Morgunblaðið - 06.06.1997, Blaðsíða 48

48 FÖSTUDAGUR 6. JÚNÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
Alpabjalla
- Cortusa matthioli
ALPABJALLAN
mun vera tiltölulega
nýr landnemi hér í
görðum. Hennar er
t.d. ekki getið í
Garðagróðn þeirra
Ingimars Óskarsson-
ar og Ingólfs Davíðs-
sonar og ekki heldur
í Skrúðgarðabþk
Garðyrkjufélags ís-
lands. Nú á síðari
árum hafa vinsældir
hennar aukist mjög,
svo nú má segja hana
nokkuð algenga í
ræktun, enda á hún
það fyllilega skilið,
bæði hvað varðar
blóm og blöð — og svo er hún
með afbrigðum harðger.
Blöðin eru hraustleg, nærri
kringlótt, en þó meira eða minna
hjartalaga, hærð, bugtennt og
blaðstilkurinn miklu lengri en
blaðið. Myndar fljótt þétta brúska,
sem breiðast út hægt en örugg-
lega með stuttum jarðstönglum.
Biómstilkarnir, sem eru allt að
helmingi hærri en blaðbrúskarnir,
bera sveip ijölda fremur lítilla,
drúpandi, klukkulaga blóma, sem
eru rósrauð eða purpurarauð á lit
og láta venjulega sjá sig einhvern
tímann í júní.
Venjulega þroskar alpabjallan
hér fræ — og það ekkert smá-
ræði. Því er best að sá strax að
hausti, þá spírar það ágætlega,
t.d. í sólreit. Einnig er auðvelt að
fjölga eldri plöntum með skipt-
ingu.
Þrífst vel í allri góðri garðmold,
sé hún ekki of þurr, og jafnvel
þolir hún nokkurn skugga, því
þetta er skóglendisjurt. Þarna
sver hún sig í ætt við frænkur
sínar, prímúlurnar (lykiana), t.d.
friggjarlykil og kínalykil, sem
báðar hafa orð á sér fyrir að vera
dálítið þorstlátar.
Heimkynni alpabjöilunnar eru
sögð vera í fjölium Evrópu og
austur um Asíu til Himalajafjalla
í suðri, en frá NV-Asíu (Kína)
kemur tilbrigðið Cortusa matthi-
oli forma pekinensis með loðnari
blöð og heídur stærri blóm. „Þyk-
ir betri garðplanta en aðaltegund-
in,“ segir Hólmfríður
Sigurðardóttir í ís-
lensku garðblóma-
bókinni, en líklega
er erfiðara að kom-
ast yfir „Kínveij-
ann“. Alpabjallan er
einnig til í hvítri út-
gáfu, sem einnig ber
heldur ljósgrænni
blöð.
Ekki ber mönnum
saman um tegunda-
ijöldann í Cortusa-
ættkvíslinni. Hið
mikla verk í 5 bind-
um frá Konunglega
breska garðyrkjufé-
laginu, Dictionary of
Gardening, segir bara tvær teg-
undir í ættkvíslinni, þ.e. Cortusa
matthioli og C. semenvoii, sem
þeir segja að vaxi í Turkestan og
beri gul blóm.
Hins vegar er hér í nokkrum
görðum enn ein tegundin, einnig
frá Turkestan, nefnilega Cortusa
turkestanica, sem nefnd hefur
verið hirðingjabjalla. Hún er öllu
stærri og grófgerðari en alpabjall-
an og auk þess heldur tregari að
blómstra. Greinilega er þarna
komin þriðja tegundin, með svipuð
blóm og alpabjallan, bara ívið
færri og fyrr á ferðinni, svo lítil
hætta er á að þessum tegundum
verði ruglað saman. Blómlitur
hirðingjabjöilunnar er örlítið ljós-
ari en alpabjöllunnar og blóm-
stöngullinn, sem ber uppi blóm-
sveipinn, styttri. Auk þess er blað-
lögunin nokkuð frábrugðin, þar
sem hirðingjabjallan er með af-
löng eða egglaga blöð. Æðastren-
girnir eru meira áberandi en hjá
alpabjöilu og blaðseparnir heldur
stærri. Eins eru blöð hirðingja-
bjöllu þykkari og glansmeiri en
blöð alpabjöllu. Báðar eru þessar
Cortusa-tegundir ljómandi falleg-
ar þótt blómgunin sé gengin um
garð, því blaðbrúskarnir haldast
fallegir allt sumarið.
En það væri gaman að reyna
að ná í þessa gulu, C. semenovii,
þarna austan að — hún ætti að
standa sig hér eins og systur
hennar.
Ólafur B. Guðmundsson.
BLÓM
VIKUNNAR
356. þáttur
límsjón Ágústa
Björnsdóttir
HELENA RUBINSTEIN
Tilboð sem erfítt er að hafna
Glæsilegir kaupaukar fylgja Force C vörunum
T.d. með Force C dropunum færðu:
• Sumarlega snyrtitösku
• i 5 ml Force C krem
• 50 ml HoneyTonic
• Lítinn Generous augnháralit
Með hverjum 2 sólkremum ferðu:
• Stóra glæsilega tösku, tilvalda í sportið
1®
Kynning föstudag
og laugardag.
H Y G E A
jnyrtivoruverjlun
Austurstrati 16, slmi 511 4511.
VELVAKANDI
Svarað í síma 569 1100 frá 10-12 og 13-15 frá mánudegi til föstudags
Snobb eða smá-
borgaraskapur
á smáþjóða-
leikum
ÞAÐ vakti athygli mína
er ég sá í fréttatíma sjón-
varpsins frá setningu
Smáþjóðaleikjanna er
íslenska keppnisliðið gekk
inn á leikvanginn að fyrir
liðinu var borið kynning-
arspjald er á stóð Iceland.
Nú veit ég ekki til að
nokkur enskumælandi
þjóð taki þátt í leikjunum.
Þó svo væri er að minni
hyggju alger smekkleysa
að nota enska stafsetn-
ingu við kynningu lands-
ins að minnsta kosti hér
heima. Því gera verður
ráð fyrir að allir sem
þarna voru viti í hvaða
landi þeir eru staddir og
ætti því að vera óhætt að
nota íslenska stafsetn-
ingu. Nú þætti mér
gaman að vita hvort þetta
stafi af snobbi, minni-
máttarkennd eða af
hreinum og beinum
kjánaskap, eða vegna
þess sem ég tel sennileg-
ast þar sem þetta eru
smáþjóðaleikar af smá-
borgaraskap sem sumar
smáþjóðir þjást svo mjög
af.
Grétar Eiríksson,
tæknifræðingur.
Viðbygging
við Kringluna?
ÉG ER bæði hneyksluð
og gáttuð á borgar-
yfirvöldum að leyfa við-
byggingu við Kringluna.
Ég vil mótmæla því að
það sé verið að þrengja
enn meira að byggðinni
við Kringluna og beina
allri þessari umferð inn í
Kringlu. Þetta er bara
gert vegna þess að byggja
á nýja verslunarmiðstöð í
Smáranum. Það þarf að
athuga með bílastæði og
vegagerð áður en
Kringlan verður stækkuð.
Aukin umferð skapar
mengun allt í kringum
Kringluna. Það er búið að
kasta milljörðum í þessa
vitleysu. Það þarf að gera
nýja aðkeyrslubraut að
Kringlunni því að Mikla-
brautin þolir ekki meiri
umferð. Það er verið að
byija á vitlausum enda,
fyrst á að byggja umferð-
aræðar og síðan húsin.
Ein áhyggjufull.
Tapað/fundið
Gult kvenhjól
tapaðist
GULT kvenhjól, ryðgað,
hvarf frá Dunhaga fyrir
2-3 dögum. Þeir sem hafa
orðið þess varir einhvers
staðar vinsamlega látið
vita í síma 551-7527
(símsvari).
Hringur tapaðist
GAMALDAGS hvíta-
gullshringur með glærum
steinum tapaðist sl.
mánudagskvöld. Mögu-
legir staðir eru Snæ-
landsvideó, Essó við
Geirsgötu, Olís við Lauga-
veg, á Sólon íslandus eða
á bílaplani við Gijótagötu.
Einnig er möguleiki á að
hann hafi tapast við KR-
heimilið. Finnandi er vin-
samlega beðinn að
hringja í síma 551-5802.
Góð fundarlaun.
Dýrahald
Angórukettlingar
fást gefins
FALLEGIR angórukettl-
ingar, kassavanir, fást
gefins. Uppl. eftir kl. 17
í síma 566-7562.
I DAG
Morgunblaðið/Ingólfur Guðmundsson
Víkverji skrifar...
ISÍÐUSTU viku var ný símaskrá
borin út og er hún yfirleitt vin-
sælt umræðuefni fyrst á eftir.
Hún er að venju stór og vegleg
og betur að henni staðið núna held-
ur en stundum áður. Hún inniheldur
m.a. notendavænt kort af Stór-
Reykjavíkursvæðinu, leiðakerfí
Strætis- og Almenningsvagna og
ýmsan annan fróðleik.
Víkveiji situr við tölvu sína allan
daginn og í daglegu amstri hefur
hann oft velt því fyrir sér hvenær
Póstur og sími ætli að bjóða við-
skiptavinum sínum upp á símaskrá
í tölvutæku formi. Þetta tíðkast
erlendis og eru fyrirtæki jafnvel
hvött til að taka símaskrána í tölvu-
tæku formi fremur en á pappír, þar
sem pappírsskráin er miklu dýrari
í framleiðslu. Á einhveiju ferðalagi,
iíklega í Danmörku, sá Víkveiji svo
flotta tölvusímaskrá að hann varð
orðlaus. Þar var m.a. grafískt götu-
kort og lítill depill blikkaði í göt-
unni þar sem símanúmerið var
skráð.
Einu sinni var hægt að kaupa
símaskrána á diskettu, en hún var
seld á 60.000 krónur! Fáir létu bjóða
sér þetta og skyldi engan undra.
Póstur og sími upplýsti líka ein-
hvern tíma að símaskráin yrði mis-
notuð ef fólk gæti sjálft flett upp
í henni í tölvu.
Misnotuð af hverjum og hvernig?
Flestar þær upplýsingar sem mann
vanhagar um er hægt að fá með
því að hringja í þjónustusímann
118, en það kostar hvorki meira
né iftinna en 43,20 kr. á mínútu.
Getur verið að þar sé komin skýr-
ingin á því hvers vegna fólk má
ekki sjálft leita í tölvusímaskrá, að
Póstur og sími telji sig verða fyrir
tekjutapi ef fólk hringir minna í
þjónustusímann?
XXX
ALMENNINGUR virðist verða
æ meðvitaðri um endur-
vinnslu og umhverfisvernd en áður.
Fyrir nokkrum árum voru glerflösk-
ur undan gosdrykkjum það eina sem
hægt var að skila til endurvinnslu
eða endurnotkunar og á sokka-
bandsárum Víkveija fékkst fimm-
kall fyrir glerið.
Nú er fólk beðið að flokka m.a.
dagblaðapappír og mjólkurfernur
frá öðru rusli og setja það í þar til
gerða gáma sem staðsettir eru víðs
vegar í þéttbýlinu.
Víkveija finnst hins vegar nokk-
uð skorta á upplýsingar um þessa
flokkun, s.s. af hveiju fernur og
dagblöð megi ekki fara saman, af
hveiju pappi og pappakassar eigi
að fara í sérgám í Sorpu o.s.frv.
Víkveiji reynir að verða við þessu
eftir bestu getu, en oft er viljinn
meiri en getan. Kassarnir með
mjólkurfernunum eru fljótir að fyll-
ast, þó svo þær séu brotnar saman
og skolaðar vandlega eins og beðið
er um, og svo man Víkveiji ekki
alltaf eftir því að gera sér ferð með
þær í gáminn. Sama má segja um
blaðakassann — og plastpokana
með tveggja lítra piastflöskunum
sem eru svo plássfrekar.
Fyrst í stað var steðjað með gos-
flöskurnar í Endurvinnsluna í
Knarrarvogi, en þar fæst greitt fyr-
ir góssið, og börn Víkveija hirtu
ágóðann. Eftir að Víkveiji uppgötv-
aði að flöskugróðinn dugði ekki
fyrir bensíni á bílinn í Endurvinnsl-
una hætti hann að fara þangað og
gefur nú skátunum flöskurnar.
En fleira en gosdrykkjaflöskur
fellur til á heimilinu, svo sem jógúrt-
dósir, djúsflöskur, ísbox og ýmislegt
annað ótilgreint. Endurvinnsalan
hefur ekki greitt fyrir slíkan varn-
ing en Víkveiji velti því fyrir sér
hvort það plast væri nokkuð verra
en flöskuplastið og hvort ekki mætti
endurvinna það líka, þó ekki fengj-
ust neinir aurar fyrir það.