Morgunblaðið - 10.09.1997, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 10. SEPTEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
og spor
MYNDIJSr
erfitt með að gera sér rétta grein
fyrir þeim. Þetta eru ókostimir við
hina sérstöku og skörpu birtu í saln-
um og trúlega hefur Aðalheiður
ekki áttað sig á þessu í tíma. Vissa
mín eftir endurteknar skoðanir er
að allt önnur sýning kæmi fram
væri glerið fjarlægt og formin leyst
úr þessum álögum. Þtjár myndir
nutu sín þó nokkum veginn, „Lif-
andi jörð“ (8), „í-myndir“ (13) og
„Vorleikur" (14).
Aðalheiður nálgast viðfangsefni
sín af stakri alúð og heiðarleika sem
mun væntanlega reynast henni
drjúgt veganesti.
G r y f j a n
HÖGGMYNDIR
Svanhildur myndhöggvari.
HÚN nefnir sig Svanhildi mynd-
höggvara og nam í vefnaðar- og
textíldeiid MHÍ. Eftir útskrift vann
hún við efnis- og fatahönnun þar
til hún hóf nám í mótun við Mynd-
listarskóla Reykjavíkur 1991.
Þamæst lá leiðin til Englands þar
sem hún nam höggmyndalist við
Emerson College of Art árin
1991-95. Býr og starfar á Eng-
landi. Verkin sem hún sýnir í gryfj-
unni bera samheitið „Hafið og fjall-
ið“ og er réttnefni því að myndirnar AÐALHEIÐUR Valgeirsdóttir; Einþrykk/málverk.
bera í sér mun meiri frásögn en
átök við form og efni. Vinnuaðferð-
inar eru nokkuð óvenjulegar, því
stundum er hoggið í stein og síðan
steypt í brons, sem er ferlið í mynd-
inni sem væntanlega fylgir skrifinu.
Kannski má nefna Svanhildi mynd-
skáld og víst á hún eftir að þroska
til muna mótunartilfinningu sína og
kenndir fyrir hnitmiðuðu rúmtaki.
Eðlilega má greina ýmis ensk áhrif
og þá einkum frá Henry Moore, en
einnig Nínu Sæmundsson.
Það er hvorttveggja ákefð sem
einlægni í vinnubrögðunum, sýning-
arskrá er engin en nokkur ljóð eftir
Sigurð Sigurðsson frá Arnarholti
eru fest upp á veggi til skilnings-
auka og segja trúlega margt um
gerandann að baki verkanna og
jafnframt eðli sýningarinnar. „Hafið
er jarðsalt með sólskinsbragði,/
sætur þess niður, beisk þess erfi
ljóð,/ draumfagurt þeim er að landi
lagði,/ ljúfmálast þeim, sem fjöru-
borðið tróð./ Hafið er jötunmynd
af mannsins sál/ Marglynt og hlífð-
arlaust sem von og tál. Þetta var
fyrsta erindið en lok þess næsta
„Hafið er ógn og yndi sitt á hvað/ei-
lífðarmynd, er hvergi á samastað,
mætti einnig heimfæra á listina og
sjálft sköpunarferlið.
SVANHILDUR myndhöggvari; Skúlptúr. Bragi Ásgeirsson
GRAFÍK
Aðalheiður Valgeirsdóttr.
Opið alla daga frá 14-18. Lokað
mánudaga. Til 14. september.
Aðgangur ókeypis.
AÐALHEIÐUR Valgeirsdóttir
skiptir sýninu sinni í tvo flokka sem
hún nefnir í-myndir og spor, og hins
vegar í spor. I fyrra fallinu gengur
hún út frá hinu smáa, allt um kring,
sumt er sýnilegt og annað ósýnilegt
berum augum. Inn í myndflötinn
safnar hún saman formum og smá-
myndum sem verða þar með hluti
af heildarmyndinni. Litimir sem eru
ýmist dökkir eða ljósir eiga að gefa
tilfinningu fyrir stund og stað. Spor-
myndimar fjalla svo um tímann í
huglægri merkingu. Litirnir em
djúpir, markaðir af stórum flötum.
Við hvert spor líður tíminn og ber
manninn tímans veg. Tímans spor
verða ekki aftur gengin.
Slíkar era vangaveltur Aðalheið-
ar, sem eiga að vera vegvísar fyrir
skoðandann, sem að sjálfsögðu er
frjálst að að nýta hugarflug sitt við
skoðun myndanna. Myndimar era
að meginhluta unnar á þessu ári og
tæknin er blanda af þrykki og mál-
verki.
Það hefur færst mjög í vöxt með-
al grafíklistamanna á undanfömum
árum að vinna í einþrykki og mála
I það, eða mála á grannflötinn og
þrykkja síðan ofan í hann með hin-
um ýmsu aðferðum grafíktækninn-
ar.
Það var líkt og opnaðist flóðgátt
þegar vinnubrögðin vora tekin gild,
en áður var t.d. litið á þau sem
annars flokks, einnig einþrykkið.
Þó höfðu ýmsir heimsþekktir lista-
menn beitt þeim, en öllu minna hald-
ið fram en sígildu vinnubrögðunum.
Þetta sáum við einnig en á allt ann-
an hátt á sýningu Ríkharðar Valt-
ingojer í Stöðlakoti, sem nú er ný-
lokið. Gefur augaleið hve mögnleik-
amir era miklir og sviðið víðfeðmt.
Menn vora hér afar viðkvæmir á
áram áður og héldu stíft fram
mörkuðu vinnuferli, gera raunar
víðast hvar enn.
Myndir Aðalheiðar era stór-
ar og miklar um sig, grann-
fletimir efniskenndir og
mettaðir, og litlu formin yfir-
leitt kyrfílega skorðuð í
myndheildunum, þótt nok-
kurrar ónákvæmni gæti á
stundum. En þar sem litimir
era dökkir og myndimar
stórar myndast alltof mikil
speglun svo skoðandinn á
í-myndir
Dagskrá
um Sigurð
Nordal og
verk hans
STOFNUN Sigurðar Nordals og
Landsbókasafn íslands, Háskóla-
bókasafn, gangast fyrir dagskrá um
dr. Sigurð Nordal og verk hans í
íjóðarbókhlöðunni á fæðingardegi
Sigurðar, sunnudaginn 14. septem-
ber kl. 16.
Þar flytur Gauti Sigþórsson BA
fyrirlestur sem nefnist „Andmæli
óskast: Af vettvangi Sigurðar Nor-
dals.“ í erindinu mun hann einkum
ljalla um síðustu þijú bindin í rit-
safni Sigurðar, sem nýlega komu út
undir heitinu Samhengi og samtíð.
Sérstaklega ræðir Gauti þátt Sigurð-
ar í íslenskri menningaramræðu.
Einar Sigurðsson landsbókavörð-
ur tekur á móti eiginhandritum Sig-
urðar til varðveislu í Landsbóka-
safni. Síðan opnar dr. Páll Skúla-
son, rektor Háskóla íslands, sýningu
á verkum Sigurðar Nordals, m.a. á
ýmsum handritum hans sem ekki
hafa komið fyrir almennings sjónir
fyrr, frumprentunum á bókum hans
og munum úr _eigu hans. Sýning
þessi kallast Áfangar og verður
opin til 30. september á afgreiðslu-
tíma safnsins.
Dr. Úlfar Bragason, forstöðu-
maður Stofnunar Sigurðar Nordals,
setur afmælisdagskrána og kynnir.
------*—*—*-----
Fyrirlestur
um orðanotk-
un Halldórs
Laxness
með undarlegum orðavindíngum
og flæktum setníngum" heitir fyrir-
lestur, sem Guðrún Ingólfsdóttir
bókmenntafræðingur og Margrét
Guðmundsdóttir málfræðingur
flytja í Norræna húsinu á morgun,
fímmtudag.
Þetta er fimmti fyrirlesturinn í
röð fyrirlestra í Norræna húsinu,
sem Vaka - Helgafell og Laxness-
klúbburinn gangast fyrir á 95. af-
mælisári.
Erindi Guðrúnar og Margrétar
hefst klukkan 17.15, og er aðgang-
ur ókeypis. í kynningu segir, að þær
muni fjalla um ýmsa þætti í orða-
notkun Halldórs Laxness en í bókum
sínum endurlífgaði hann gömul
orðatiltæki og orð sem fallið höfðu
í gleymsku og bjó til ný. Um þessar
mundir er að koma út hjá Vöku-
Helgafelli bók sem þær hafa tekið
saman og nefnist hún Lykilbók. Þar
skýra þær yfir 5.000 orð, orðasam-
bönd, tilvitnanir, persónur og kveð-
skap í fjóram skáldsögum Halldórs,
Brekkukotsannál, íslandsklukk-
unni, Sölku Völku og Vefaranum
mikla frá Kasmír.
VISTASKIPTI
KVIKMYNPIR
Bíóborgin, Kringlu-
bíó, Sambíóin
Ál fabakka.
FACE/OFF ★★★>/i
Leikstjóri John Woo. Handritshöf-
undar Mike Werb, Michael Colleary.
Kvikmyndatökustjóri Oliver Wood.
Tónlist John Powell. Klipping Steven
Kemper, Christian A. Wagner. Aðal-
leikendur John Travolta, Nicholas
Cage, Joan Allen, Alessandro Nivola,
Gina Gershon, Dominique Swain,
Nick Cassavetes, Harve Presnell,
Robert Wisdom. 138 min. Bandarísk.
Paramount/Touchstone 1997.
EFTIR lítt minnisstætt kvik-
myndasumar kemur John Woo,
galdrakarlinn frá Hong Kong, og
rekur á það eftirminnilegan enda-
hnút með Face/Off. Hún er ekki
aðeins langsamlega besta mynd
þessarar árstíðar heldur framúr-
skarandi hröð og lífleg (einsog hans
er von og vísa), frumleg, vel skrifuð
og leikin fantaskemmtun sem ætti
að vera auðkennd „háspenna/lífs-
hætta".
Sagan er óvenju safarík og ný-
stárleg. Sean Archer (John Tra-
volta) er kappsamur og klár starfs-
maður Alríkislögreglunnar sem hef-
ur haft það verkefni að koma Cast-
or Troy (Nicholas Cage), hættuleg-
asta hryðjuverkamanni heims, undir
mannahendur. Það tekst að lokum,
Castor er handsamaður eftir æsileg-
an eltingaleik sem endar með því
að illmennið fellur í dauðadá og
Archer sér fram á betri tíma fyrir
sig og sína vanræktu fjölskyldu.
Adam er ekki lengi í Paradís. Það
kemur í ljós að Castor og menn
hans hafa komið fyrir helsprengju
í miðborg Los Angeles og hún farin
að telja niður. Um staðsetningu
hennar vita aðeins eftirlifandi með-
limir Castorgengisins sem nú dúsa
bak við lás og slá í rammgerðasta
fangelsi Bandaríkjanna. Nú eru góð
ráð dýr. Þeir Castor og Archer eru
svipaðir á hæð og útliti og með hjálp
vísindanna fær lögreglumaðurinn
andlit hryðjuverkamannsins „að
láni“. Þetta er aðeins upphafið því
Castor raknar úr rotinu...
Það er margt sem gerir Face/Off
að bestu mynd sumarsins. Fyrst og
fremst er það sagan sjálf, en veikur
söguþráður, afleit samtöl, persónu-
sköpun og framvinda hafa einmitt
verið Akkilesarhælar „stórmynda"
sumarsins. Woo er einstakur
spennusmiður, alltaf eitthvað að
gerast, keyrslan nánast linnulaus,
ónotalegt ofbeldi og tilfinningaheit
atriði fléttuð saman í geggjuðum
djöfladansi þar sem Woo hefir fulla
stjóm á stóru sem smáu. Upphafs-
atriðið er svo hrikalega flott að það
eitt hefði bjargað lummum sumars-
ins, og þá er næstum öll myndin
eftir! Eini ljóðurinn á þessari fínu
hasarskemmtun er að Woo og hans
menn kunna sér vart læti og geta
ekki hætt. Face/Off er óþarflega
lífseig og endahnykkimir óþarflega
margir.
Tæknivinnan er óaðfinnanleg,
sömuleiðis taka og klipping og Tra-
volta er í essinu sínu I tvöföldu hlut-
verkinu og Cage lítið síðri. Hann
nær þó ekki að lifa sig inní mýkri
hliðar Archerpersónunnar sem
skyldi. Aukahlutverkin era frábær-
lega mönnuð hárréttum manngerð-
um einsog Presnell sem yfirmaður
FBI, Nick Cassavetes er góður
skúrkur, sömuleiðis Alessandro Ni-
vola sem hinn tilfinningalega hefti
bróðir Castors. Það era þó leikkon-
uraar Joan Allen og Gina Gershon
sem mest og best þétta og krydda
persónusköpunina. Gershon stóð sig
vel í Bounds, þeirri lítt séðu ágætis-
mynd, hér gefur hún harðsoðinni
fylgdarkonu Castors dýpt og samúð.
Enn betri er Joan Allen í geysierfiðu
hlutverki eiginkonu Archers, sem
lendir í hrottalegum aðstæðum. Eitt
af því sem hrífur mann af Face/Off
er val Woos og félaga á þessari jarð-
bundnu stórleikkonu, flestir hefðu
fallið fyrir vigtarlausri glimmerpíu.
Það er freistandi að bera Face/Off
saman við Tvíeykið, sem enn er
verið að sýna í borginni. Báðar gerð-
ar af Hong Kongmönnum og fjalla
um furðu svipað efni. Það er einsog
að stilla upp Corvettu við hliðina á
Trabant, GTi.
Sæbjörn Valdimarsson