Morgunblaðið - 06.06.1997, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 6. JÚNÍ 1997 29
LISTIR
nWHÉ •***' P v' '■ rtWP * ’iBr % m /
® r. Æk'. Vj
mb > $ ; fÆm ' • |
IfAc
Morgunblaðið/Þorkell
LEIKHÓPUR Götuleikhússins í sumar.
Trúðar í
fyrirrúmi
hjá Götu-
leikhúsinu
TRÚÐAR verða áberandi á uppákomum Götuleikhússins.
GÖTULEIKHÚS Hins hússins
verður starfrækt í fjórða sinn í
sumar. Sextán ungmenni á aldr-
inum 16-25 ára mynda leikhóp-
inn að þessu sinni, en framundan
eru fjölbreytt verkefni, skemmt-
anir og uppákomur, að sögn
Kolbrúnar Ernu Pétursdóttur
og Elvars Loga Hannessonar,
leikara, sem leiðbeina hópnum.
Leiðbeinendurnir segja að
markmið Götuleikhússins sé
fyrst og fremst að gefa ungu
fólki tækifæri til að koma fram
og virkja hæfileika sína. Ætlun-
in sé ekki bara að skemmta fólki
og skreyta bæinn. Að mati Kol-
brúnar Ernu hefur hefð skapast
fyrir götuleikhúsi í höfuðborg-
inni á sumrin — það sé orðið
órjúfanlegur hluti af sumar-
menningunni og fólk myndi
sakna leikhúss af þessu tagi
nyti þess ekki við Iengur.
Næsta uppákoma sem Götu-
leikhúsið tekur þátt í verður
Vesturbæjarhátíð á morgun en
10. júní næstkomandi verður
hópurinn á ferð í Ráðhúsi
Reykjavíkur. Þá mun hann efna
til trúðasýningar á Ingólfstorgi
á þjóðhátíðardaginn, 17.júní.
Kolbrún Erna og Elvar Logi
leggja áherslu á, að Götuleik-
húsið sé opið fyrir öllu og hver
sem er geti pantað hjá því sýn-
ingu eða uppákomu. Vel kemur
til greina að skipta hópnum og
verður það vafalaust gert við
hin ýmsu tækifæri í sumar, að
því er fram kemur í máli Elvars
Loga. Fyrirhugað er meðal ann-
ars að leikararnir ungu bregði
sér í hlutverk gína í búðarglugg-
um.
Mikill
sköpunarkraftur
Kolbrún Erna og Elvar Logi
hafa nú umsjón með Götuleikhús-
inu í fyrsta sinn og segja að starf-
ið leggist vel í sig. „Það er magn-
að að sjá kraftinn í þessu unga
fólki — hversu auðvelt er að leysa
hæfileikana úr læðingi. Það er
mikill sköpunarkraftur í þessum
hópi,“ segir Kolbrún Erna.
Trúðar verða leiddir til önd-
vegis i Götuleikhúsinu fram til
17. júní en Elvar Logi lauk nýver-
ið prófi frá The Commedia Scho-
ol í Kaupmannahöfn, þar sem
höfuðáhersla er lögð á Suður-
Evrópskt leikhús, þar á meðal
trúða. Síðar í sumar munu síðan
„ýmsar furðuverur birtast", svo
sem Kolbrún Erna kemst að orði.
Leikmynda- og búningahönn-
un fyrir Götuleikhúsið í sumar
annast Auður Jónsdóttir sem
brautskráðist í vor frá MHÍ og
María Pétursdóttir, nemandi við
sama skóla.
Báruskerar
LIST OG
HÖNNUN
Norrænahúsiö
anddyri
SVÍÞJÓÐAR-
BÁTAR
GRÍMUR
KARLSSON
Opið alla daga á tímum Kaffistofunn-
ar til 10. júní. Aðgangur ókeypis.
ÞEIR eru nokkrir sem hafa smíði
skipslíkana sér til yndis og skrá-
setja jafnvel sögu þeirra um leið.
Einn þeirra er Grímur
Karlsson fyrrum skip-
stjóri og er afrakstur
iðju hans til sýnis í and-
dyri Norræna hússins
um þessar mundir eins
og tíundað hefur verið
í fjölmiðlum. Um er að
ræða hina gifturíku
Svíþjóðarbáta, er drógu
björg í bú landsmanna
um langt árabil.
Flestum mun saga
skipanna efst í huga
við skoðun þeirra, en
ekki má gleyma hönn-
un þeirra, né hvernig
þaau með sínu lagi
skáru eða kannski
heldur klufu bárufald-
ana. Þetta voru falleg
skip og rýninum varð
á svipaðan hátt innan-
brjósts er hann leit lík-
önin fyrst og á sýning-
um fornbíla, því hvert
skip hefur sinn sér-
staka svip og útgeisl-
an. Upplýsingarnar
sem fylgdu hveiju og
einu áhugavert lesefni
og verðmæt þjóðfræði.
Það er þetta sem ber
að staðnæmast við, því hér eru ein-
staklingar að taka að sér mikilvægt
og hörmulega vanrækt hlutverk
sem miklu skiptir við framningu
þjóðreisnar. Sjávarafurðir hafa
lengstum verið undirstaða efna-
hagsins og til hafsins hafa lands-
menn sótt lífsbjörgina öldum sam-
an. Þó eru sjónrænar heimildir sem
menn geta gengið að í lágmarki,
einungis slitur hér og þar, óskipuleg
brotabrot er helst bera vitni skiln-
ingsleysi á varðveislugildi minja og
þennan stóra þátt atvinnusögu okk-
ar. Það er skrítin þjóð sem hefur
ekki meiri skilning á fortíðinni en
að láta hlutina grotna niður og
ómetanlega bárusnara verða eldi
að bráð fyrir handvömm líkt og enn
situr í minni. Varla mundi það kosta
meira en andvirði eins skuttogara
að gjörbreyta hér stöðunni og und-
arlegt er hve margir eru að tala
um veiðigjald en enginn um „rækt-
unargjald", örlítinn skatt til að
rækta söguna, mjór er mikils vísir.
Eins og við eigum glæsifleytur á
heimsmælikvarða gætum við einnig
átt veglegt sjóminjasafn er yki á
þjóðreisn okkar, og þangað til við
ræktum það hlutverk verður landið
einungis hrá og frumstæð verstöð.
Landlæg ásókn í hjóm og yfirborð
staðfesting á því að í raun erum
við að hluta til enn í moldarkofun-
um, kunnum okkur ekki í hörðum
heimi. Minni á að það eru töfrar
úr fortíð og ígildi eðalsteina faldin
í hendingu sem þessari; „Hér í vör-
um heyrist bárusnari/höid ber kald-
an ölduvald á faldi,/svettupiltar
söltum veltast byltum,/ á sólabóli
róla í njólagjólu."
Það er þannig svo margt verð-
mætið sem ber að varðveita í mynd
og máli sem gerir landið hlýlegra,
til muna meira land.
Grímur Karlsson er einn af þeim
sem með tómstundaiðju sinni eru
að sjónfesta merkilegan kafla í
skipasögu íslendinga; gerir um leið
landið stærra.
Bragi Ásgeirsson
GRÍMUR Karlsson með eitt af líkönum
sínum, Faxaborginni.
Guði sé lof fyrir ljósið glatt
TÖNLIST
Sigurjónssafn.
KAMMERTÓNLEIKAR
Verk eftir Beethoven, Þorkel Sig-
urbjörnsson og Brahms. Jón Aðal-
steinn Jónsson, klarinett; Sigurður
Ilalldórsson, selló; Óm Magnússon,
pianó. Listasafni Siguijóns Ólafs-
sonar i Laugamesi, þriðjudaginn
3.júni kl. 20:30.
SUMARTÓNLEIKARÖÐ Sigur-
jónssafns er hafin, óyggjandi
staðfesting bjartra sumarnótta í
dagatali tónlistarunnenda. Með
því að ferðamenn kváðu sækja
töluvert þessa tónleika, er vel til
fundið að blanda efnisskrá göml-
um meisturum og íslenzkum
samtímahöfundum, ekki sízt á
þjóðlegum grunni eins og nú var.
Að þessu sinni voru upplýs-
ingar tónleikaskrár í orðfærra
lagi; vantaði t.d. tóntegundir
austurrísku ópusanna og til-
urðarár á verki Þorkels. Né held-
ur var aukatekinn stafur um
verk og höfunda. En auðvitað
er ekki frágangssök þótt tón-
leikaskrár fylgi ekki gagnstæðu
fyrirmyndardæmi Gerðubergs í
hvívetna, auk þess sem nú er
komið sumar með tilheyrandi
léttúð og eirðarleysi.
Að vísu mátti kannski deila
um „léttleika" síðasta verksins,
Tríó Brahms (að líkendum í a-
moll) Op. 114, njörvaða þroskaá-
rasmíð hins mikla kammermeist-
ara, og í vitund síðari tíma hafa
jafnvel æskuverk Beethovens
eins og Op. 11-Tríóið (að líkend-
um í B-dúr) fengið á sig aukinn
höfga frá því er það var samið
1797 (skv. Grove), ætlað aðals-
fólki í Vínarborg til afþreyingar.
Sá aðall var reyndar einhver
sá tónelskasti í veröldinni fyrr
og síðar, og færði ákefðin við
að reka hljómsveitir og styrkja
tónsköpun jafnvel suma höfð-
ingja nærri gjaldþroti. Það bjarg-
aði að vísu ekki fjárhag Moz-
arts, en hinn nýkomni ungi snill-
ingur frá Bonn naut sannarlega
góðs af því (og e.t.v. líka af sekt-
arkennd eftirlifandi stuðnings-
manna Wolfgangs), eins og lesa
má úr fjölda tileinkana tón-
skáldsins. Op. 11, samið um svip-
að leyti og 5.-7. píanósónöturnar
í Op. 10, var tileinkuð Maríu
Vilhelmínu von Thun greifynju,
væntanlega náfrænku Kristjönu
eiginkonu Lichnowskys fursta,
einnar meginstoða tónskáldsins.
Virðist tríóið hið eina er Beethov-
en frumsamdi fyrir áhöfnina
klarínett, selló og píanó, en klarí-
nettpartinn má þó einnig leika á
fiðlu. I. þáttur leiðir í sumu (fú-
gatóin kringum kaflaskilin) hug-
ann að miðskeiðsverkum;
Adagióið (II.) er dæmigerð
syngjandi Beethovensk depurð,
og Fínalinn samanstendur af 10
fijálslegum tilbrigðum við terz-
ett úr nú steingleymdri óperu
eftir hið dáða samtímaleik-
hústónskáld Joseph Weigl, L’a-
mor marinaro - ,,Kryddlegnu[?]
ástinni.“
Þeir félagar léku margt vel í
þessu „upphitunarstykki," þó að
sá samstillti léttleiki og snerpa
sem er fylgifiskur langs og ná-
ins kammersamleiks sömu aðilja
hlaut að mega vera meiri á köfl-
um, hvað þá hnífjafnt styrkjafn-
vægi, sem ávallt er örðugt í tríó-
samsetningum með píanói og
sellói. Þessa gætti enn meir í
Brahms, sem eykur á vandann
með þykkum rithætti sínum fyr-
ir píanóið. Þá virtist og heyran-
legt að hljómlistarhópurinn ætti
nokkuð eftir ólært hvað varðar
temprun við hljómburð Sigur-
jónssalar, er eftir ýmsu að dæma
útheimtir verulega gætni í
sterkum leik, auk þess sem A-
klarínettið virtist stundum í erf-
iðleikum með að ná nógu neðar-
lega miðað við tóntíðni píanós-
ins. Þó að Brahms sé sjaldan
orðaður við sama fínlegheitaspil
og Vínarklassíkin, þá gerðu hin-
ar hljómandi kringumstæður
iðulega meiri kröfur til slíks en
orðið var við, og útkoman því í
verstu tilvikum heldur grautar-
kennd, einkum á sterkum stöð-
um í píanói og (stundum) í klarí-
netti.
Hápunktur tónleikanna að vit-
und undirritaðs varð því Sex ís-
lenzk þjóðlög Þorkels Sigur-
björnssonar frá 1991 (skv. skrá
ÍTM.) Syrpan, sem hefst á „Guði
sé lof fyrir ljósið glatt,“ er for-
kunnarskemmtileg áheyrnar,
ekki sízt fyrir þá sök, að tón-
skáldið kann að tefla saman and-
ríki og gáska í sannfærandi hlut-
falli við íhugandi púlslausa
angurværð, svo úr verður eftir-
minnileg ljóðræn spenna. Um
þjóðerni lagsins við Eljukvæði
(nr. 2) má e.t.v. deila; í mínu
barndæmi var „Ebbe Skammels-
ön“ talið danskt þjóðlag, þó að
séra Bjarni telji það samnor-
rænt. Fáum virtist þó blandast
hugur um að þetta verk var áber-
andi bezt flutta atriði kvöldsins
eftir rífandi undirtektum tón-
leikagesta að dæma.
Ríkarður Ö. Pálsson