Morgunblaðið - 16.11.1997, Blaðsíða 44

44 SUNNUDAGUR 16. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
HARALD GUNNAR
HALLDÓRSSON
+ Harald Gunnar Halldórsson
var fæddur í Reykjavík 4.
júní 1926. Hann lést á Landspít-
alanum 7. nóvember síðastlið-
inn og fór útför hans fram frá
Háteigskirkju 14. nóvember.
Fyrrverandi yfirmaður minn,
lærifaðir og vinur Harald G. Hall-
dórsson er látinn. Þetta varð mér
ljóst er ég las Morgunblaðið að
kveldi 11. september síðastliðinn. Á
þeim tíma beið ég gestakomu fyrr-
verandi kollega míns, en báðir höfð-
um við lært fagmennsku okkar hjá
Halla. Mér varð strax söknuður og
harmur í huga við þessi tíðindi, því
Halli var mikill vinur minn, ekki
síst á seinni árum ferils míns hjá
Pósti og síma, þótt það samband
okkar hafi að vonum minnkað eftir
að störfum mínum lauk nokkuð
skyndilega hjá fyrirtækinu fyrir
þremur árum.
Kynni okkar Halla hófust er ég
réðst til hans sem verkamaður við
skurðgröft og jarðsímalagnir
sumarið 1964, þá 16 ára gamall.
Frá upphafi varð okkur Halla vel
til vina, þó að kæmi fyrir að upp
úr syði milli okkar á stundum, enda
var Halli harður og strangur yfir-
maður sem óharnðaður unglingur-
inn þoldi illa, en svoleiðis mál voru
leyst á mannlegan hátt í þá daga.
Síðar á starfsferli okkar Halla höfð-
um við gaman af þessu öllu og rifj-
uðum við þau mál oft upp í sam-
tölum okkar.
Með Halla Halldórs er genginn
mikill lærifaðir. Það má segja að
hann hafi kennt öllum núverandi
og fyrrverandi jarðsímatenginga-
mönnum fræði sín, þótt ég og fleiri
hafi numið að hluta hjá hálfbræðr-
um hans, þeim Alfreð og Lúðvík.
Mér er afar hlý minningin um
þessa bræður, enda mótuðu þeir
mig til lífsins og starfans hjá fyrir-
tæki sem eg átti eftir að starfa hjá
í 30 ár. í þeirri mótun átti Halli
mjög dijúgan þátt, hann innprent-
aði mjög í okkur vandvirkni og
hollustu við fyrirtækið.
Varð hann mér afar náinn sem
mátti helst líkja við föðurlega um-
hyggju. Hann vildi vita um hagi
manns og aðbúnað, enda fannst
honum hann eiga mikið í okkur
strákunum, eftir áralanga verk-
stjórn og skólun.
Seinna á ferli okkar, er við vorum
orðnir verkstjórar sjálfir, tók Halli
við nemendum frá okkur. Samband-
inu sem þá skapaðist mátti líkja við
að hann væri að taka við og kenna
okkar eigin börnum, þótt það ætti
ekki alltaf við, en þó eru dæmi
þess, og átti sonur minn þess kost
að verða meðal síðustu nemenda
hans. Því má segja að kennsluferill
Halla spanni tvo ættliði hjá sama
fyrirtæki og má það kaliast harla
gott ævistarf.
Við sem nutum leiðsagnar hans
þökkum honum af heilum hug.
Minningin um yfirmann, læriföður
og vin verður mér ævinlega hlý.
Blessuð sé minning Haralds G.
Halldórssonar.
Við Jóna vottum Kötu og börnum
hans okkar dýpstu samúð og vonum
að góður guð styrki þau og styðji.
Árni Sædal og fjölskylda,
ísafírði.
GUÐFINNA KAREN
BRYNJÓLFSDÓTTIR
+ Guðfínna Karen Brynjólfs-
dóttir fæddist 19.12. 1946 í
Hafnarfirði. Hún Iést á heimili
sinu, Hrauntungu 4, Hafnar-
firði, 15. október siðastliðinn.
og fór útför hennar fram frá
Víðistaðakirkju 23. október.
Kveðja til Karenar
Á kertinu mínu ég .kveiki í dag,
við krossmarkið helgi og griðar.
Því tíminn mér virðist nú standa í stað
en stöðugt þó fram honum miðar.
Ég fínn það og veit að við erum ei ein
að almættið vakir oss yfir
því ljósið á kertinu lifir.
Við flöktandi logana falla nú tár
það flýr enginn sorgina lengi.
Hún braut allar vonir, hún braut allar þrár,
hún brýtur þá viðkvæmu strengi, er blunda.
í hjarta og i bijósti hvers manns
nú birtir og friður er yfir
því ljósið á kertinu lifír.
Sá einn þekkir gleðina, gáska og flör,
sem gist hefur þjáning og pínu.
Sá einn getur sigrast á ótta og kvöl
sem eygir í hugskoti sínu,
að sorgina við getum virkjað til góðs
í vanmætti sem er oss yfir
ef ljósið á kertinu lifir.
(Kristján Stefánsson frá Gilhaga.)
Með þessum fáu orðum vil ég
minnast þín, elsku Karen, svo fal-
leg, brosmild, hlý og góð. Þín er
sárt saknað. Þú lifir áfram i minn-
ingu minni. Guð geymi þig. Elsku
Grétar, Siggi, Arnar, Brynjar og
Brynjólfur og aðrir aðstandendur,
megi góður Guð hugga ykkur og
styrkja í þessari miklu sorg. Guð
geymi ykkur.
Þuríður Bettý Eyjólfsdóttir.
Birting afmælis- og
minningargreina
Morgunblaðið tekur afmælis- og minningargreinar til birtingar endur-
gjaldsiaust. Greinunum er veitt viðtaka á ritstjórn blaðsins í Kringl-
unni 1, Reykjavík, og á skrifstofu blaðsins í Kaupvangsstræti 1,
Akureyri. Þá er enn fremur unnt að senda greinarnar í símbréfi
(5691115) og í tölvupósti (minning@mbl.is) — vinsamlegast send-
ið greinina inni í bréfinu, ekki sem viðhengi.
Um hvern látinn einstakling birtist ein uppistöðugrein af hæfi-
legri lengd, en aðrar greinar um sama einstakling takmarkast við
eina örk, A-4, miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd, - eða
2200 slög (um 25 dáiksentimetra í blaðinu). Tilvitnanir í sálma eða
ljóð takmarkast við eitt til þijú erindi. Greinarhöfundar eru beðnir
að hafa skírnamöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
Við birtingu afmælisgreina gildir sú regia, að aðeins eru birtar
greinar um fólk sem er 70 ára og eldra. Hins vegar eru birtar afmæl-
isfréttir ásamt mynd í Dagbók um fólk sem er 50 ára eða eldra.
Mikil áhersla er lögð á, að handrit séu vel frá gengin, vélrituð eða
tölvusett. Sé handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi út-
prentuninni. Það eykur öryggi í textameðferð og kemur í veg fyrir
tvíverknað. Auðveldust er móttaka svokallaðra ASCII-skráa sem í
daglegu tali eru nefndar DOS-textaskrár. Þá eru ritvinnslukerfin
Word og Wordperfect einnig auðveld í úrvinnslu.
Ekki hægt að
afpanta barnið
LÆKNAVÍSINDI nútímans
hafa m.a. auðveldað foreldrum,
sem ekki hafa getað eignast
böm með hefðbundnum hætti,
að fá heitustu óskina uppfyllta
með þvi að nota tæknina til þess
að hjálpa við sköpun barnsins.
Alls kyns fijósemislyf eru kon-
um gefin og er árangurinn oft
undraverður. Stundum verka
þau betur en til er ætlazt, og
fæðast nú fleiri fjölburar en
áður gerðist. Svonefndar glasa-
fijóvganir eru orðnar svo al-
gengar, að það passar varla
lengur að segja við fagra konu
á rómantísku síðsumarkvöldi:
„Eigum við að fá okkur örlítið
í glas saman?“ Þetta minntist
ég á í grein fyrir nokkrum árum.
Tækninni fleygir fram á þessu
sviði, og hérna í henni Ameríku
koma stöðugt fram nýjar og
nýjar fréttir um tilurð og fæð-
ingar barna, þar sem beitt hefir
verið hinum og þessum furðu-
legum aðferðum. Næstum allt
virðist vera mögulegt, því egg,
sæði og fósturvísar eru til sölu.
Hægt er nú að bæta upp ófijó-
semi einstaklinga og hér um bil
allar óskir virðist vera hægt að
uppfylla.
Svoleiðis var það með konuna
á sextugsaldri hér vestur í landi,
sem útvegaði sér egg og sæði,
lét fijóvga í glasi og planta svo
í sig miðja. Þegar fjölmiðlar
gagnrýndu vísdóm þess að
skaffa ungabarni svona gamla
móður, afsakaði læknir hennar
sig með því að segja, að sér
hefí skilist, að konan ætlaði að
ganga með barnið fyrir dóttur
sína. Svo hefir hún líklega ætlað
að gefa henni það í jólagjöf.
Um helgina las ég í blaði
dálk eftir fróman höfund, sem
heitir Ellen Goodman og skrifar
oft um fróðlega hluti. Henni er
ábyggilega sama, þótt ég segi
ykkur undan og ofan af furðu-
legu máli, sem hún greindi þar
frá. Hjónin Luanne og John
Buzzanca í Kaliforníu langaði
mikið til að eignast bam, en
tókst það ekki á venjulega máta.
Líka voru þau búin að eyða stór-
um fúlgum í lækna og fijósemis-
hæli (fertility ciinics), en allt
kom fyrir ekki. Ekki vildu þau
Þórir S. Gröndal
samt gefast upp, og ákváðu því
að eignast þá bara barn á nýja
mátann, með aðstoð vísindanna.
Til voru kvaddir lögfræðing-
ar, læknar og alls kyns sérfræð-
ingar og samningar dregnir upp.
Fyrst voru fundnir erfðaforeldr-
ar, og þá auðvitað sitt í hvoru
lagi, sæðisgjafi og egggjafi.
Þessir foreldrar hittust aldrei,
en „afurðir" þeirra áttu örlaga-
ríkan en ópersónulegan fund í
einu tilraunaglasinu. Síðan var
fengin meðgöngumóðir, en svo-
leiðis konur leigja út á sér móð-
urlífið í rúma níu mánuði í einu.
Fijóvguðu egginu var komið
fyrir í þessu leiguhúsnæði. Lu-
anne og John Buzzanca skrifuðu
undir samning um að þau tækju
við barninu við fæðingu þess.
En ekki standast nú allar
áætlanir, þótt vandlega séu þær
undirbúnar. Nú gerðist það, að
eiginmaðurinn, John, breytti um
skoðun á meðan áætlaður af-
komandi var í miðri sköpun, og
yfirgaf Luanne sína. Hann virt-
ist halda, að hann gæti afpantað
barnið. Meðgöngumóðirin fæddi
af sér stúlkubarn, Jaycee Lou-
ise, afhenti það Luanne, uppeld-
ismóðurinni, fékk greidda leig-
una fyrir móðurlífið og hvarf á
braut. Er hún þar með úr sög-
unni eins og sæðisgefandi faðir-
inn og egggefandi móðirin.
Luanne fór nú fram á það,
að fyrrverandi maðurinn, Johnj
greiddi meðlag með barninu.
Þessu harðneitaði hann og sagð-
ist ekki vera faðir þess. Lenti
málið fyrir dómaranum, sem
staðfesti að John væri ekki faðir-
inn og honum bæri þess vegna
ekki skylda til að greiða meðlag-
ið. En úthlutari réttvísinnar
gekk lengra, því hann kvað einn-
ig upp þann dóm, að Luanne
væri heldur ekki móðirin. Þannig
var Jaycee litla Louise, sem átt
hafði upprunalega þijár mæður
og tvo feður, orðin munaðarleys-
ingi.
Luanne fékk samt að halda
baminu sem bráðabirgða uppeld-
ismóðir, og unginn, Jaycee, er
farinn að kalla hana mömmu, sem
ólöglegt er samkvæmt úrskurði
dómarans. Vonast er tii þess, að
þegar málið, sem fór í áfrýjun,
verður útkljáð, muni yfirvaldið
leyfa Luanne að ættleiða þennan
hátækni-þykjustu-munaðarleys-
ingja, og verða þannig móðir hans
í alvöru. Allt er í óvissu með það,
hvort John verður gert að greiða
meðlag með barninu og forða
mæðgunum þannig fátækt og
vandræðum.
Samkvæmt upplýsingum í áð-
urnefndri grein virðist tækninni
hafa fleygt fram svo hratt á þessu
sviði, að lagasmiðimir hafa ekki
haft undan að framleiða lög og
reglur til þess að fara eftir. Þess
vegna eru kvaddir upp svona
dómar eins og í máli Jaycee litlu.
ísland er hér ef til vill á undan,
því ég var einmitt að lesa í frétta-
faxinu, að dómur hefði fallið í
máli föður, sem í barnlausu hjóna-
bandi hafði, ásamt konu sinni,
ákveðið að fá utanaðkomandi
sæði til þess að framkalla óléttu
hjá frúnni. Tvíburar fæddust,
manninum fannst sér kannski
ofaukið og yfirgaf heimilið. Svo
vildi hann ekki gangast við ung-
unum, en dómarinn neitaði að
taka rök hans til greina og felldi
úrskurð á þá leið, að maðurinn
væri ábyrgur fyrir tilurð barn-
anna og þar með faðir þeirra.
Það allra nýjasta í þessum
málum er svo það, að nú hefir
tekist að frysta egg, en fram að
þessu voru það einungis fósturvís-
ar og sæði, sem þolað höfðu þá
meðferð. Nú er því hægt að búa
til böm úr öllu frystu, og hafa
nú þegar þau fyrstu fæðst. Skyldi
verða langt þangað til farið verð-
ur að frysta og flytja út svona
egg? Þarna er ef til vill stórt tæki-
færi fyrir okkur á Fróni. Við erum
með öll þessi frystihús og mikla
umframfrystigetu. Við erum líka
með allar þessar glæsilegu konur,
hvurra fegurð er nú rómuð um
allan heim. Hver veit?
Þrýstingur frá auglýsendum
Ritskoðun í nýrri mynd?
Los Angeles.
UTGEFANDI Los Angeles Times í
Bandaríkjunum hefur hafizt handa
um endurskipulagningu, sem gagn-
rýnendur segja að muni gera blaða-
menn berskjaldaðri fyrir þrýstingi
frá auglýsendum.
Samkvæmt nýrri áætlun stjórn-
arformanns Times Mirror útgáf-
unnar, Mark Willes, munu auglýs-
ingastarfsmenn Los Angeles Times
starfa í tengslum við deildir blaða-
manna á ritstjórn. Gert er ráð fyrir
að báðir aðilar vinni að því að draga
að lesendur og hafa áhrif á hvaða
vörumerki þeir nota.
Hvort sem það var tilviljun eða
ekki lét Shelby Coffey af starfi rit-
stjóra Los Angeles Times um sama
leyti og fyrrverandi neytenda- og
markaðsstjóri blaðsins var skipaður
aðalfréttastjóri.
Um svipað leyti urðu Chrysler-
bílaverksmiðjurnar að falla frá
kröfu um að tímarit, sem birtu aug-
lýsingar frá fyrirtækinu, skýrðu frá
öllu ritstjórnarefni eða forystu-
greinum, sem gætu talizt ögrandi
eða móðgandi.
Tímaritið Economist segir í um-
fjöllun um þessi mál að þrætueplið
í báðum tilvikum sé „Kínaskilrúm,"
sem hafi aðskilið ritstjórnarskriL
stofur og auglýsingadeildir. í
Bandaríkjunum og víðar sé viðtekin
venja að útgefendur geri auglýsend-
um viðvart þegar erfiðar greinar
eigi að birtast og gefi þeim kost á
að draga auglýsingar til baka. Sí-
gilt dæmi sé að Iáta Boeing vita
þegar fjallað sé um öryggi í flugi.
Oft kastast í kekki eins og þegar
IBM hætti við að auglýsa í Fortune
þegar það tímarit birti óhagstæða
grein um fyrirtækið, en ekki fyrr
en greinin hafði birzt.
Chrysler, sem ver um 370 millj-
ónum dollara á ári til auglýsinga,
krafðist þess að fá að sjá greinarn-
ar fyrirfram og að fá ágrip af efni
helztu umfjöllunarefna og greina í
næstu tölublöðum. Sumir héldu því
fram að þar með yrði fimmta helzta
auglýsanda Bandaríkjanna fengið í
hendur neitunarvald gegn greinum.
I september gáfu samtök tíma-
ritaútgefenda í Bandaríkjunum út
sameiginlega yfirlýsingu, þar sem
lagt var til að auglýsendur fengju
ekki „fyrirfram aðgang" að efni.
Chrysler neyddist því til að falla frá
kröfu sinni, þótt vera megi að fyrir-
tækið auglýsi í færri ritum en áður.
Ritið Columbia Journalism Re-
view heldur því fram að þrýstingur
auglýsenda fari vaxandi, einkum
þegar lítil blöð eigi í hlut. Vaxandi
fjöldi auglýsenda vilji aðeins aug-
lýsa með því skilyrði að auglýsingar
þeirra birtist við hliðina á greinum
sem móðgi engan.
Economist vili sjá málið í víðara
samhengi. Fyrir 20 árum hafi
bandarísk blöð og tímarit getað
sett auglýsendum ijárhagslega og
siðferðilega skilmála. Síðan hafa
auglýsingamöguleikar margfaldazt
— 100 ný tímarit hefji llklega göngu
sína á þessu ári og á sama tíma
aukist kapalrásir, bein markaðs-
þjónusta og netþjónusta. Auglýs-
endur taki því lítið mark á gjaldi
því sem krafizt sé fyrir auglýsingar
og yfirlýsingum um ritsjórnarlegt
sjálfstæði blaða.