Morgunblaðið - 06.06.1997, Síða 8

8 FÖSTUDAGUR 6. JÚNÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Clinton og Blair leggja áherslu á náin tengsl:
Pólítískir tvíburar
nýrrar kynslóðar

Laun bænda hækka um 6%
VERÐ á mjólk til bænda hækkaði
um 2,91% 1. júní sl. samkvæmt
ákvörðun sexmannanefndar. Eng-
in breyting verður hins vegar á
heildsöluverði mjólkur vegna þess
að Alþingi samþykkti í vor lög um
lækkun á neytenda- og jöfnunar-
gjaldi. Að sögn Guðbjörns Árna-
sonar, framkvæmdastjóra Lands-
sambands kúabænda, hefur sex-
mannanefnd ekki lokið umijöllun
sinni og því væri hugsanlegt að
verðlagsgrundvelli mjólkur yrði
aftur breytt 1. júlí nk.
Sexmannanefnd reiknar út
kostnað við framleiðslu meðalkúa-
bús samkvæmt ákveðnum forsend-
um. Samvæmt nýjum verðlags-
grundvelli hafa laun bóndans verið
hækkuð um 6% og er það í sam-
ræmi við hækkun launataxta í
nýgerðum kjarasamningum. Aðrir
liðir breytast lítið. Áburður hækkar
um 1%, en nokkrir smærri liðir
lækka á móti. Samtals hefur kostn-
aður við vísitölubúið hækkað um
2,9%.
Verð til neytenda óbreytt
Guðbjörn sagði að laun bóndans
tækju að 40% hluta mið af meðal-
launum verkamanna og 60% af
meðallaunum iðnaðarmanna.
Hann sagði það mat bænda að sú
ákvörðun aðila vinnumarkaðarins
að færa taxta að greiddu kaupi
hefði í för með sér launahækkanir
sem væru umfram þessi 6%. Þess
vegna stæðu nú yfir viðræður
milli fulltrúa bænda og neytenda
í sexmannanefnd um frekari
hækkanir á launalið bóndans.
Þeim viðræðum myndi ljúka í
þessum mánuði.
Guðbjörn sagði að heildsöluverð
mjólkur hefði ekki hækkað 1. júní
þrátt fyrir hækkun á launalið
bænda. Alþingi hefði í vor sam-
þykkt að lækka neytenda- og jöfn-
unargjald úr 2% í 0,8%. Gjaldið er
einn af tekjustofnun Stofnlána-
deildar landbúnaðarins og er reikn-
að af heildsöluvérði mjólkur. Stofn-
lánadeildin, sem núna heitir Lána-
sjóður landbúnaðarins, vinnur upp
tekjutapið með því að hækka vexti
á lánum stofnunarinnar.
Aðgengis- og lífeyrismál fatlaðra
Réttindi fatlaðra
brotin daglega
Anna Guðrún
Sigurðardóttir
FATLAÐ sambýlisfólk
sagði sig úr sambúð í
vikunni til að mót-
mæla tryggingakerfinu sem
þau segja fjandsamlegj; fötl-
uðum. Parið naut stuðnings
Sjálfsbjargar, landssam-
bands fatlaðra, í aðgerðum
sínum en þau eru bæði félag-
ar í Ný-ung, ungliðahreyf-
ingu samtakanna.
Um síðustu mánaðamót
hlaut Þjóðleikhúsið Sjálfs-
bjargarádrepuna „Þránd í
götu“ og komu félagar í
Sjálfsbjörgu og félagar í
Ný-ung saman fyrir framan
Þjóðleikhúsið og mótmæltu
slæmu aðgengi og aðstöðu
fyrir fatlaða við og inni í leik-
húsinu. Þegar Þjóðleikhúsið
var endurbætt á árunum
1990-1991 var gert ráð fyr-
ir lyftu í framkvæmdaáætlun
en hún hefur enn ekki verið sett
upp.
Þetta var í þriðja skiptið sem
ádrepan var veitt en áður höfðu
bæjarskrifstofur Hafnarfjarðar
og Umhverfisráðuneytið hlotið
hana. Anna Guðrún Sigurðar-
dóttir er formaður Ný-ungar og
starfar hjá íþróttasambandi fatl-
aðra.
- Finnst þér að mótmæli fatl-
aðra eins og Sjálfsbjargarádrep-
an veki aimenning til umhugsun-
a r?
„Það er mjög misjafnt. Þegar
ádrepan var veitt bæjarskrifstof-
um Hafnarfjarðar kom ijöldi
manns til að fylgjast með. Það
vakti mjög mikla athygli í það
skiptið en núna þegar Þjóðleik-
húsið fékk ádrepuna voru mjög
fáir sem sýndu þessu áhuga. Þar
á meðal voru fjölmiðlar sem voru
mjög áhugalausir en stuðningur
þeirra skiptir öllu máli þegar
vekja þarf athygli á slæmum
kjörum fatlaðra. Án umfjöllunar
fjölmiðla er mjög erfítt fyrir al-
menning í landinu að fylgjast
með málum fatlaðra og að sýna
okkur stuðning."
- Er fólk þá sér ekki nógu með-
vitað um mál fatiaðra?
„Það er svo misjafnt hvernig
samtök fatlaðra vinna, þ.e.a.s.
hvernig þau kynna sig eða mark-
aðssetja. Sum þeirra hafa e.t.v.
ekki farið rétt að en það er mikil-
vægt að þau kynni sig fyrir fólk-
inu í landinu. íþróttasamband
fatlaðra hefur mjög góða og já-
kvæða ímynd út á við
og Sjálfsbjörg, lands-
samtök fatlaðra, getur
lært mikið af þeirra
vinnubrögðum. Það er
hægt að fara ýmsar
leiðir til að ná til fólks
en það er líklega mikilvægast
fyrir okkar að hafa áhrif á þá sem
hafa völdin til að breyta, þ.e.a.s.
stjórnvöld."
- Er erfitt að ná til stjórnvalda
og forsvarsmanna stofnana?
„Já, það eru oft fáránleg svör
sem við fáum. Ráðherrar lofa t.d.
gjarnan að gera breytingar þegar
við mótmælum en svo er ekkert
gert. Maður missir næstum því
trúna á þetta fólk. Það á einnig
við um lífeyrismálin en þar hafa
menn skoðanir þegar þeim hent-
ar. Ég get t.d. nefnt mál sambýl-
isfólksins sem þurfti að slíta sam-
búð vegna mikillar skerðingar á
lífeyri þegar annað þeirra skráði
sig í nám og vegna þess að þau
voru skráð í sambúð. Þegar leitað
er svara hjá forsvarsmönnum
fást engin svör heldur vísa menn
í reglur og lög.
- Er aigengt að fötluðum finnist
brotið á rétti sínum?
► Anna Guðrún Sigurðardóttir
fæddist í september 1975 í
Reykjavík og ólst upp í Grinda-
vík. Hún stundaði nám við Fjöl-
brautaskólann á Suðurnesjum
um tveggja ára skeið. Hún lauk
starfsþjálfun fatlaðra árið
1995. Anna hefur starfað með
Ný-ung, ungliðahreyfingu
Sjálfsbjargar, síðan 1994 og
verið formaður hreyfingarinn-
ar síðan 1996. Anna Guðrún
hefur starfað hjá íþróttasam-
bandi fatlaðra síðan 1996.
„Já, það er nánast daglega sem
fatlaðir reka sig á veggi. Það eru
óteljandi hlutir sem brjóta á al-
mennum réttindum okkar. Það
er mjög mikilvægt að það komi
í ljós hversu algeng þessi brot
eru. Þau eru svo víðtæk að mað-
ur hefur varla krafta til að mót-
mæla þessu öllu. Þessir hlutir eru
gerðir mjög flóknir í fjölmiðlum
og sérstaklega í nefndum og ráð-
um Alþingis. Þetta eru mjög flók-
in og erfið mál að skilja. En eins
og kom í ljós á dögunum þarf
leiðin til að mótmæla ekki alltaf
að vera flókin. Ég vil fyrir hönd
Ný-ungar þakka sambýlisfólkinu
fyrrnefnda, fyrir að stíga þetta
skref. Það er mjög ánægjuleg til-
fínning þegar fjölmiðlar sýna
svona málum áhuga.
Það er nauðsynlegt að þessu
máli sé fylgt eftir því það eru
margir fatlaðir í sömu aðstöðu
og þetta fólk. Það eru líka þættir
eins og atvinna fatlaðra sem virð-
ist ekki fara saman við
lífeyriskerfið. Fötluð-
um er beinlínis refsað
fyrir að vinna miðað
við núverandi fyrir-
komulag. Kerfið er
vinnuletjandi og sam-
kvæmt því telst fólk ekki lengur
fatlað ef það treystir sér til að
vinna. Það er nauðsynlegt að fatl-
aðir jafnt sem aðrir hafi nóg fyr-
ir stafni og séu virkir í þjóðfélag-
inu.
- Er aðstaða til íþróttaiðkunar
meðai fatlaðra góð?
„Það er mjög mismunandi eftir
því hvar á landinu maður er.
Iþróttasamband fatlaðra hefur
reynt að færa íslandsmót út á
landsbyggðina en þá hafa gjarn-
an verið gerðar þær breytingar á
aðgengi og aðstöðu sem eru fötl-
uðum nauðsynlegar.
- Eru íþróttir mikilvægur þáttur
í lífi fatlaðra?
„Þær geta skipt sköpum fyrir
fatlað fólk. Ég væri t.d. ekki virk
í lífinu í dag ef ég hefði ekki
verið dregin út í íþróttir. Sjálfs-
traustið eykst og félagslífið verð-
ur öflugara auk þess sem fólk
verður virkara á öllum sviðum.“
Jákvæð
kynning á
starfi fatlaðra
mikilvæg