Morgunblaðið - 24.02.1998, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
MENNTUN
ÞRIÐJUDAGUR 24. FEBRÚAR 1998 29
Foreldrar mæla
þroska barna sinna
Morgunblaðið/Ásdís
SIGURÐUR J. Grétarsson og Einar Guðmundsson telja að treysta megi
þroskamati foreldra enda eru spurningarnar sérstaklega hannaðar
handa þeim. Islenski þroskalistinn er frumsaminn.
íslenskur þroskalisti
er nýjung í mælingum
á þroskafrávikum
barna. Hann er hann-
aður með foreldra í
huga og svara þeir 208
spurningum um ýmis-
konar þroska barna
sinna. Þetta gerir hann
hagkvæman og ódýran
í notkun.
ROSKALISTINN getur
til dæmis nýst í rannsókn-
um þar sem kemba þarf
stóran hóp leikskólabarna
til að finna tiltekinn markhóp með
einhver sérkenni eða þroskafrávik.
Hægt er líka að leggja listann fyrir
stóran hóp foreldra og finna börn
með frávik í málþroska. Þessi leið
við að finna börn í handahófsúrtaki
er ódýrari og tekur styttri tíma en
að prófa hvern einstakling.
Þetta segja Einar Guðmundsson
hjá Rannsóknarstofnun uppeldis-
og menntamála og Sigurður J.
Grétarsson dósent í sálfræði við
Háskóla Islands sem hafa samið
og fullgert íslenskan þroskalista
sem nú hefur verið gefinn út.
„Hmm er sérstakur að því leyti að
hann er ekki þýðing heldur frum-
saminn hér,“ segir Einar Guð-
mundsson en hann og Sigurður
halda nú námskeið til að kenna
fagfólki að nota listann.
Listinn er hannaður handa for-
eldrum 3-6 ára barna og byggður
á tveimur stórum 1000 manna úr-
tökum og nokkrum minni til still-
ingar og staðfæringar. Einar og
Sigurður hafa unnið jafnt og þétt
að gerð listans í 9 ár. Þeir hafa
safnað upplýsingum, samið stað-
hæfingar til að svara og valið úr
208 slíkar sem foreldrar svara um
samtímahegðun bama sinna.
Treysta má
þroskamati foreldra
Þroskalistinn mælir grófhreyf-
ingar, fínhreyfingar, sjálfsbjörg,
hlustun, tal og nám bama og nið-
urstaðan verður þroskatala sem
segir til um stöðu bamsins og
hvort ástæða er að það fari í önnur
þroskapróf, einstaklingspróf eða
skoðun og mat hjá sérfræðingi.
„Listinn á að vera hentugt hjálpar-
tæki en það má ekki byggja af-
drifaríkar ákvarðanir um framtíð
barns einvörðungu á honum,“ seg-
ir Einar en þroskatalan gefur til
kynna hvort tilteknir þættir í
þroska barns víki frá því sem gild-
ir um jafnaldra þess eða ekki.
Höfundarnir telja að treysta
megi þroskamati foreldra og
spurningamar era sérstaklega
hannaðar handa þeim. Dæmi:
„Telur villulaust upp að 10.“
„Þræðir litlar perlur á band.“ For-
eldrar velja úr þremur kostum það
svar sem þeim þykir helst viðeig-
andi. Þeir þurfa ekki að treysta á
brigðult minni sitt um þroska
barnsins heldur svara því hvort
börnin geti þetta eða hitt núna.
íslenski þroskalistinn er staðlað
þroskamat en „góð stöðluð
þroskapróf em skilyrði þess að
hægt sé að meta þroskafrávik ná-
kvæmlega," segir Sigurður, „og af
próffræðilegum eiginleikum þessa
þroskalista er ljóst að foreldrar
geta veitt hlutlægar og nothæfar
upplýsingar við greiningu hegðun-
arfrávika hjá börnum sínum.“
Þroskalisti Einars og Sigurðar
samanstendur af handbók, bæk-
lingi með 208 spumingum,
matsörk og heftum með aldursvið-
miðum og þyngdarstigum atriða.
Dæmi um hvernig hann nýtist
gæti verið eftirfarandi. Foreldri
bams á leikskóla segist hafa
áhyggjur af þroska barns síns og
leikskólakennarinn stingur upp á
því að það svari spurningalistanum
en það tekur um hálfa klukku-
stund að svara honum. Leikskóla-
kennarinn fer svo yfir hann á
matsblöðum, reikar út þroskatöl-
una og gerir línurit sem sýnir
hvort um einhver þroskafrávik er
að ræða. Ef svo er myndi leik-
skólakennarinn mæla með að
bamið færi í þroskaskoðun hjá
sérfræðingi.
Hjálpar við að
taka rétta ákvörðun
„Svona mælitæki hefur vantað
hér á landi,“ segir Einar, „bæði
innan mennta- og heilbrigðiskerf-
is. Markmiðið er að taka svo rétta
ákvörðun um framtíð barnsins."
Islenski þroskalistinn er að
mörgu leyti æskilegra matstæki en
þýtt þroskapróf sem felst óhjá-
kvæmilega í því að íslensk böm
em borin saman við erlend börn,
en það gæti orsakað skekkju til
dæmis á sviði tungumálsins. Höf-
undarnir minna þó á að allar mæl-
ingar era háðar óvissu.
Framundan er námskeiðahald
vegna listans með fagfólki sem
starfar með börnum.
að höfundar þessa námsefnis hlutu
viðurkenningu Hagþenkis 1997 en
Hagþenkir er félag höfunda fræði-
rita og kennslugagna.
I sérkennslu
Listin að lesa og skrifa: Lestar-
kennsluefni sem byggir fyrst og
fremst á hljóðaaðferð og er einkum
ætlað börnum sem þarfnast mjög
hægrar og kerfisbundnar innlagnar
á hljóðum og bókstöfum, auk mark-
vissrar þjálfunar í tengingu hljóða.
Höfundar efnisins era Rannveig
Löve og Arnheiður Borg.
DISCO- kennsluforrit: Forritið er
ætlað unglingum eða fullorðinum
sem era mjög hreyfihamlaðir og/eða
mjög þroskaheftir. Því er ætlað að
þjálfa notkun rofa og skilning á or-
sök og afleiðingu. Tölvumiðstöð fatl-
aðra aðstoðar þá sem þurfa sérstak-
an búnað til að rofastýra forritinum.
Pictogram - Handbók: Þetta er
fyrsta bókin á íslensku um Piet-
ogram táknmyndir. Pictogram tákn-
myndir era notaðar til boðskipta
fyrir þá sem ekki geta nýtt sér al-
mennar boðskiptaleiðir t.d. vegna
þroskaskerðingar. Þær nýtast
einnig vel nemendum sem ekki era
orðnir læsir. I bókinni er gefnar
margvíslegar hugmyndir um notkun
táknmyndanna til boðskipta. Höf-
undur er Ásgerður Ólafsdóttir.
í tónmennt
Það er gaman að hlusta - á kvik-
myndatónlist: Námseftiið er einkum
ætlað miðstigi en getur líka nýst á
unglingastigi. I nemendabók er m.a.
fjallað um áhrif tónlistar í kvikmynd-
um, tilgang hennar og einkenni. Á
geisladisk eru hlustunardæmi um
kvikmyndatónlist, bæði innlenda og
erlenda. Á myndbandi er að finna
stutt brot úr íslenskum og erlendum
kvikmyndum ásamt öðra efni sem
tengist vinnu við námsefnið. Þá
íylgja efninu kennsluleiðbeiningar.
Höfúndur er Soffia Vagnsdóttir.
Ævintýraóperan Sónata eftir
Hjáhnar H. Ragnarsson og
Messfónu Tómasdóttur: Óperan var
á sínum tíma sýnd ungum bömum í
íslensku óperunni við miklar vin-
sældir. Hún er nú komin út á
myndbandi og tónlistin að auki á
sér geisladiski. Nótur og textar
Sónötu fylgja með í sérhefti ásamt
almennum upplýsingum um verkið.
í dönsku
Superdansk: Nýtt námsefni í
dönsku sem ætlað er 10. bekk. Efn-
ið tekur á ýmsu sem er unglingum
hugleikið svo sem hreyfingu og lífs-
stíl, samskiptum og vináttu, vali á
framhaldsnámi o.s.frv. Höfundar
efnisins eru Arnbjörg Eiðsdóttir,
Bergþóra S. Kristjánsdóttir og
Kristín Jóhannesdóttir.
(Suelle
m
KIVD sér|nnflutt
11 Y n FRÁ ÞÝSKALANDI!
FATAMARKADUR
í xáhœrt verð á gœðafatnaði
Peysur í miklu úrvali frá Þykkar, þunnar, stuttar og sfðar kr. 990,
Buxur kr. 990,
Blússur kr. 990,
Vfirhafnir kr. 1490,
Allar stærðir - mikið úrval
Giuelle
RAFTÆKI NR. 1 í ÞÝSKALANDI
Srauðgerðcirvél . kr. 9.900,-
Örbvlgjuofn .... kr. 13.900,-
Saumavél ....... kr. 14.900,-
Suðukanna l.ðltr. kr.1.890,-
Herra rakvél .. kr. 2.490,-
...og þetta eru bara fá verðdæmi
fiuelle
3ja hluta ferðatöskusett ... kr. 7.490,-
Ferðahandtaska .......... kr. 2.490,-
8 hluta stálpottasett ... kr. 3.990,-
Baðspeglaskápur 3jahurða.... kr.2.900,-
...og ótal önnur tilboð!
Komið í verslunarhús Ouelle
og gerið góð kaup!
NÝI SUMARLISTINN FRÁ QUELLE
ER KOMINN OG FJÖLDI SÉRLISTA
ALLT SEM FJÖLSKVLDAN ÞARF
Quelle
VERSLUNARHÚS
DALVEGI 2 • KÓPAVOGUR
SÍMI 564 2000
F