Morgunblaðið - 03.01.1998, Qupperneq 26

Flísfatnaður
Á SAUMASTOFU verslunarinnar
Bianco y Negro er hafin fram-
leiðsla á sparifötum fyrir börn sem
framleidd eru úr flísefnum. I
fréttatilkynningu frá Bianco y
Negro segir að um sé að ræða bux-
ur og vesti fyrir drengi en skokka
fyrir stúlkur. Þá hefur fyrirtækið
líka hafið framleiðslu á svokölluð-
um BEST úlpum úr flísefnum með
endurskini. Fatnaðurinn er til sölu
í versluninni Bianco y Negro að
Laugavegi 48.
1 mm
26 LAUGARDAGUR 3. JANÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
NEYTENDUR
Útsölur að hefjast
Borgar sig
að semja
um skil
ÚTSÖLUR eru að hefjast þessa
dagana. Misjafnt er hvort inneign-
arnótur gilda sem greiðsla fyrir vöru
á útsölu og einnig hvort hægt sé að
skila vöru þegar útsala er hafin.
„Viðskiptavinir þurfa að ganga úr
skugga um að heimilt sé að skila
vöru þegar útsala hefst í versluninni.
Það er algengt að verslanir geri fyr-
irvara um að ekki sé hægt að skila
vöru á útsölu og margir neytendur
hafa verið afar óánægðir með þetta
fyrirkomulag, sérstaklega í ljósi þess
að útsölur byrja rétt eftir jólin,“ seg-
ir Sigríður Arnardóttir lögfræðingur
Neytendasamtakanna. Hún segir því
vert að brýna fyrir neytendum að
skila vörunni strax eftir jólin eða
ganga úr skugga um að hægt sé að
gera það síðar. „Það hafa komið upp
ýmis vandamál, t.d. hefur fólk verið
að skila jólagjöfinni á útsölu og feng-
ið þá útsöluverðið fyrir hana og verið
ósátt við það.“
Almenna reglan er sú að verslanir
þurfa ekki að taka við ógallaðri vöru.
Sigríður segir að engar samræmdar
reglur séu til um skilarétt heldur er
það verslunin sjálf sem ákveður
hvaða reglur gilda um skil á vöru.
,Ahnennt taka verslanir vöru aft-
ur og þjónusta þannig viðskiptavini
sína en oftast er það gegn afhend-
ingu annarrar vöru eða gegn inn-
eignarnótu." Sigríður segir að hér sé
um samningsatriði að ræða en bend-
ir á tvennt sem vert er að hafa í huga
þegar innkaup eru gerð:
1. Farið fram á að þess sé getið á
nótu að henni megi skila með endur-
greiðslu, sérstaklega þegar um gjöf
er að ræða.
2. Látið skilafrestinn koma skýrt
fram á nótunni.
Sumar inneignarnótur
gilda ekki á útsölu
Það er líka mismunandi hversu
lengi inneignarnótur gilda og oft má
semja um gildistímann. Sé ekkert
tekið fram um gildistímann bendir
Sigríður á að nótan gildi í fjögur ár
frá dagsetningu. Ef enginn fyrirvari
er á inneignamótu getur verslunar-
eigandi ekki takmarkað notkunar-
rétt hennar," segir hún.
Ef varan er gölluð eiga kaupalögin
við um rétt kaupanda. Samkvæmt
þeim segir Sigríður að seljandi beri
ábyrgð í eitt ár frá því að kaupin
voru gerð. Hann hefur rétt á að gera
við vöruna en takist það ekki þarf
hann að afhenda kaupanda sambæri-
lega vöru eða endurgreiða hana
reynist það ekki mögulegt. Kaupandi
á ekki að bera neinn kostnað vegna
gallaðrar vöru og á ekki að þurfa að
sætta sig við inneignarnótu frá versl-
uninni.
Tíður gestur á heimilum
Erfítt að uppræta
hambjölluna
Kevin Kline
Golden Globe
tilnefningar:
Kevin Kline
Besti leikari í
aðalhlutverki
Joan Cusack
Besta leikkona
í aukahlutverki
ml
r„. anisuiiMi ii
7 UJjimTnuiii fínmnn ÍULlLíLi nu
,111;
IW
ilill
V
■T 4SPELLING
4/ FILMSINTEKNATIONAL
KglNSlUBÍa FORSÝND f KVÖLD KL. 11.20 BHDIGirAL
UNDANFARIN ár hefur færst í
vöxt að hambjöllur geri sig heima-
komnar í hús landsmanna.
Meindýraeyðar segja hambjöll-
una eitt algengasta meindýrið á
heimilum hérlendis, hún getur ver-
ið ofnæmisvaldur og það er erfitt
að uppræta hana ef hún er á annað
borð komin í hús. Fólk er oft feimið
við að viðurkenna heimsókn þess-
ara óboðnu gesta, tengir hana
gjaman óþrifnaði. Það er á hinn
bóginn misskilningur því hambjöll-
urnar berast t.d'. með matvöru í
hús og það þarf ekki nema eina
bjöllu til að fjölga sér.
„Hambjallan er með algengari
húsdýrum hér á landi,“ segir Erl-
ing Ólafsson, skordýrafræðingur
hjá Náttúrufræðistofnun. Bjallan
fannst fyrst í Minnesota fylki í
Bandaríkjunum fyrir fimmtíu til
sextíu ámm en hennar varð fyrst
vart hér á landi fyrir um 22 ámm.
„Það er ýmislegt vitað um lífs-
hætti hambjöllunnar en þær em
íyrst og fremst kjötætur og nærast
á skordýraleifum eða matarafgöng-
um ef því er að skipta eins og t.d.
kjöthakki eða öðm slíku sem lent
hefur á bakvið eldavélina,“ segir
Erling. „Eldhúsið er því í miklu
uppáhaldi hjá þeim. Þær halda sig í
Sumarlisti
Kays
SUMARLISTI Kays er kominn. í
fréttatilkynningu frá B. Magnús-
syni segir að í listanum sé að finna
tískufatnað í sumarlitunum sem fá-
anlegur sé bæði í litlum og stórum
stærðum. Um er að ræða fatnað
fyrir börn, karla og konur.
LIRFURNAR hafa hamskipti 5-7
sinnum meðan á uppvexti stendur.
FULLORÐIN
hambjalla.
skúmaskotum og ætli fólk að leita
að þeim er helst að kíkja í eldhús-
skápana, skúffumar og stundum
gluggakistur. Lirfumai- em ljós-
fælnar og halda sig í skápum, bak
við físar, undir lausum gólfdúk eða
í sökklum. Hambjöllurnar hafa
fundist í hveiti en sennilega hafa
þær frekar nærst þar á öðmm
skordýmm en hveitinu sjálfu. Ekki
er vitað til að tegundin valdi vem-
legum skemmdum á matvöru."
Að auki segir Erling að bjöllurn-
ar geti farið illa með pelsa og upp-
stoppuð dýr komist þær í slíkt.
Áð sögn Erlings em flest full-
orðnu dýrin á ferli frá mars og
fram í september og hérlendis hafa
langflest þeirra fundist lifandi á
þessum tíma. Fullorðnu dýrin era
skammlíf.
Einungis
kvendýr
„Það merkilega við þessa tegund
er að hún fjölgar sér án þess að
frjóvgun fari fram. Karldýr hafa
aldrei fundist. Dreifing tegundar-
innar gengur því greiðlega þar sem
ekki þarf nema eitt egg til að koma
á fót stofni á nýjum stað. Eggin
klekjast út á tveimur vikum.
Lirfumar hafa 5-7 hamskipti með-
an á uppvexti stendur."
- Era hambjöllumar hættulegar
heilsu manna?
„Nei, og þó. Sumir virðast hafa
ofnæmi fyrir hambjöllum. Einhver
slík tilfelli hafa komið upp undan-
farin ár.“
Halda að hamimir
séu brauðmylsna
Jóhannes Þór Ólafsson hjá
Meindýravörnum Suðurlands seg- .
ir einmitt að oft verði fólk fyrst
vart við lirfumar með því að finna
hami þeirra í skúffum og skápum
og halda þá að þeir séu brauð-
mylsna.
Jóhannes segir að margir taki
ekki eftir hambjöllunum heima hjá
sér þar sem þær em frekar litlar.
„Öft kemur það fyrir að ég er
kallaður til að eitra fyrir öðm en
uppgötva í leiðinni að hambjöllur
hafa hreiðrað um sig líka.“
Jóhannes segir erfitt að uppræta
hambjöllurnar hafi þær á annað
borð gert sig heimakomnar.
- Hvemig gengur að eitra fyrir
þeim?
„Þetta er oftast mikil barátta“,
segir Jóhannes. „Oft þarf að fá
meindýraeiði tvisvar til að hægt sé
að komast alveg fyrir þessa óboðnu
gesti. Það þarf ekki nema eina lirfu
eða bjöllu sem lifir af eitmnina til
að fjölgun eigi sér stað. Það þarf
því að eitra alla íbúðina eða húsið
aftur að 4 mánuðum liðnum og því |
miður einstaka sinnum oftar.“
Nýtt