Morgunblaðið - 16.11.1997, Blaðsíða 50

•30 SUNNUDAGUR 16. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
HUGVEKJA
Kjarni
tilverunmr
í hugvekju dagsins
segir sr. Heimir
Steinsson; Einföld
bæn að kvöldi dags
gæti orðið upphaf
að samskiptum
ykkar Krists.
KÆRLEIKURINN, elskan, er
einn af hornsteinum Nýja testa-
mentisins: „Þú skalt elska Drott-
in, Guð þinn, af öllu hjarta þínu,
allri sálu þinni, öllum huga þín-
um og öllum mætti þínum. Þú
skalt elska náunga þinn eins og
sjálfan þig. Ekkert boðorð annað
er þessum meira.“ Þannig hljóða
orð frelsarans Jesú Krists, eins
og þau eru skráð í elzta guð-
spjallinu, Markúsar guðspjalli
(Mark.l2:30-31). í annað stað
segir Kristur: „Svo elskaði Guð
heiminn, að hann gaf son sinn
eingetinn, til þess að hver sem
á hann trúir glatist ekki, heldur
hafi eilíft líf“ (Jóh.3:16). Og í
fyrsta Jóhannesarbréfí er að
finna orð í miklu jafnvægi, sama
efnis: „Guð er kærleikur, og sá
sem er stöðugur í kærleikanum
er stöðugur í Guði og Guð er
stöðugur í honum" (l.Jóh.4:16).
Elskan til náungans birtist í
framkvæmd í hlýðni við kær-
leiksboðorð Krists og önnur fyr-
irmæli hans. Elskan til Guðs er
leyndardómsfyllri. Eða hvernig
fer maður að því að elska Guð
af hjarta, sálu, huga og mætti?
Og hvemig ber að skilja það,
að Guð elskaði heiminn? Frammi
fyrir slíkum orðum er oss hugg-
un að ummælum Páls postula,
er hann talar um „leynda speki
Guðs“, sem Guð hefur opinberað
oss „fyrir andann, því að andinn
rannsakar allt, jafnvel djúp
Guðs“ (l.Kor.2:7,10).
Heimspekin eilífa
Undanfarna tvo sunnudaga
hef ég í hugvekjum hér í Morg-
unblaðinu ijallað um kristna ein-
ingarhyggju og einingarvitund.
Sú hugsun, sem byggð er á ein-
ingarreynslu, hefur verið nefnd
„heimspekin eilífa“. Þau orð eiga
vel við, hvort heldur sem litið
er á innihald einingarhyggjunn-
ar eða varanleika hennar í sögu
kristninnar.
Ég hef lengi lesið verk kris-
tinna einingarhyggjumanna eða
„mystika" mér til uppbyggingar.
Vitnisburður þeirra er hollur til
íhugunar. Fjölmargir kristnir
menn staðreyna ítrekað djúpa
einingarreynslu. Þeir upplifa
samsemd sína við Guð. Aðrir
vitna um gjöf heilags anda.
Reynslan er margháttuð, birtist
í ýmsum myndum og er túlkuð
með mismunandi hætti. Gagn-
legt er að skiptast á upplýsing-
um og skoðunum um reynslu
þessa.
Nú mun ég enn sækja á sömu
mið, en þessu sinni með beinni
skírskotun til ofangreindra ritn-
ingarstaða um kærleikann, elsk-
una.
Sögubrot frá Niðurlöndum
Niðurlendingurinn Jan van
Ruysbroek fæddist árið 1293 í
námunda við Brussel. Fullvaxta
gjörðist hann munkur af Agúst-
ínusreglu og árið 1343 stofnaði
hann Agústínusklaustur í Gro-
enendael. Þar bjór Ruysbroek
upp frá því til æviloka 1381.
Ruysbroek var afkastamikill
rithöfundur um trúarleg efni og
sór sig mjög í ætt kristinnar
einingarhyggju. Hann hafði
áhrif á aðra einingarhyggju-
menn, er eftir hann runnu, svo
og á tilþrifamikla hreyfingu á
Niðurlöndum, sem á 15. öld
nefndi sig „Bræður samfélags-
lífsins“ og iðkaði þá háttu, er
kallaðir voru „nýja guðræknin".
Þaðan liggja leiðir fram eftir
öldum. - Rómversk-kaþólska
kirkjan tók Ruysbroek í tölu
hinna blessuðu árið 1908.
Hugsuður elskunnar
í ritum sínum leggur Ru-
ysbroek fremur áherzlu á tilfinn-
ingalegan innleika en rökhugs-
un. Þegar hann nálgast Guð,
nýtur hann ólýsanlegrar sælu
og skynjar unað, sem engin orð
fá lýst. Gagnkvæm elska Guðs
og manns er uppspretta þessarar
kenndar.
Ruysbroek fer í grundvallar-
atriðum sömu leið og meistari
Ekkhart, sem hér var fjallað um
fyrir viku. Hann leggur leið sína
á brott frá sviptingum og
aragrúa tímanlegs veruleika og
tekur sér stöðu í kyrrðinni, þar
sem átök og sundurgerð hlut-
anna eru að engu orðin, en Guð
heldur öllu í hendi sér í einka-
syni sínum, Jesú Kristi. Þessi
ferð á sér stað í hugskotinu og
er óháð aðstæðum. Með ein-
faldri viljaákvörðun geturþú
lagt upp í þá ferð.
Þegar komið er í innri áfanga-
stað, verður ferðalangurinn fyrir
óviðjafnanlegri reynslu: Ljós
skín yfír leið hans, og ljómi þessa
ljóss leikur um förumanninn og
umvefur hann hlýju. Hann fyllist
lotningu, og lofgjörð til Guðs
streymir af vörum hans. Jafn-
framt spyr hann sjálfan sig,
hvers eðlis hún sé sú einstæða
hrifning, sem hann nýtur í sælli
upphafningu. Spurningin veldur
honum hugarangri, en því angri
léttir, er hann heyrir rödd úr ljós-
inu. Röddin segir: „Sjá, ég er
þinn og þú ert minn. Ég bý í
þér og þú í mér.“
Nú sprettur fram lind við
hjartarætur göngumanns. Hann
skynjar kærleikseiningu allra
hluta í Guði og allra manna, lif-
enda og liðinna, engla og sér-
hverrar skapaðrar skepnu. Kær-
leikur Guðs ber hann uppi líkt
og á öldufaldi, í öryggi og kyrrð.
Síðan fer hann bylgju af bylgju
umvafínn elsku Krists.
Þannig kenndi Jan van Ruys-
broek.
Hvað um þig?
Það er altalað, að nútíma-
menn leiti mjög svara við ráð-
gátum og leyndardómum tilver-
unnar. Margs konar trúarlegar
lausnir eru í boði. En ástæðu-
laust er að leita langt yfir
skammt. Jesús Kristur býður þér
öll þau svör og hveija þá reynslu,
sem þú þarfnast. Einkasonur
Guðs bíður við dyr hugskots þíns
og er reiðubúinn að ganga þar
inn jafnskjótt ogþú opnar. Ein-
föld bæn að kvöldi dags gæti
orðið upphaf að samskiptum
ykkar Krists. Morgunbæn hið
sama. Einn góðan veðurdag er
Drottinn tekinn að tala til þín,
þar sem þú situr undir stýri bif-
reiðar þinnar eða stendur við
eldhúsborðið heima. Gangir þú
í Guðs hús kann hann að um-
vefja þig kærleika sínum og ein-
ingu.
Þú ættir að veita þér þann
munað að nálgast kjarna tilver-
unnar með þessum óbrotna
hætti.
ÍDAG
BRIDS
Umsjón Guómundur 1‘áll
Arnarson
ER SKYNSAMLEGT að vekja
á grandi með fimm-spila há-
lit? Um þetta hafa kerfisfræð-
ingar deilt árum saman, án
þess að niðurstaða hafi feng-
ist. Nema þá sú, sem augljós
er, að því fylgi bæði kostir
og gallar. Helsti kostur þess
að opna á grandi með slík
spil er að sýna styrkinn rétti-
lega strax, en mesti ókostur-
inn er sá að stundum spila
menn eitt grand þegar rétt
er að vera í hálitarbút. En ein
rök með grandopnuninni hafa
sjaldan verið nefnd - nefni-
lega hindrunargildið! Hér er
spil úr Politiken-mótinu um
síðustu helgi, sem varpar ljósi
á þann anga málsins:
Vestur gefur; enginn á
hættu. .. ,
Norour
♦ ÁG62
r g
♦ G43
♦ ÁK1084
Vestur
♦ KD7
V ÁD952
♦ Á10
♦ 732
Suður
Austur
♦ 5
V K10743
♦ 765
♦ DG96
♦ 109843
y 86
♦ KD982
4 5
Ef vestur opnar á einu
hjarta, er auðvelt fyrir norður
að opnunardobla, en þá er
leiðin í fjóra spaða greið. En
það er ekki hlaupið að því
fyrir NS að komast inn i sagn-
ir ef vestur opnar á 15-17
punkta grandi. Með útsjónar-
semi tókst Sigurði Sverrissyni
og Aðalsteini Jörgensen þó
að komast í fjóra spaða eftir
opnun Helgemos á einu
grandi:
Vestar Noröur Austur Suður
Helgemo Aðalsteinn Martens Sigurður
1 grand Pass 2 tíglar • Dobl
3 hjörtu 4 tlglar 4 hjörtu 4 spaöart
Dobl Allir pass
Þrátt fyrir lítinn styrk, not-
ar Sigurður tækifærið og dob-
lar yfirfærslu Martens til að
sýna tígullit. Aðalsteinn teyg-
ir sig í fjóra tígla, og Sigurð-
ur lætur sig hafa það að fara
[ fjóra spaða yfir fjórum hjört-
um.
Helgemo kom út með
hjartaás og skipti yfir í lauf.
Sigurður tók á ásinn, tromp-
aði lauf og spilaði spaðatíu
og lét hana rúlla. Þegar hún
hélt, var eftirleikurinn auð-
veldur: 590 og 8 IMPar.
VELVAKANDI
Svarar í síma 569 1100 frá 10-12 og 13-15
frá mánudegi til föstudags
Um innflutning á norskum kúm
ÉG VIL þakka góð skrif Stefáns Aðal-
steinssonar um þau umhverfisspjöll að
flytja inn norskar kýr. Ein er sú spurn-
ing sem Stefán kemur ekki inn á en
hlýtur að vera stærsta mál neytandans,
ef af innflutningi verður, og er sú hvort
mjólkurafurðir úr norskri mjólk verða
sérstaklega merktar, þannig að neytend-
ur hafi val. Löggjöf um vörumerkingar
tryggir þetta ekki og þyrfti að skerpa
á, ef af innflutningi verður.
Bragðgæði íslenskrar mjólkur þykja
mér bera af mjólk í nágrannalöndunum.
Bragðið veit ég ekki hvort ræðst af erfð-
um kúnna eða grasinu, en þar sem
norsku kýrnar þurfa miklu meira kjarn-
fóður er lítil von til þess að mjólk þeirra
verði jafngóð.
Fyrir utan þau hollu prótín sem Stefán
greinir frá er íslenskt smjör sérlega
mjúkt og bragðgott og inniheldur meira
af æskilegum fitusýrum.
Ég hef heyrt því fleygt að sá sem
gæti erfðabreytt kúm í Evrópubandalag-
inu þannig að þær hættu að míga en
skiluðu öllu út um spenana, yrði millj-
arðamæringur, því mjólkin myndi eftir
sem áður uppfylla reglugerðarákvæði.
Látum slíkt ekki yfir okkur koma.
Smjörneytandi.
Uppeldi til árangnrs
EINS og eflaust hjá mörg-
um foreldrum, vakna hjá
mér margar spumingar
um uppeldi bamanna
minna. Neikvæðar fréttir
um aukið ofbeldi,
skemmdarverk og fíkni-
efnanotkun sannfæra
okkur um að eitthvað sé
að. Ég hef reynt að viða
að mér greinum og bókum
um sálfræði og uppeldi
bama. Margt af þessu eru
aðeins sálfræðilegar
vangaveltur en lítið um
hagnýtar leiðbeiningar.
Nýlega rakst ég þó á bók
sem kom mér heldur betur
á óvart. Bókin heitir
„Uppeldi til árangurs“ eft-
ir Ama Sigfússon borgar-
stjóraefni sjálfstæðis-
manna. Bókinni er sér-
staklega beint til feðra.
Mælt er með að þeir taki
virkari þátt í uppeldi
bama sinna. Bókin er full
af skýrum og haldbærum
ráðum, bæði fyrir feður
og mæður. Þetta er mikil-
vægt í okkar nútímaþjóð-
félagi, þar sem tímaleysi
ræður rikjum og því nauð-
synlegt að nýta tímann
vel með börnunum okkar.
í bókinni eru foreldrar
hvattir til að snúa vörn í
sókn, að gefast ekki upp
þótt á móti blási í uppeld-
inu. Ég er mjög þakklát
fyrir að hafa rekist á
þessa bók. Ámi Sigfússon
sýnir með því að skrifa
þessa bók að hann lætur
sér annt um hag barna
og unglinga. Þetta er auð-
vitað mjög mikilvægur
eiginleiki hjá stjómmála-
manni. Það eru slíkar
áherslur sem munu nýtast
okkur vel í framtíðinni í
baráttunni fyrir betra
mannlífi í borginni. Er
þetta ekki einmitt maður-
inn sem við þurfum sem
borgarstjóra?
Sveinbjörg
Björnsdóttir.
Tapað/fundið
Gleraugu týndust
GLERAUGU í gráu
hulstri týndust. Finnandi
hafi samband í síma
551 4822.
Víkveiji skrifar...
ÉTTBÝLI var fátt og smátt
hér á landi fram á 20. öldina.
Sjávarplássum óx ekki fiskur um
hrygg fyrr en með vélknúnum skip-
um á fyrstu tugum aldarinnar.
Höfnin varð hjarta þeirra. Svo er
enn í dag. Hún varð eins konar
bakland afkomu og eigna fólksins
við sjávarsíðuna.
Á fyrstu öldum íslands byggðar
voru engar hafnir, utan þær sem
voru náttúrusmíð. Þær voru fyrst
og fremst verzlunarhafnir. Á sumr-
um voru þar haldnar kaupstefnur,
þar sem skip stóðu uppi eða höfðu
lagzt að. Á þjóðveldisöld voru þess-
ar helztar, segir í íslandssögu Ein-
ars Laxness: Eyrar og Hvítárvellir
við mynni Hvítár í Borgarfirði,
Straumíjörður á Mýrum, Dögurðar-
nes á Fellsströnd og Vaðill við
Breiðafjörð, Dýrafjörður, Borðeyri
við Hrútafjörð, Blönduós við Húna-
flóa, Kolbeinsárós (Kolkuós) við
SkagaQörð, Gásir (Gáseyri) við
Eyjaíjörð, Húsavík við Skjálfanda,
Hraunhöfn á Melrakkasléttu,
Krossavík í Vopnafirði, Gautavík í
Berufírði, Hornafjörður, Vest-
mannaeyjar og Eyrar (Eyrarbakki).
Líkur benda til að á Eyrarbakka,
Gásum og við Hvítárós hafí verið
mest umleikis.
xxx
EGAR hafskip stækkuðu (og
fækkaði) hófst leit að nýjum
höfnum með öruggara skipalægi.
Hvalfjörður var aðalhöfn landsins á
14. öld. Seint á þeirri öld óx kaup-
sigling á hafnir við Faxaflóa, eink-
um Hafnarfjörð, Kollafjörð og
Grindavík. Nesvogur við Stykkis-
hólm eykur og hlut sinn, sem og
Siglufjörður nyrðra, og verzlunar-
höfn í Eyjafírði flyzt frá Gáseyri
að Oddeyri.
Gaman væri að rekja hafnasög-
una nær í tíma, en hér lætur Vík-
veiji staðar numið. Reykjavíkur-
höfn er í dag lang stærsta höfn
landsins. Hún er í senn verzlunar-
höfn, sem þjónar inn- og útflutn-
ingi, og fiskihöfn, reyndar mun
stærri fískihöfn en borgarbúar
gera sér almennt grein fyrir. Sú
sérstaða Reykjavíkurhafnar er þó
eftirtektarverðust, að hún, ein
hafna, stendur alfarið á eigin fót-
um um stofnkostnað hafnarmann-
virkja. Aðrar hafnir sækja 60 til
90% stofnkostnaðar síns í skattfé
fólks og fyrirtækja - og í skatt-
lagningunni er Reykjavík ekki und-
anskilin!
xxx
KÓPAVOGUR hefur vaxið hrað-
ar en önnur sveitarfélög á
höfuðborgarsvæðinu. Fólk og fyrir-
tæki streyma til bæjarins. Fjölgun
nam um 900 íbúum í fyrra, 5,1%.
Vextinum hafa fylgt mikil umsvif,
eins og verða vill þegar ný byggða-
hverfi nánast spretta upp. Minni-
hlutinn í bæjarstjóm segir að stjórn-
endur fari of hratt í fjárfestingu.
Bæjarstjórinn svarar í Ársskýrslu
Kópavogsbæjar 1996:
„Almennt er þetta atorku- og
dugnaðarfólk [sem flykkzt hefur til
Kópavogs] og með góðar tekjur,
enda kemur það fram þegar bornar
eru saman skatttekjur á íbúa að
þetta er mjög að breytast síðustu
árin þar sem skatttekjur á mann
fóru úr 93 þúsund krónum árið
1994 í 104 þúsund krónur 1995 og
nú í 120 þúsund krónur fyrir árið
1996. Þetta hefur þau áhrif á
skuldastöðu bæjarins að þótt skuld-
ir bæjarsjóðs hafí hækkað lítillega
árið 1996, þá lækkar skuld á íbúa
verulega á sama tíma.“ Og eitthvað
gefa allar þessar nýju byggingar í
fasteignasköttum.
Fólksstreymið af landsbyggðinni
hefur aldrei verið meira en á áratug-
um svokallaðrar byggðastefnu.
Fjáraustur, sem ekki er reistur á
arðsemiskröfum, hefur ekki skilað
þeim árangri sem vænst var. Hin
allra síðustu árin bólar á réttum við-
brögðum: Sameiningu og stækkun
sveitarfélaga. Með því móti, og að-
eins með því móti, getur landsbyggð-
in boðið þau búsetuskilyrði, þá þjón-
ustu við íbúa, sem ræður vali ungs
fólks á framtíðarbúsetu. Unga fólkið
horfir til starfsmöguleika, náms-
möguleika, heilbrigðisþjónustu,
menningarstarfsemi og samgangna.
í þeim efnum standa stór sveitarfé-
lög afgerandi betur að vígi.