Morgunblaðið - 03.01.1998, Blaðsíða 24

24 LAUGARDAGUR 3. JANÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Fjölmiðlafár í Bretlandi
Deilt um nafngrein-
ingu ráðherrasonar
Lundúnum. Reuters.
Reuters
STEVE Fossett veifar til stuðningsfólks er hann lagði upp í ijórðu til-
raun sína til hnattflugs í loftbelgnum „Solo Spirit".
Hnattflug Fossetts
gengur að óskum
St. Louis. Reuters.
DAGBLÖÐ í Skotlandi og á írlandi
greindu í gær frá nafni þess ráð-
herra í brezku ríldsstjóminni, sem
er faðir unglings sem var handtekinn
rétt fyrir jól vegna gmns um eitur-
lyfjasölu. Enskir fjölmiðlar gátu hins
vegar ekki birt nafn ráðherrasonar-
ins vegna lögbanns sem enskur dóm-
stóll hafði sett.
En síðdegis í gær tók dómari í
Lundúnum málið fyrir og hnekkti
banninu. Með því var öllum fjölmiðl-
um í Bretlandi, þar á meðal Reuters-
fréttastofunni, loks mögulegt að
nefna feðgana, sem reyndust vera
Jack Straw, innanríkisráðherra, og
sonur hans William.
Fyrr um daginn höfðu brezk
stjómvöld ítrekað að ensk lög kæmu
í veg fyrir að nafngreina mætti ráð-
herrann og 17 ára gamlan son hans,
sem sakaður er um að hafa selt
ÞRJÚ núll voru skorin af rúss-
nesku rúblunni um áramótin,
þegar gjaldmiðilsbreyting sem
lengi hafði verið í undirbúningi
blaðamanni The Mirror smáskammt
af hassi.
Togstreitan um nafngreiningu
ráðherrans tók á sig einkennilega
mynd síðustu daga. Brezkar sjón-
varpsstöðvar sögðu frá því í gær að
dagblöð hefðu greint frá nafni ráð-
herrans, en án þess að nefna hann.
Sýndar vom forsíður skozkra blaða
þar sem nafnið stóð en ekki nógu
greinilega tii þess að sjónvarpsáhorf-
endur gætu lesið það. írska ríkisút-
varpið, sem næst í hluta Bretlands,
las nafnið aftur á móti upp í daglegu
prentfjölmiðlayfírliti í gærmorgun.
Skozku morgunblöðin The Scott-
ish Daily Mail, The Scotsman og The
Daily Record nafngreindu ráðherr-
ann öll í gærmorgun og The Irish
Independent gerði það einnig í frá-
sögn af umfjöllun skozku blaðanna
um málið. Síðdegisblöð í fjómm
gekk í gildi. Hér sést nýi 100
rúblu-seðillinn og 100.000 rúblu-
seðillinn sem hann leysir af
hólmi.
skozkum borgum fylgdu síðan í kjöl-
farið.
Forsvarsmenn þessara blaða rétt-
lættu ákvörðun sína með því að nafn-
ið væri þegar aðgengilegt milljónum
manna á Netinu og allir sem störf-
uðu við fjölmiðla eða stjórnmál í
Bretlandi vissu það fyrir löngu.
„Þetta mál hefur snarlega brejtzt
í farsa,“ var haft eftir Terry Quinn,
ritstjóra The Daily Record , í hans
eigin blaði. „Það er kominn tími til
að þetta mál verði frá upphafi til
enda gert opinbert svo almenningur
geti myndað sér skoðun á því,“ sagði
hann. Á þessa skoðun féllzt dómai--
inn greinilega, sem hnekkti lögbann-
inu.
Málið upphófst þannig, að á
þriðjudaginn hafði brezka ríkissak-
sóknaranum, John Morris, tekizt að
fá lögbann á að aðalkeppinautur The
Mirror á götublaðamarkaðnum, The
Sun, birti nöfn feðganna. En tals-
maður The Daily Record sagði að
bannið gilti ekki í Skotlandi, né ensk
lög sem banna að greint sé opinber-
lega frá nafni meints sakamanns
sem er undir 18 ára aldri. Forsvars-
menn The Sun, sem upprunalega
ætluðu ekki að áfrýja lögbanninu,
sögðu í gær að þeir hygðust gera
það.
Neyðarlegt fyrir ríkisstjórnina
Talsmenn ríkisstjórnarinnar
sögðu að dagblöðum utan Englands
og Wales væri frjálst að greina frá
nafni ráðherrans, en sjálfur mætti
hann ekki gefa sig fram opinberlega,
þar sem hann væri bundinn af lögun-
um eins og aðrir.
Allt þetta mál er neyðarlegt íyrir
ríkisstjóm Verkamannaflokksins,
sem rekur einarða stefnu gegn eitur-
lyfjum. Blaðamaður The Mirror,
Dawn Alford, var einnig handtekinn
og látinn laus gegn tryggingu eftir
að hafa gefið sig fram við lögreglu í
Lundúnum.
Samkvæmt heimildum fjölmiðla
munu rannsakendur í málinu mæla
með því að unglingnum verði veitt
áminning eða að hann þurfi ekki að
sæta neinni refsingu, eins og reglan
er að gert sé í minniháttar fíkniefna-
afbrotum í Bretlandi.
ÆFINTYRAMAÐURINN Steve
Fossett lauk á nýjársdag fyrsta
flugdegi loftbelgsferðar sinnar sem
hann ætlar að fara umhverfis hnött-
inn. Hyggst Fossett nýta sér sterka
háloftavinda til þess að fá byr yfir
Atlantshafið til Evrópu.
Undir miðnætti í fyrradag var
Fossett staddur 113 km suðaustur
af Bermúda og meðalflughraði var
um 130 km á klukkustund. Belgur-
inn var þá í jaðri heimskautsvinda-
kerfisins sem blæs í vesturátt og
gæti tvöfaldað hraða loftbelgsins,
Solo Spirit, yfir hafið og inn yfir
Iberíuskaga.
Fossett hóf fórina yfir Atlants-
hafið frá strönd Georgíuríkis um
klukkan níu á nýjársdagsmorgunn
og var áætlað að það tæld tvo daga
að komast yfir hafið. Talsmaður
leiðangurs Fossetts, Doug Blount,
sagði í stjórnstöð leiðangursins í
St.Louis í Bandaríkjunum að ekki
væri yfir neinu að kvarta sem komið
væri, allt gengi að óskum.
Kevin Uliassi, einn keppinauta
Fossetts í baráttunni um að verða
íyrstu manna til að fljúga án milli-
lendinga umhverfis hnöttinn í loft-
belg, neyddist til að lenda belg sín-
um á gamlárskvöld, um þrem
klukkustundum eftir að hann hóf
sig á loft. Leki kom að belg Uliassis.
Þrír aðrir loftbelgsleiðangrar,
einn í Bandaríkjunum og tveir í
Evrópu, eru einnig með í kapp-
hlaupinu um að verða fyrstur um-
hverfis jörðina, og er áætlað að
belgir þeirra fari í loftið í næstu
viku. Bandaríska íyrirtækið
Anheuser-Busch Cos. Inc. hefur
heitið einni milljón Bandaríkjadala í
verðlaun þeim sem verður fyrstur.
Reuters
Þrjú núll af rúblunni
Nýr forseti Sviss
Bretar taka við forsæti í ráðherraráði ESB
ESB-aðild
nauðsynleg
Genf. Reuters.
FLAVIO Cotti, sem tók við embætti
forseta Sviss um áramótin, hefur lýst
því yfir að hann hyggist leggja sitt af
mörkum til að sannfæra landsmenn
sína um að aðild Sviss að Evrópu-
sambandinu væri framtíðarhag
landsins lífsnauðsynleg.
Cotti, sem er jafnframt utanríkis-
ráðherra, sagði í blaðaviðtali að hann
hvetti Svisslendinga til að hafa meiri
áhyggjur af þeim viðbrögðum sem
stíf afstaða þeirra til Evrópusam-
vinnunnar hlytu heldur en af deil-
unni um svokallað nazistagull.
„Ég trúi því að örlög lands vors sé
falin í því að taka fullan þátt í Evr-
ópusamvinnunni, sem hefur verið að
þróast undanfarin 40 ár á grundvelli
gilda sem við getum ekki annað en
deilt [með öðrum Evrópuríkjum],“
sagði Cotti í samtali við dagblaðið
Tribune de Genéve. „Ég er sann-
færður um að til langs tíma litið
verði full þátttaka í Evrópufsam-
bandinu] efnahag okkar lífsnauðsyn-
leg,“ var haft eftir forsetanum.
Nýlegar skoðanakannanir benda
til þess að Svisslendingar, sem eru
stoltir af hlutleysishefð sinni og
óháðri utanríkisstefnu, séu að verða
jákvæðari í garð ESB-aðildar, sem
þeir þyrftu síðan að samþykkja í
þjóðaratkvæðagreiðslu.
Blair vill sýna Evrópu
jákvæða hlið Bretlands
UM ÁRAMÓTIN tók Bretland við
forsæti í ráðherraráði Evrópusam-
bandsins, samtímis því að landið
fagnar 25 ára aðildarafmæli að sam-
bandinu. Tony Blair forsætisráð-
herra minntist þessara tímamóta í
áramótaávarpi sem gefið var út á
nýársdag með því að lýsa forsætis-
tímabilinu sem nú er hafið sem
tækifæri til að „sýna Bretum já-
kvæðar hliðar Evrópu og Evrópu
jákvæðar hliðar Bretlands."
Blair sagði að ríkisstjóm Verka-
mannaflokksins muni fylgja ,já-
kvæðri en ákveðinni stefnu gagn-
vart Evrópu[sambandinu]“ í forsæt-
istíð sinni næsta hálfa árið. Stjómin
muni „verja brezka hagsmuni af
festu en ekki einangra landið með
því að vera upp á kant við samheija
sína í Evrópu." Þess í stað muni hún
þjóna brezkum hagsmunum með því
að „vera jákvæðari þátttakandi inn-
an sambandsins."
En þrátt íyrir að hafa verið í
bandalagi við meginlandsríki álf-
unnar í aldarfjórðung virðist Bret-
land að ýmsu leyti
enn vera eins kon-
ar aðskotahlutur í
Evrópusamband-
inu, jafnvel þótt
Tony Blair sé um-
hugað um að
reyna að gera
sem minnst úr þeirri ímynd lands-
ins.
Gagnkvæmur misskilningur
í aldarQórðung
Samskipti Bretlands við ná-
gi-annaríkin á meginlandinu hafa á
þessu tímabili einkennzt af gagn-
kvæmum misskilningi. Á heildina
litið hélzt samband Breta við ESB
klofið eftir að af aðildinni varð loks
1973. Bretar eru almennt tor-
tryggnir í garð aðalstofnana ESB í
Brussel. Hámarld náði þessi tor-
tryggni í valdatíð Margaretar
Thatchers og arftaka hennar, Johns
Majors. Fyrst eftir ríkisstjómar-
skiptin í maí í fýrra hefur losnað um
hindrunarstefnu Breta innan ESB.
Tony Blair og
Verkamanna-
flokkurinn höfðu
farið fram í nafni
þess að tryggja
Bretlandi sess
sem forysturíki í
ESB á ný. Á síð-
asta leiðtogafundi í Lúxemborg sló
hins vegar í brýnu milli Blair-stjóm-
arinnar og annarra forysturíkja
ESB. Þrátt fyrir að Bretland verði
ekki meðal stofnríkja Efnahags- og
myntbandalags Evrópu, EMU, í
ársbyi-jun 1999 heimtaði Blair að
Bretar fengju að taka þátt í öllum
ákvörðunum sem aðildarríki mynt-
bandalagsins tækju.
,M hálfu leyti inni, að hálfú leyti
úti - það gengur ekki,“ hafði þá
Theo Waigel, fjármálaráðherra
Þýzkalands, að segja um afstöðu
Breta. Hvort Blair eða Waigel
munu hafa rétt fyrir sér mun koma í
ljós á næstu mánuðum, þegar reynir
á yfirlýsta .jákvæða en ákveðna"
ESB-stefnu brezku stjómarinnai-.
EVRÓPA^.
Njósnuðu
um banda-
menn í ESB
BIRTING upplýsinga um að Bretar
hafi notað leyniþjónustuna MI6 til að
njósna um bandamenn sína í Evr-
ópusambandinu þykja einkar vand-
ræðalegar fyrir brezk stjórnvöld,
einkum í ljósi þess að aðeins þrír
dagar eru frá því Bretland tók við
forsætinu í ráðherraráði ESB.
Owen lávarður, sem var utanríkis-
ráðherra í síðustu stjórn Verka-
mannaflokksins á áttunda áratugn-
um, viðurkennir í sjónvarpsþætti
sem sýndur verður á BBC á morgun,
sunnudag, að leyniþjónustan hafi
sent brezkum stjórnvöldum upplýs-
ingar frá höfuðborgum annarra ríkja
Evrópubandalagsins, eins og það hét |
þá, fyrh’ mikilvæga samningafundi |
innan bandalagsins.
í sjónvarpsþættinum er rætt við I
fimm fyrrverandi utanríkisráðherra,
auk Robins Cook, sem nú situr í
embættinu. The Times greinh’ frá
því í gær að í þættinum sé Owen
spurður hvort hann hafi notað MI6
er hann var utanríkisráðherra. Owen
játi því, en segist ekki hafa verið
sammála því hvemig upplýsingar frá
leyniþjónustunni voru notaðar. „Ég |
held að menn verði að vera mjög
varkárir þegar þeir eru komnir inn í '
ESB. Þetta eru vinir og banda- I
menn,“ segir Owen.