Morgunblaðið - 10.09.1997, Blaðsíða 1

72 SIÐUR B/C/D
Lýðveldissinnar taka í fyrsta sinn þátt í samningum um framtíð N-Irlands
Sinn Fein sver af sér ofbeldi
Belfast. Reuter.
LEIÐTOGAR Sinn Fein, stjórnmálaarms írska
lýðveldishersins, IRA, skrifuðu í gær undir yfir-
lýsingu þar sem ofbeldi í pólitískum tilgangi er
fordæmdt. Með því tryggðu norður-írskir lýð-
veldissinnar sér sæti við samningaborð viðræðna
um framtíð Norður-írlands sem eiga að hefjast í
næstu viku. Gerry Adams, formaður Sinn Fein,
sagði þetta sögulega stund en viðræðurnar verða
fyrstu viðræður Sinn Fein og brezku stjórnarinn-
ar frá árinu 1921.
Viðræður, án þátttöku Sinn Fein, hófust um
framtíð Norður-írlands í júní á síðasta ári en
hafa skilað litlum árangri. Sinn Fein var boðið til
viðræðnanna eftir að IRA boðaði vopnahlé 20.
júlí síðastliðinn.
Sambandssinnar enn óákveðnir
Talsmenn brezku stjórnarinnar segjast treysta
vopnahléinu eftir að Adams staðfesti nokkur
grundvallaratriði sem eiga að tryggja að flokkur
hans virði lýðræðislegar vinnuaðferðir. Flokkar
sambandssinna mættu hins vegar ekki til fundar-
ins í gær, í mótmælaskyni við þátttöku Sinn
Fein, enda segja þeir vopnahlé IRA orðin tóm.
Tveir flokkar sambandssinna hafa þegar hætt
þátttöku í viðræðunum og stærsti flokkur sam-
bandssinna, UUP, hefur tekið sér frest fram á
laugardag til að ákveða hvort hann taki þátt.
■ Auknar Iíkur á sátt/17
Morgunblaðið/Anders Vendelbo
á lokasprettinum
Bosnía
Harðlínu-
menn í
gíslingu
Banja Luka. Reuter.
HARÐLÍNUMENN úr röðum
Bosníu-Serba fengu í gær að kenna
á þeirri andúð, sem þeir hafa bakað
sér hjá stuðningsmönnum Biljönu
Plavsic, forseta. Hópur harðlínu-
manna, þeirra á meðal leiðtogi
þeirra, Momcilo Krajisnik, og Gojko
Klickovic, forsætisráðherra í stjórn
Bosníu-Serba, lokuðust inni á hóteli
í Banja Luka, er lögreglumenn og
fjölmennur hópur stuðningsmanna
Plavsic umkringdu hótelið. Komust
þeir hvergi fyrr en friðargæzluliðar
NATO aðstoðuðu þá við að komast
út síðdegis. Létu stuðningsmenn
Plavsic egg og steina dynja á harð-
línumönnunum, sem fylgja hinum
eftirlýsta stríðsglæpamanni Radov-
an Karadzic að málum.
Talsmenn Bandaríkjastjórnar
sökuðu harðlínumennina um að hafa
reynt að setja á svið tilraun til
valdaráns og gáfu til kynna að frið-
argæzlulið NATO væri tilbúið að
beita valdi til að binda enda á út-
sendingar áróðursútvarps harðlínu-
manna.
Misheppnuð valdaránstilraun
Á mánudagskvöld höfðu harðlínu-
menn freistað þess að snúa sam-
komu SDS-flokksins, sem bæði
Plavsic og Karadzic tilheyra, upp í
mótmælasamkomu gegn Plavsic
sem átti árangurslausan fund með
Krajisnik á meðan á samkomunni
stóð.
Jagland
ÞAÐ var þreyttur forsætisráð-
herra sem dreifði rósum á Grön-
landstorgi í austurhluta Oslóar í
gær. Thorbjörn Jagland heimsótti
hverfi þar sem innflytjendur eru
fjölmennir og tóku þeir vel á móti
honum. Reyndar voru fjöhniðla-
menn og fulltrúar annarra flokka
litlu færri en óbreyttir kjósendur,
en Jagland lét sig það engu
skipta. Kjósendurnir fengu ræðu
og rós en afar fáir fengu að
spyrja forsætisráðherrann. Þeir
sem það gerðu, urðu að sætta sig
við að bera upp spurningar í
hljóðnema norskra og erlendra
fjölmiðla.
Jagland sagði flokk sinn leggja
mesta áherslu á heilbrigðismál og
málefni aldraðra, nokkuð sem
stjórn hans hefur verið harðlega
gagnrýnd fyrir að sinna ekki.
Þá réðst hann harkalega á
Framfaraflokk Carls I. Hagens
eins og hann hefur gert síðari
hluta kosningabaráttunnar og féll
sú gagnrýni í góðan jarðveg hjá
áhorfendum. Ein þeirra sem
Morgunblaðið ræddi við sagðist
sátt við ræðu Jaglands og sagðist
smám saman vera að öðlast trúna
á Verkamannaflokkinn aftur, en
hún hefði verið búin að ákveða að
kjósa frekar Sósíalíska vinstri-
flokkinn. Annar úr hópnum, mað-
ur af pakistönskum uppruna, var
ekki eins hrifinn en bjóst þó við
því að kjósa flokkinn, af ótta við
að annars kæmist Framfaraflokk-
urinn til áhrifa.
■ Lúxusvandi/24
MARTHINUS van Schalkwyk
og F.W. de Klerk lyfta höndum
eftir leiðtogaskiptin í suður-
afríska Þjóðarflokknum.
Suður-Afríka
Schalkwyk
tekur við af
de Klerk
Hö/ðaborg. Reuter.
TÍMAMÓT urðu í suður-afrískum
stjórnmálum í gær, þegar nýr for-
maður Þjóðai'flokksins var kjörinn í
stað F.W. de Klerks, fyrrum for-
seta. Nýr leiðtogi flokksins er Mart-
hinus van Schalkwyk, 37 ára gamall
stjórnmálafræðingur sem áður
starfaði sem framkvæmdastjóri
þessa helsta stjórnmálaafls hvíta
minnihlutans í Suður-Afríku.
Schalkwyk vann yfirburðasigur í
fyrstu umferð leiðtogakjörsins í
gær.
De Klerk er 61 árs og var for-
maður flokksins frá 1989, en til-
kynnti í síðasta mánuði að hann
hygðist hætta afskiptum af stjórn-
málum. Kvaðst de Klerk þess full-
viss að nýja leiðtoganum tækist
fljótlega að koma flokknum til valda
á ný. Áður en de Klerk yfirgaf þing-
húsið í síðasta sinn rifjaði hann upp
atvik í stjórnmálaferlinum og baðst
afsökunar á mistökum sem hann
hefði gert og röngum ákvörðunum.
„Ég biðst afsökunar á þeim. Alla þá,
sem ég kann að hafa brugðist á póli-
tískum ferli mínum, bið ég fyrir-
gefningar," sagði de IGerk.
De Klerk var forseti er Nelson
Mandela var sleppt úr fangelsi 1990
og átti stærstan þátt í því að að-
skilnaðarstefnan var aflögð.
„Bjargið hvalveiðimöniium“
WILLIAM Aron, fyrrverandi
fulltrúi Bandaríkjanna í Alþjóða-
hvalveiðiráðinu og meðlimur í
vísindanefnd þess, hvetur í grein
sem hann skrifaði undir fyrir-
sögninni „Bjargið hvalveiði-
mönnum“ og birtist á leiðarasíðu
The Wall Street Journal í gær,
að embættismenn Bandaríkj-
anna, sem móta stefnu þeirra
fyrir fund Alþjóðahvalveiðiráðs-
ins í næsta mánuði, ættu að hafa
hugfast „að viðgangur hvala-
stofna og hvalveiðar geta farið
saman“.
I gi'eininni hvetur hann núver-
andi fulltrúa Bandaríkjanna í Al-
þjóðahvalveiðiráðinu, sem kemur
saman til árlegs fundar í Mónakó
í október næstkomandi, til að
beita sér gegn kröfum öflugra
þrýstihópa öfgafullra náttúru-
verndarsamtaka á borð við Sea
Sheperd og Greenpeace, sem vilja
banna alla hvalveiði.
í grein Arons kemur fram, að
þótt sumar tegundir hvala séu
sannarlega í útrýmingarhættu
eigi það alls ekki við um allar
tegundir. Þá segir Aron að þó of-
veiði hvalastofna geti sannarlega
verið alvarlegt vandamál, geti
önnur vandamál komið upp þeg-
ar reynt sé að taka á þeim mál-
um. Hann leggur því áherslu á
mikilvægi þess að áhugamenn
um verndun hvala hlusti á þekk-
ingu og sjónarmið þeirra sem
eru í raunverulegum tengslum
við hvalveiðar.
Hann heldur því ennfremur
fram að með því að styðja bann
við hvalveiðum á sínum tíma hafi
bandarísk stjórnvöld séð sér
hentuga leið til að sýna gott for-
dæmi í umhverfisverndarmálum
án þess að höggva of nærri eigin
hagsmunum.
Bflstjóri Díönu og Dodis
Áfengismagn staðfest
París. Reuter.
NÝJAR mælingar á blóði úr Henri
Paul, bílstjóranum sem lést ásamt
Díönu prinsessu af Wales og Dodi
Fayed í bílslysi í París 31. ágúst,
sýna að hann hafði tekið þunglyndis-
lyf auk þess að neyta áfengis, að þvi
er haft var eftir manni, sem þekkir
vel til rannsóknar málsins, í gær-
kvöldi.
Að sögn heimildarmannsins stað-
festa mælingarnar einnig að hann
hafi verið drukkinn og í blóði hans
hafi verið þrefalt meira áfengismagn
en leyfilegt er. Fjölskylda Pauls hef-
ur dregið í efa að hann hafi verið
drukkinn. Lögfræðingur eins af ljós-
myndurunum níu, sem nú er verið
að rannsaka hvort hafi átt þátt í
slysinu, sagði að þetta sýndi að ekki
hefði skipt máli þótt æsifréttaljós-
myndarar hefðu ekið á eftir
Mercedes-Benz-bifreið Díönu.
William Burdon, lögfræðingur
fréttastofunnar SIPA, bætti við að
allir vissu að áfengi og þunglyndislyf
væru mjög hættuleg blanda.
■ Breska pressan/18