynntist henni. Upp frá
því urðu kenningar Maharishi um
vitundarþroska þungamiðjan í
hugsun hans og starfi en um þenn-
an þátt í lífi Jóns langar mig að
fara nokkrum orðum í þeirri von
að aðrir verði til að fjalla nánar um
æviferil og mannkosti hans.
Eftir stúdentspróf héldu Jón og
kona hans, Guðrún Andrésdóttir,
til kennslu norður í land en því
næst lá leiðin til Skotlands þar sem
Jón lærði heimspeki og lauk BA-
prófi í þeirri grein. Þótt hin vest-
ræna heimspeki væri prýðisgóð
þjálfun í skynsamlegri hugsun og
á sinn hátt heillandi, fullnægði hún
ekki þekkingarleit Jóns og ekki
þeim kröfum sem hann gerði um
að heimspekileg þekking kæmi að
hagnýtum notum í daglegu lífi.
Öðru máli gegndi um vedísk fræði
Maharishi og einkum verklega hlið
þeirra fræða, þ.e.a.s. innhverfa
íhugun. Jón og Guðrún gerðust
bæði kennarar í innhverfri íhugun
og fræðum Maharishi og komu
heim til að starfa við það.
Fyrir þá sem ekki þekkja til inn-
hverfrar íhugunar eða fræða Ma-
harishi er ef til vill erfitt að skilja
hvað veldur því að hæfileikaríkt
fólk, sem allir vegir eru færir, kýs
sér slíkt starf. Eflaust hefur það
verið svo fyrir vini og ættingja Jóns.
Starf íhugunarkennarans byggist
ekki á eftirsókn eftir virðingu, góðri
afkomu eða völdum, heldur á því
að fylgja ákveðinni hugsun til enda
eða einfaldlega að gera skyldu sína.
Til þess að gera þessu grundvallar-
atriði í ævistarfi Jóns einhver skil
verð ég að leyfa mér að útskýra í
hveiju þessi skylda er fólgin.
Kjarninn í fræðum Maharishi er
ákaflega einfaldur. Hann byggir á
því að allir eigi kost á varanlegum
lífsgæðum með því að þroska vitund
sína og að hvötin til þroska sé svo
eðlileg og innbyggð í lífið sjálft að
nánast þurfi ekkert annað að koma
til en að standa ekki í vegi fyrir
henni. Liður í því er að stunda hug-
lægt yoga eða innhverfa íhugun
sem hluta af daglegu lífi; aðferð til
að ryðja burt hindrunum og tengj-
ast því sviði tilverunnar sem stýrir
huga einstaklingsins sjálfkrafa til
þroska og lífshamingju, jafn eðli-
lega og áreynslulaust og það stýrir
hveiju öðru náttúrufyrirbæri. Starf
íhugunarkennarans felst í að kenna
fólki að koma þessari tengingu
(yoga) á við grunnsvið náttúrunnar
eða tæra vitund.
í þessari kenningu Maharishi
felst engin ný speki enda er vedísk
þekking sú elsta sem mannkynið
á. Það sem máli skiptir er að að-
ferð Maharishi virkar, auðvelt er
að kenna hana hvetjum sem er og
sýna fram á að hún virkar. Um það
leyti sem Jón Halldór lauk kennara-
námi í innhverfri íhugun birtist
hver rannsóknin á fætur annarri í
þekktum vísindatímaritum sem
sýndi fram á heillavænleg áhrif inn-
hverfrar íhugunar. Með mælingum
var hægt að staðfesta þá djúpu lík-
amlegu slökun sem birtist í hægum
andardrætti, streitulosi og almennri
vellíðan. Dagleg íhugun fólks hafði
í för með sér mælanlegar breyting-
ar á heilbrigði, andlegri færni og
samskiptum, sem ekki var hægt að
efast um. Þegar í ljós kom að tiltölu-
lega fáa einstaklinga þurfti innan
hvaða samfélags sem er til að hafa
jákvæð áhrif á samfélagið í heild
var íhugunarkennsla ekki lengur
spurning um greiða við einstaklinga
heldur skyldur við samfélagið. Eng-
inn var betur að sér og skildi betur
þýðingu þessara rannsókna en Jón.
Fyrir þann sem upplifað hefur
áhrif íhugunar á sjálfum sér, fengið
þessar breytingar staðfestar vís-
indalega, lært að kenna öðrum og
vitandi að íhugun fólks hefur raun-
veruleg áhrif á samfélagið, verður
hreinlega ómögulegt að snúa sér
til frambúðar að einhveiju allt öðru.
Vitneskjan um þörf fólks fyrir inn-
hverfa íhugun knýr menn til að
halda áfram að kynna og kenna
þennan sjálfsagða hlut sem samfé-
lagið í raun kallar á en hikar samt
sem áður við að notfæra sér vegna
alls kyns fordóma. Starf íhugunar-
kennarans er því í eðli sínu barátta
við vanþekkingu.
Eftir nokkurra ára ötult starf við
íhugunarkennslu í Reykjavík, sem
skilaði frábærum árangri, festu Jón
og Guðrún kaup á Hjarðarbóli í
Ölfusi. Tilgangurinn var í og með
sá að koma þar með tímanum upp
aðstöðu til að kenna vedísk fræði
Maharishi í friðsælu umhverfi. Þau
tóku að sér kennslu í Fjölbrauta-
skóla Suðurlands á Selfossi en
byggðu smám saman upp gistiað-
stöðu fyrir ferðamenn sem óx svo
hratt að eftir nokkur ár gátu þau
hætt kennslu og framfleytt sér af
ferðaþjónustunni einni.
Uppbygging ferðaþjónustunnar á
Hjarðarbóli er gott dæmi um hvern-
ig vedísk þekking, þekking á lög-
málum náttúrunnar, getur nýst á
hvaða sviði sem er. Uppbyggingin
var stigbundin, hljóðlát og
áreynslulaus. Lítil yfirbygging,
réttar ákvarðanir teknar á réttum
tíma, aðalatriði greind frá aukaatr-
iðum og orkunni aldrei sóað til
einskis. Aðferð Jóns hefur hvar-
vetna vakið aðdáun og athygli
þeirra sem starfa við ferðaþjónustu
og orðið þeim hvatning. I dag er
ferðaþjónustan á Hjarðarbóli ein sú
stærsta á Suðurlandi. Árlega eru
þar hundruð útlendinga í gistingu
og ferðir fyrir þá skipulagðar um
allt land.
Ferðaskrifstofan á Hjarðarbóli
veitti Jóni fjárhagslegt frelsi til að
snúa sér í ríkari mæli að því sem
hann ætlaði alltaf að gera, þ.e.a.s.
að kenna innhverfa íhugun og fræði
Maharishi. í þeim tilgangi festi
hann kaup á húsnæði undir
kennslumiðstöð í Faxafeni í Reykja-
vík fyrir fjórum árum og þar hafði
íslenska íhugunarfélagið samastað
þar til óvænt veikindi Jóns bundu
enda á allar fyrirætlanir hans fyrir
hálfu öðru ári.
Jón Halldór Hannesson kenndi
hundruðum manna innhverfa íhug-
un hér á landi, hélt ótal fyrirlestra
til að kynna þekkingu Maharishi
auk þess að skrifa greinar í dagblöð
og tímarit. Saman þýddu þau Jón
og Guðrún grundvallarrit um inn-
hverfa íhugun á íslensku. Jón stóð
jafnframt fyrir mörgum helgarnám-
skeiðum og lengri fræðilegum nám-
skeiðum á veturna á Hjarðarbóli.
Eitt af merkilegustu verkum Jóns
var þó stofnun Náttúrulagaflokks
Islands fyrir síðustu alþingiskosn-
ingar sem aðrir munu verða til að
greina frá. Þar komu forystuhæfi-
leikar, kjarkur og baráttuvilji Jóns
glöggt í ljós.
Æviverk Jóns í þágu íhugunar-
kennslu verður aldrei metið í fjölda
nemenda eða námskeiða heldur í
þeim breytingum á lífi fólks sem
kennslan kom til leiðar. Fyrir það
verður verk hans ómælanlegt og
fyrir það þökkum við hjá Islenska
íhugunarfélaginu fyrir með: „Jai
Guru Dev.“
Ég sakna Jóns sem frábærs vinar
sem hægt var að leita til_ með allt
milli himins og jarðar. Ég sakna
hæverskunnar, rökvísinnar, húm-
orsins og hlýjunnar sem voru ein-
kennandi í fari hans og þakka fyrir
að hafa fengið að kynnast svo góð-
um dreng.
Guðrúnu, sonum þeirra þremur,
Andrési, Hannesi og Einari, ásamt
öðrum ættingjum, votta ég mína
dýpstu samúð.
Ari Halldórsson.
Leitin eilífa að samræmi milli
manns og umhverfis tekur sífellt á
sig nýjar myndir. Fyrrum oftlega
fálmkennd er leitin nú á vissan
hátt meðvitaðri, því betur sem af-
leiðingar iðnbyltingarinnar hafa
komið í Ijós. Leiðin er samt þýfð
og þyrnum stráð. íhaldssemi í lífs-
háttum leiðir okkur stundum í mót-
sögn við þekkingu okkar á náttúr-
unni. En oft hnjótum við líka um
hið óvænta og óþekkta, eitthvað
sem ekki var reiknað með að gæti
ráðið lífi og raskað venju. Þó má
okkur vera ljóst að leitin er okkar
lífsvon, svo mjög sem við höfum
gengið nærri móður jörð.
Jón Halldór átti opinn hug og
hlýtt hjarta, sem fóstra vildi hvað
það sem létt gæti þessa leit, enda
bera verk hans þess glöggt merki.
Störf Jóns Halldórs og fjölskyldu
hans á sviðum ferðaþjónustu, um-
hverfismála, vitundarfræða og heil-
brigðismála bera vott um fijóa og
áræðna hugsun. Hann hirti heldur
ekki um að halda hlífiskildi yfir við-
teknum vísdómi eða hagsmunum
valdsins, ef ný þekking bauð svo.
Það var lán mitt að kynnast Jóni
Halldóri fyrir þremur árum vegna
þróunarverkefnis á sviði lífrænnar
framleiðslu. Jón starfaði fyrir vott-
unarstofuna Tún, fyrst sem skoðun-
armaður við úttektir og síðar sem
fulltrúi í vottunarnefnd félagsins.
Liðveisla hans við þá nýsköpun
mótaðist af víðsýni og þekkingu og
skal sérstaklega þökkuð hér. Hann
sá lífræna framleiðslu sem leið til
úrbóta í umhverfis- og heilbrigðis-
málum, en gerði sér snemma grein
fyrir því að sú leið gæti orðið tor-
sótt ef maðurinn tæki ekki ábyrga
stjórn á þróun erfðatækninnar.
Jón Halldór var leiðbeinandi í
ýmsum skilningi, ekki aðeins sem
atvinnumaður á sviði íhugunar,
heldur líka óbeint með þeirri skap-
andi hugsun sem honum var svo
töm. Þegar lífræna hreyfíngin tók
á móti forystumönnum heimssam-
taka á þessu sviði var Jóni falin
leiðsögn hópsins í tveggja daga
kynnisferð um Suðurland. Engum
sem var með í för mun gleymast
sú leiðsögn, sakir hinnar tilgerðar-
lausu og kímniblönduðu þjóðlífs- og
náttúrulýsingar, sem Jón birti okk-
ur á svo fyrirhafnarlítinn hátt. Samt
var eins og við værum öll að leita
að einhveiju nýju og spennandi,
handan næsta leitis. Enn heyri ég
raddir utan úr heimi sem minnast
þeirrar leiðarlýsingar með þakklæti
og gleði.
Nú er skarð fyrir skildi því leit
Jóns Halldórs er lokið, að minnsta
kosti á okkar sviði. Óvæntir þyrnar
særðu góðan dreng. Leiðsögn hans
varir þó enn og mun verma alla þá
sem honum kynntust, þó vonandi
helst hans allra nánustu.
Gunnar Á. Gunnarsson.
Látinn er vinur minn og félagi
til margra ára, langt um aldur fram,
Jón Halldór Hannesson á Hjarðar-
bóli. Leiðir okkar lágu fyrst saman
fyrir þijátíu árum í Skógaskóla.
Áfram vorum við bekkjarfélagar í
menntaskóla, og síðar samstarfs-
menn í Fjölbrautaskóla Suðurlands
á Selfossi.
Jón var um margt á undan sinni
samtíð. Hann var í eðli sínu gagn-
rýninn á ýmsar viðteknar forsendur
okkur, en ávallt á yfirvegaðan og
hógværan hátt. Meðal áhugasviða
hans voru austurlensk fræði, skóla-
mál, umhverfismál og lífshættir
okkar í víðum skilningi.
Á síðustu árum hafa þau hjón,
Jón og Gunna, eins og þau voru
ætíð nefnd, byggt upp myndarlega
ferðaþjónustu í sveit. Þar má sjá
byggðastefnu í sinni jákvæðustu
mynd. Fólk sem í krafti menntunar
og frumkvæðis hefur byggt upp
sjálfstæðan atvinnurekstur sem
byggist á beinum tengslum við að-
ila erlendis, án þess að miðstjórnar-
vald eða milliliðir við Faxaflóa komi
við sögu. En þegar framtíðin blasti
við Jóni gerði sá miskunnarlausi
sjúkdómur krabbamein vart við sig
fyrir rúmu ári síðan. Að baki er
hetjuleg barátta og æðruleysi, en
svo fór að læknavísindin áttu ekk-
ert svar. Það er ótrúlegt að Jón
skuli hafa orðið fyrir barðinu á
þessum vágesti, af samferðafólki
mínu hefði ég talið hann ólíklegast-
an til þess, þar sem hann lifði lífinu
á ábyrgari hátt en við flest hin.
En eigi má sköpum renna, segir
máltækið, og enn einu sinni erum
við minnt á það hvað lífið og tilver-
an geta verið óútreiknanleg. Við
erum öll fátækari að Jóni gengnum,
en jafnframt ríkari að hafa fengið
að njóta samvista við hann.
Ég veit að ég mæli fyrir munn
bekkjarfélaga okkar í MH og fyrr-
um samstarfsmanna í Fjölbrauta-
skólanum þegar ég votta Gunnu og
sonum þeirra þremur okkar dýpstu
samúð og bið þeim blessunar og
styrks.
Sigurður og fjölskylda,
Selfossi.
Aldrei voru þeir tímar
er ég og þú eða valdhafar þessir voru ekki.
Og aldrei mun sá tími upp renna
er við hættum að vera.
(Bhagavad Gita 2:12)
Við kveðjum Jón með þakklæti.
Guðrúnu, Andrési, Hannesi og Ein-
ari Pétri vottum við okkar dýpstu
samúð._
Örn Sigurðsson, Árni
Sigurðsson, Kristín Björg
Guðmundsdóttir.