Morgunblaðið - 26.04.1998, Qupperneq 10

10 SUNNUDAGUR 26. APRÍL 1998
MORGUNBLAÐIÐ
f
IHINUM vestræna heimi er
talið að 75-85% fólks fái í bak-
ið og hátt í 40% fólks á vinnu-
aldri eigi við langvarandi
og/eða endurtekin bakvanda-
mál á stríða. Menn hafa jafnvel
sagt að bakvandamál væri eitt
dýrasta heilbrigðisvandamál í
heimi. Engar tölur eru um hvað
það kostar íslenskt þjóðfélag, en
vitað er að upphæðin hleypur á
nokkrum milljörðum, líldega ekki
undir 5-6 og þá sennilega vægt
áætlað. Þar af er beinn kostnaður
heilbrigðiskerfísins talinn að lág-
marki um þriðjungur. Inni í þess-
ari tölu má reikna vinnutap, ýmiss
konar meðferðir, skurðaðgerðir,
sjúkradagpeninga, örorkubætur,
lyf og fleira. Þar fyrir utan er
ótalið beint framleiðslutap þjóðfé-
lagsins.
Samanburðartölur sýna einnig
að Islendingar beita mun oftar
skurðaðgerðum við brjósklosi en
þær þjóðir sem við miðum okkur
við eins og til dæmis Norðurlanda-
þjóðimar.
Óþarfar rannsóknir
Þegar heyrist af skurðlækni,
sem vill draga úr brjósklosskurð-
aðgerðum leggur maður ósjálfrátt
við hlustimar. Ekki síst þegar
Kostnaður hér á landi vegna bakvanda-
mála skiptir milljörðum á ári. Að mati Jós-
✓
eps 0. Blöndal yfirlæknis væri hægt að
spara tugi milljóna með því að draga úr
ónauðsynlegum rannsóknum í tengslum
við brjósklos og bakverki. Hann er með
ákveðnar skoðanir á heilbrigðiskerfinu, vill
meiri samvinnu sjúkraþjálfara og lækna og
að heilsugæslulæknar sérhæfí sig í stoð-
kerfísvandamálum. Hann vill sjá íþrótta-
þjálfara ala unga fólkið upp sem manneskj-
ur en ekki sem íþróttagarpa og einbeita
sér í kennslu líkamsbeitingar, enda kosti
íþróttafólk heilbrigðiskerfíð álíka mikið og
reykingamenn. Hildur Friðriksdóttir
blaðamaður og Ragnar Axelsson ljós-
myndari skelltu sér í Hólminn.
sögunni fylgir að fjöldi sjúklinga,
sem ráðlagt hafði verið að fara í
skurðaðgerðir, hafí sloppið við
þær og fengið bata vegna sér-
hæfðrar, íhaldssamrar meðferðar
og sjálfshjálpar. Morgunblaðs-
menn heimsóttu Jósep 0. Blöndal,
sem er yfirlæknir á St.
Fransiskusspítalanum (SFS) og
hefur ásamt starfsfólki sínu rekið
sérhæfða greiningar- og meðferð-
arstarfsemi á bak- og hálsmeinum
síðastliðin fimm ár.
í ljós kemur að Jósep hefur
ákveðnar skoðanir og megna óbeit
á því þegar honum finnst peninga-
lykt tengjast meðferð, hvort sem
hún á sér stað innan heilbrigðis-
geirans eða í jaðri hans. Hann
gagnrýnir eins og margir aðrir
niðurskurðinn í heilbrigðiskerfinu
og telur að ekki sé hægt að ganga
lengra nema með því að draga
mikið úr starfseminni eða hætta
henni. Hann telur of mikið fram-
kvæmt af ónauðsynlegum, dýrum
og villandi rannsóknum og of mik-
ið af ónauðsynlegri og gagnslausri
meðferð. Hann segir sjúkraþjálf-
un oft rang- og misnotaða og að
léleg tjáskipti og skilningur sé
milli sjúkraþjálfara og lækna. Þá
veltir hann fyrir sér hvort líkams-
og heilsurækt eins og hún hefur
þróast sé blekking, bisness eða
hvort tveggja.
Jósep talar mikið en yfírvegað
og rólega og leggur áherslu á orð
sín með stöku blótsyrði. Raunar
segist hann geta haldið maraþon-
ræðu um þetta áhugamál sitt, ef út
í það sé farið. Hann er mikill
húmoristi, sem skín iðulega í gegn
og þá ekki síst í glettnisglampan-
um sem birtist með reglulegu milli-
bili í augunum.
Rétt eftir að blaðamaður og ljós-
myndari komu á staðinn hófst einn
af fyrirlestrum Jóseps fyrir þá 15
sjúklinga sem eru til meðferðar
hverju sinni. Mál sitt skýrir hann
þannig, að sjúklingarnir verða
mjög meðvitaðir um hvað gerist
þegar líkamanum er beitt ranglega
og eiga þri auðveldara með að
muna það.
„Fólk verður að skilja um hvað
málið snýst til þess að það geti
beitt sér rétt. í raun og veru er ég
alltaf að hamra á því sama út frá
mismunandi sjónarhornum. Al-
mennt eru menn orðnir sammála
um, að liðþófinn sé meginsökudólg-
urinn í langflestum tilvikum bak-
verkja og því leggjum við aðalá-
herslu á að verja hann áföllum með
fræðslu um stellingar, líkamsbeit-
ingu, hreyfíngu og fleira,“ sagði