Morgunblaðið - 08.03.1998, Side 50

50 SUNNUDAGUR 8. MARZ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
HUGVEKJA
í DAG
„Pétur þar
sat í sal“
Dagleg iðrun
er kennimark krist-
ins manns, segír
séra Heimir Steins-
son, ásamt bæn og
þakkargjörð.
í DAG er annar sunnudagur
sjöviknaföstu. Það er gamall
siður og nýr að íhuga Píslar-
sögu frelsarans og stef úr Pass-
íusálmum um þetta leyti árs.
Svo verður og gjört í þessari
hugvekju.
„Gekk út úr greindum stað
og grét beizklega“
Ellefti Passíusálmur greinir
frá því, er postulinn Pétur af-
neitar meistara sínum þrisvar,
áður en hani gól tvisvar. Að
loknum þeim lestri Píslarsög-
unnar, er þar til heyrir, hefst
tólfti lestur, og er hann á þessa
leið:
„Drottinn vék sér við og leit
til Péturs.
Og Pétur miimtist þess, er
Jesús hafði mælt: ,A-ður en
hani galar tvisvar, muntu
þrisvar afneita mér.“ Og hann
gekk út og grét beizklega."
Um þennan stutta lestur
Píslarsögunnar yrkir séra Hall-
grímur Pétursson einn af sín-
um stærstu sálmum. Fræði-
menn benda á, að flóðs og fjöru
gæti í Passíusálmum. Allir eru
þeir raunar jafn listilega
kveðnir. En mismunur er á
andríki, myndauðgi, dýpt og
þrótti. í tólfta sálmi er háflóð,
einu sinni sem oftar í sálma-
safninu. I síðara bindi rits síns
um Hallgrím Pétursson, ævi
hans og starf, segir dr. Magnús
Jónsson prófessor: „Ég gæti
vel hugsað mér, að einhverjum
þætti þessi sálmur teztur allra
Passíusálmanna." Á sama stað
segir Magnús: „Aidrei hefur
verið ort á íslenzku um iðrun-
ina af meiri speki og lífsreynslu
en í þessum sálmi.“
„Þriðja orð Kristí
á krossinum“
Hið síðast greinda kynni að
mega gjöra að álitum. Iðrunin er
rauður þráður í Passíusálmun-
um endilöngum. Óvíða eru henni
betri skil gjörð en í fertugasta
sálmi, en hann nefnist „Þriðja
orð Kristí á krossinum" og fjall-
ar um orð Jesú við ræningjann:
„Sannlega segi ég þér: I dag
skaltu vera með mér í paradís."
Framarlega í sálminum er m.a.
að finna eftirfarandi erindi:
Samvizku orma sárin verst
sönn iðrun jafnan græðir bezt
hugsvalar sál og huggar geð,
heilaga engla gleður með.
Hér er m.a. tvennt til um-
ræðu: Samvizkusár mannsins,
og hugsvölun sálinni til handa.
Otal stef önnur tengjast iðrun-
inni í þessum sálmi svo og í hin-
um tólfta. En í þessu versi er
gripið á kviku mannshugans á
öllum öldum, einnig um vora
tíð. Hyggjum nánar að þeim
leyndardómi.
Iðrun
Iðrun er sammannlegt fyrir-
bæri. Hún steðjar að hverjum
og einum, þegar hlutaðeiganda
hefur orðið nokkuð á. Vér
minnumst iðrunarinnar frá
bernsku. Hún fylgir oss ævina
endilanga.
Iðrunin hefur að því er virð-
ist sjálfkrafa í sér fólginn end-
urlausnarkraft. Þegar hún hef-
ur fyllt hugann um stund, kann
svo að fara, að þeim létti, sem
iðrast. Hugsvölun kemur í kjöl-
far hugarangurs. Þetta eru
ekki trúaratriði, heldur nokkuð
almenn reynsla af staðreynd-
um sálarlífsins.
„Segðu steininum heldur en
engum,“ greinir gamalt mál-
tæki. Það er gagnlegt að
skrifta fyrir trúnaðarvini,
skýra honum frá því, sem þér
liggur á hjarta. Hollast er þó
að játa syndir sínar í einrúmi
fyrir Jesú Kristi og þiggja fyr-
irgefningu í orði hans og anda
ellegar í altarissakramenti
kirkjunnar hans. Hugheil iðr-
un og læknisdómur fyrirgefn-
ingarinnar haldast löngum í
hendur.
„Hann gefur
hreina trú“
Fimm upphafserindi tólfta
Passíusálms hafa að geyma
þann texta Píslarsögunnar,
sem að framan getur. Að svo
búnu tekur Hallgrímur til við
útlegginguna. Hann ræðir sam-
vizkuna sjálfa, sem enginn fær
umflúið. Hún er hið fyrsta
hanagal „f hvers manns geði“.
Því næst talar skáldið um „lög-
mál Guðs“ og vilja hans, sem
öllu heldur í hendi sér, boðorð
Drottins. Samvizkan og boð-
orðin angra og naga, en flytja
manni ekki hugsvölun ein og
sér. Það gjörir aftur á móti
„Jesú álit skýrt“. Jesús veitir
iðrandi syndara þá lausn, sem í
raun og veru er hvergi að finna
nema hjá honum:
Hanngefarhrematrú,
hann fallinn reisir,
hann veikan hressir nú,
hann bundinn leysir.
í fyrsta kapítula Rómverja-
bréfsins, sautjánda versi, getur
að líta orð, er verið hafa hom-
steinn þeirrar kirkju, sem við
fagnaðarerindið er kennd:
„Hinn réttláti mun lifa fyrir
trú.“ Hallgrímur Pétursson
leikur að þessu stefi á marga
vegu í Passíusálmum sínum. í
tólfta sálmi talar hann um
„hreina trú“ og rétta iðrun. Sá
sem þegið hefur trú og iðrun
að gjöf, á þess ítrekað kost að
staðreyna návist hins kross-
festa og upprisna og þar með
hvíld við hjartarætur og þá
rósemi hugans, sem öllu öðru
tekur fram. Dagleg iðrun er
kennimark kristins manns,
ásamt bæn og þakkargjörð.
Stundaðu íþrótt afturhvarfs og
trúar, og þér mun famast bet-
ur og betur hið innra. Neitaðu
ekki sjálfum þér um þessa
sálubót. Lestu Píslarsögu
frelsarans nú á fóstunni og
Passíusálmana jafnframt.
Farðu reglulega með bænirnar
þínar. Það þarf ekki að taka
ýkja langan tíma hverju sinni.
En stundaðu bænagjörð, þegar
þú kemst í færi. - Kostaðu
kapps um að veita viðtöku
þeirri náð, sem Guð vill úthluta
þér.
VELVAKAJMDI
Svarað í síma 569 1100 frá 10-12 og 13-15
frá mánudegi til föstudags
Athugasemd
við grein Ein-
ars Laxness
í PISTLUM Velvakanda
sl. miðvikudag, ritar Einar
Laxness fáein áréttingar-
orð sem halda mætti að
hann beindi til mín. Er það
vegna Ijósmynda sem birt-
ust með greinarkafla er
blaðið birti úr fórum mln-
um þar sem fjallað var um
störf Halldórs Kiljans Lax-
ness í Ríkisútvarpinu. Ég
átti engan þátt í vali mynd-
anna, vissi raunar ekki að
þær ættu að fylgja grein-
inni fyrr en ég las blaðið.
Starfsmenn Morgunblaðs-
ins unnu sitt verk af kostr
gæfni og alúð, ljósmyndina
sem Einar ræðir um að birt
sé án þess að ljósmyndar-
ans sé getið, fundu Morg-
unblaðsmenn í bók Vöku-
Helgafells „Lífsmyndir
skálds". Þar birtist myndin
á blaðsíðu 60. Sá ljóður er á
ráði að ljósmyndarans er
eigi getið, hvorki á viðkom-
andi blaðsíðu né í nafna-
skrá ljósmyndara. Greinar-
höfundur, undirritaður, er
því sýkn saka að því er
þetta varðar. Sama gildir
um Morgunblaðsmenn. Sé
við einhvem að sakast eru
það Vöku-Helgafellsmenn.
En eigum við ekki að
skrifa skuld þeirra í sand-
inn úr því sem komið er.
Pétur Pétursson,
þulur.
Blekkjandi
tilboð í Elko
KONA hafði samband við
Velvakanda og vildi koma
á framfæri óánægju sinni
yfir því að raftækjaversl-
unin Elko sé að bjóða
sjónvörp sem eru nokk-
urra ára gömul, t.d. ein
tegundin sem er árgerð
1995. Myndgæði í þetta
gömlum tækjum em ekki
eins góð og hún er í nýj-
ustu tækjunum. Einnig
var bökunarofn frá AEG í
versluninni, árgerð 1993.
Og þá er spuming hvort
verið sé að bjóða fólki á ís-
landi rafmagnstæki af
gömlum lagerum úti í
heimi?
Óánægð kona.
Tapað/fundið
Farsími
tapaðist
BANG & Olufsen farsími
tapaðist á Bíóbarnum fyrir
2-3 mánuðum síðan. Finn-
andi vinsamlega hafi sam-
band í s: 552 1012.
Lyklar
fundust
LYKLAKIPPA með
tveimur lyklum og merkis-
spjaldi úr málmi sem á
stendur ASTIII, personal
boots, í plastbuddu, fannst
á Flyðrugranda við KR-
völlinn sl. fimmtudag. Eig-
andinn getur vitjað kipp-
unnar í s: 551 9537.

■ '
Morgunblaðið/Sverrir
Nú er tíminn til að reyna færni sína á skíðum.
Víkverji skrifar...
MEÐFERÐIN á almennum
skattborgurum innan skatt-
kerfisins er algjörlega óviðunandi.
Það er rekið á þeirri forsendu, að
allir séu skattsvikarar eða a.m.k.
hugsanlegir skattsvikarar. Ríkið
hefur allan forgang, hvað sem líður
lögbundnum og stjórnarskrárvörð-
um réttindum borgaranna. Vík-
verji hefur áður bent á, að skatt-
stofur úrskurði um eigin ákvarðan-
ir, skattborgarinn þurfi síðan að
sæta því, að úrskurðurinn sé bor-
inn undir aðra aðila skattkerfisins,
ríkisskattastjóraembættið og yfir-
skattanefnd.
XXX
ALVEG sérstakur hugsunar-
háttur virðist ríkja í garð al-
mennings og fyrirtækja í stjórn-
sýslunni. Valdhroki er víða vanda-
mál í samskiptum yfirvalda við
borgarana, ekki bara i útlöndum.
Starfsmenn kerfisins gleyma því,
hvers vegna það er til, hveijum það
á að þjóna og hverjir borga brús-
ann.
I framhaldi af þeirri gagnrýni á
störf skattafyrirvalda, sem brotizt
hefur upp á yfirborðið síðustu
mánuðina, ræddi Morgunblaðið við
formann yfirskattanefndar. í máli
hans kom fram, að hann telur kær-
ur til nefndarinnar alltof margar
o g vill leita leiða til að fækka þeim.
Hann telur eðlilegt að hyggja að
kærugjaldi til yfirskattanefndar í
því skyni. Það er einmitt þessi
hugsunarháttur, sem Víkverji get-
ur ekki sætt sig við. Það á sem
sagt að refsa skattgreiðandanum
enn meira en nú er gert fyrir að
leita réttar síns. Það skal kosta
peninga að efast um úrskurði
starfsmanna á skattstofum. Færri
hafa þá ráð á því. Það er lausnin.
Kærurétturinn á að kosta meira.
Ekki má gleyma því, að skatta-
skuld hleður á sig dráttarvöxtum
og kostnaði á meðan beðið er eftir
úrskurði yfirskattanefndar, sem
getur tekið 2-3 ár. Það eitt hræðir
fólk frá því að kæra til nefndarinn-
ar, auk þess sem ákvörðuð skuld
er innheimt með fjárnámi hjá
sýslumanni. Það er gert í skjóli úr-
eltra „stjórnsýslureglna“ og ekk-
ert tillit tekið til þess möguleika,
að yfirskattanefnd felli úrskurð
skattstofu úr gildi. Með þessari að-
ferð er hægt að gera menn gjald-
þrota meðan beðið er úrskurðar.
Enginn er ábyrgur, hvorki sýslu-
maður, sem innheimtir, né skatt-
stofan, sem kvað upp rangan úr-
skurð í upphafi. Það getur ekki tal-
izt boðlegt, að enginn sé ábyrgur
fyrir því tjóni, sem opinberar
stjómvaldsaðgerðir valda borgur-
um og fyrirtækjum.
XXX
YFIRMENN fjármálaráðuneyt-
is vísa því á bug, að yfirskatta-
nefnd sé höll undir ríkisvaldið og
er þá vitnað til þess, að um helm-
ingur úrskurða nefndarinnar falli
skattgreiðendum í vil. Þessu mati
er Víkverji ekki sammála. Þveröf-
ugt. Þetta er bein sönnun þess, að
skattstofurnar fari offari gegn
skattgreiðendum. Það er með ólík-
indum, að annar hver úrskurður
standist ekki, þótt skattstofumar
hafi alla úrskurði yfirskattanefnd-
ar í höndunum öfugt við borgar-
ana. Vegna rangra úrskurða hefur
mikill kostnaður og áþján verið
lögð á viðkomandi skattborgara.
Ekki má gleyma því heldur, að að-
eins hluti skattgreiðenda leitar alla
leið til nefndarinnar vegna kostn-
aðar, tíma, fyrirhafnar og ótta við
að komast á svartan lista.