Morgunblaðið - 06.06.1997, Side 30

30 FÖSTUDAGUR 6. JÚNÍ1997
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 6. JÚNÍ 1997 31

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
DANSKAN HALDI
SÍNUM SESSI
BREYTT fyrirkomulag á dönskukennslu í grunnskólum er
aftur komið á dagskrá með tillögum stefnumótunar-
nefndar í menntamálum og samþykki ríkisstjórnarinnar á til-
lögum nefndarinnar. Nefndin leggur til, að enska verði fyrsta
erlenda tungumálið sem kennt verður í grunnskólum og
kennsla hefjist í fimmta bekk, þ.e. við 10 ára aldur, en dönsku-
kennsla hefjist ekki fyrr en í sjöunda bekk, við 12 ára aldur,
í stað sjötta bekkjar áður.
Morgunblaðið hefur áður lýst því yfir í forystugreinum, að
það telji rétt, vegna sögulegrar hefðar og menningarlegra
samskipta við hin Norðurlöndin, að dönskukennsla verði áfram
fyrsta erlenda tungumálið sem kenna beri íslenskum skóla-
börnum.
Það er í sjálfu sér góðra gjalda vert að stefnumótunarnefnd
hvetur til þess, að dönskukennslu verði haldið áfram í sama
mæli og verið hefur, þ.e. að kennslustundafjöldi verði hinn
sami og hingað til. Hins vegar felst grundvallarbreyting í því
að ákveða, að enska skuli fyrsta erlenda tungumálið, sem
kennt er í skólum. Við höfum í áratugi kennt dönsku sem
fyrsta erlenda tungumálið og með því undirstrikað þýðingu
og mikilvægi samskipta okkar við önnur Norðurlönd.
Engilsaxneskra menningaráhrifa gætir hvarvetna í nútíma-
þjóðfélagi. Þau eru ekki öll neikvæð. Þvert á móti. Hins veg-
ar fer ekki á milli mála, að tunga okkar og menning eiga í
vök að verjast vegna þeirra yfirþyrmandi áhrifa, sem við verð-
um fyrir frá enskumælandi löndum, ekki sízt með sjónvarpi.
Verði enskan gerð að fyrsta erlenda tungumálinu, sem hér
er kennt í stað dönsku, felst í því viss tegund af undanhaldi
gagnvart enskum og amerískum menningaráhrifum.
Danir sýndu okkur vinarþel, þegar þeir ákváðu fyrir tæpum
þremur árum að veita umtalsverðum fjármunum til eflingar
dönskukennslu hér á landi. Eins og fram kemur í samtali við
Kirsten Friðriksdóttur, formann Félags dönskukennara, hér
í Morgunblaðinu í gær, hefur hluta þeirra fjármuna verið
varið til gerðar námsefnis í dönsku fyrir byrjendur, þ.e. nem-
endur fimmta bekkjar. Með því að taka enskuna fram fyrir
dönskuna og hefja dönskukennslu ekki fyrr en í sjöunda bekk,
segir Kirsten að það námsefni verði úrelt og gagnslaust og
þar með sé mikil vinna og fé farið í súginn.
Oft er ástæða til að synda á móti straumnum. Þegar hug-
myndir komu fyrst fram fyrir nokkrum árum um að taka
ensku fram yfir dönsku, sem fyrsta erlenda tungumálið sem
hér er kennt, var þeim mótmælt úr mörgum áttum. Það hef-
ur engin sú breyting orðið síðan, sem veldur því að hverfa
eigi frá þeirri stefnu sem þá var mörkuð.
ÁRANGUR VIÐ
EIÐISTORG
NÝGERÐUR vinnustaðasamningur í verzlun Hagkaups við
Eiðistorg á Seltjarnarnesi hlýtur að verða stjórnendum
og starfsfólki í fleiri fyrirtækjum hvatning til að gera svipaða
samninga. Með samningnum næst aukin framleiðni í rekstri
verzlunarinnar, sem bæði fyrirtækið og starfsfólkið hagnast
á. Vinnutími starfsfólks, sem hefur til þessa unnið 220-230
stundir á mánuði og þannig haft einn lengsta vinnudag laun-
þega, verður með nýju vaktakerfi u.þ.b. 186 klukkustundir.
Launin verða hins vegar svipuð.
Niðurstaðan, sem menn hafa náð við Eiðistorg, ætti að ná
þeim markmiðum vinnustaðasamninga að auka framleiðni,
bæta þjónustu, hækka laun, stytta vinnutíma og veita starfs-
fólki meiri tima fyrir fjölskyldu og áhugamál og þar með
meiri lífsgæði.
Samningurinn sýnir að ekki er of seint að nýta þau tæki-
færi, sem virtust vera að skapast í upphafi þeirrar samninga-
lotu á vinnumarkaðnum sem nú fer væntanlega senn að ljúka.
Þá töluðu bæði forysta vinnuveitenda og stór hluti verkalýðs-
forystunnar um þörfina á vinnustaðasamningum og nauðsyn
þess að stytta vinnudaginn með aukinni framleiðni. Minna fór
hins vegar fyrir þessum markmiðum þegar setzt var við samn-
ingaborðið og hefðbundið karp um prósentur og krónur hófst.
Nú hefur Hagkaupsfólk við Eiðistorg hins vegar sýnt að
hægt er að byggja á þeim grunni, sem lagður var með al-
mennu kjarasamningunum og ná raunverulegum árangri og
hagsbótum fyrir jafnt launþega sem vinnuveitendur með því
að sníða vinnufyrirkomulag og launakerfi að aðstæðum á ein-
stökum vinnustað. Vonandi verður haldið áfram á þessari
braut og þannig dregið úr þeirri miðstýringu, sem alltof lengi
hefur einkennt íslenzkan vinnumarkað.
ÞETTA er okkar framlag til
að mæta samkeppni á
kjötmarkaðnum. Annað
kjöt er selt ferskt allt árið
og við verðum að leggja okkur fram
við að gera það einnig. Mér fínnst
það ákaflega miður hvernig þessu
hefur verið stillt upp sem andstæðu
við núverandi sölukerfi og kaupfé-
lagið, þannig átti þetta ekki að vera,“
segir Eggert Pálsson, bóndi á
Bjargshóli í Miðfirði. Hann telst upp-
hafsmaður þeirrar þróunar sem
leiddi til þess að hópur sauðfjár-
bænda í Vestur-Húnavatnssýslu fór
að leggja lömb sín inn í Hagkaup
og slátra yfir lengri tíma en þekkst
hefur.
Samið við Hagkaup
Lengi hefur verið talað um þörfina
á sölu á fersku lambakjöti og leng-
ingu sláturtíðar. Ýmsar tilraunir
hafa verið gerðar en flestar koðnað
aftur niður, meðal annars vegna
kjötfjallsins og útsölu á freðnu kinda-
kjöti. Aðstæður hafa verið að breyt-
ast, kjötfjallið að hjaðna og nú er
jafnvel útlit fyrir að kindakjöt vanti
í sumar. Það er við þessar aðstæður
sem Félag sauðfjárbænda í Vestur-
Húnavatnssýslu og síðar sérstakt
félag, Félag ferskra fjárbænda,
gerðu á síðasta ári samning við
Hagkaup um sölu á férsku lamba-
kjöti frá miðju sumri og fram undir
jól. Hagkaup kaupir féð beint af
bændum og semur við einkarekið
sláturhús á Hvammstanga, Ferskar
afurðir ehf., um slátrun og flutning
kjötsins til Reykjavíkur. Samningur
þessi vakti mikla athygli á síðasta
ári enda um tímamótasamning að
ræða en ekki voru allir heimamenn
á eitt sáttir um ágæti hans.
Síðan hafa bændur í Vestur-
Húnavatnssýslu, aðallega í Hrúta-
firði og Miðfirði, skiptst í tvær fylk-
ingar sem hafa deilt um þetta mál
og fleiri. Deilurnar hafa komið upp
á fundum og þær hafa einnig birst
í því að Eyjólfur Gunnarsson á
Bálkastöðum í Hrútafirði, formaður
Ferskra íjárbænda, var rekinn úr
Kaupfélagi Vestur-Húnvetninga.
Andstaða helsta forystumanns
bænda á svæðinu, Tómasar Gunnars
Sæmundssonar í Hrútatungu, átti
þátt í því að boðið var fram gegn
honum í kosningum til Búnaðarþings
en það hefur ekki áður gerst í sýsl-
unni. Ferskir ú'árbændur stóðu ekki
fyrir mótframboðinu en voru ekkert
að leyna stuðningi sínum við mót-
frambjóðandann, Þorstein Sigurjóns-
son, bónda á Reykjum í Hrútafirði.
Tómas Gunnar vann kosningamar
með nokkrum yfirburðum og hélt
sæti sínu.
Ágreiningurinn hefur komið víðar
fram og eitrað samskipti bænda sem
þurfa að vinna saman á mörgum
öðrum sviðum. Forystumenn beggja
fylkinga vilja þó ekki gera of mikið
úr þessu, segja að þótt menn hafi
skiptar skoðanir á þessu máli verði
þeir að vera menn til að láta ágrein-
inginn ekki breiðast út yfir öll sam-
skipti.
Heimsóttu Hagkaupsmenn
En aftur að upphafmu. Eggert á
Bjargshóli segist hafa verið að hugsa
mikið um vöruþróun og hlutverk af-
urðasölufyrirtækja bænda í því efni,
sérstaklega eftir bændafund sem
haldinn var fyrir nokkrum árum með
Hauki Halldórssyni, þáverandi for-
manni Stéttarsambands bænda. Seg-
ist hann hafa spurt Hauk að því
hver ætti að annast vöruþróunina
og Haukur sagt að það ættu bændur
að gera. Síðar segist hann hafa séð
í Bændablaðinu viðtal við Óskar
Magnússon, forstjóra Hagkaups, þar
sem hann bauð bændum að koma í
heimsókn og skoða fyrirtækið.
„Við vorum að ræða dapurlegt
ástand í sauðfjárræktinni á stjórnar-
fundi í Félagi sauðfjárbænda í Vest-
ur-Húnavatnssýslu og þá stakk ég
upp á því að við tækjum boði Ósk-
ars,“ segir Eggert. Hann segir að
Hagkaupsmenn hafí tekið þeim vel
og þá komið upp þessi hugmynd, að
auka sölu á fersku lambakjöti. Egg-
ert segist oft hafa tekið þátt í tilraun-
um til að slátra utan hefðbundins
sláturtíma en alltaf með lágmarksá-
lagi. Hugmyndin um allt að 50% álag
á verð kjötsins til að bæta mönnum
upp kostnaðinn við að slátra fyrr
hafi byggst á því að hægt væri að
lækka sláturkostnað og annan millil-
iðakostnað og það hafi tekist með
samningum Hagkaups við Ferskar
afurðir á Hvammstanga.
Sigfús Jónsson, eigandi Ferskra
afurða, segir samkomulag um að
gefa ekki upp efni samningsins við
Hagkaup. Hann segir það þó ekkert
launungarmál að hann geti gert
þetta fyrir lægra verð vegna þess
að kostnaðurinn sé minni. Hann sé
verktaki fyrir Hagkaup og taki enga
áhættu af kjötviðskiptunum. Hann
segist engar birgðir þurfa að liggja
með, enga rýrnum bera, engan um-
búðakostnað og engan kostnað af
afurðalánum. „Eg fullyrði að ég hef
ekki minna upp úr þessu en öðru sem
ég geri,“ segir Sigfús.
Sagði sig úr félaginu
Þegar Félag sauðfjárbænda
kynnti samningana við Hagkaup á
sínum tíma töluðu nokkrir bændur
strax á móti þeim og voru núverandi
og fyrrverandi forystumenn bænda
í héraðinu mest áberandi í andstöð-
unni. Gagnrýnin sneri bæði að formi
samningsins og efni. Heimir Ágústs-
son á Sauðadalsá á Vatnsnesi, stofn-
andi og fyrrverandi formaður Félags
sauðfjárbænda og fulltrúi Vestur-
Húnvetninga á stéttarsambands-
þingum, sagði sig úr félaginu eftir
að samningurinn var samþykktur.
„Strax og samningurinn var kynntur
á fundi félagsins í fyrravor gerði ég
athugasemdir við að Félag sauðfjár-
bænda skyldi gera samninginn og
óskaði eftir því að þeir sem að honum
stóðu mynduðu sérfélag um hann.
Ég taldi að félagið yrði ónýtt fyrir
okkur sem ekki ætluðum að taka
þátt í þessu og að ekki væri hægt
að skuldbinda okkur með þeim hætti
sem kveðið var á um í samningum.
Á þetta var ekkert hlustað," segir
Heimir og nefnir ýmis önnur atriði
sem hann telur að forystumenn fé-
lagsins hafi ekki staðið rétt að.
„Ég er ekki tilbúinn að kyngja því
að einstakir bændur semji beint við
smásala. Þeir hefðu frekar átt á
vinna að krafti að málinu í gegnum
okkar sláturleyfishafa, knýja á um
að þeir gengju betur fram í þessum
málum,“ segir Heimir. „Ég hef talið
að þetta myndi sundra bændum í
afurðasölumálum og inn á við. Þetta
minnir mig á það hvernig fór fyrir
kartöflubændum," segir Tómas
Gunnar Sæmundsson í Hrútatungu
i Hrútafirði, formaður Búnaðarsam-
bands Vestur-Húnavatnssýslu og
fulltrúi á Búnaðarþingi. Hann bendir
á að Hagkaup sé að beita sér fyrir
stofnun svipaðra samtaka í kringum
Höfn-Þríhyrning og spyr hvort síðar
komi að því að þessum hópum verði
att saman.
Heiðarleg viðskipti
Eyjólfur á Bálkastöðum segist
engin haldbær rök hafa heyrt frá
þeim sem gagnrýna Hagkaupssamn-
inginn. „Því er haldið fram að Hag-
kaup sé að nota okkur til að kljúfa
bændastéttina og lækka verð afurð-
anna. Ég óttast það ekki, að minnsta
kosti ekki á meðan þeir menn sem
við höfum átt samskipti við stjórna
hjá Hagkaupi. Þeir hafa tekið okkur
afskaplega vel. Og reynslan sýnir
það einnig, verðið hefur ekki lækk-
að, það hefur hækkað,“ segir Eyjólf-
ur.
Sigfús sláturhússtjóri segir full-
yrðingar um að verið sé að kljúfa
bændastéttina hreinan þvætting.
„Þetta eru heiðarleg viðskipti sem
menn gera á jafnréttisgrundvelli.
Þeim fylgja engar kvaðir og aðeins
þeir sem vilja taka þátt í þeim. Allt
tal um klofning og þvingun byggist
á úreltum hugmyndum manna sem
búnir eru að koma 40% bænda und-
ir fátækramörk," segir Sigfús.
Eyjólfur telur að andstæðingar
Hagkaupssamningsins persónugeri
málið of mikið og tengi hans persónu
eins og brottreksturinn úr Kaupfé-
laginu sýni. „Við erum miklu fleiri
í þessu, sex manna stjórn og svo
áttatíu bændur á bak við okkur. Af
hveiju ráku þeir ekki hina stórnar-
LAMBAKJÖT
Morgunblaðið/Helgi Bjarnason
LÖMBIN úr fyrri sauðburðinum hjá Gerði Ólafsdóttur á Syðri-Reykjum eru orðin rúmlega mánaðargömul.
Deilurnar um ferskt
eða freðið kjöt
AF
INNLENDUM
VETTVANGI
Vestur-húnvetnskir
sauðfjárbændur deila
enn um ágæti samnings
við Hagkaup um sölu á
fersku dilkakjöti sem
hluti bændanna gerði
undir merkjum Félags
ferskra fjárbænda.
Fersku bændurnir tala
um breytta tíma en and-
stæðingar þeirra um
sundraða krafta. Helgi
Bjarnason ræddi við
bændur.
Eggert Pálsson
Sigfús Jónsson
Eyjólfur Gunnarsson
Gerður Ólafsdóttir
Tómas Gunnar Sæmundsson
mennina úr kaupfélaginu? Þetta var
klaufalegt hjá þeim en var besta og
ódýrasta auglýsing sem við gátum
fengið.“
„Við erum að fara inn í nýtt
rekstrarumhverfi. Það er auðvitað
sársaukafullt fyrir forystumennina
að kerfið hefur reynst handónýtt en
ég er viss um að þeir átta sig á þessu,
það tekur bara tíma,“ segir Eyjólfur
þegar hann er spurður um ástæður
fyrir deilunum.
Jákvætt,
upp að vissu marki
Samningurinn við Hagkaup var
endurnýjaður í vetur og magnið auk-
ið. Félag ferskra fjárbænda sem nú
hefur innan sinna vébanda 80 bænd-
ur úr Saurbæ í Dölum, Strandasýslu,
Vestíjörðum og Skagafirði, auk
Vestur-Húnvetninga, hefur skuld-
bundið sig til að leggja inn 400 lömb
á viku frá byijun júlí og fram undir
jól. Gangi þetta eftir kaupir Hagkaup
af þeim um 10 þúsund skrokka.
Eyjólfur segir að betur hafi geng-
ið að útvega fé fyrir sumarslátrun
en í fyrra, ágúst sé nú fullbókaður
en ekki víst að hægt verði að fylla
kvótann fyrrihluta júlímánaðar.
Bændur hafa flýtt sauðburði hjá
hluta af fjárstofni sínum. Þannig
byijuðu tilhleypingar í nóvember og
fyrri sauðburður var í apríl. Eyjólfur
segir að þetta sé tilraunaverkefni og
að það hafi gengið ágætlega.
Gagnrýnendur Hagkaupssamn-
ingsins segja að það sé jákvætt að
lengja sláturtíðina, upp að vissu
marki. Þeir vara við ýmsum atriðum
sem snúa bæði að aðstæðum á svæð-
inu oggæðum afurðanna. „Við verð-
um að hafa í huga að við búum á
einu af köldustu svæðum landsins.
Við getum ekki sleppt fé í haga fyrr
en í byijun júní. Eigum við ekki að
nota sumarbeitina sem best?“ segir
Tómas Gunnar í Hrútatungu. Hann
segir að auðvitað verði hver og einn
bóndi að gera það upp við sig hvort
hann vilji leggja á sig þá vinnu sem
því fylgi að hefja slátrun snemma.
Heimir á Sauðadalsá segist frá
upphafi hafa óskað eftir því við for-
ystumenn Félags sauðfjárbænda að
þeir svöruðu því hvernig ætti að
standa að málum ef menn ætluðu
að hefja slátrun í byijun júlí og hvað
það kostaði en engin svör fengið.
Hann leggur áherslu á að þeir sem
vilji slátra fyrr beri aukakostnaðinn
sjálfir en geri það ekki á kostnað
hinna sem slátra á hefðbundnum
tíma. Bendir hann á að þeir njóti
afsláttar af gjöldum og hafi enga
útflutningskvöð. í þessu sambandi
bendir hann á hættuna á misnotkun
þessarar fyrirgreiðslu.
Tilraunin gengur vel
Ferskir bændur sem ég ræddi við
telja að tilraun með að flýta burði
hafi gengið vel. Eggert á Bjargs-
hóli lét á þriðja tug kinda bera en
segist ekki hafa verið nógu snemma
í því. Hann segir að vissulega fylgi
þessu aukin vinna fyrir bóndann en
telur að ekki verði aftur snúið.
Bendir á að álag sem Bændasam-
tökin greiða, 1.200 kr. á kind í upp-
hafi og svo stiglækkandi álag, sé
ákveðin viðurkenning á þessu fram-
taki. Á móti aukinni vinnu við smöl-
un segir hann að menn geti valið
lömbin meira og sent þau í slátur-
hús á því þroskastigi sem markaður-
inn vill og það leiði væntanlega til
betri flokkunar afurðanna. „Við
vorum alltaf með það í huga að
menn slátruðu aðeins litlum hluta
af sínu fé snemma. Og ég tel að
þessi tilraun hafi tekist vonum fram-
ar,“ segir Eggert.
Gerður Ólafsdóttir, bóndi á Syðri-
Reykjum í Miðfirði, hefur selt ferskt
kjöt í mörg ár og leggur mikið inn
í Hagkaup. „Ég hef aldrei fengið
neina viðurkenningu fyrir það. Búið
er með miklar afurðir en þegar litið
er á skýrslur eftir árið dregur það
þetta bú niður að lömbunum er slátr-
að yngri en hjá þeim slátra öllu á
haustin. Það er sanngirnismál að
tekið sé tillit til þessa. Sumir halda
að það sé slæmt að taka lömbin
undan ánum svona snemma. Mér
finnst það ekki skipta máli, lömbin
eru orðin nógu stór, en þau grenja
alltaf svolítið og við því er ekkert
að gera.“
Gerður hleypti hrútum til 10 kinda
í byijun nóvember og báru átta
þeirra fimmtán lömbum í apríl. Seg-
ist Gerður vera ánægð með árangur-
inn og ætlar að auka þetta næsta
ár. Hún segir að margir mikli fyrir
sér vinnuna við sumarslátrun. „Ég
meðhöndla mínar kindur mikið hér
heima á vorin, færi þær á milli hólfa
til að fylgjast með. Það er ekki meiri
vinna við lömbin sem fæðast fyrr.“
Byggist á misskilningi
Gerður telur að gagnrýni á Ferska
fjárbændur sé á misskilningi byggð,
menn vilji ekki kynna sér efni samn-
ingsins af eigin raun og túlki hann
því á rangan hátt. „Mér sýnist að
þetta séu menn sem ekki þurfa að
lifa af búum sínum og svo heitir
kaupfélagsmenn sem láta sig engu
skipta hvað í boði er annars staðar.
Ég tek þátt í þessu starfi af því að
ég þarf að lifa af búrekstrinum og
þetta brölt okkar er þegar farið að
skila verulegum árangri," segir
Gerður.
Hún lagði meginhlutann af slát-
urlömbum sínum inn í Hagkaup en
100 lömb inn í Kaupfélagið á
Hvammstanga, meðal annars það fé
sem hún ætlaði til útflutnings enda
hefur sláturhúsið leyfi til útflutnings
á Evrópumarkað. Kaupfélagið vildi
ekki nota þetta innlegg til að full-
nægja útfiutningsskyldu Gerðar eða
annarra Ferskra fjárbænda og fór
meginhlutinn því á innanlandsmark-
að og Ferskir fjárbændur þurftu að
leysa sín útflutningsmál á annan
hátt. „Þetta var bara þijóska í kaup-
félaginu. Ég hef lagt þarna inn und-
anfarin ár og hef tekið alveg jafn
mikinn þátt í því og aðrir sauðfjár-
bændur að byggja sláturhúsið upp
sem útflutningshús. Mér var sagt
að ekki gengi að leggja bestu lömbin
inn í Hagkaup og henda svo draslinu
í kaupfélagið. Þetta er eins mikil fjar-
stæða og hægt er að hugsa sér.
Hvaða hag ætti ég að hafa af því
að standa þannig að málum?“ segir
Gerður.
Samansafn mistaka
Heimir á Sauðadalsá segist hafa
lagt á það áherslu að þeir sem færu
út í sumarslátrun stæðu þannig að
málum að ekki yrðu skakkaföll sem
gætu skaðað heildina. „Bændum sem
ekki ná viðunandi árangri með gömlu
aðferðinni er ekki treystandi til
þessa,“ segir Heimir. Á honum er
að heyra að ekki hafi allt heppnast
nógu vel í vetur. Gagnrýnendur Hag-
kaupsmanna fengu óvænt vopn upp
í hendurnar í vor þegar Sigurður
Örn Hansson, dýralæknir hjá emb-
ætti yfirdýralæknis, skoðaði slátur-
hús þar sem verið var að slátra pá-
skalömbum og lýsti skoðunum sínum
á fyrirkomulaginu í bréfi til landbún-
aðarráðuneytisins. Þóttust menn sjá
að átt væri við sláturhús Ferskra
afurða og eftir að afrit bréfsins
komst í hendur andstæðinga Ferskra
fjárbænda blönduðust það inn í bún-
aðarþingskosningamar. „Hér virtist
sem um væri að ræða tilviljanakennt
samansafn af margs konar „mistök-
um“. Lömbin vom mjög breytileg og
mér er mjög til efs að kjötið af þeim
hafí verið gott, hvað þá gæðavara,“
segir meðal annars í bréfi Sigurðar
Arnar. Hvatti hann til þess að fýrir-
komulag slátmnar utan hefðbundinn-
ar sláturtíðar yrði rætt og bændum
leiðbeint um framkvæmdina.
Eftir að farið var að lesa upp úr
bréfi Sigurðar Arnar á fundum fyrir
búnaðarþingskosningarnar gengu
sláturhússtjórinn og formaður Fer-
skra fjárbænda eftir því við kaupend-
ur kjötsins og kjötvinnsluna hvort
kjötið væri gallað. „Þeir gerðu engar
athugasemdir, sögðu að þetta væri ■*
fyrsta flokks kjöt og þeir vildu fá
eins mikið af því og við gætum út-
vegað,“ segir Eyjólfur. Hann segir
nauðsynlegt að ræða fyrirkomulagið,
bæði innbyrðis í þeirra hópi og við
forystu bænda, en hann er ósáttur
við að málið sé blásið út, ekki síst
af því að enginn fótur hefði reynst
fyrir ásökunum.
Allt lagt til bænda
Félag ferskra íjárbænda hefur
fært út kvíarnar og er orðið hags-
munafélag sem vinnur að því á víð- ^
um grundvelli að bæta kjör sauðfjár-
bænda. I vetur safnaði félagið
áburðarpöntunum, samtals liðlega
1.000 tonnum, og náði samningum
við Áburðarverksmiðjuna um 10%
afslátt. Að sögn Eyjólfs Gunnars-
sonar duttu nokkrir bændur úr
skaftinu vegna fjárhagsþrenginga
og töldu sig verða að láta kaupfélög-
in fjármagna fyrir sig áburðarkaup-
in enda hafi það fylgt á eftir og
fengið saman eða jafnvel heldur
hærri afslátt. Það fór því svo að
hópurinn keypti 800 tonn en tókst
að halda afslættinum í samvinnu við
Kaupfélag Borgfirðinga sem tók að
sér að hafa milligöngu um kaupin.
Samið hefur verið við Bílanaust og
Húsasmiðjuna um afslátt af vöru-
kaupum og verið er að semja við
Ingvar Helgason um kaup á rúllu-
plasti á hagstæðu verði.
Félagið gerir rammasamning fyr-
ir hönd félagsmanna sem síðan
skipta beint við viðkomandi fyrir-
tæki. Eyjólfur segir að enginn milli-
liðakostnaður komi á þessar vörur.
„Við leggjum allt til bænda enda er
tilgangurinn að bæta þeirra hag.
Kaupfélögin hér hafa elt okkur en
því miður sýna þau enga aðra við- ,
leitni. Við verðum alls staðar að
byija til að koma þeim af stað,“
segir hann.
Nú eru 80 bændur í Ferskum fjár-
bændum en ekki leggja allir inn í
Hagkaup. Eyjólfur segir að sífellt
séu fleiri að bætast í hópinn, gjarn-
an menn sem vilji nýta sér viðskipta-
afslætti félagsins. í fyrra tóku 68
bændur þátt í að framkvæma Hag-
kaupssamninginn og telur Eyjólfur
að þeir verði ekki færri í ár. Sumir
lögðu inn fáein lömb á meðan aðrir
lögðu inn mestallt sitt fé.
Þyngra yfir samskiptum
Eggert á Bjargshóli er ánægður
með framkvæmd hugmyndar sinnar. v
„Mér sýnist þetta ætla að ganga og
mér virðist þetta framtak hafa skap-
að jákvæða umræðu um dilkakjötið."
Heimir á Sauðadalsá segir að það
hafi komið skýrt fram í búnaðar-
þingskosningunum að bændur í
Hrútafirði og Miðfirði, þar sem flest-
ir liðsmenn Ferskra fjárbænda búa,
væru klofnir í tvær fylkingar. Sigfús
í Ferskum afurðum tekur undir
þetta. Hann segir áberandi hvað
mikið sé af ungum mönnum í röðum
Ferskra fjárbænda en þeir eldri
standi frekar utan við. „Þetta eru
ungir, dugmiklir og framtakssamir
bændur sem gáfust upp á kerfinu
sem ekkert gerði annað en að
þrengja þeim ofan í fátækt. Það var^
mikil svartsýni hér i bændum, þeir
sáu bara kolsvart framundan. Mér
finnst andrúmsloftið hafa breyst eft-
ir að Hagkaupssamningurinn kom
til, það hefur lifnað yfir mönnum
aftur,“ segir Sigfús.
Eggert á Bjargshóli segist lítið
verða var við meintan klofning í
daglegum störfum sínum. Lífið gangi
sinn vanagang. „Þetta er ekki farið
að hafa áhrif á samstarf manna á
öðrum sviðum en maður finnur óneit-
anlega breytt viðmót manna, sam-
skiptin eru þyngri en verið hefur," -
segir Eyjólfur á Bálkastöðum. „Ég
neita því ekki að það er viss ólga
hér og þetta mál blandaðist inn í
búnaðarþingskosningarnar. Þó menn
séu ekki sammála vona ég að við
séum menn til að láta það ekki hafa
áhrif á önnur störf,“ segir Tómas
Gunnar í Hrútatungu.