Morgunblaðið - 08.11.1997, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 8. NÓVEMBER 1997 37
AÐSENDAR GREINAR
Miðhálendi íslands
Svæðisskipulag
í uppnámi?
FRESTUR til að
koma að athugasemd-
um vegna tillögu að
svæðisskipulagi miðhá-
lendisins hefur verið
framlengdur um tvo
mánuði, þ.e. til 10. des.
n.k. Formleg beiðni um
frestun barst frá Nátt-
úruverndarsamtökum
íslands, Ferðamálaráði
íslands og Landvarða-
félagi íslands. Náttúru-
verndarsamtökin fóru
fram á að fresturinn til
að skila inn athuga-
semdum yrði fram-
lengdur um a.m.k. sex Brynja
mánuði. Rökin fyrir Valsdóttir
frestun í málinu, sem
samtökin telja eitt þýðingarmesta
framtíðarmálefni allrar þjóðarinnar,
voru aðallega að tillagan hafi ekki
verið kynnt með viðunandi hætti;
hvorki almenningi né fj'ölda samtaka
og félaga sem eiga ýmissa beinna
og óbeinna hagsmuna að gæta. Að-
eins einn kynningarfundur á endan-
legri tillögu hefur verið haldinn á
vegum samvinnunefndarinnar um
svæðisskipulagið, 30. maí s.l. á Hót-
el Loftleiðum í Reykjavík. Það er
víðs íjarri að vera viðunandi. Fundur-
inn var að auki haldinn á föstudegi
á háannatíma milli kl. 16 og 18:30
þegar flest fólk er í vinnu, að sinna
heimilisinnkaupum eða öðrum ámóta
erindum.
Almennilega kynningu - takk
Kynningin á tillögunni í vor var
einnig þannig að fólk, vant að rýna
í kort og töflur, og hvað þá heldur
óvanur almenningur, getur vart hafa
áttað sig á því með góðu móti hvað
felst í henni. Það er ekki hægt að
gera sér raunhæfa grein fyrir svo
viðamiklu máli með því að skoða flók-
in kort sem varpað er á vegg skamma
stund í stórum sal. Vissulega getur
verið erfitt að standa vel að kynn-
ingu á jafn umfangsmiklu efni og
hér um ræðir. Engu að síður má
gagnrýna ýmisiegt í framsetningunni
sem frekar auðvelt hefði verið að
bæta úr. Ágætt dæmi um þetta er
að hvergi í tillögunni, sem þó er um
600 bls., er birt ein einasta ljósmynd
eða teikning sem sýnir í þrívíðu rúmi
hvernig tiltekið svæði eða staður lít-
ur út í dag og hvemig umhverfið
kann að breytast í kjölfar fram-
kvæmdar. Sjón er sögu ríkari og
myndræn framsetning hjálpar mikið
til við að fá a.m.k. nasasjón af hugs-
anlegum landslagsbreytingum. Það
hefði verið mjög upplýsandi og frek-
ar einfalt mál að búa til myndir í
tölvu sem sýndu t.d. hvemig upp-
byggður „aðalfjallvegur" ásamt 400
kV háspennulínum meðfram honum
féllu að landslaginu þvert yfir
Sprengisand, eða hvernig Stafns-
vatnavirkjun með 39 km2 lóni, tekur
sig út á svokölluðu „verndarsvæði“
við náttúruminjarnar í Orravatnsr-
ústum, rétt neðan Laugafells.
Náttúruverndarsamtökin telja að
stjórnvöldum beri lýðræðisleg skylda
til að beita sér fyrir því að staðið
verði mun betur að kynningu á tillög-
unni um svæðisskipulagið heldur en
gert hefur verið hingað til. Samtökin
beina því einnig til Stöðvar 2 og
ekki síður Ríkissjónvarpsins að not-
færa sér eiginleika myndmiðilsins í
þessu máli. Það er kjörið að efna til
vandaðra kynningar- og umræðu-
þátta um málefnið, en e.t.v. er of
seint í rassinn gripið þar á bæ því
skammur tími er til stefnu.
Ónothæf tillaga?
Náttúmverndarsamtökin hafa
lagt töluverða vinnu í að kynna sér
tillöguna og stendur það verk enn
yfir. Það er ekki áhlaupaverk að
bijótast í gegnum 600 blaðsíðna rit,
rýna í línurit, töflur og texta og bera
saman margvíslegar efnislegar,
tæknilegar og tölulegar forsendur
sem liggja til grundvallar tillögunni.
Hilmar J.
Malmquist
Málefni miðhálendisins
eru í uppnámi, segja
Brynja Valsdóttir og
Hilmar J. Malmquist.
Alþingi þarf að koma
strax að málinu.
Og þrátt fyrir að fresturinn til að
skila athugasemdum, sem því miður
bar uppá sumarið, aðalfrítíma lands-
manna, hafi verið lengri en venja er
til um svæðisskipulag, var hann ekki
nógu langur. Þetta sést best á því
að einungis 10 athugasemdir bárust
áður en upphaflegi fresturinn rann
út 10. október.
Það veldur Náttúruverndarsam-
tökunum einnig verulegum áhyggj-
um að fram hefur komið mjög hörð
gagnrýni á verklag og vinnutilhögun
þeirra sem unnu tillöguna að svæðis-
skipulaginu. Gagnrýnin birtist í nýrri
bók undir heitinu „ísland hið nýja“,
eftir dr. Trausta Valsson skipulags-
fræðing og kennara við Háskóla Is-
lands og Birgi Jónsson jarðverkfræð-
ing. Bókin, sem er styrkt af forsætis-
ráðuneytinu, var gefín út um tveimur
vikum áður en skilafresturinn rann
út. Eðlilegt er að ýmsar spurningar
vakni þegar jafn mikilsmetnir fræði-
menn á sviði skipulagsmála og land-
nýtingar eyða dtjúgum hluta bókar,
sem að auki er styrkt af forsætis-
ráðuneytinu, í svo vægðarlausa
gagnrýni á svæðisskipulag miðhá-
lendisins að ætla má að tillagan sé
í raun ónothæf og vart hægt að reiða
sig á varanleika hennar yfir skipu-
lagstímabilið.
Alvarlegar aðfinnslur
í gagnrýni Trausta og Birgis á
þá sem unnu svæðisskipulagið eru
eftirfarandi fullyrðingar (bls. 148,
162 og 166) e.t.v. alvarlegastar:
Ekki eru sýnd svæði til aukningar
eftir skipulagstímabilið, t.d. orku-
vinnslusvæði, eins og kveðið er á um
í skipulagsreglugerð; ekki er fylgt
skilgreiningum á landnýtingarflokk-
um eins og þeim er lýst í skipulags-
lögum og reglugerð; vikið er frá skýr-
um reglum um hvemig eigi að auð-
kenna vegi sem áætlaðir eru á skipu-
lagstímanum sem og vegi sem koma
eigi eftir skipulagstímabilið; brotin
er skipulagsregla um að birta á
grunnkortum allar fyrirliggjandi
hugmyndir um nýtingu, t.d. nýtingu
á jarðhitasvæðum og jarðefnum, og
allar frumstaðreyndir, eins og núver-
andi vegi og slóða; og hvorki notkun
skipulagshöfunda á hugtökunum
„náttúruverndarsvæði" og „vemdar-
svæði“ né litanotkun yfir þessa land-
flokka er skilgreind í skipulagslögun-
um eða reglugerðinni.
Augljóst er að ef hinar alvarlegu
aðfinnslur Trausta og Birgis eru
reistar á rökum er tillagan um svæð-
isskipulag miðhálendisins nær ónýtur
pappír, sem gagnast engum, hver
sem afstaða viðkomandi kann að
vera til tillögunnar. Ef framangreind
upptalning skýrir þetta ekki nógu
vel, ætti eftirfarandi í bók Trausta
og Birgis að útskýra kjarna málsins:
á fundum hafa höfundar skipu-
lagsins ítrekað haldið því fram, að
það sé lítið mál að breyta verndunar-
svæðum í virkjanasvæði síðar, ef
menn vilja það.“ Náttúruvemdar-
samtök íslands telja einsýnt að Al-
þingi þurfí að kanna þetta mál strax
og fá botn í hvort tillagan um svæðis-
skipulag miðhálendisins sé eitthvað
sem þjóðin getur reitt sig á varðandi
framtíðarumgengni við þessa miklu
náttúrugersemi þjóðarinnar. Þetta
er þeim mun brýnna í ljósi þess órétt-
ar sem að er stefnt með frumvarpi
félagsmálaráðherra til sveitar-
stjómarlaga, þar sem gert er ráð
fyrir að lögsaga og skipulagsréttur
yfir miðhálendinu færist á hendur
liðlega 40 sveitarfélaga sem land
eiga að miðhálendinu. Verði frum-
varpið samþykkt óbreytt munu póli-
tískir fulltrúar tæpra 4% landsmanna
fara með lögsögu- og skipulagsyfír-
ráð á um 40% af flatarmáli Islands.
Hér er um svo hróplegt óréttlæti að
ræða að Alþingi hlýtur að hafna
frumvarpinu óbreyttu.
Höfundar eru í sijórn
Náttúruverndarsnmtaka íslands.
Hver á kvótann?
Hver ætti að eig’ann?
Sjávarútvegsstofnun Háskóla íslands
varpar Ijósi á spurningarnar:
Hver á kvótann? Hver ætti að eig’ann?
Á almennum fundi í stofu 101, Odda (hús
Háskóla íslands, ofan við Norræna húsið)
í dag 8. nóvember klukkan 14-18.
Rektor H.Í., Páll Skúlason, setur fundinn.
Frummælendur verða:
Þorgeir Örlygsson, prófessor í kröfurétti.
Ragnar Árnason, prófessor í fiskihagfræði.
Birgir Þór Runólfsson, dósent í hagfræði.
Gísli Pálsson, prófessor í mannfræði.
Þórólfur Matthíasson, dósent í hagfræði.
Umræður með takmörkuðum ræðutíma.
Aðgangseyrir 2000 kr. en 1000 kr.
gegn framvísun stúdentaskírteinis.
Sjávarútvegsstofnun
Háskóla íslands
f
(
\
Umsjónarféiags
einhverfra um
fötlunina og
fjöiskylduna
í Ráðhúsi
Reykjavíkur
sunnudaginn
9. nóvember
kl.13-17.
í tilefni 20 ára afmælis
Umsjónarfélags einhverfra
verður á morgun haldið málþing á vegum félagsins í Ráðhúsi
Reykjavíkur. Þar stendur einnig yfir sýning um líf fólks með
einhverfu og á verkum þess. Umsjónarfélag einhverfra býður
alla velkomna til málþingsins og vonasttil þess að semflestir
sjái sérfærtað mæta.
Dagskrá:
Kl. 13:00
Setning: Ástrós Sverrisdóttir formaður Umsjónarfélags
einhverfra.
Ávarp: Herra Ólafur Ragnar Grímsson forseti íslands.
Saga mín: Ungur maður, Árni Ragnar Georgsson sem er með
Asperger heilkenni, segir frá fötlun sinni, flóknu eðli hennar
og einstæðum áhugamálum sínum.
Bróðir minn, systir mín: Jakobína Agnes Valsdóttir,
Edda Björk Jónsdóttir og Hafsteinn Helgi Halldórsson,
systkini barna með einhverfu, gefa innsýn í fjölskyldulífið.
Barnið mitt Gunnsteinn Sigurðsson faðir barns sem greindist
með einhverfu á þessu ári skýrirfrá reynslu sinni.
Sonur minn: Bjarnveig Bjarnadóttir segir sögu sína og
einhverfs sonar sem nú er fluttur úr foreldrahúsum.
Kl. 14:30
Kaffihlé. Veitingar í boði Félagsmálaráðuneytis.
Kl. 15:00
Tónlistarflutningur: KK flytur nokkur vel valin lög.
„Hér leynist drengur."
Sean Barron sem er með einhverfu og Judy Barron móðir
hans flytja erindi á ensku og svara fyrirspurnum. Þau eru
höfundar bókarinnar „Hér leynist drengur" sem er nýkomin
út hjá Máli og menningu.
Áður mun Páll Ásgeirsson geðlæknir, þýðandi bókarinnar,
bjóða þau velkomin.
Bókin „Hér leynist drengur" verður til sölu á staðnum og
munu Sean og Judy árita hana að málþinginu loknu.
\f
Áætluð þingslit eru kl. 17:00.
Fundarstjóri: Halldór Gunnarsson
formaður Svæðisráðs málefna
fatlaðra í Reykjavík.
')•
UMSJONARFELAG EINHVERFRA
Laugavegi 26 • 101 Reykjavík* Sími 562 1590
MYNDSKREYTING: BRAG11987 • HIÐ OPINBERAI HAGKAUP HF. STYRKTI BIBTINGUI