Morgunblaðið - 10.10.1998, Blaðsíða 55

Morgunblaðið - 10.10.1998, Blaðsíða 55
MORGUNBLAÐIÐ MINNINGAR LAUGARDAGUR 10. OKTÓBER 1998 55 Sunnudaginn 27. september sl. lést ömmusystii’ mín, Þórdís Bene- diktsdóttir, 96 ára að aldri, en hún bjó lengi á Smáhömrum í Stein- grímsfirði. Ég dvaldist þrjú sumur frá tíu ára aldri á Smáhömrum hjá henni og Karli eiginmanni hennar og hafði ákaflega gott af því og finnst því meira til þessa skeiðs koma í endurminningunni sem það fjarlægist í tímanum. A þeim bæ var, líkt og á öllum rausnarheimil- um, vinna og röskleg iðni í hávegum og ég man að Þórdís hafði þau orð einhverntíma í mín eyru, líklega þegar henni blöskraði leti kaupstað- arbarnsins, að sá sem ekki ynni ætti ekki heldur að fá að borða og ég er henni hjartanlega sammála um það, ef menn eru á annað borð vinnufær- ir. Fjöldi barna var í sveit á Smá- hömrum á þessum árum og eiga þau áreiðanlega margar góðar minning- ar þaðan. Annars var Smáhamra- heimilið, og er enn, annálað rausn- arheimili og gestrisni mikil. Sumar- ið 1996 voru þar á ferð um 50 af- komendur og tengdabörn Elínborg- ar, systur Þórdísar, og voru um- svifalaust drifin í stórveislu til þeirra Björns og Matthildar sem þar búa nú. Þórdís var mikil mynd- arkona og mun hafa verið einkar fríð á yngi-i árum. Móðir mín hefur sagt mér að hún hafi eitt sinn á barnsaldri séð svo fagra konu í kaupfélagsbúðinni á Hólmavík að hún hafi starað á hana opinmynnt líkt og hún hefði séð ævintýra- prinsessu. Síðar kom í ljós að þetta var Þórdís á Smáhömrum. Smáhamrar, þar sem Þórdís og Karl bjuggu í meira en hálfa öld, eða meðan bæði lifðu, er við sunn- anverðan Steingrímsfjörð og má heita sérkennilega fagurt bæjar- stæðið með köstulum sínum og smá- um hömrum, eins og bæjarnafnið bendir til, víða um túnið og út með sjó. Jörðin er fremur landlítil og einna lægst metin allra jarða við Steingrímsfjörð í Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalín frá því skömmu eftir 1700. Jarðabætur síðustu áratuga hafa rækilega hnekkt því mati og mun arður vera hinn besti af henni, sem stafar af hyggindum og eljusemi ábúenda, og ekki misminnir mig um það að fjár- stofninn á Smáhömrum hafi verið sterkur og afurðir í meira lagi á landsvísu, og mun svo enn. Smá- hamraheimilið er einkar snyrtilegt, hvergi er þar kusk né strá að sjá á hlaðinu og umgengni með stórum menningarbrag og voru þau Karl samhuga í snyrtimennskunni. Blómagarður Þórdísar var mörg- um til fyrirmyndar, þó að skilyrði til ræktunar sumarjurta hafi oftast verið bág. Hugðarefni Þórdísar voru mörg, þó að venjuleg störf á vænu búi hafi auðvitað tekið mestan tíma hennar. Hún var ættfróð og ættrækin þótt ég yrði þess ekki var þá. Hins vegar kom það vel í ljós fyrir fáum árum þegar ég hitti hana þar sem hún dvaldi í góðu yfirlæti hjá Elinborgu dóttur sinni í Stykk- ishólmi, en undir verndarvæng hennar og fjölskyldu hennar var hún síðustu æviárin. Við þetta tæki- færi dró hún fram myndamöppu og þrátt fyrir að hún væri nánast blind þuldi hún af óbrigðulli vissu nöfn þeirra sem á myndunum voru og kunni á öllum góð skil. I þetta skipti kenndi hún föður mínum vísu sem hún hafði lært fyrir nærri 80 árum. Þórdís var hirðusöm um sögu Smá- hamra og ritaði hjá sér ýmsan fróð- leik, m.a. um útgerðarsögu Smá- hamra og sendi þeim sem vildu, en Karl eiginmaður hennar gerði út bát þaðan á stríðsárunum og fram til 1950. Hún skrifaði afbragðsgott mál og fallega hönd fram í háa elli og ekki varð ég var við að andlegir kraftar hennar hefðu þomð að marki þegar ég sá hana síðast og var hún þó nærri hálftíræð. Hún var gjafmild, ekki síst á síðari árum, og klyfjaði gesti sína bókum og ljós- myndum að skilnaði og ansaði ekki andmælum. Með Þórdísi er gengin mikil öðlingskona sem mér þykir vænt um að hafa kynnst. Um hana á ég aðeins góðar minningar, en það er líklega það eina sem menn láta eftir sig og er einhvers virði. Blessuð sé minning hennar. Þorkell Örn Ólason. UNNUR ARADÓTTIR HAGALÍN + Unnur Aradóttir Hagalín var fædd 16. september 1911 í Reykjavík. Hún lést á dvalarheimilinu Kumbaravogi 29. september síðastliðinn. For- eldrar hennar voru hjónin Ari Þórðarson, kaupmaður í Borg- arnesi og í Reykjavík, fæddur 26. nóvember 1876, dáinn árið 1942, og Þóra Þuríður Sigurð- ardóttir frá Garðhúsum í Reykjavík, fædd 14. maí 1888, dáin árið 1948. Þau höfðu áður eignast dæturnar Þóru Eísa- betu og Unni, sem báðar dóu í bemsku. Ari og Þóra slitu sam- vistum og eftir að Þóra fluttist til Danmerkur árið 1919 ólst Unnur upp hjá móðursystur sinni, Rannveigu Sigurðardótt- ur, og Hallgrími Jónssyni vél- stjóra, í Borgarholti við Reykja- vík ásamt fjórum bömum þeirra hjóna. Ari kvæntist síðar Sigurlaugu Ámadóttur og eign- aðist með henni hálfbróður Unnar, Tryggva, rafvirkja í Reykjavík. Unnur giftist 16. september 1949 Guðmundi Gíslasyni Haga- lín, rithöfundi, sem var fæddur 10. október 1898 og lést 26. febrúar 1985. Þau höfðu áður eignast einn son, Þór, fæddan Unnur Hagalín er látin. Ég átti með henni og afa mínum, Guðmundi Gíslasyni Hagalín, margar góðar minningar. Unnur var sérstæður persónuleiki með leiftrandi kímni- gáfu og reyndist afa mínum einstæð kona. Hún var honum sannur and- legur félagi og hafði einstakt lag á að eiga við sérviskuna í honum, sem ekki öllum var gefið. Hann sá ekki sólina fyrir henni - kallaði hana jafnan „elskuna sína“ og færði henni kaffi í rúmið á hverjum morgni. Þetta þótti mér sérstakt og fallegt þegar ég var bam. Ég dvaldi hjá þeim part úr sumri nokkur ár í röð að Mýrum á Klepp- járnsreykjum þegar ég var lítil. Meðan afi var við skriftir sat Unnur oft með mér langtímum saman í eld- húsinu og spjallaði. Við drukkum te og urðum miklar vinkonur. Ég kveð hana nú með þakklæti í huga. Utför hennar ber upp á tíræðisaf- mælið hans. Það er skrýtin tilviljun. Og kannski ekki. Ef til vill er þetta allt með ráðum gert svo hann geti fært henni kaffi, í tilefni dagsins. Móðurbróður mínum, Þór Haga- lín, og fjölskyldu hans votta ég sam- úð mína. Hrafnhildur Hagalín Guðmundsdóttir. Elsku amma, okkur systkinin langar í nokkrum orðum að minnast þín og allra góðu stundanna okkar saman. Það var svo gaman að koma í heimsókn til þín í sveitina sem við kölluðum alltaf svo þótt þar væru engin dýr ef frá er talinn hundurinn Hákon. Þá dekraðir þú svo við okk- ur að mömmu og pabba hefur ef- laust stundum þótt nóg um. Þegar við vorum lítil sendir þú okkur reglulega pakka með ýmsu góðgæti og fengu vinir okkar oft einhvern glaðning líka. Þú hafðir svo óskap- lega gaman af því að gleðja lítil hjörtu og varst alltaf svo þakklát fyrir allt sem fyrir þig var gert þótt það væri ekki nema kippa af kók og brjóstsykurspoki sem þér var færð- ur. Sérstaklega er það minnisstætt að jólaskrautið sem við höfðum fóndrað handa þér var alltaf uppi við, jafnvel þótt ekki væru jól. Alltaf varstu jafnánægð þegar við komum með langömmubörnin í heimsókn til þín og hefðu þau skipti þurft að vera fleiri. Það er skrýtið að hugsa til jól- anna án þín því þeim eyddum við alltaf saman en þá verður gott að geta hugsað til þess að þú sért kom- in til afa sem fékk bestu afmælis- gjöf sem hann gat fengið þegar þú kvaddir okkur hér. Takk fyrir allt. 13. nóvember 1939, sem kvænt- ur er Sigríði Óskarsdóttur, eru búsett á Eyrarbakka, eiga þrjú börn, Unni Huld, unnusti henn- ar er Elías Ivarsson og eiga þau tvö börn, Þórhildi Ósk og Guð- mund Gísla. Af fyrra hjóna- bandi átti Guðmundur tvö börn, Hrafn og Sigríði, sem bæði eru látin. Að lokinni skólagöngu í Landakotsskóla og Kvennaskól- anum fluttist Unnur til Kaup- mannahafnar árið 1930 og bjó þar til 1936 og aftur 1939 til 1950, lauk námi í verslunar- skóla og starfaði síðan lengst af í danska ljármálaráðuneytinu. Móðir hennar hafði þá gifst dönskum manni, William Niel- sen, leiktjaldamálara og teikni- myndateiknara hjá Nordisk Film, og bjó hún með þeim. Heimflutt bjuggu Unnur og Guðmundur í Kópavogi og Garðahreppi uns þau fluttu að Kleppjámsreykjum í Borgar- firði árið 1964, þar sem hún bjó meðan heilsa entist. Síðustu þrjú árin dvaldist hún á vist- heimilinu Kumbaravogi. títför Unnar verður frá Reykholtskirkju í dag og hefst athöfnin klukkan 14. Hljóð og tóm er hjartans borg. Heimsins svipur breyttur er. Andi minn, hann á ei sorg. Alltaflifirþúhjá mér. (Einar Ben.) Unnur, Þórhildur og Guðmundur. Það var á árunum 1963-1964. Unnur og Guðmundm- Hagalín höfðu ákveðið að reisa nýbýlið Mýr- ar í landi Kleppjárnsreykja í Reyk- holtsdal. Reykdælir sáu æ oftar bregða fyrir konu á gráum Gypsy- jeppa. Hún stóð fyrir framkvæmd- um fyrir hönd þeirra hjóna með reisn í fasi, skýra sýn á framtíðina í Reykholtsdal. Enginn fór í grafgöt- ur um vilja þessarar konu. Það bug- aði hana ekki, þó að djúpt væri á fast í bæjarstæðinu og erfitt að koma traustum grunni undir húsið. Mýrar risu og urðu þeim hjónum hamingjureitur. Þau áttu hér saman hátt í tuttugu ár, með skini og skúr- um, hægt minnkandi starfsgetu og baráttu við erfiða sjúkdóma. Guð- mundur vann að ritstörfum og Unn- ur hafði umhyggju fyrir líðan hans í fyrirrúmi, þó svo að hún sjálf væri ekki alltaf frísk. Hún var eftirtekt- arsöm og hafði skýrar meiningar um menn og málefni. Hún lét álit sitt í ljós tæpitungulaust og óhikað, og ef henni fannst sér misboðið voru skeytin ákveðin. Hún las jafnan handrit Guðmundar yfir á lokastigi og var glöggskyggn á samræmi og rökrétta frásögn. Við hjónin áttum því láni að fagna að vera heimilisvinir á Mýrum. Þeg- ar veður leyfði og heilsa þeirra hjóna var góð óku þau Unnur og Guðmundur hringferð í dalnum á miðvikudögum. Guðmundur varð að fylgjast með gjörðum bændanna, hvernig slættinum eða öðrum verk- um miðaði og hvað væri á döfinni. Oft komu þau við í Nesi, jafnan um klukkan þrjú. Þær stundir sem við áttum saman við eldhúsborðið eru okkur ógleymanlegar. Spjallað var um heima og geima, sagðar sögur af fólki og atburðum, sumar prenthæf- ar, aðrar ekki. Best þótti, ef til voru heimabakaðar flatkökur, kleinur eða pönnukökur. Jafnan höfðu þau fylgdarsvein. í Fílabeinshöllinni, endurminninga- bók Guðmundar, er sagt frá því hvernig hundurinn Vígi þjónaði heimilinu. Annar Vígi fylgdi Unni að Mýrum, en varð skammlífur. Eftir hans dag komu nokkrir snill- ingar, hver fram af öðrum. Þeir voru Unni mikils virði sem félagar og tryggir vinir. Hún tamdi þá og þjálfaði til þess að sýna ýmsar listir. Þeir urðu líka að sýna fyllstu kurt- eisi og þakka fyrir sig. Blundur, sem var íslenskrar ættar, fékk samt ekki að fara inn á bæjum, en var lát- inn gæta bílsins meðan hjónin stóðu við. Hann varð langlífur og nánast ellidauður. Eftir hann kom Hákon, heitinn í höfuðið á þekktum bónda fyrir austan, útlendrar ættar, smár vexti, en áræðinn í hundabardaga, varð þar sár og lét lífið. Hákon ann- ar, sömu ættar, fylgdi húsmóður sinni síðustu árin. Hákonum þótti vera fyrir neðan virðingu sína að gæta bílsins á öðrum bæjum. Komu þeir jafnan inn og sátu í fangi Unn- ar meðan hún stóð við. Guðmundur Hagalín lést í febr- úar 1985. Eftir það var Unnur heima á Mýrum um tíu ára skeið, en fluttist síðan að Eyrarbakka í skjól sonar og tengdadóttur. í einveru hennar síðustu árin á Mýrum voru Hákonar nauðsynlegir félagar, sem veittu lífsfyllingu. Unnur og Guðmundur áttu all- mikið safn bóka. Á síðustu æviárum Guðmundar var stofnun Snorra- stofu í Reykholti í undirbúningi. Þau hjónin ákváðu að gefa Snorra- stofu þókasafnið, ásamt handritum, ritvélum og heiðursskjölum Guð- mundar eftir þeirra dag. Þessi höfð- inglega gjöf sýnir glöggt hve mikla tryggð þau bundu við sveitina. Þau fluttu hingað á efri árum og luku hér ævistarfi sínu. Deildu kjörum með íbúunum og lögðu fram bækur sínar til styrktar menningarlífi í sveitinni og framtíðarstarfsemi í Reykholti. Reykdælir eiga þeim þakkarskuld að gjalda. Við þökkum stundirnar, sem við áttum með Unni Hagalín og biðjum aðstandendum hennar allrar bless- unar. Sigrún og Bjarni í Nesi. Sumt fólk er þeim eðlisþáttum gætt, að bæði börn og svo kallaðir málleysingjar laðast að þeim um- fram aðra. Hún Unnur hans afa, eins og við kölluðum Unni jafnan, var gædd þessum hæfileika í ríkum mæli. Þau afi áttu alltaf hund og framan af var jafnan kisa á heimil- inu líka, að maður tali nú ekki um í þá tíð, er hænsnin vöppuðu hjá þeim, öll með viðeigandi nöfnum og svarandi með gaggi og látum, þegar Unnur eða afi ávörpuðu þau. Hund- arnir þeirra voru einstakir. Bezt munum við Blund, síðastur var Há- kon, sem varð eftir til að gæta Unn- ar sinnar, þegar afi þurfti að fara á sjúkrahúsið á Akranesi. Unnur þurfti bara að lyfta fingri eða renna til auga, þá virtust þeir vinimir skilja, hvað við var átt og vildu gera henni allt til geðs. Það var nú ekki lítil sæla hjá bömunum okkar, þeg- ar þau Unnur og Blundur tóku sig til og sýndu dans. Unnur skar þá væna sneið af lifrarpylsu, stillti sér upp, með handlegginn framréttan í axlarhæð og hélt á sneiðinni og sagði: Blundur, dansa! Og viti menn, Blundur vippaði ser upp á afturlappirnar, hélt framlöppunum „kókett“ fyrir framan sig og dansaði í hring, staðnæmdist svo fyrir fram- an Unni, svona rétt eins og til að hneigja sig fyrir henni og hlaut þá lifrarpylsuna að launum! Jú, vissu- lega er margs að minnast. Unnur og afi á Mýmm og í heimsókn á ísa- firði. Umhyggjan sem hún bar sí- fellt fyrir honum og hvernig hann mátti helzt ekki af henni sjá. Unnur og afi kát og hress að spila rommí eða þá í kompaníi við aðra í vist eða Hornafjarðarmanna. Hvernig bíl- ferðirnar á milli Borgarfjarðar og Isafjarðar voru undirbúnar, afi til- búinn og búinn að reima á sig skóna fyrir allar aldir, að reka á eftir okk- ur hinum og Unnur á spretti að ganga frá farangrinum þeirra og svo þurftu allir að borða „fyrir sig fram“ til þess að ekki þyrfti að eyða miklum tíma í að borða nesti á leið- inni. Eða í einni ísafjarðarferðinni, eftir að fyrsta bókin hennar Guð- rúnar Helga um þá bræður, Jón Odd og Jón Bjarna, kom út og þau Sifurgötubörn lánuðu langafa sínum bókina til aflestrar, er hann lagði sig eftir matinn. Við Unnur vorum í eldhúsinu og heyrðum allt í einu torkennileg hljóð og fórum að gæta hvað ylli. Við skelltum báðar upp úr þegar skýringin fannst, þetta voru hláturrokur frá afa, sem hann rak upp hvað eftir annað við lestur bók- arinnar. Sennilega ekki sofið mikið^. það skiptið! Unnur hafði ríka kímnigáfu og sagði lifandi og skemmtilega frá. Hún hafði mikið gaman af uppá- tækjum og ýmsum prakkarastrik- um bamanna og líkaði þeim vel í ná- vist hennar, átti það bæði við um bömin í fjölskyldunni og börnin í nágrenninu við þau afa á Mýrum, en þar í sveitinni átti hún marga og góða vini, sem reyndust þeim afa og síðar henni einstaklega vel. Síðast talaði ég við Unni á afmælinu henn- ar 16. september sl. Fjölskyldan hafði þá ákveðið að hittast 10. okhtr- ber til að minnast þess, að þá verða liðin 100 ár frá fæðingu afa Haga- líns. „Við sjáumst þann 10.,“ vom síðustu orðin okkar á milli. Það verður nú með öðrum hætti. Að leiðarlokum þakka Hrafns- böm og fjölskyldur þeirra „Unni hans afa“ ljúfa samfylgd. Blessuð sé minning hennar. Auður H. Hagalín. Unnur Hagalín var eftirminnileg kona. Við munum hana tággranna og toginleita, með blik í auga, hressa og gamansama. Unnur og Guðmundur Hagaliji vora afai’ samrýnd, en hún sá þó jafnan skoplegu hliðarnar á manni sínum, og latti hann ekki heldur hvatti þegar hann komst á flug í sögustundunum. Greip þá gjaman inn í ef henni fannst vanta eitthvað upp á söguna. Unnur og Hagalín spiluðu áratugum saman rommí af slíku offorsi að leikritið í Iðnó blikn- ar í samanburði, og héldu skor yfir öll spilin þannig að þegar Hagalín lést var samtalan komin í stjarn- fræðilegar hæðir. Hagalín var hiniA vegar tapsár og þó Unnur virtist hafa lúmskt gaman af, höfum við hana grunaða um að hafa leyft hon- um að vinna á stundum, til að jafna mætti metin og spennan héldist í þessu merkilega tómstundagamni þeirra hjóna. Unnur Hagalín var vinur vina sinna. Bömin okkar, Sigríður og Kolbeinn, löðuðust að henni, kon- unni sem kunni að láta hunda sína leika alls kyns listir. Fjölskyldan var henni kær. Meðan tengdamóðir mín, Sigríður, lá banaleguna og dætur hennar, Kristín og Hrafn- hildur, vöktu yfir henni, voru þau ófá símtölin sem ég fékk frá Unni á kvöldin, þar sem hún leitaði frétts^. og stytti mér stundir með spjalli um daginn og veginn. Sú umhyggja verður seint þökkuð. Atvikin haga því þannig að ég og Sigríður, dóttir okkar Kristínar, verðum bæði erlendis þegar Unnui’ verður lögð til hinstu hvílu, og því era þessar línur skrifaðar til að þakka Unni vináttuna um leið og við fjölskyldan vottum Þór og hans nánustu samúð okkar. Björn Vignir. Skilafrestur minning- +> argreina EIGI minningargi’ein að birt- ast á útfarardegi (eða í sunnu- dagsblaði ef útför er á mánu- degi), er skilafrestur sem hér segir: í sunnudags- og þriðju- dagsblað þarf grein að berast fyrir hádegi á fóstudag. í mið- vikudags-, fimmtudags-, fóstu- dags- og laugardagsblað þarf greinin að berast fyrir hádegi tveimur virkum dögum fyrir 1 birtingardag. Berist grein eftir' r að skilafrestur er útranninn eða eftir að útfór hefur farið fram, er ekki unnt að lofa ákveðnum birtingardegi. Þar sem pláss er takmarkað getur þurft að fresta birtingu greina, enda þótt þær berist innan hins tiltekna sldlafrests. J.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.