Morgunblaðið - 14.11.1997, Blaðsíða 12

12 FÖSTUDAGUR 14. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
\'iy
Beðið eftir mömmu
ÞAU Edda Hulda Pálsdóttir og óskírður bróðir hennar sváfu vært
í hlýjum barnavagninum sínum á meðan mamma þeirra systkinanna
brá sér sem snöggvast inn í verslun við Vesturgötuna í gær.
Danskt fyrirtæki hefur hug áað flytja sement með
tankskipum til Islands
Ekki ljóst hvað
sementið kostar
„VIÐ erum að kanna þetta mál nið-
ur í kjölinn, hvemig við stöndum
að hugsanlegum innflutningi sem-
ents og hvaða verð við getum boðið.
Það er of snemmt að tjá sig frekar
um málið,“ sagði Gautur Gunnars-
son, lögmaður og fulltrúi dansks
fyrirtækis, sem hefur sótt um lóð
fyrir tvo sementstuma í Þorláks-
höfn, í samtali við Morgunblaðið.
Eins og skýrt var frá í Morgun-
blaðinu á miðvikudag ætlar danska
fyrirtækið að selja sement hér á
landi í samkeppni við innlenda
framleiðslu. Haft var eftir Guð-
mundi Hermannssyni, sveitar-
stjóra í Þorlákshöfn, að fyrirtækið
seldi sement á 60% lægra verði í
Danmörku en verð á sementi væri
hérlendis. Hann sagði að ætlunin
væri að flytja sementið í sérstökum
tankskipum til Þorlákshafnar og
skipa því þar upp.
10% byggingarkostnaðar
vegna steinsteypuvara
Gautur Gunnarsson staðfesti að
hann ynni að málinu í umboði
dansks fyrirtækis, en kvað ekki
hægt að skýra nánar frá
hugmyndum þess að svo stöddu,
enda væru þetta einungis „fyrstu
þreifingar".
Samkvæmt upplýsingum í
mánaðarlegu riti Rannsóknastofn-
unar byggingariðnaðarins er efnis-
kostnaður við byggingu ijölbýlis-
húss 35,3% af heildarkostnaði. Af
efniskostnaðinum eru 28,54% rak-
in til steypu, sements og stein-
steypuvöru, eða 10,07% af heildar-
kostnaði.
Þessar tölur miðast eins og áður
sagði við fyölbýlishús og eru hluti
grundvallar vísitölu byggingar-
kostnaðar. Slíkar grunntölur eru
einnig til um iðnaðarhúsnæði, en
þar er efniskostnaður mun hærri
en í fjölbýlishúsum, eða um 60%.
Þar eru hins vegar ýmsar einingar
verksmiðjuframleiddar og kvaðst
Rannsóknastofnun byggingariðn-
aðarins ekki eiga þann kostnað
sundurliðaðan á sama hátt og
byggingarkostnað fjölbýlishús-
anna, þannig að erfiðara er að
átta sig á hluta steinsteypu í heild-
arkostnaði.
Innlent sement í
virkjunum eftir 1968
í frétt Morgunblaðsins á mið-
vikudag var haft eftir Guðmundi
Hermannssyni að danska fyrirtæk-
ið teldi sig geta selt sement sitt á
verulega lægra verði en innlent
sement. Þá vísaði hann til þéss,
að virkjanir á landinu væru byggð-
ar úr dönsku sementi.
Hákon Ólafsson, forstjóri Rann-
sóknastofnunar byggingariðnaðar-
ins, sagði í samtali við Morgun-
blaðið að Búrfellsvirkjun, sem lokið
var við að byggja árið 1968, hefði
verið síðasta virkjunin sem reist
var með innfluttu sementi.
Morgunblaðið hafði samband við
Landsvirkjun, til að kanna hvað
sementskostnaður væri hátt hlut-
fall af byggingarkostnaði stíflna
og stöðvarhúsa, en þær upplýs-
ingar lágu ekki fyrir.
Þarf að
uppfylla staðla
Hákon Ólafsson sagði að ef
menn ætluðu sér að flytja inn sem-
ent þyrfti að leggja fram gögn um
gæði þess frá óháðri rannsóknar-
stofu, sem Rannsóknastofnun
byggingariðnaðarins viðurkenndi.
„Ef slík gögn liggja ekki fyrir þá
þurfum við að skoða vöruna og
ganga úr skugga um að hún upp-
fylli íslenska staðla.“
Hákon sagði að ekki hefði enn
verið haft samband við Rann-
sóknastofnunina vegna hugsan-
legs innflutnings frá Danmörku.
<
j<
h
(
(
(
í

i
Fiskistofa vinnur mál gegn Landsbanka íslands fyrir héraðsdómi
Ber að láta af hendi
gögn um afurða-
lánaviðskipti
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
hefur komist að_ þeirri niðurstöðu,
að Landsbanka Islands sé skylt að
afhenda Fiskistofu öll gögn um
afurðalánaviðskipti sín við hlutafé-
lagið Eldhamar á árinu 1994,1995
og fram til 10. apríl 1996. í áliti
dómsins segir, að með lögunum
um stjórn fiskveiða sé Fiskistofu
fengið víðtækt vald til upplýsinga-
öflunar og því eigi við um hana
það undanþáguákvæði, sem er í
lögunum um almenna bankaleynd.
Þórður Asgeirsson fiskistofustjóri
sagði í viðtali við Morgunblaðið,
að mál Eldhamars væri aðeins eitt
af mörgum, sem Fiskistofa væri
að fást við, en hér hefði verið um
grundvallarmál að ræða. Benedikt
Guðbjartsson, forstöðumaður í
Lögfræðideild-ráðgjöf hjá Lands-
bankanum, sagði dómsniðurstöð-
una undarlega vægast sagt en
verið væri að skoða hana hjá bank-
anum. Kvaðst hann telja líklegt,
að henni yrði áfrýjað.
Þetta mál, sem sjávarútvegsráð-
herra og fiskistofustjóri höfðuðu
fyrir hönd Fiskistofu, var dómtekið
15. október sl. en Landsbankanum
var birt stefnan 3. febrúar á þessu
ári. Var þess krafist, að Fiskistofa
fengi ókeypis staðfest ljósrit af
öllum gögnum um afurðalánavið-
skipti bankans við Eldhamar á
fyrrnefndu tímabili en bankinn eða
stefndi krafðist þess aðallega, að
málinu yrði vísað frá dómi.
Samræmi á milli móttekins
afla og afurða til skoðunar
Upphaf málsins er það, að 22.
maí 1996 fór Fiskistofa fram á það
við Landsbankann, að hann léti af
hendi gögn, sem tengdust afurða-
lánum til Eldhamars vegna rann-
sóknar á því hvort samræmi væri
á milli móttekins afla samkvæmt
opinberum skýrslum og þeirra af-
urða, sem fyrirtækið framleiddi á
fyrrnefndum tíma. Þessu hafnaði
bankinn með bréfi dagsettu 6. júní
1996 og vísaði í því sambandi til
ákvæða um þagnarskyldu í lögum
um viðskiptabanka og sparisjóði.
í máli stefnanda kom fram, að
Eldhamar hefði hvorki uppfyllt
kröfur laga um birgðatalningu né
um bókhald og því væru umbeðin
gögn nauðsynleg til að unnt væri
að rannsaka mál fyrirtækisins með
fullnægjandi hætti. Var vísað til
ákvæða í lögunum um stjórn fisk-
veiða þar sem segir, að bönkum
og lánastofnunum sé skylt að láta
ráðuneytinu eða Fiskistofu í té all-
ar nauðsynlegar up_plýsingar
vegna eftirlits með framkvæmd
laganna.
Undanþágafrá
þagnarskyldu
í lögunum um viðskiptabanka
og sparisjóði segir, að forsvars-
menn þeirra og aðrir starfsmenn
séu bundnir þagnarskyldu um allt
er varðar hagi viðskiptamanna
þeirra „nema dómari úrskurði, að
upplýsingar sé skylt að veita fyrir
dómi eða lögreglu eða skylda sé
til að veita upplýsingar lögum sam-
kværnt".
í málsvörn Landsbankans var
því haldið fram, að þessa undan-
þágu frá almennu reglunni um
bankaleynd yrði að skýra mjög
þröngt enda væri bankaleynd einn
af hornsteinum bankastarfseminn-
ar. Þess vegna væri bankanum
óheimilt að veita óheftan aðgang
„Hlýtur að hafa
fordæmisgildi,“
segir fiskistofu-
stjóri. Landsbank-
inn telur höggvið
að bankaleynd og
íhugar áfrýjun
að upplýsingum, sem skýrt gætu
stöðu afurðabirgða Eldhamars hf.
Gögnin tilbúin?
Páll Þorsteinsson héraðsdómari,
sem kvað upp dóm í þessu máli,
bendir á, að stefna hafi verið birt
í málinu 3. febrúar 1997 en 26.
sama mánaðar hafi ríkislögmanni,
sem fór með málið fyrir hönd stefn-
anda, borist bréf frá Landsbankan-
um þar sem tilkynnt var, að gögn-
in um Eldhamar, sem Fiskistofa
hefði beðið um, lægju nú loks fyr-
ir. Var ríkislögmaður beðinn að
nálgast þau hjá bankanum og í
framhaldi af því að hefja það mál,
sem þingfest hefði verið 4. febrúar
sl., án kostnaðar fyrir hvorn aðila.
Dómari segir ekki ljóst hvað
farið hafi á milli stefnanda og
stefnda eftir að þetta bréf barst
en í greinargerð, sem Landsbank-
inn lagði fram 25. mars 1997,
hafi hann krafist þess, að málinu
yrði vísað frá og til vara, að hann
yrði sýknaður af kröfum stefn-
anda. Verði sá málatilbúnaður ekki
skilinn öðruvísi en svo, að bankinn
hafi neitað að láta gögnin af hendi
þrátt fyrir fyrrnefnt bréf.
í niðurstöðu dómsins segir, að
samkvæmt lögum sé Fiskistofu
veitt víðtækt vald til að kalla eftir
upplýsingum frá einstaklingum,
fyrirtækjum og stofnunum og því
verði á það fallist, að undanþágan
frá reglunni um bankaleynd eigi
hér við. Þá er bent á, að það hafi
hvergi komið fram fyrr en með
greinargerð stefnda frá 25. mars
1997, að hann gæti ekki orðið við
erindi stefnanda vegna ómögu-
Ieika, sem aftur væri í mótsögn
við bréf stefnda til ríkislögmanns
frá 26. febrúar 1997 þar sem sagði,
að „gögn þau sein Fiskistofa bað
um eru nú fyrst tilbúin til afhend-
ingar á skrifstofu undirritaðs“.
Nánast
lögregluvald
Dómurinn hafnaði einnig þeim
rökstuðningi Landsbankans, að 5.
gr. upplýsingalaganna ætti hér við
en þar er aðgangur almennings að
ýmsum gögnum takmarkaður. Segir
í dómnum, að Fiskistofa sé opinber
stofnun með nánast lögregluvald á
þeim sviðum, sem henni sé ætlað
að sinna. Því teljist hún ekki til al-
mennings. f
Lokaniðurstaðan var sú, að
stefnda, Landsbanka íslands, væri *
skylt að láta Fiskistofu í té staðfest j"
ljósrit af öllum gögnum sínum um
afurðalánaviðskipti við Eldhamar á
tímabilinu 1. jan. 1994 til 10. apríl
1996. Að auki var Landsbankanum
gert að greiða stefnanda málskostn-
að, kr. 300.000.
Reynt á lögin í fyrsta sinn
Þórður Ásgeirsson fiskistofu- jl
stjóri sagði, að hér hefði verið um f
grundvallarmál að ræða, sem ^
snerti í sjálfu sér ekki Eldhamar !
sérstaklega, heldur það hvort j
Landsbankanum hefði borið að láta
umbeðin gögn af hendi.
„Við töldum, að lögin, sem við
vinnum eftir, lögin um stjórn fisk-
veiða, væru sérlög og féllu því
undir undanþáguákvæðið í banka-
lögunum. Okkur fannst það liggja |
í augum uppi og á það féllst dómar- t
inn. Þetta er í fyrsta sinn, sem á
þetta reynir með þessum hætti, og "
dómurjnn hlýtur að hafa fordæmis- 1
gildi. Ég á von á því, að framveg-
is verði orðið vel við beiðni Fiski-
stofu um gögn,“ sagði Þórður.
Mjög höggvið að
bankaleyndinni
„Með þessum dómi er nánast ver-
ið að lýsa yfír, að Fiskistofa sé eins %
konar lögreglustofa, sem hún er (
ekki, og við, sem erum að reyna að g
vemda okkar viðskiptavini, getum r
ekki samþykkt, að einhvetjir aðilar
komi og biðji um að fá að skoða
allt um alla í áraraðir án þess að
sérgreina eitt eða neitt. Með þessu
er mjög höggvið að bankaleyndinni,
sem er miklu víðtækari vemd fyrir
fjármál einstaklinga en þessi dórnut'
gefur tilefni til að ætla,“ sagði Bene- |
dikt Guðbjartsson hjá Landsbankan- ...
um. Sagði hann, að nú væri verið V
að fara yfír dóminn en sjálfur kvaðst |
hann telja líklegt, að honum yrði j
áfrýjað.