Morgunblaðið - 14.11.1997, Blaðsíða 35

34 FÖSTUDAGUR 14. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
+"
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
VEXTIR OG
SPARNAÐUR
FRAM KEMUR í haustskýrslu Seðlabanka íslands að að-
stæður í íslenzku efnahagslífi leyfi ekki slökun á peninga-
stefnu bankans á næstunni. Hagkerfið sé við efri mörk þess
sem samrýmzt geti stöðugleika í verðlagsmálum - og varúðar
sé þörf. Aform um hallalausan ríkisbúskap og lækkun ríkis-
skulda séu góðra gjalda verð. Stærri skref þurfi þó að stíga
í þeim efnum til að hamla gegn aukningu þjóðarútgjalda, auka
þjóðhagslegan sparnað og skapa svigrúm til lægri langtíma-
vaxta.
Vextir af óverðtryggðum rekstrar- og fjárfestingarlánum
til lítilla og meðalstórra fyrirtækja eru umtalsvert hærri hér
á landi en í nágranna- og samkeppnisríkjum. Vaxtamunur er
í flestum tilfellum tvö prósentustig en meiri í nokkrum. Ef
íslenzkir atvinnuvegir og fyrirtæki eiga að geta keppt á jafn-
stöðugrundvelli verða þau að búa við hliðstæð vaxtakjör og
bjóðast í samkeppnisríkjum. Meðal annars af þeim sökum er
mikilvægt að stöðva hallarekstur og skuldaaukningu ríkis og
sveitarfélaga, en opinber lánsfjáreftirspurn hefur ýtt undir háa
vexti á takmörkuðum lánsfjármarkaði okkar. Á þessu hefur
að vísu orðið grundvallarbreyting fyrst og fremst vegna gjör-
breyttrar stöðu ríkissjóðs.
Birgir ísleifur Gunnarsson, seðlabankastjóri, segir í viðtali
við Morgunblaðið sl. miðvikudag, að „það sé visst áhyggjuefni
að hér myndist viðskiptahalli við fjárfestingarstig, sem er
ekki ýkja hátt í sögulegu samhengi. Þessi þróun stafi af því
að þjóðhagslegur sparnaður sé hér of lítill." Bankastjórinn
bætir því við að „fljótlegasta aðferðin til að auka þjóðhagsleg-
an sparnað sé að auka sparnað ríkissjóðs. Lægra gengi við
þessar aðstæður væri hins vegar óæskilegt."
Viðsjárverðustu skýin á tiltölulega heiðum efnahagshimni
um þessar mundir eru umtalsvert hærri vextir en í samkeppnis-
ríkjum og viðskiptahalli, sem spáð er að verði 17,5 milljarðar
- eða 3,4% af landsframleiðslu - á þessu ári. Mikilvirkasta
leiðin til að snúa vörn í sókn í þessum efnum er að hemja enn
útgjöld ríkis og sveitarfélaga og stuðla að auknum þjóðhagsleg-
um sparnaði.
Ef undanskilin eru áhrif af sérstökum innlausnum spariskír-
teina og flutningi á rekstri grunnskólans hafa gjöld ríkissjóðs
hækkað um rúma 1,2 milljarða en tekjur hækkað um 5 millj-
arða á fyrstu níu mánuðum líðandi árs miðað við sama tíma
í fyrra. Þannig batnaði afkoma ríkissjóðs um 3,8 milljarða á
föstu verðlagi frá 1996 til 1997. Nú er lag, sem mjög mikils-
vert er að nýta, til að greiða myndarlega niður opinberar skuld-
ir. Gangi búskapur ríkisins samkvæmt áætlunum, sem settar
eru fram í fjárlagafrumvarpi fyrir næsta ár, má gera ráð fyr-
ir að ríkissjóður hafi tæplega fimm milljarða króna aflögu til
að grynnka á skuldum. Við núverandi aðstæður mætti og
ætti að stíga mun stærra skref í þessum efnum.
KYNBÆTUR OG KYR
MIKIL umræða fer nú fram meðal bænda um það, hvort
flytja eigi inn fósturvísa úr norskum kúm. Sitt sýnist
hveijum og mun Landsamband kúabænda nú ætla að kanna
afstöðu bænda til þessa máls, skoðanakönnun mun fara fram
eftir að tillögur nautgriparæktarnefndar hafa verið kynntar.
Bændur í Eyjafirði hafa þegar rætt þessar tillögur um kyn-
bætur á íslenzka kúastofninum og á fundi sem þeir héldu
komu fram mjög skiptar skoðanir, sumir töldu íslenzkar kýr
verðmætan stofn, sem bæri að varðveita, en aðrir töldu bænd-
ur ekki hafa ráð á öðru en kynbæta hann.
Þeir, sem eru talsmenn kynbóta, bera m.a. fyrir sig að spena-
lögun íslenzka stofnsins sé óheppileg vegna mjaltavélanna og
nytin hrapi vegna þess. Aðrir benda á að fá megi spenahylki,
sem betur henti íslenzkum kúm o.s.frv. Þá er þess og að geta,
að við rannsóknir á íslenzka kúastofninum hefur komið í ljós
að íslenzkar kýr bera í ríkari mæli en norskar gen, sem fram-
leiðir prótein, sem eykur nýtingu ostefnis við ostagerð. Einnig
hafa þær mjög lága tíðni gens, sem valdið getur umhverfis-
háðri sykursýki í mönnum.
Allar þessar visbendingar benda til þess að íslenzka kýrin
gæti haft ýmsa yfirburði yfir önnur kúakyn. Þvi er nauðsyn-
legt að ítarlegar rannsóknir fari fram áður en menn taka
ákvörðun um innflutning erlendra fósturvísa. í þessu máli er
farsælast að menn flýti sér hægt. Stefán Aðalsteinsson, fyrr-
verandi framkvæmdastjóri Norræna genabankans fyrir búfé,
vill fara að öllu með gát og hann spyr: „Hvernig lítur landbún-
aðarráðuneytið á skyldur sínar gagnvart verndun kúnna? Fær
innflutningur meira vægi en verndunin? Það má líka spyija
um hrossin. Myndi ráðuneytið gefa íslenzkum hrossabændum
frjálsar hendur til að skipuleggja innflutning á suðurameríska
Pasofino tölthestinum til að blanda honum í íslenzka hestinn
í tilraunaskyni?"
Skarfaskersbakki tekinn í notkun í Þorlákshöfn
íbúum fjölg'-
ar að lok-
inni fram-
kvæmd
Ný hafskipabryggja verður formlega tekin í
notkun í Þorlákshöfn í dag. Guðjón Guð-
mundsson ræddi af því tilefni við forsvars-
menn bæjarins og hafnarinnar. Þar bar á
góma framtíðaráform sem fela m.a. í sér
hugmyndir um enn frekari stækkun hafnar-
innar og ferjusiglingar til Evrópu.
Morgunblaðið/Rax
SIGURÐUR Bjarnason, formaður hafnarstjórnar, og Indriði Kristinsson
hafnarstjóri í Þorlákshöfn.
ÞORLAKSHÖFN >

Skarfakersbakki, 180 m
langur, verður vígður í dag
200 m
HALLDÓR Blöndal sam-
gönguráðherra vígir
nýja hafskipabryggju í
Þorlákshöfn í dag,
Skarfaskersbakka. Viðlegukantur
hinnar nýju bryggju er 180 metra
langur og dýpið er átta metrar mið-
að við stórstraum. Við bryggjuna
getur eitt 135 metra langt, um 8 þús-
und tonna stórt skip lagst. Indriði
Kristinsson hafnarstjóri í Þorláks-
höfn segir að þessi framkvæmd sé
bylting í hafnarmannvirkjum á
staðnum. Stöðug aukning hefur orð-
ið í flutningum um Þorlákshöfn á síð-
ustu árum og hún er ein af fímm
stærstu fiskiskipahöfnum landsins.
Steypt hefur verið 3 þúsund fer-
metra þekja á bryggjunni og upp af
henni eru fyrirhugaðir gámavellir og
byggingarlóðir á 35 þúsund fermetra
svæði. Við enda bryggjunnar var út-
búið bryggjupláss fyrir hafnsögu- og
lóðsbátinn Ölver.
Indriði segir að Þorlákshafnarbú-
ar vænti sér mikils af nýju bryggj-
unni. Fyrri reynsla sýnir að íbúum
hefur alltaf fjölgað eftir meiriháttar
framkvæmdir við höfnina. Hún sé
burðarás mest alls atvinnulífs í Þor-
lákshöfn og þaðan séu gerð út skip
frá Stokkseyri og Eyrarbakka. Þor-
lákshöfn sé eina höfnin á suður-
strönd landsins og margir aðilar hafí
sýnt áhuga á að nýta sér aðstöðuna á
Skarfaskerssvæðinu. Indriði segir að
höfnin muni einnig nýtast til löndun-
ar á loðnu.
„Nýja bryggjan gefur þann mögu-
leika að við getum boðið upp á við-
legu fyrir stærri skip undir hvaða
kringumstæðum sem er. Við bryggj-
una er líka heilmikið uppland þar
sem hægt er að geyma varning sem
flutningum fylgir,“ segir Guðmund-
ur.
Saga hafnarinnar
hófst 1929
Skarfaskersbakki á sér talsverðan
aðdraganda. Fyrst var ráðist í gerð
hafnarmannvirkja í Þor:
lákshöfn árið 1929. í
kringum 1950 hófst upp-
bygging brimvarnar-
garða.
í lok eldgossins í Vest-
mannaeyjum 1974 voru ytri hafnar-
mannvirkin, Svartaskersgarður og
Suðurvarargarður, fullbyggð og var
það stærsta hafnarmannvirki sem
ráðist hafði verið í fram að þeim
tíma. Verkið kostaði um einn og hálf-
an milljarð króna.
Guðmundur Hermannsson sveit-
arstjóri segir að eftir byggingu
þeirra hafí komið langt tímabil þar
sem frekari framkvæmdir lágu niðri.
Árið 1990 komst höfnin í eigu Ölfus-
hrepps en áður var hún um tíma
landshöfn í eigu ríkissjóðs. Upp úr
1990 var gerð ný ferjubryggja fyrir
Herjólf.
Árið 1992 komst bygging Skarfa-
skersbryggju inn á hafnaráætlun.
Framkvæmdir hófust 1995 og hafa
staðið yfir undanfarin þrjú ár. Fyrst
var hafist handa um dýpkun og
sprengingar á svæðinu og var sá
verkþáttur talsvert kostnaðarsamur,
kostaði 106 milljónir króna. Þá var
rekið niður 190 metra langt stálþil,
gengið frá köntum, fyllt ofan við
bryggjuna og steypt upp tengihús.
Þessar framkvæmdir stóðu yfir frá
miðju ári 1996 til áramóta. Kostnað-
ur við þennan hluta varð um 82 millj-
ónir króna. Bryggjan var tilbúin til
bráðabirgðanotkunar og talsvert
landað af loðnu á henni í febrúar og
mars síðastliðinn. Einnig var skipað
út nokkrum förmum af
vikri sl. sumar.
Styttri siglingaleið
frá Evrópu
Guðmundur bendir á
að mikill vikurútflutningur hafi verið
frá Þorlákshöfn undanfarin ár og
varð hann mestur 240 þúsund tonn
árin 1994 og 1995. Á síðasta ári voru
flutt út 140 þúsund tonn. Á þessu ári
stefnir í ívið meiri vikurútflutning en
á því síðasta. Vikurflutningarnir hafa
verið 30-40% af tekjum hafnarinn-
ar.
Indriði segir að ljóst hafi verið að
hraða þyrfti lokafrágangi á mann-
virkinu en framkvæmdin var ekki á
hafnaráætlun fyrr en árið 1998.
Fengið var leyfi til að flýta verkinu
gegn þvi að hafnarsjóður fjármagn-
aði það til ársins 1998. Þriðji og síð-
asti hluti verksins var unninn á
haustdögum. Heildarkostnaður við
framkvæmdirnar er 215 milljónir
króna.
Síðastliðið sumar var einnig flutt
inn töluvert af áburði og varningi til
virkjunarframkvæmda á hálendinu.
Guðmundur bendir á að það muni
talsverðu á siglingartíma tií Þorláks-
hafnar og til Reykjavíkur, eða níu
klukkustundum hvora leið. Hann tel-
ur að Þorlákshöfn muni fyrst og
fremst verða höfn fyrir sérhæfð
flutningaskip í stórflutningum en
áætlunarsiglingar haldi áfram að
vera í Reykjavíkurhöfn.
Nýlega kom fram í Morgunblað-
inu að danskir aðilar hafa sótt um lóð
á hafnarsvæðinu til að
reisa tvo sementsturna.
Ætlun Dananna er að
flytja inn sement til
landsins og hefja sölu á
því innanlands. Þetta
kallar á talsverða flutninga um höfn-
ina í Þorlákshöfn og er hluti af þeim
vaxtarbroddi sem virðist geta orðið
til með nýja mannvirkinu.
Enn frekari stækkun
hafnarinnar til skoðunar
Guðmundur segir að verið sé að
leita leiða til þess að stækka höfnina
enn frekar. „Menn eru að láta sér
detta í hug að hérna gætu lagst
10-15 þúsund tonna skip. Vita- og
hafnarmálastofnun er að kanna
hvaða tækifæri eru fyrir hendi. Þor-
lákshöfn hefur komið til tals sem
vænlegur staður fyrir iðnað en til
þess að svo geti orðið verður að vera
hér góð höfn,“ segir Guðmundur.
Indriði segir að með Skarfaskers-
bakka sé búið að fullnýta svæðið inn-
an hafnarinnar. Stækkun hafnarinn-
ar yrði því vart öðruvísi framkvæmd
en með enn frekari stækkun á Suð-
urvarar- og Svartaskersgarði.
Sigurður Bjarnason, formaður
hafnarstjórnar, segir að með slíkri
stækkun horfi heimamenn til þess að
í Þorlákshöfn geti lagst ilutninga-
skip.
„Við vitum að það er níu tímum
skemmri sigling aðra leiðina milli
Þorlákshafnar og meginlands Evr-
ópu en milli Reykjavíkur og megin-
landsins. Það hlýtur að koma að því
að það verði hagkvæmt
að skipa upp vörum hér í
Þorlákshöfn," sagði Sig-
urður.
Sigurður segir að
einnig geti komið að því
að ferjusiglingar hefjist til Evrópu
frá Þorlákshöfn. Siglingaleiðin til
Færeyja sé um 30 klukkustundir og
aðeins hálftíma akstur sé frá
Reykjavík.
„Það hefur verið gerð úttekt á
þessu og Þorlákshöfn hefur verið vel
innan þess ramma sem telst skyn-
samlegur. Það verður ekki bæjarút-
gerð á slíkum ferjusiglingum en
áhugasamir aðilar hafa velt þessu
máli upp. Þar líta menn helst til
skipa á stærð við Norrænu," sagði
Guðmundur Hermannsson.
Margir hafa
áhuga á að nýta
sér aðstöðuna
Framkvæmdir
hafa staðið yfir
í þrjú ár
FÖSTUDAGUR 14. NÓVEMBER 1997 35
Gleymdir
í góðærinu
✓
A meðan jákvæðar hagtölur berast frá flest-
um ríkjum Mið- og Suður-Ameríku versnar
hagur manna sífellt í Nicaragua. Þar, skrifar
Asgeir Sverrisson, draga 44% þjóðarinnar
fram lífið undir fátæktarmörkum og ráða-
menn eru fangar sundrungarinnar og heiftar-
innar sem einkenna stjórnmálalífið í landinu.
I sumar bnitust út óeirðir í Managua er námsmenn mótmæltu niður-
skurði á fjárframlögum til menntamála. Myndin sýnir liðsmann í óeirða-
sveitum lögreglunnar með táragashylki í hríðskotariffli sínum á hlaupum
við háskólann í höfuðborginni. Á veggmyndinni segir: „70% atvinnuleysi
- Vinnan er hið sanna lýðræði."
Reuters
Arnoldo Alemán, forseti Nicaragua, fagnar sigri í kosningunum fyrir
réttu ári.
HAGTÖLURNAR hafa á köflum ver-
ið ævintýralegar og eitt helsta
áhyggjuefni alþjóðlegra fjármála-
fræðinga á dögunum var að ólgu tæki
að gæta á mörkuðum í Suður-Amer-
íku líkt og í Asíu. Og um það verður
tæpast deilt að þróunin í efnahags-
málum Rómönsku Ameríku hefur
verið sérlega hagstæð á síðustu
tveimur til þremur árum. Af þessum
sökum verða undantekningarnar ef
til vill hróplegri en ella og þær eru til
í þessum heimshluta: í Nicaragua
þarf tæpur helmingur þjóðarinnar að
draga fram lífið undir örbirgðar-
mörkum og landið hefur hrapað niður
svonefndan „þróunarlista" Samein-
uðu þjóðanna.
A meðan stjórnmálamenn í
Nicaragua deila um hver beri sökina
halda lífskjör stórs hluta þjóðarinnar
áfram að versna. Samkvæmt viðmið-
um Alþjóðabankans geta menn tæp-
ast dregið fram lífið á innan við ein-
um Bandaríkjadollar á dag sem not-
aður er í þessu alþjóðlega viðmiði.
Samkvæmt þessu eru 44% íbúa
Nicaragua undir skilgreindum mörk-
um örbirgðarinnar. Þetta þýðh- að
um 1.800.000 manns þurfa að draga
fram lífið við aðstæður sem taldar
eru óverjandi.
Myndin verður enn dekkri þegar
haft er í huga að fátæktin bitnar
einkum á yngstu kynslóðunum; um
900.000 ungmenni innan við 15 ára
aldur lifa undir fátæktarmörkum.
Mjög mörg þeirra fá litla sem enga
skólagöngu en reyna að afla ein-
hverra tekna með yfirgangi, betli og
sníkjum í mengun og óþverra mið-
borganna.
Lágmarkslaunin
2.500 krónur
Því er stundum haldið fram að slík-
ar tölur segi í raun lítið til um ástand-
ið í fátækum löndum en í Nicaragua
er því öfugt farið því þessi fátæktar-
stefna er opinber. Nokkrar vikur eru
liðnar frá því að lágmarkslaunin voru
ákveðin og eru þau nú 350 cordóbar á
mánuði sem svara til 36 Bandaríkja-
dollara eða rétt rúmlega 2.500 króna.
Þetta eru t.a.m. laun landbúnaðar-
verkamanna en bankamenn hafa
hæstu launin, 700 cordóba á mánuði.
Þegar launin eru sett í samhengi við
verðlag verður myndin enn skugga-
legri. „Nauðsynjakarfan", sem inn-
heldur 53 vörutegundir sem taldar
eru öldungis ómissandi til að meðal-
fjölskyldan fái dregið fram lífið, kost-
ar nákvæmlega 1.411 cordóba á mán-
uði þ.e.a.s. um 150 dollara. Afleiðing-
arnar íára heldur ekki
framhjá neinum; börnin
fá ekki einungis litla
skólagöngu, 35% barna
undir 15 ára aldri þjást
af næringarskorti.
Þjáningar smælingjanna
Tölur þær sem Sameinuðu þjóðirn-
ar hafa tekið saman eru ekki heldur
uppörvandi lesning. Nicaragua hefur
hrapað niður um 10 sæti á „Þróunar-
listanum" svonefnda sem raðar þjóð-
um upp samkvæmt ýmsum viðmiðum
er lúta að þjóðartekjum, menntun,
meðalævilengd ofl. Nicaragua er nú í
127. sæti en 175 þjóðir er að finna á
listanum. Landbúnaðurinn, sem löng-
um hefur verið helsta atvinnugrein
landsmanna, megnar nú aðeins að
veita um 28% vinnufærra manna
störf. Rúm 13% þjóðarinnar ná ekki
40 ára aldri. Um helmingur lands-
manna hefur ekki aðgang að drykkj-
arhæfu vatni og 51% barnanna ljúka
ekki skólagöngu.
Niðurstaðan er skýr. Nicaragua er
næst fátækasta ríki Rómönsku Am-
eríku, aðeins á Haítí er ástandið enn
skelfilegra. „Raunar gætir ákveðinn-
ar bjartsýni í nýjustu hagskýrslun-
um, sem erlendir sérfræðingar hafa
unnið m.a. hvað varðar verðbólgu og
möguleika á hagvexti en slíkar
skýrslur leiða oftar en ekki hjá sér
þjáningar smælingjanna og fórnar-
kostnað samfélagsins,“ sagði erlend-
ur fréttamaður í Managua, höfuðborg
Nicaragua, sem Morgunblaðið sneri
sér til við vinnslu þessarar gi-einar.
Ur brennideplinum
Þetta hörmungarástand hefur farið
fremur hljótt, hugsanlega vegna þess
hversu uppteknir ráðandi; alþjóðlegir
fjölmiðlar hafa verið af hagvaxtartöl-
um stærstu ríkjanna í þessum heims-
hluta, Brasilíu, Argentínu, Chile,
Mexico. Þrátt fyrir merkilega stjóm-
málasögu mikilla umskipta hefur
Nicaragua gleymst í þessu „hafi hag-
sældarinnar."
Nicaragua tengist ekki heldur
stórveldaátökum líkt og áður er
Bandaríkjamenn studdu contra-
skæruliða í landinu sem börðust gegn
stjórn sandinista, sem aftur Sovétrík-
in studdu og taldir voru útsendarar
hins illa í heimi hér víða á vesturlönd-
um. Sandinistar misstu völdin í lýð-
ræðislegum kosningum sem þeir boð-
uðu sjálfir til og contra-skæruliðarn-
ir, sem flokkaðir voru til „frelsis-
sveita" samkvæmt viðmiðum er til
urðu í tíð Ronalds Reag-
ans Bandaríkjaforseta,
hurfu af sjónarsviðinu
líkt og hann.
Ódiplómatísk afskipti
Nú er svo komið að erlendir sendi-
menn í landinu eru teknir að hundsa
viðteknar diplómatískar starfsreglur
til að freista þess að vekja athygli á
ástandinu og koma ráðamönnum í
Nicaragua í skilning um að nú sé
tímabært að leggja deilurnar til hlið-
ar. Mikla athygli vakti er Carmelo
Angulo, sem er Spánverji og fulltrúi
Sameinuðu þjóðanna í Nicaragua,
gerði einmitt þetta á ráðstefnu sem
boðað var til í Managua og fjallaði um
fátæktina í landinu.
Ræða Angulos vakti takmarkaða
hrifningu ráðamanna, að því er fram
kom í fréttum spænska dagblaðsins
El País. Þrátt fyrir að hafa áður verið
vændur um „óeðlileg afskipti af inn-
anríkismálum" hvatti Angulo til þess
að stjórnmálaöflin í landinu samein-
uðust í herferð gegn fátæktinni á
næstu tveimur árum. Lagði hann til
að 20% af tekjum ríkissjóðs og 20% af
erlendri aðstoð yrði varið til að bæta
grunnþættina í félagslegri þjónustu.
Jafnframt þessu sagði Angulo að
nýta bæri næstu tvö árin til að gera
nauðsynlegar endurbætur á dóms- og
heilbrigðiskerfinu auk þess sem
leggja bæri aukna áherslu á tækni-
menntun, uppbyggingu samgöngu-
kerfisins og stuðning við óhefðbundn-
ar framleiðslugreinar.
Að sögn viðmælenda Morgunblaðs-
ins í Mangua hefur nokkur spenna
einkennt samskipti stjórnvalda og
fulltrúa Sameinuðu þjóðanna allt frá
því er alþjóðasamtökin gáfu út nýj-
ustu skýrslu sína um ástandið í land-
inu, sem hér hefur verið vísað til.
„Ríkisstjórnin taldi greinilega að sú
áhersla sem lögð var á að draga
þyrfti úr neikvæðum, félagslegum af-
leiðingum þeirra áætlana sem Al-
þjóðagjaldeyrissjóðurinn hefur lagt
fram, minnti óhóflega á málflutning
stjórnarandstöðunnar," sagði frétta-
ritari Reuters-fréttastofunnar í
Managua.
Áhyggjur á rök-
um reistar
Lýðræðislegar kosningar hafa
tvisvar verið haldnar í Nicaragua frá
árinu 1990. Þær síðari fóru fram í
október í fyrra og þá sigraði Amoldo
Alemán, sem var fulltrái Bandalags
frjálslyndra en hafði áður verið borg-
arstjóri Managua. And-
stæðingur Alemáns var
Daniel Ortega, leiðtogi
bandalags sandinista
(FSLN), fyrrum forseti
Nicaragua.
Þrátt fyrir að Ortega þyrfti að lúta
í lægri haldi fyinr Alemán náðu sand-
inistar viðunandi árangri í kosning-
unum til þings landsins þar sem þeir
eru næst stærsta stjórnmálaaflið.
Frá því þetta gerðist hafa sandinistar
nýtt styrk sinn til að berjast gegn
flestum, reyndar nánast öllum,
áformum ríkisstjórnar hægrimanna
og þannig spillt fyrir þeim mjög svo
takmörkuðu umbótum sem hún hefur
viljað beita sér fyi-ir. Forsetinn og
stjórn hans hafa fyrir sitt leyti hafnað
öllu samstarfi við sandinista.
Fréttaskýrendur höfðu varað við
einmitt þessu eftir kosningarnar.
Þótt heldur óljós ummæli frambjóð-
endanna tveggja í forsetakosningun-
um um nauðsyn þess að stuðla að
þjóðarsátt í landinu hefðu vakið
nokkrar vonir voru þeir fleiri sem
töldu að Alemán forseti myndi ekkert
það gera sem orðið gæti til þess að
greiða fyrir slíkri samstöðu. Ortega
hafði að vísu skipt um stíl, hengt bún-
ing byltingarforingjans upp í skáp og
lagt baskahúfunni góðu. 1 kosninga-
baráttunni hafði hann komið fram
sem talsmaður lýðræðis og markaðs-
búskapar. Hægrimenn sáu á hinn
bóginn enga ástæðu til að treysta Or-
tega. Og gera ekki enn.
Alemán ræddi að vísu um sættir
með vinstrisinnum og hægrimönnum
í sigurræðu sinni en boðaði jafnframt
að hann hygðist koma á fót sérstakri
„sannleiksnefnd“ sem fengið yrði það
hlutverk að rannsaka rfldsstjórnarár
sandinista. Þessi nefnd hefur raunar
enn ekki tekið til starfa en yfirlýsing-
in reyndist olía á eldinn og ótti
margra um að heiftin í stjórnmálum
landsins myndi fara enn vaxandi
reyndist á rökum reistur.
Klisjukennd gagnrýni
Þótt friður rfld í Nicaragua fer því
fjarri að stjórnmálaöflunum í landinu
hafi tekist að nálgast nokkuð það sem
kallast geta sættir. Sandinistar halda
uppi linnulausum áróðri í þá veni að
núverandi valdamenn séu einungis
fulltrúar stórauðvaldsins og forrétt-
indastéttarinnar fámennu sem lifir
við allsnægtir. Þeir grípa hvert það
tækifæri sem gefst til að bendla for-
setann og ríkisstjórn hans við
Somoza-fjölskylduna, sem var einráð
í landinu þar til sandinistar steyptu
henni af stóli árið 1979.
Ríkisstjórnin heldur því á hinn
bóginn fram að sandinista-hreyfingin
nú sé sú sama og áður sem afrekaði
að koma verðbólgunni í landinu upp í
30.000%, gerði eigur fjölda fjöl-
skyldna upptækar samkvæmt kenn-
ingum marxískrar þjóðnýtingar og
kallaði borgarastyrjöld yfir fólkið í
landinu, sem kostaði þúsundir manna
lífið.
Klofnar hreyfing
sandinista?
Á meðan pólitísk sundrung virðist
frekar fara vaxandi en minnkandi
eykst fátæktin enn í Nicaragua og
landið heldur áfram að síga niður al-
þjóðlega lífskjaralista. Alemán forseti
sýnir engin merki þess að leita eftir
samvinnu við stjómar-
andstöðuna, sem sér-
fræðingar í málefnum
Nicaragua telja að sé
nauðsynlegt sem fyrsta
skrefíð í átt frá þessari
óheillabraut. Forsetinn kann hins
vegar að fá annað tækifæri þvi deilur
hafa nú magnast mjög innan hreyf-
ingar sandinista og er jafnvel talið að
samtök jafnaðarmanna muni kljúfa
sig frá hreyfingunni fallist ráðamenn
hennar ekki á að kasta marxísku
byltingarhugsjónunum endanlega á
öskuhaugana. Nýjar forsendur fyrir
samstarfi og þjóðarsátt gætu því
skapast á næstu mánuðum. I því
kann að vera fólgin nokkur von fyiár
komandi kynslóðir í þessu næst fá-
tækasta ríki Rómönsku Ameríku.
13% þjóðarinn
ar ná ekki 40
ára aldri
Deilur innan
hreyfingar
sandinista