Morgunblaðið - 06.06.1997, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 6. JÚNÍ 1997
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
js
SSPp1
mm
ms&mí
NÍNA Tryggvadóttir: Alþingi, 1965-66,
Sögn
í sjón
Sýninpfin Sögn í sjón verður opnuð í
*
Listasafni Islands á morgun en hún teygir
jafnframt anga sína til Norræna hússins
og Stofnunar Áma Magnússonar.
Orri Páll Ormarsson gerði sér ferð í
listasafnið og Ámagarð, þar sem forsvars-
menn sýningarinnar urðu fyrir svörum.
SÉRHVER þjóð á sína auð-
legð. Auðlegð íslensku
þjóðarinnar er ekki síst
fólgin í bókmenntaarfin-
um, fornsögunum, bæði í verald-
legum og vitaskuld ekki síður and-
legum skilningi. Dijúgur hluti
þessa arfs, handritasafn Árna
Magnússonar, var varðveitt í
Kaupmannahöfn i röska hálfa
þriðju öld en hefur smám saman
verið að skila sér heim frá árinu
1971, eða eftir að danska þjóð-
þingið samþykkti lög þess efnis
að Islendingum skyldi afhentur sá
hluti af handritasafni Árna sem
varðar íslensk efni og einnig hluti
íslenskra handrita sama efnis í
Konungsbókhlöðu. Lýkur þessu
verki formlega 19. júní næstkom-
andi þegar tvö síðustu handritin
verða afhent.
í tilefni af þessum tímamótum
gengst Stofnun Árna Magnússon-
ar fyrir sýningu undir yfirskrift-
inni Sögn í sjón og hefur fengið
til liðs við sig Listasafn íslands
og Norræna húsið. í Stofnun Árna
Magnússonar í Árnagarði skipa
handrit öndvegi, í Norræna húsinu
verður einblínt á myndlýsingar við
útgáfur fornrita og á sýningunni
í Listasafni íslands verða málverk,
grafík og höggmyndir sem byggð-
ar eru á íslenskum fornritum.
Listasafn íslands
Bókmenntaarfur íslendinga,
einkum fornsögurnar, gegnir
minna hlutverki í myndlistarsögu
þjóðarinnar en ætla mætti, að því
er fram kemur í grein Aðalsteins
Ingólfssonar listfræðings í sýning-
arskrá sýningarinnar í Listasafni
íslands, sem Björn Bjarnason
menntamálaráðherra mun opna á
morgun kl. 16. „Þetta sést ber-
lega,“ heldur Aðalsteinn áfram,
„þegar litið er til norrænna granna
okkar, sem gert hafa arfsögnum
sínum og bókmenntum vegleg skil
í myndlist."
Að áliti Aðalsteins er hér að
einhveiju leyti um að kenna van-
þróun myndlistarinnar í landinu.
„Það er eftirtektarvert að okkar
fyrsti fagmaður í myndlist, Sig-
urður Guðmundsson (1833-1874),
lét sér mjög annt um fornsögurnar
og hina „glæstu fomöld“; og teikn-
GUNNAR ÖRN: Heima er best, 1983.

FINNUR Jónsson: Hrafna-Flóki í hafvillum, 1948-68.
íslenskir mynd-
listarmenn hafa
aldrei fengið svig-
rúm til að skapa hefð
um þann stórkost-
lega efnivið sem
fornsögurnar eru.
aði meðal annars myndir af hetjum
á borð við Gunnar á Hlíðarenda
og Gretti Ásmundarson. En þegar
hann lést, langt um aldur fram,
var enginn til að taka upp merki
hans í myndlistinni. Aldarfjórð-
ungi síðar, um og eftir 1900, var
loksins lagður varanlegur grunnur
að myndlist í landinu. Þá var sym-
bólisminn, táknhyggjan, á undan-
haldi alls staðar í hinum vestræna
myndlistarheimi.“
„Upp úr fyrri heimsstyijöld,
þegar komin var til sögunnar önn-
ur kynslóð íslenskra myndlistar-
manna, hafði módernisminn skotið
rótum um alla heimsbyggðina, en
í honum fólst meðal annars afneit-
un á frásagnarlegri myndlist,“ svo
áfram sé vitnað í Aðalstein. „Því
má eiginlega segja að íslenskir
myndlistarmenn hafi aldrei fengið
svigrúm til að skapa hefð um þann
stórkostlega efnivið sem fornsög-
urnar eru.“
Aðalsteinn nefnir að vísu einn
íslenskan myndlistarmann, Einar
Jónsson myndhöggvara, sem lét
ekki breytileg viðhorf í heimslist-
inni aftra sér frá því að vinna að
staðaldri verk með táknrænu sniði.
„Fornsögurnar urðu honum oft-
lega tilefni til stórbrotinna og æði
margbrotinna hugleiðinga um
hetjuskap og mannleg örlög, eink-
um í upphafi ferils hans.“
Áhrifamestu tilbrigðin við forn-
sögurnar urðu hins vegar til fyrir
einskæra listræna þörf og án
eiginlegs tilefnis, að því er Aðal-
steinn heldur fram. Vill hann í því
samhengi sérstaklega nefna
nokkra skúlptúra Ásmundar
Sveinssonar og Siguijóns Ólafs-
sonar, þar sem persónulýsingar
og inntak nokkurra atburða í forn-
sögunum séu dregin saman í mátt-
ugar formrænar eigindir.
Aðalsteinn segir að sú kynslóð
íslenskra myndlistarmanna sem
komst til þroska í kjölfar SÚM-
sýninganna hafi reynst öllu áhuga-
samari um fornsögurnar en kyn-
slóðirnar þar á undan. Fyrir henni
séu þær hvorki heilagar né þrúg-
andi, heldur óþijótandi brunnur
frásagna og táknmerkinga sem
varpi ljósi með ýmsum hætti á
skapgerð og viðhorf íslendinga.
„Fyrir þessum listamönnum eru
fornritin lifandi arfleifð. Hins veg-
ar skal engu spáð um lífslíkur
þeirra í myndlist framtíðarinnar.“
Að sögn Aðalsteins eru verkin
á sýningunni, svo sem gefur að
skilja, héðan og þaðan og lítið sem
sameinar þau formrænt. Flest
hafa þau verið sýnd opinberlega
áður en eitt verk var unnið sér-
staklega fyrir Sögn í sjón. Það
gerði Vignir Jóhannsson. Önnur
verk á sýningunni eru eftir Ásgrím
Jónsson, Finn Jónsson, Gunnar
Örn, Gunnlaug Scheving, Harald
Guðbergsson, Jóhann Briem, Jó-
hannes Jóhannesson, Jóhannes
Geir Jónsson, Jóhannes Kjarval,
Kjartan Ólason, Maríu H. Ólafs-
dóttur, Nínu Tryggvadóttur,
Ragnheiði Jónsdóttir, Ásmund